PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE NA LATA 2009-2016 AKTUALIZACJA

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE NA LATA 2009-2016 AKTUALIZACJA ZLECENIODAWCA: URZĄD GMINY OŻAROWICE ul. Dwrcwa 15 42-625 tel. 032 285 72 22; faks 032 284 50 24 e-mail: sekretariat@ug.zarwice.pl, www.bip.zarwice.pl ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM KONSULTING, ul. Gleszwska 16/125, 43-300 Bielsk-Biała tel./fax: (0-33) 486 53 53, km. 513 100 869 mail: biur@ek-team.cm.pl, www.ek-team.cm.pl OŻAROWICE, PAŹDZIERNIK 2009

AUTORZY OPRACOWANIA: Agnieszka Chylak, Andrzej Blarwski, Tmasz Giza, Pitr Kukla, Knsultacja merytryczna: Janna Dzikń, Elżbieta Wrężlewicz. Osby i instytucje współpracujące przy pracwaniu niniejszeg dkumentu: 1. Rzalia Farnicka Urząd Gminy Ożarwice, 2. Zakład Gspdarki Kmunalnej w Pyrzwicach, Zdjęcia na kładce: www.mapy.ehliday.pl/galeria-zarwice 2

SPIS TREŚCI 1 WSTĘP... 8 1.1 PODSTAWA OPRACOWANIA... 8 1.2 METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE... 8 2 UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE... 10 2.1 POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA... 10 2.2 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2000-2020... 11 2.3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DO ROKU 2004 ORAZ CELE DŁUGOTERMINOWE DO ROKU 2015..... 12 2.4 STRATEGIA ROZWOJU POWIATU TARNOGÓRSKIEGO... 13 2.5 PROGRAM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU TARNOGÓRSKIEGO... 14 2.6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OŻAROWICE... 15 3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY OŻAROWICE...16 3.1 POŁOŻENIE... 16 3.2 UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA... 18 3.3 KLIMAT... 18 3.4 OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE... 18 3.5 INWESTYCJE GMINNE... 21 4 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO... 22 4.1 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU... 22 4.1.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 22 4.1.1.2 Siedliska przyrdnicze... 22 4.1.1.3 Chrnine i ginące elementy flry i fauny... 23 4.1.1.4 Frmy chrny przyrdy na terenie Gminy... 24 4.1.1.5 Zieleń urządzna...25 4.1.2 Identyfikacja ptrzeb... 26 4.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 28 4.1.4 Harmngram zadań... 29 4.1.5. Wniski... 31 4.2 OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW... 31 4.2.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 31 4.2.1.1 Obszary leśne... 31 4.2.1.2 Racjnalne gspdarwanie zasbami leśnymi... 31 4.2.1.3 Ustalenia w zakresie prgnzwania zalesiania gruntów prlnych i rekultywacji zdegradwanych terenów peksplatacyjnych... 33 4.2.2 Identyfikacja ptrzeb... 33 4.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 35 4.2.4 Harmngram zadań... 35 4.2.5 Wniski... 36 4.3 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII... 36 4.3.1 Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji... 36 4.3.2 Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych... 37 4.3.3 Wniski... 37 4.4 KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY... 38 4.4.1 Ochrna przed pwdzią i suszą... 38 4.4.1.1 Ochrna przed suszą... 40 4.4.2 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2016... 42 4.4.3 HARMONOGRAM ZADAŃ... 42 3

4.4.3.1 Wniski... 43 4.5 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI... 43 4.5.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 43 4.5.2 Identyfikacja ptrzeb... 44 4.5.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 46 4.5.4 Harmngram zadań... 47 4.5.5 Wniski... 48 4.6 GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI... 48 4.6.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 48 4.6.2 Identyfikacja ptrzeb... 48 4.6.5 Wniski... 48 5 DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE GMINY OŻAROWICE... 49 5.1 GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA... 49 5.1.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 49 5.1.1.1 Hydrgrafia... 49 5.1.1.2 Główne źródła zanieczyszczeń wód pwierzchniwych i pdziemnych... 53 5.1.1.3 Zapatrzenie w wdę... 53 5.1.1.4 Odprwadzanie ścieków... 55 5.1.1.5 Odprwadzanie wód padwych... 56 5.1.2 Identyfikacja ptrzeb... 56 5.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 57 5.1.4 Harmngram zadań... 58 5.1.4 Wniski... 60 5.2 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA... 60 5.2.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 61 5.2.1.1 System gazwniczy... 63 5.2.1.2 System elektrenergetyczny... 64 5.2.1.3 System ciepłwniczy... 64 5.2.1.4 Bilans zaptrzebwania na energię... 67 5.2.1.5 Bilans emisji pyłwej i gazwej w gminie Ożarwice... 68 5.2.1.6 Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń... 69 5.2.1.7 Emisja transgraniczna...72 5.2.1.8 Emisja niezrganizwana...72 5.2.1.9 Ocena stanu jakści pwietrza... 73 5.2.2 Identyfikacja ptrzeb... 74 5.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 76 5.2.4 Harmngram zadań... 77 5.2.5 Wniski... 78 5.3 GOSPODAROWANIE ODPADAMI... 78 5.3.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 79 5.3.1.1 Odpady zmieszane... 79 5.3.1.2 Odpady zbierane selektywnie... 80 5.3.1.3 Prgnza wytwarzania dpadów... 81 5.3.2 Identyfikacja ptrzeb... 83 5.3.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 85 5.3.4 Harmngram zadań... 86 4

5.3.5 Wniski... 87 5.4 ODDZIAŁYWANIE HAŁASU... 87 5.4.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 87 5.4.1.1 Hałas przemysłwy... 87 5.4.1.2 Hałas drgwy... 87 5.4.1.3 Hałas klejwy... 88 5.4.1.4 Hałas ltniczy... 88 5.4.2 Identyfikacja ptrzeb... 89 5.4.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 91 5.4.4 Harmngram zadań... 92 5.4.5 Wniski... 93 5.5 ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 93 5.5.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg... 93 5.5.2 Identyfikacja ptrzeb... 94 5.5.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 95 5.5.4 Harmngram zadań... 95 5.5.5 Wniski... 96 5.6 SUBSTANCJE CHEMICZNE W ŚRODOWISKU... 96 5.6.1 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016... 97 5.6.2 Harmngram zadań... 97 5.6.3 Wniski... 98 6 NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACYJNE PROGRAMU... 98 6.1 MECHANIZMY PRAWNE... 98 6.1.1 Kmpetencje wynikające z ustawy praw chrny śrdwiska... 98 6.1.2 Kmpetencje wynikające z ustawy udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk... 99 6.1.2 Kmpetencje wynikające z prawa wdneg... 100 6.1.3 Kmpetencje wynikające z ustawy chrnie przyrdy... 100 6.1.4 Kmpetencje wynikające z ustawy lasach... 100 6.1.5 Kmpetencje wynikające z ustawy przeznaczeniu gruntów d zalesienia... 101 6.1.6 Kmpetencje wynikające z prawa łwieckieg... 101 6.1.7 Kmpetencje wynikające z prawa gelgiczneg i górniczeg... 101 6.1.8 Kmpetencje wynikające z ustawy Inspekcji Ochrny Śrdwiska... 101 6.1.9 Kmpetencje wynikające z ustawy bwiązkach przedsiębirców w zakresie gspdarwania niektórymi dpadami raz płacie prduktwej i płacie depzytwej... 101 6.1.10 Kmpetencje wynikające z ustawy dpadach... 102 6.2 PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA I INNE AKTY NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA... 102 6.2.1 Ustawy... 102 6.2.2 Rzprządzenia... 103 7 DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA... 105 8 FINANSOWA OCENA MOŻLIWOŚCI WDROŻENIA ZADAŃ... 107 8.1 POTENCJALNE ŹRÓDŁA PREFERENCYJNEGO FINANSOWANIA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA... 107 8.1.1 Śrdki własne Gminy Ożarwice... 108 8.1.2 Krajwe Fundusze Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej... 108 8.1.3 Ogólnplskie Prgramy Operacyjne dyspnujące śrdkami UE w kresie prgramwania 2007-2013...109 8.1.4 Reginalny Prgram Operacyjny Wjewództwa Śląskieg na lata 2007-2013... 111 8.1.5 Prgram Rzwju Obszarów Wiejskich... 111 5

8.1.6 Prgram LIFE+... 112 8.1.7 Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach...113 8.1.8 Kredyty kmercyjne...113 8.2 NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROGRAMU I PROPONOWANE ŹRÓDŁA ICH FINANSOWANIA...113 8.2.1 Nakłady na realizację zadań Prgramu...113 8.3 OCENA MOŻLIWOŚCI BUDŻETOWY WDROŻENIA ZADAŃ WŁASNYCH PROGRAMU... 116 9 MONITORING I KONTROLA REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ZAPISANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE... 117 9.1 MONITORING ŚRODOWISKA... 117 9.1.1. Ochrna przyrdy i biróżnrdnści... 117 9.1.2 Ochrna pwierzchni ziemi... 117 9.1.3 Ochrna pwietrza... 117 9.1.4 Ochrna wód... 118 9.1.5 Gspdarwanie dpadami... 118 10 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W GMINIE OŻAROWICE... 118 10.1 SYSTEM EMAS... 118 10.2 REMAS... 118 10.3 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO NA OBSZARZE GMINY OŻAROWICE... 119 SPIS TABEL TABELA 1 LICZBA MIESZKAŃCÓW W POSZCZEGÓLNYCH SOŁECTWACH GMINY OŻAROWICE W LATACH 2000-2008... 19 TABELA 2 STRUKTURA BEZROBOTNYCH W LATACH 2004-2008... 20 TABELA 3 PROPONOWANE FORMY OCHRONY PRZYRODY NA TERENIE GMINY OŻAROWICE... 24 TABELA 4 STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW W GMINIE... 43 TABELA 5 OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH RZEKI BRYNICY W 2007 ROKU, W PUNKCIE MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO ZLOKALIZOWANEGO POWYŻEJ ZBIORNIKA KOZŁOWA GÓRA... 50 TABELA 6 OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W PUNKCIE REGIONALNEGO MONITORINGU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NR 0081/R W 2006 I 2007 ROKU*...52 TABELA 7 CHARAKTERYSTYKA SIECI WODOCIĄGOWEJ WYBUDOWANEJ I ZMODERNIZOWANEJ NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W LATACH 1999-2008... 54 TABELA 8 CZYNNIKI METEOROLOGICZNE WPŁYWAJĄCE NA STAN ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY... 61 TABELA 9 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW GDY OKREŚLONY JEST MARGINES TOLERANCJI... 62 TABELA 10 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW GDY MARGINES TOLERANCJI NIE JEST OKREŚLONY... 62 TABELA 11 ZESTAWIENIE DANYCH DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY GAZOWNICZEJ, ILOŚCI ODBIORCÓW I ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO W GMINIE OŻAROWICE*... 63 TABELA 12 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ W GMINIE OŻAROWICE W 2008 ROKU... 68 TABELA 13 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY OŻAROWICE [KG/ROK] W 2008 ROKU... 70 TABELA 14 ROCZNA EMISJA DWUTLENKU WĘGLA DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY OŻAROWICE [KG/ROK] W 2008 ROKU... 71 TABELA 15 EMISJA DWUTLENKU WĘGLA DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU I NISKIEJ EMISJI W 2008 ROKU NA TERENIE GMINY OŻAROWICE [MG/ROK]...72 TABELA 16 ŚREDNIE STĘŻENIE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 NA TERENIE MIASTA MIASTECZKO ŚLĄSKIE [KG/ROK] W LATACH 2006-2008 ROKU... 74 TABELA 17 ŚREDNIE STĘŻENIE PYŁU ZAWIESZONEGO B(A)P NA TERENIE MIASTA MIASTECZKO ŚLĄSKIE [KG/ROK] W LATACH 2006-2008 ROKU... 74 6

TABELA 18 ZESTAWIENIE ILOŚCI ZEBRANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH [MG/ROK] NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W OKRESIE 2004 2008 ROK... 79 TABELA 19 ZESTAWIENIE ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH [MG/ROK] ZEBRANYCH SELEKTYWNIE NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W OKRESIE 2006 2008 ROK... 80 TABELA 20 ZAKŁADANE ZMIANY WSKAŹNIKÓW GENEROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Z GOSPODARSTW DOMOWYCH W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2009 2016 ROK... 82 TABELA 21 ZAKŁADANE ZMIANY WSKAŹNIKÓW GENEROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Z OBIEKTÓW INFRASTRUKTURY W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2009 2016 ROK... 82 TABELA 22 ZAKŁADANE ZMIANY WSKAŹNIKÓW GENEROWANIA INNYCH RODZAJÓW ODPADÓW KOMUNALNYCH W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2009 2016 ROK... 83 TABELA 23 PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH Z GOSPODARSTW DOMOWYCH I OBIEKTÓW INFRASTRUKTURY WYTWARZANYCH NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2009 2016 ROK... 83 TABELA 24 NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJĘ ZADAŃ OKREŚLONYCH W PROGRAMIE... 114 TABELA 25 MONTAŻ FINANSOWY DLA WYBRANYCH (ZWIĄZANYCH Z NAJWYŻSZYMI WYDATKAMI) ZADAŃ WŁASNYCH PROGRAMU...115 SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1 LOKALIZACJA POWIATU TARNOGÓRSKIEGO I GMINY OŻAROWICE NA TLE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO... 16 RYSUNEK 2 LOKALIZACJA GMINY OŻAROWICE NA TLE POWIATU TARNOGÓRSKIEGO... 17 RYSUNEK 3 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY W LATACH 2000-2008... 18 RYSUNEK 4 ILOŚĆ URODZEŃ, ZGONÓW I PRZYROST NATURALNY NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W LATACH 2000-2008... 19 RYSUNEK 6 ZMIANY W ILOŚCI PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAREJESTROWANYCH W SYSTEMIE REGON NA TERENIE GMINY OŻAROWICE 20 RYSUNEK 6 MAPA ZASIĘGU DZIAŁANIA RZGW W GLIWICACH... 40 RYSUNEK 7 MAPA HYDROGRAFICZNA REJONU GMINY OŻAROWICE... 49 RYSUNEK 8 LOKALIZACJA PUNKTÓW MONITORINGU WÓD POWIERZCHNIOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM... 50 RYSUNEK 9 LOKALIZACJA GŁÓWNYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH I PUNKTÓW BADAWCZYCH MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W REJONIE GMINY OŻAROWICE...52 RYSUNEK 6 OBSZAR DZIAŁANIA DYSTRYBUTORA ENERGII ENION S.A.... 64 RYSUNEK 7 MAPA DYSPERSJI DLA DWUTLENKU SIARKI... 65 RYSUNEK 8 MAPA DYSPERSJI DLA PYŁU PM10... 65 RYSUNEK 9 MAPA DYSPERSJI DLA TLENKÓW AZOTU... 66 RYSUNEK 10 MAPA DYSPERSJI DLA BENZENU... 66 RYSUNEK 11 ZESTAWIENIE BUDYNKÓW I MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY OŻAROWICE POD WZGLĘDEM ICH OKRESU BUDOWY (STAN NA KONIEC 2008 ROKU)... 67 RYSUNEK 12 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW DLA CELÓW NA CELE GRZEWCZE ŁĄCZNE ZUŻYCIE W 2008R. 160,9 TJ... 68 RYSUNEK 13 STRUKTURA EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ W GMINIE OŻAROWICE W 2008 ROKU... 69 RYSUNEK 14 ROCZNA EMISJA WYBRANYCH SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY OŻAROWICE W 2008 ROKU...72 RYSUNEK 15 OPAD PYŁU W SEZONIE GRZEWCZYM W POSZCZEGÓLNYCH GMINACH POWIATU TARNOGÓRSKIEGO W LATACH 2000 2003.. 74 7

1 Wstęp 1.1 Pdstawa pracwania AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 18 maja 2009 rku między Ek Team Knsulting z Bielska Białej a Gminą Ożarwice na wyknanie pracy pt.: Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice". Prgram pwstał w parciu dane pchdzące z licznych źródeł są t przede wszystkim: 1. Opracwania udstępnine przez gminę, a w szczególnści: Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000-2020, Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2004 raz cele długterminwe d rku 2015, Strategia Rzwju Pwiatu Tarngórskieg, Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Tarngórskieg, Plan Gspdarki Odpadami dla Pwiatu Tarngórskieg, Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Ożarwice, Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice, Plan Gspdarki Odpadami dla Gminy Ożarwice, Sprawzdanie w realizacji Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Ożarwice za lata 2005-2006, Sprawzdanie w realizacji Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Ożarwice za lata 2007-2008, Regulamin Utrzymania czystści i Prządku na terenie Gminy Ożarwice, 2. Dane zebrane przez zespół autrów Prgramu, 3. Opracwania i raprty takich instytucji jak m.in.: Ministerstw Ochrny Śrdwiska, Śląski Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska, 4. Materiały knferencyjne, 5. Literatura specjalistyczna. 1.2 Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawwymi Praw Ochrny Śrdwiska z dnia 27.04.2001 (Dz. U. Nr 62, pz. 627 z późn. zm.). jak narzędzie prwadzenia plityki eklgicznej w gminie. Realizacja prgramu pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice sprządzny zstał w 2002 rku przez Beskidzki Fundusz Ekrzwju S.A. z Bielska Białej we współpracy z Gminą Ożarwice i przyjęty Uchwałą Rady Gminy Ożarwice (Uchwała w sprawie Prgramu Ochrny Śrdwiska), jak realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw Ochrny Śrdwiska (Dz. U. nr 62, pz. 627, z późniejszymi zmianami), która w rzdziale III Plityka eklgiczna raz Prgramy Ochrny Śrdwiska art. 17 wprwadza bwiązek pracwania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu krajwym, wjewódzkim, pwiatwym i gminnym. Ustawa Praw chrny śrdwiska nie kreśla sztywnych ram prgramu chrny śrdwiska, zwraca jednak uwagę (art. 17 pkt. 1), by uwzględniał n pewne elementy kreślne w art. 14 wynikające z plityki eklgicznej państwa: cele eklgiczne; prirytety eklgiczne; pzimy celów długterminwych; rdzaj i harmngram działań preklgicznych; 8

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE śrdki niezbędne d siągnięcia celów, w tym mechanizmy prawn eknmiczne i śrdki finanswe. Szczegółwy zakres, spsób raz frma sprządzania Prgramu Ochrny Śrdwiska (POŚ) jest zgdna z przyjętymi 21 grudnia 2002 rku przez Ministerstw Śrdwiska Wytycznymi d sprządzania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu reginalnym i lkalnym. Wytyczne mają charakter ramwy i mgą być wykrzystane, jak materiał pmcniczy przy sprządzaniu prgramów chrny śrdwiska. Dkument ten pdkreśla, że struktura wjewódzkich pwiatwych i gminnych prgramów chrny śrdwiska pwinna nawiązywać d struktury Plityki eklgicznej państwa. Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice pracwana zstała z uwzględnieniem układu strukturalneg Wytycznych... i zawiera między innymi elementy takie jak: racjnalne użytkwanie zasbów naturalnych, pprawa jakści śrdwiska, narzędzia i instrumenty realizacji prgramu, harmngram realizacji i nakłady na realizację prgramu, kntrla realizacji prgramu. Niniejsza aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska zstała pracwana ze względu na t, iż mija ustawwy termin wyknania aktualizacji raz ze względu na wprwadzne zmiany w prawdawstwie. Nawiązując d układu i zawartści Prjektu Plityki eklgicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą d rku 2016 niniejsze pracwanie zawierał będzie takie elementy jak: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrna przyrdy i krajbrazu, Ochrna i zrównważny rzwój lasów, Ochrna pwierzchni ziemi, Ochrna zasbów kpalin i wód pdziemnych, Bitechnlgie i rganizmy genetycznie zmdyfikwane, ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji, Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych, Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy, ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Jakść wód, Zanieczyszczenie pwietrza, Gspdarka dpadami, Substancje chemiczne w śrdwisku, Pważne awarie przemysłwe, Oddziaływanie hałasu, Oddziaływanie pól elektrmagnetycznych, Struktura Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice bejmuje: 1. Omówienie kierunków chrny śrdwiska w gminie w dniesieniu d racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych w tym racjnalneg użytkwania lasów i zasbów przyrdniczych, gspdarki wdnej, gspdarki dpadami, chrny gleb, chrny pwietrza, chrny przed hałasem, chrny przed szkdliwym ddziaływaniem pól elektrmagnetycznych z pdaniem ich stanu aktualneg, 2. Ocenę stanu wyjściweg i stanu dcelweg umżliwiając tym samym identyfikację ptrzeb w tym zakresie. Stan dcelwy zstanie siągnięty p zrealizwaniu zaprpnwanych zadań stanwiących zarówn zadania gminy, pwiatu tarngórskieg, a także instytucji i pdmitów działających na analizwanym terenie. Dwdów siągania stanu dcelweg dstarczać będzie cena efektów działalnści śrdwiskwej, dknywana kresw (według ustawy, c 2 lata). Całść działań preklgicznych zamyka pdsumwanie i wniski, w których wyspecyfikwane zstały najważniejsze infrmacje i uwagi dnśnie zadań i ptrzeb gminy. 9

Dla każdeg kierunku działań utwrzny zstał harmngram realizacji zadań. Zawiera n wykaz zadań gminy z pdziałem na zadania własne, czyli finanswane w większści ze śrdków własnych i krdynwane, czyli takie, które realizwane są na terenie gminy nie kniecznie ze śrdków gminnych. Zadania te są realizwane częst bez udziału gminy przez przedsiębirstwa czy mieszkańców. Harmngram kreśla termin i jednstkę dpwiedzialną za realizację zadania, planwane efekty eklgiczne raz planwane szacunkwe kszty przedsięwzięć z prpzycjami źródeł ich finanswania. Pmagają ne w realizacji całści zamierzeń inwestycyjnych gminy, zaprpnwane w nich zstały jednstki partnerujące z prpzycją źródeł finanswania dla każdeg z zadań. Prgram wspmaga dążenie d graniczenia negatywneg wpływu na śrdwisk źródeł zanieczyszczeń, chrnę i rzwój walrów śrdwiska raz racjnalne gspdarwanie z uwzględnieniem kniecznści chrny śrdwiska. Prgram Ochrny Śrdwiska zawiera również mówienie uwarunkwań finanswych gminy. Na pdstawie budżetów gminy z statnich lat i planu budżetu na rk bieżący 2009 i szacunkwych ksztów zaprpnwanych zadań nakreśln gólną sytuację finanswą gminy, przeprwadzn prgnzę budżetwą raz przeanalizwan mżliwści gminy w zakresie realizacji wszystkich zadań. Dzięki tej analizie wiadm, jaki prcent ksztów na realizację zadań pwinien pchdzić z zewnątrz i należy się starać ich pzyskanie. W zakresie tej części pracwania przedstawin również źródła dfinanswania na realizację pszczególnych zadań śrdwiskwych. 2 Uwarunkwanie zewnętrzne 2.1 Plityka eklgiczna państwa W dniu 8 maja 2003 r. Sejm RP przyjął dkument Plityka eklgiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010. W 2006 r. Rada Ministrów przedłżyła Sejmwi RP prjekt następnej plityki eklgicznej państwa na lata 2007-2010 z perspektywą d rku 2014, jednakże ze względu na skrócenie kadencji - parlament nie zdążył jej uchwalić w 2007 r. Analiza tekstu prjektu przeprwadzna w 2008 r. wykazała jeg nadmierną gólnikwść, a także nieaktualnść wielu isttnych elementów, szczególnie w dniesieniu d prawdawstwa Unii Eurpejskiej. Knieczna była, zatem jeg aktualizacja, c jednak spwdwał nieuniknine późnienie w przygtwaniu plityki eklgicznej państwa i w knsekwencji knieczne był przyjęcie nweg hryzntu czasweg. Tak, więc, Plityka eklgiczna na lata 2009-2012 z perspektywą d rku 2016 jest drugim z rzędu teg rdzaju dkumentem strategicznym wymaganymi ustawą Praw chrny śrdwiska. Zasady realizacji Plityki Eklgicznej Państwa zstały przyjęte, jak pdstawa realizacji pracwania niniejszeg dkumentu, jakim jest Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ożarwice. Nadrzędnym, strategicznym celem plityki eklgicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg kraju (mieszkańców, zasbów przyrdniczych i infrastruktury spłecznej) i twrzenie pdstaw d zrównważneg rzwju spłeczn - gspdarczeg. Realizacja teg celu siągana będzie pprzez niezbędne działania rganizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie pstanwień Traktatu Akcesyjneg), twrzenie regulacji dtyczących zakresu krzystania ze śrdwiska i reglamentwania pzimu teg wykrzystania w najważniejszych bszarach chrny śrdwiska. Stąd celami realizacyjnymi Plityki eklgicznej są: wzmacnianie systemu zarządzania chrną śrdwiska, chrna dziedzictwa przyrdniczeg i racjnalne wykrzystanie zasbów przyrdy, zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii, dalsza pprawa, jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg dla chrny zdrwia mieszkańców Plski, chrna klimatu. Ustawa Praw chrny śrdwiska w art. 13 stwierdza, że plityka eklgiczna państwa ma na celu stwrzenie warunków niezbędnych d realizacji chrny śrdwiska. We współczesnym świecie znacza t przede wszystkim, że plityka ta pwinna być elementem równważenia rzwju kraju i harmnizwania z celami chrny śrdwiska celów gspdarczych i spłecznych. Oznacza t także, że realizacja plityki eklgicznej państwa w craz większym stpniu pwinna dknywać się pprzez zmiany mdelu prdukcji 10

i knsumpcji, zmniejszanie materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści gspdarki raz stswanie najlepszych dstępnych technik i dbrych praktyk gspdarwania, a dpier w dalszej klejnści pprzez typw chrnne, tradycyjne działania takie jak czyszczanie gazów dltwych i ścieków, unieszkdliwianie dpadów. Oznacza t również, że aspekty eklgiczne pwinny być bligatryjnie włączane d plityk sektrwych we wszystkich dziedzinach gspdarwania, a także d strategii i prgramów rzwju na szczeblu reginalnym i lkalnym. Nadrzędną wartścią w plityce eklgicznej państwa jest człwiek, c znacza, że zdrwie spłeczeństwa, kmfrt śrdwiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie bywatela są głównym kryterium realizacji plityki eklgicznej na każdym szczeblu. Plityka eklgiczna państwa ma służyć zaspkjeniu rsnących ptrzeb człwieka. Widącą zasadą plityki eklgicznej państwa jest przyjęta w Knstytucji RP zasada zrównważneg rzwju, która uzyskała praw bywatelstwa wśród spłeczeństw świata w wyniku Knferencji Nardów Zjedncznych w Ri de Janeir w 1992 r. Isttą zrównważneg rzwju jest równrzędne traktwanie racji spłecznych, eknmicznych i eklgicznych. 2.2 Strategia rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000-2020 Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000-2020 pwstała w wyniku przeprwadzenia aktualizacji Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2015. Jedną z pdstawwych przesłanek aktualizacji był pjawienie się kilku strategicznych dkumentów szczebla unijneg i krajweg. W wyniku aktualizacji pwstał dkument uprszcznej strukturze, przejrzysty, wykrzystujący dświadczenia mininych lat, uwzględniający zmiany uwarunkwań, które zaszły w tczeniu, w tym przede wszystkim przystąpienie Plski d Unii Eurpejskiej Sejmik Wjewództwa Śląskieg Uchwałą z dnia 4 lipca 2005 nr II/37/6/2005 przyjął Strategię Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2020, dkument ten jest aktualizacją przyjętej we wrześniu 2000 Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2015. W ramach 3 pól strategicznych, dla których przeprwadzn analizę SWOT, zidentyfikwan p 2 prirytety dziedzinwe: w plu Zasby ludzkie, równść szans i zagadnienia spłeczne wyznaczn: prirytet: edukacja, kultura, mbilnść i aktywizacja zasbów ludzkich, prirytet: integracja spłeczna, bezpieczeństw i zdrwie, w plu Gspdarka, innwacyjnść i inne ramwe uwarunkwania wyznaczn: prirytet: restrukturyzacja i rzwój gspdarki, prirytet: innwacje, technlgie, działalnść B+R, w plu Infrastruktura, aspekty przestrzenne, śrdwisk wyznaczn: prirytet: chrna i kształtwanie śrdwiska raz przestrzeni, prirytet: transprt, kmunikacja i infrmacja, W ramach celu strategiczneg IV: Pprawa, jakści śrdwiska naturalneg i kulturweg raz zwiększenie atrakcyjnści przestrzeni wyznaczn kierunki działań: Wspieranie rzwju bszarów metrplitalnych Zagspdarwanie centrów miast raz zdegradwanych dzielnic Rewitalizacja terenów zdegradwanych Kształtwanie śrdków wiejskich Uprządkwanie i wdrżenie systemu gspdarki dpadami Utwrzenie systemu kształtwania i wykrzystania zasbów wdnych Plepszenie jakści pwietrza Ochrna przed hałasem 11

2.3 Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2004 raz cele długterminwe d rku 2015 W Prgramie chrny śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2004 raz cele długterminwe d rku 2015 zaprpnwan cele zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: Ochrna zasbów wdnych Cel długterminwy d 2015 rku Przywrócenie wyskiej, jakści wód pwierzchniwych raz chrna, jakści wód pdziemnych i racjnalizacja ich wykrzystania. Ochrna pwietrza atmsferyczneg Cel długterminwy d 2015 rku Plepszenie, jakści pwietrza atmsferyczneg, a przyjęte kierunki działań t: redukcja niskiej emisji, zintegrwanie i rzbudwa systemu ciepłwniczeg reginu, prmcja wykrzystania alternatywnych źródeł energii cieplnej Ochrna przed hałasem Cel długterminwy d 2015 rku Zmniejszenie uciążliwści hałasu dla mieszkańców i śrdwiska pprzez bniżenie jeg natężenia d pzimu bwiązujących standardów. Mżna t siągnąć pprzez: eliminacje czynnści pwdujących hałas, stswanie rzwiązań technicznych i rganizacyjnych zapbiegających pwstawaniu lub przenikaniu hałasu d śrdwiska, a także śrdków zmniejszających pzim hałasu. Ochrna przed niejnizującym prmieniwaniem elektrmagnetycznym Cel długterminwy d 2015 rku Kntrla i graniczenie emisji prmieniwania niejnizująceg d śrdwiska. Mżna t siągnąć pprzez: wprwadzenie d miejscwych planów zagspdarwania przestrzenneg zapisów pświęcnych chrnie przed prmieniwaniem z wyznaczeniem stref graniczneg użytkwania m.in. wkół urządzeń elektrenergetycznych, radikmunikacyjnych i radilkacyjnych gdzie jest rejestrwane przekrczenie dpuszczalnych pzimów prmieniwania niejnizująceg. Pdstawwym działaniem będzie prwadzenie badań, które pzwlą na cenę skali zagrżenia prmieniwaniem. Zapbieganie awarim przemysłwym Cel długterminwy d 2015 rku Eliminwanie i zmniejszanie skutków dla śrdwiska z tytułu awarii przemysłwych. Zgdnie z prawem chrny śrdwiska, większść bwiązków wyknawczych spada na prwadzących dany zakład. I tak: w dniesieniu d zakładów dużym ryzyku wystąpienia awarii - bwiązek psiadania raprtu bezpieczeństwie i wewnętrzneg planu peracyjneg, bwiązek dstarczenia Kmendantwi Wjewódzkiemu Państwwej Straży Pżarnej infrmacji niezbędnych d pracwania zewnętrzneg planu peracyjn-ratwniczeg, w dniesieniu d zakładów zwiększnym i dużym ryzyku wystąpienia awarii bwiązek pracwania prgramu zapbiegania awarim" Gspdarka dpadami Cel długterminwy d 2015 rku Minimalizacja ilści pwstających dpadów, wzrst wtórneg wykrzystania i bezpieczne składwanie pzstałych dpadów. Cel ten będzie realizwany pprzez działania ukierunkwane na: uprządkwanie brtu dpadami i stwrzenie warunków dla ich bezpieczneg unieszkdliwiania, stwrzenie infrastruktury recyklingu dpadów, usuwanie dpadów niebezpiecznych z terenów bjętych chrną wód, utwrzenie systemu pnad gminnych wysypisk kmunalnych z pełnym wypsażeniem w instalacje segregacji dpadów, 12

wzmcnienie i rzbudwę reginalneg mnitringu wytwarzania, unieszkdliwiania i składwania dpadów niebezpiecznych, likwidację składwisk dpadów niebezpiecznych i stwrzenie systemu bieżącej utylizacji dpadów, stwrzenie reginalneg systemu stacji przeładunkwych dpadów i technlgicznych instalacji utylizacji dpadów Tereny pprzemysłwe Cel długterminwy, d rku 2015 Przekształcenie terenów pprzemysłwych i zdegradwanych wjewództwa śląskieg. likwidacja negatywnych skutków dawnej działalnści przemysłwej zagadnienia rewitalizacji terenów pprzemysłwych i pgórniczych. Ochrna pwierzchni ziemi i gleb Cel długterminwy, d 2015 rku Racjnalne wykrzystanie zasbów glebwych, zwłaszcza w ujęciu długkreswym, pwinn plegać na: zagspdarwaniu gleb w spsób, który dpwiada w pełni ich przyrdniczym walrm i klasie bnitacji, lepszym dstswaniu d naturalneg, bilgiczneg ptencjału gleb, frmy ich zagspdarwania raz kierunków i intensywnści prdukcji, zmniejszeniu skali graniczeń, jakie dla ptymalneg wykrzystania bilgiczneg ptencjału gleb stwarzają prcesy degradacji spwdwanej imisją zanieczyszczeń, erzją raz niewłaściwą agrtechniką, dpwiedniej zmianie struktury upraw, na glebach zanieczyszcznych substancjami niebezpiecznymi dla zdrwia. Ochrna zasbów kpalin Cel długterminwy, d 2015 rku Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie w krdynacji z planami rzwju reginu. Na terenie wjewództwa śląskieg niezbędne są: likwidacja wyrbisk górniczych p eksplatacji łupków karbńskich, zagspdarwanie wyrbisk dkrywkwych p eksplatacji piasku i żwiru, w zależnści d charakteru wyrbiska, w kierunku wdnym lub leśnym, preferwanie wydbycia pdziemneg z pdsadzaniem wyrbisk, dla graniczenia skali siadań terenu rekultywacja terenów siadań spwdwanych pdziemną eksplatacją. Ochrna przyrdy Cel długterminwy d 2015 rku Ochrna i wzrst różnrdnści bilgicznej (genetycznej gatunkwej i siedliskwej) i krajbrazwej raz wzrst lesistści wjewództwa i chrna lasów. Pdstawą stwrzenia warunków d racjnalneg zarządzania chrną przyrdy będzie: wdrżenie systemu mnitringu stanu przyrdy, pracwanie i wdrżenie systemu infrmacji biektach i bszarach szczególnie chrninych. 2.4 Strategia Rzwju Pwiatu Tarngórskieg Strategia jest rzległym dkumentem charakterze strategicznym, w którym zawart deklarację misji pwiatu tarngórskieg: POWIAT TARNOGÓRSKI atrakcyjne miejsce stwarzające przyjazny klimat inwestycyjny dla małych i średnich przedsiębirstw, wspierany silnymi tradycjami pracy, z wyskim pzimem edukacji, dbałścią śrdwisk naturalne raz pszanwaniem wartści etycznych i mralnych. Bgate walry przyrdnicze i histryczne, a także liczne dknania kulturalne Ziemi Tarngórskiej stanwią magnes przyciągający gści z kraju i zagranicy. Mieszkańcy mają dstęp d szerkiej sfery usług spłecznych pdnszących jakść życia, a ich aktywnść i inicjatywy lkalne wzmacniają pczucie tżsamści ze swją małą jczyzną raz integrują wszystkie śrdwiska pwiatu.. 13

Strategia zawiera również wiele celów gólnych i szczegółwych wraz z przedsięwzięciami i zadaniami jakie należy zrealizwać by siągnąć cele główne. Pniżej przedstawin cele i działania, które dtyczą chrny śrdwiska: Cel peracyjny 1: Prmcja wartści zdrwtnych i rdzinnych raz świadmści eklgicznej wśród mieszkańców pwiatu Zadania: Organizacja imprez sprtwych, rekreacyjnych, kulturalnych, festynów, happeningów i knkursów charakterze międzygminnym, prpagujących zasady zdrweg stylu życia i eklgii, Prwadzenie szerkieg zakresu działań mających na celu zwiększenie pczucia bezpieczeństwa publiczneg wśród mieszkańców pwiatu, Prwadzenie wspólnych działań z mediami lkalnymi i reginalnymi w celu prpagwania i upwszechniania zdrweg stylu życia mieszkańców raz zwiększenia pczucia bezpieczeństwa publiczneg. Cel peracyjny 2: Prwadzenie działań służących pprawie stanu śrdwiska przyrdniczeg pwiatu Zadania: Wprwadzenie zintegrwaneg zarządzania śrdwiskweg, Krdynacja i rganizacja gspdarki dpadami, Ochrna i pprawa jakści zasbów wód pdziemnych i wód pwierzchniwych, Współpraca samrządów gminnych z samrządem pwiatwym w działaniach zmierzających d aktywnej chrny wartściwych elementów krajbrazu i różnrdnści przyrdniczej raz rekultywacji terenów zdegradwanych wskutek niewłaściweg depnwania dpadów przemysłwych, Pprawa jakści pwietrza atmsferyczneg Rzwój edukacji eklgicznej. 2.5 Prgram Zrównważneg Rzwju i Ochrny Śrdwiska Pwiatu Tarngórskieg Dnia 31 sierpnia 2001 rku Uchwałą nr XXXIII/276/2001 Rady Pwiatu Tarngórskieg zstał przyjęty Prgram Zrównważneg Rzwju i Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Tarngórskieg. W Prgramie zaprpnwan cele nadrzędne i cele szczegółwe zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska. Wszystkie działania i zamierzenia mają przyczynić się d zrealizwania celów gólnych zapisanych w dkumencie wyższeg szczebla. Dla realizacji teg celu kreślne zstały następujące zadania: Pdniesienie jakści pwietrza atmsferyczneg w szczególnści: stwrzenie i wdrżenie prgramu graniczenia niskiej emisji, stwrzenie i wdrżenie prgramu wykrzystania alternatywnych, a przyjaznych śrdwisku, źródeł energii. Krdynacja i rganizacja gspdarki dpadami w szczególnści: stwrzenie systemu zapewniająceg kmplekswe zagspdarwanie dpadów kmunalnych i przemysłwych, stwrzenie infrastruktury recyklingu dpadów, rekultywacja terenów zdegradwanych wskutek niewłaściweg depnwania dpadów przemysłwych. Ochrna zasbów wód pdziemnych i pprawa jakści wód pwierzchniwych w szczególnści: kmplekswe uprządkwanie gspdarki wdn-ściekwej w pwiecie, stwrzenie prgramu aktywnej chrny zasbów wód pdziemnych, chrna źródeł zapatrzenia w wdę d celów kmunalnych, rzbudwa sieci kanalizacyjnych i czyszczalni ścieków. Ochrna krajbrazu w szczególnści: 14

współpraca samrządów gminnych z samrządem pwiatwym w działaniach zmierzających d aktywnej chrny wartściwych elementów krajbrazu i różnrdnści przyrdniczej. Ochrna śrdwiska akustyczneg Edukacja eklgiczna w szczególnści: pdniesienie pzimu wiedzy wśród dzieci, młdzieży i sób drsłych prblemach eklgicznych pwiatu, wspieranie działań pwdujących kształtwanie preklgicznych pstaw, głównie w zakresie gspdarki dpadami, chrny wód i szczędzania energii raz chrny przyrdy i krajbrazu, prmcja zagadnień chrny eksystemów, naturalnych siedlisk gatunków, kształtwanie nrm zachwań sprzyjających chrnie różnrdnści przyrdniczej. stwrzenie systemu pzyskiwania, rejestrwania, przetwarzania danych uzyskanych z badań mnitrujących stan śrdwiska pwiatu, utwrzenie bazy infrmatycznej zawierającej wyniki badań raz wskaźniki pisujące stan śrdwiska, utwrzenie systemu wymiany infrmacji śrdwiskwej z gminami pwiatu, rzwój i wdrażanie technlgii zapbiegających pwstawaniu dpadów raz zapewniających ich minimalizację w prcesach prdukcji. 2.6 Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Ożarwice Zawarta w Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg Gminy Ożarwice misja gminy t: "działania ukierunkwane na pdniesienie pzimu życia spłecznści lkalnej pprzez realizację zadań związanych z chrną śrdwiska, pbudzanie aktywnści, wspieranie przedsiębirczści raz rganizację współdziałania pmiędzy różnymi jednstkami i rganizacjami w układzie lkalnym i pnadlkalnym". Studium przewiduje wykrewanie d 2015 rku Gminy, która wykrzysta atrakcyjne turystycznie i gspdarcz płżenie, a także uwzględni w swym rzwju płączenia lądem i pwietrzem. Cele strategiczne zapisane w Studium mające zapewnić siągnięcie celu nadrzędneg t przede wszystkim: Pprawa stanu śrdwiska naturalneg w gminie. Rzwój działalnści małych i średnich przedsiębirstw. Rzwój ten nie mże pgrszyć stanu śrdwiska (rzwój zgdny z zasadami ekrzwju). Rzwój Miedzynardweg Prtu Ltniczeg raz stref eknmicznych związanych z funkcjnwaniem teg prtu. Unwcześnienie rlnictwa w kierunku prdukcji zdrwej żywnści raz pwstania gspdarstw wielfunkcyjnych, nie tylk prdukujących płdy rlne, ale i przetwarzających je. Rzwój gspdarki turystycznej z zachwaniem zasad ekrzwju. Pprawa kndycji spłecznej ludnści gminy. W ramach celów strategicznych wyznaczn cele peracyjne, te, które dtyczą chrny śrdwiska t przede wszystkim: uregulwanie gspdarki wdn-ściekwej na terenie gminy; zrganizwanie selektywnej zbiórki dpadów; rganizwanie kreswej zbiórki dpadów niebezpiecznych; likwidacja nielegalnych składwisk dpadów; bniżenie niskiej emisji; zwiększenie lesistści gminy; 15

współpraca z sąsiednimi gminami i innymi rganami w celu chrny wód pwierzchniwych i wgłębnych (w tym gspdarka wdn-ściekwa) raz rganizacji gspdarki dpadami. 3 Ogólna charakterystyka gminy Ożarwice 3.1 Płżenie Gmina Ożarwice płżna jest w półncn-wschdniej części wjewództwa śląskieg, w pwiecie Tarngórskim, na wschód d Tarnwskich Gór. Rysunek 1 Lkalizacja Pwiatu Tarngórskieg i Gminy Ożarwice na tle wjewództwa Śląskieg Źródł: www.silesia-regin.pl Gmina Ożarwice graniczy: d zachdu z Gminą Świerklaniec, d półncy z Gminami Miasteczk Śl. i Wźniki i Kziegłwy, d wschdu z Miastem i Gminą Siewierz i Mierzęcice, d płudnia z Gminą Bbrwniki d półncneg zachdu z Tarnwskimi Górami. 16

Rysunek 2 Lkalizacja Gminy Ożarwice na tle pwiatu tarngórskieg Źródł: http://wybry2006.pkw.gv.pl Gmina jest usytuwana w następujących dległściach d dużych śrdków miejskich: Tarnwskie Góry - 15 km; Bytm - 30 km. Miast wjewódzkie - Katwice usytuwane jest w dległści k. 40 km d gminy. W skład gminy wchdzi siedem słectw: Ożarwice, Zendek, Tąpkwice, Pyrzwice, Niezdara, Ossy, Celiny. Na terenie Pyrzwic zlkalizwany jest prt ltniczy. Ltnisk t uzyskał status Ltniska Międzynardweg. Gmina ma dbrze rzwinięta sieć dróg pwiatwych i gminnych. W listpadzie 2006 ddan d użytku jeden pas drgi ekspreswej S1, łączący Prt Ltniczy Katwice-Pyrzwice z drgą krajwą 1 raz drgą krajwą 86 w węźle drgwym Pdwarpie. Drga ma być rzbudwywana w klejnych latach. W jej pbliżu zaprjektwany zstał również przebieg autstrady A1 wraz z węzłem, w którym płączy się zarówn drgę ekspreswą S1, jak i klejną prjektwaną drgę ekspreswą S11 w kierunku Pznania. Gmina ma charakter rlniczy, uzupełniającymi funkcjami są mieszkalnictw, usługi, kmunikacja i transprt, c wynika z lkalizacji na terenie Gminy ltniska i autstrady A1. Istniejące zainwestwanie raz bgactw kulturwe i przyrdnicze czyni Gminę Ożarwice atrakcyjną d stałeg zamieszkania, dla turystyki i wypczynku, prwadzenia działalnści gspdarczej, w tym dla bsługi ruchu tranzytweg. 17

3.2 Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Wg pdziału gemrflgiczneg Plski płudniwej, Gmina Ożarwice leży w brębie półncnej części Wyżyny Śląskiej, w granicach dwóch reginów Dliny Małej Panwi i Prgu Śrdkw triasweg. Zbudwana jest z utwrów czwartrzędwych pzstałych z zldwacenia krakwskieg, pdczas któreg zstały wypiętrzne góry Świętkrzyskie. 3.3 Klimat Obszar Gminy Ożarwice charakteryzuje klimat wyżynny. Średnia rczna temperatura pwietrza wynsi kł7,5 0 C, lipca pniżej18 0 C,stycznia -2,5 0 C. Średni w rku występuje kł 120 dnia z przymrzkami, w dlinach ich ilśc wzrasta. Okres bezprzymrzkwy trwa średni w rku 160-170 dni. Dni zimwe występują d listpada d marca. Okres wegetacyjny trwa średnia kł 210 dni. W ciągu rku najwyższa wilgtnść względna występuje d marca d sierpnia, z maksimum w maju, natmiast najniższa w listpadzie, grudniu i styczniu. Z dużą wilgtnścią pwietrza wiąże się duża częsttliwść występwania mgieł. Średni w rku spada kł 690-720 mm padów atmsferycznych. Na bszarze Gminy Ożarwice dminują wiatry z zachdniej płwy hryzntu. Wiatry płudniw - zachdnie przeważają zimą i jesieni, natmiast półncn zachdnie wisną i latem. 3.4 Otczenie spłeczn gspdarcze Gmina Ożarwice ma pwierzchnię 43,72 km 2. Stan ludnści zamieszkującej gminę w grudniu 2008 rku wynsił 5442mieszkańców, c znacza, że średnie zaludnienie w gminie wynsi kł 124 mieszkańców na kilmetr kwadratwy. Według danych statystycznych liczba ludnści na terenie Gminy Ożarwice na przestrzeni statnich śmiu lat stale się nieznacznie zwiększa. W rku 2000 teren gminy zamieszkiwał kł 5274 ludzi, w latach 2000-2008 liczba ta zwiększyła się kł 173 sby w skali niewielkiej pdmiejskiej gminy (jest średni rcznie kł 21 mieszkańców). Rysunek 3 Liczba mieszkańców Gminy w latach 2000-2008 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych zamieszcznych w gazetce gminnej Nasze Gminne Sprawy, 2009 Według analizy liczby ludnści zamieszkującej pszczególne słectwa Gminy Ożarwice wynika, iż liczba ta stale nie znacznie rśnie, tylk w słectwach Celiny, Zendek i Tąpkwice liczba mieszkańców utrzymuje się na stałym pzimie. 18

Tabela 1 Liczba mieszkańców w pszczególnych słectwach Gminy Ożarwice w latach 2000-2008 Słectwa 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ożarwice 1508 1504 1502 1501 1528 1532 1532 1546 1557 Zendek 1083 1093 1097 1093 1097 1095 1091 1090 1093 Tąpkwice 991 982 991 1011 1007 1004 1006 1002 997 Pyrzwice 548 562 561 569 569 572 565 567 574 Niezdara 508 503 504 503 504 508 516 525 541 Ossy 391 397 400 406 411 415 425 433 435 Celiny 245 244 250 247 250 246 238 247 245 OGÓŁEM 5247 5285 5305 5330 5366 5372 5373 5410 5442 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych zamieszcznych w gazetce gminnej Nasze Gminne Sprawy, 2009 Wzrsty liczby ludnści zamieszkującej Gminę Ożarwice są dzwierciedleniem liczby urdzeń i zgnów, a także salda migracji. Zestawienie liczby urdzeń i zgnów zestawin na wykresie pniżej. Wynika z nieg iż przyrst demgraficzny nie jest przyczyną wzrstu liczby mieszkańców Gminy Ożarwice. Rysunek 4 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie Gminy Ożarwice w latach 2000-2008 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych zamieszcznych w gazetce gminnej Nasze Gminne Sprawy, 2009 Wzrst pzimu liczby ludnści wynika z salda migracji. Z analiz danych statystycznych wynika, iż crcznie liczba zameldwań jest kł 20-50 większa d liczby wymeldwań. Tak wyskie sald migracji wynika z teg że gminy płżne w niedalekiej dległści d większych miast w statnich latach stają się sypialnią większych miast. Są t głównie mieszkańcy Tarnwskich Gór, którzy pragnąć zaznać ciszy i spkju przenszą się d spkjnych zakątków płżnych w niewielkiej dległści. Ludnść w wieku prdukcyjnym stanwi kł 63,3% całej ppulacji mieszkańców gminy, ludnść w wieku przedprdukcyjnym stanwi kł 18,7%, a w wieku pprdukcyjnym kł 18,9%.mieszkańców. Ludnść chłpsk-rbtnicza zatrudnina jest w pbliskich zakładach pracy i kpalniach. W statnim czasie nastąpił rzwój miejscwej przedsiębirczści przede wszystkim w pstaci drbnych zakładów, jak również dużych przetwórni mięsnych. Prces ten rzpczął się w rku 1990. Najbardziej dynamicznym zakładem rzwijającym się na terenie Gminy jest prt ltniczy w Pyrzwicach statusie ltniska międzynardweg. Rzbudwa Międzynardweg Prtu Ltniczeg Katwice w Pyrzwicach stanwi zadanie Samrządu Wjewództwa Śląskieg wpisane d Wjewódzkieg Rejestru. Największym przedsiębirstwem działającym na terenie Gminy Ożarwice jest Górnśląskie Twarzystw Ltnicze S.A. zarządzające Międzynardwym Prtem Ltniczym Katwice w Pyrzwicach. W 19

Ożarwicach siedzibę mają między innymi Zakłady Mięsne HAM psiadające rzbudwaną sieć sprzedaży w całym wjewództwie śląskim. W 2005 rku na terenach p byłej jednstce wjskwej w Pyrzwicach utwrzn strefę aktywnści gspdarczej. Na bszarze gminy zarejestrwanych w systemie REGON w 2008 rku był 552 pdmity gspdarcze. Ilść pdmitów i ich ilść w skali statnich 8 lat w stale nieznacznie wzrastała. Strukturę pdmitów gspdarczych zbrazwan na pniższym wykresie. Rysunek 5 Zmiany w ilści pdmitów gspdarczych zarejestrwanych w systemie REGON na terenie gminy Ożarwice Źródł: pracwanie własne na pstawie www.stat.gv.pl, 2009 Dminującą frmę własnści stanwi sektr prywatny. Z 552 zarejestrwanych działalnści gspdarczych: 541 stanwią pdmity gspdarki nardwej, 435t sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą, 34 t spółki handlwe, 1 spółdzielnie, 18 fundacje, stwarzyszenia i rganizacje spłeczne Liczba bezrbtnych w Gminie Ożarwice w statnich latach spada, kńcem 2008 rku wynsiła 118 sób, z czeg 71 stanwiły kbiety. W latach 2004-2008 według stanu na dzień 31 grudnia daneg rku wynsiła jak w tabeli pniżej. Tabela 2 Struktura bezrbtnych w latach 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety 211 102 207 111 188 112 119 73 118 17 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych zamieszcznych w gazetce gminnej Nasze Gminne Sprawy, 2009 Z charakterystyk bezrbcia PUP na terenie gminy mżna wyciągnąć następujące wniski: największą grupę wśród bezrbtnych stanwią kbiety, bezrbciem dtknięte są sby głównie młde w wieku nie przekraczającym 30 lat życia, a więc w kresie pełnej zdlnści d pracy pdstawwym i średnim pzimie wykształcenia, 20

jak pzytywną cechę becneg bezrbcia w gminie należy uznać fakt, że są t sby głównie z krótkim stażem pracy lub bez stażu pracy, w wieku mbilnym, a więc pdatne jeszcze na różne frmy przekwalifikwania zawdweg jak pzytywna cechę należy uznać fakt, że zarówn glbalna wielkść jak i skala natężenia becneg bezrbcia w Ożarwicach i w gminach Pwiatu Tarngórskieg, za cechę negatywną należy uznać również graniczenie perspektyw dla znacznej liczby młdych mieszkańców gminy z pwdu braku pracy. 3.5 Inwestycje gminne Gmina Ożarwice d 2000 rku na bieżąc stara się pzyskiwać śrdki finanswe na realizacją różnych gminnych inwestycji. Tygdnik samrządwy Wspólnta sprządził w 2007 rku ranking wykrzystania śrdków zagranicznych na 1 mieszkańca. Gmina Ożarwice znalazła się na 3 miejscu w wjewództwie i na 10 miejscu w kraju. Od kilku lat Gmina Ożarwice należy d złtej setki Samrządów wyłanianej przez Rzeczpsplitą. W kategrii Najlepsza Gmina Wiejska w rku 2004 Gmina Ożarwice zajęła 53 miejsce w kraju i 6 miejsce w Wjewództwie Śląskim, pnadt Ożarwice znalazły się na 11 miejscu w kraju w kategrii Eurpejski Samrząd i na 30 miejscu w kategrii Innwacyjny Samrząd gminy wiejskie. W latach 2001-2008 największą inwestycją światwą był remnt i rzbudwa budynku gimnazjum raz budwa hali sprtwej w tej szkle. We wszystkich szkłach wymienin kna i drzwi wejściwe. Ktły węglwe zamienin na gazwe i elektryczne. Wyknan również remnt przedszkli. W latach 2000-2004 władze Gminy Ożarwice przeprwadziły remnt placówki pdstawwej pieki medycznej pdlegającej Samdzielnemu Publicznemu Zakładwi Opieki Zdrwtnej w Tąpkwicach, a także wypsażną tą placówkę w sprzęt medyczny. W latach 2006-2008 wybudwan nwe gólndstępne place zabaw w każdym słectwie. Pwstały nwe dcinki świetlenia uliczneg, a także przybył wiele punktów świetlania w Gminie. Obecnie znajduje się 925 lamp ulicznych w tym: w Celinach - 71 sztuk, w Niezdarze 78 sztuk, w Ossach 61 sztuk, w Ożarwicach 291 sztuk, w Pyrzwicach 156 sztuk, w Tąpkwicach -161 sztuk, w Zendku 107 sztuk. W latach 2000-2008 zmdernizwan gółem 22,38 km dróg w tym: 8,48 km pkrytych asfaltem, 1,10 km pkrytych kstką brukwą, 12,8 km pkrytych tłuczniem lub frezem, 1,28 km chdników, 300 mb rwów, 8455 m 2 parkingów (w tym 3755 m 2 wyłżnych kstką). W2005 rku zstała ddana d użytku hala sprtwa przy Gimnazjum w Ożarwicach, która służy nie tylk ucznim, ale wszystkim mieszkańcm. Na przełmie lat 2007/2008 pwstał w Ożarwicach bisk sprtwe nawierzchni ze sztucznej trawy. Obecnie Gmina Ożarwice przygtwuje się d największej inwestycji d budwy sieci kanalizacji sanitarnej. Na tą budwę przyznane są już śrdki pchdzące z Unii Eurpejskiej. Zadanie będzie realizwane w ramach Reginalneg Prgramu Operacyjneg Wjewództwa Śląskieg na lata 2007-2013. W najbliższym czasie realizwane również ze śrdków unijnych będzie zadanie plegające na budwie parkingów dla samchdów ciężarwych, w realnie bliskich planach jest również: Rzbudwa budynku Szkły Pdstawwej w Zendku, 21

Budwa Sali gimnastycznej przy tej szkle w Zendku, Mdernizacja budynku Szkły Pdstawwej w Tąpkwicach, Budwa kmpleksu bisk zewnętrznych, Budwa krytej pływalni, Budwa strażnicy dla Ochtniczej Straży Pżarnej w Celinach 4 Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg 4.1 Ochrna przyrdy i krajbrazu 4.1.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg 4.1.1.1 Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Ożarwice Charakterystyczny krajbraz Gminy Ożarwice, płżnej w przeważającej części w śrdkw wschdniej części bszaru mezreginu Garbu Tarngórskieg, stanwiąceg półncną część makrreginu Wyżyny Śląskiej, reprezentują lekk pfałdwane frmy terenu, ddzielne d siebie dlinami i ktlinami rzek i ptków. Od strny półncnej i wschdniej Garbu Tarngórskieg wcinają się d nieg ktlinwe bniżenia górnej Brynicy i innych cieków wdnych. W krajbrazie naturalnym, twartym Gminy Ożarwice dminujące akcenty twrzą ważne elementy lkalnej sieci hydrgraficznej, tj: dlina rz. Brynicy, stanwiąca półncn zachdnią i zachdnią granicę Gminy i jej główne lewbrzeżne dpływy: Ptk Ożarwicki, Czeczówka i Trznia, mające układ równleżnikwy, fragment dużeg kmpleksu leśneg w półncn wschdniej części Gminy raz liczne zwarte tereny zielne ( k. 800 ha ) w zachdniej i śrdkwej części Gminy. Uzupełnienie krajbrazu twarteg stanwią strefy funkcjnalne w zabudwie siedleńczej Gminy, tj: strefa półncn wschdnia: Zendek - Strąków ; strefa śrdkw zachdnia: Ożarwice z klniami; strefa śrdkw wschdnia: Pyrzwice i Celiny ; strefa płudniw zachdnia: Niezdara, Tąpkwice, Ossy raz strefa prtu ltniczeg i ltniska w Pyrzwicach. Płudniw zachdnie brzeża Gminy znajdują się w bliskim sąsiedztwie Zbirnika Kzłwa Góra. Średnie deniwelacje terenu w brębie Garbu Tarngórskieg wynszą d 340 380 m npm. i są reprezentatywne również dla terenu Gminy. Specyfiką Gminy jest praktycznie brak innych większych kmpleksów leśnych kilkadziesiąt niewielkich, rzprsznych enklaw leśnych i zadrzewień skupia się w dlinach rzek i ptków i w niewielkich jarach głównie jak mcn zubżne gatunkw lasy gspdarcze. Znikma lesistść pwduje zubżenie walrów krajbrazwych gminy, chć jest częściw rekmpenswana przez dużą pwierzchnie terenów zielnych ( k. 800 ha ). Uzupełnieniem przedstawinych wyżej frm krajbrazu są tereny upraw rlnych z rzdrbniną zabudwą zagrdwą i mieszkaniwą jednrdzinną raz wyraźnie zaznaczające się pasy terenu, bjęte realizacją dcinka autstrady A1 i drgi ekspreswej S1 na terenie Gminy. Należy pdkreślić, iż dkumenty planistyczne, kształtujące spsób zagspdarwania przestrzenneg Gminy, pwinny zwracać szczególną uwagę m.in. na estetykę krajbrazu i zabudwy, c mżna realizwać np. pprzez twrzenie tzw. sfer przyrdniczej i przestrzennej przydatnści d zagspdarwania - dla wszelkich typów bszarów, zlkalizwanych zwłaszcza wzdłuż cieków wdnych ( strefa tuliny rz. Brynicy, tuliny lkalnych cieków wdnych ) - traktując je jak szansę rzbudwy układu przyrdniczeg Gminy raz atrakcyjny ciąg ptencjalnych terenów turystyki, rekreacji i wypczynku, nieklizyjnych ze śrdwiskiem. 4.1.1.2 Siedliska przyrdnicze Bardz urzmaicne śrdwisk gegraficzne spwdwał, iż makrregin Wyżyny Śląskiej pkryty jest bgatą i ryginalną rślinnścią. Ogółem na tym bszarze stwierdzn becnść k. 800 gatunków rślin naczyniwych, reprezentujących następujące typy siedlisk: mezfilnych lasów liściastych, łąk świeżych i kresw zalewanych, lasów i zarśli bagiennych, 22

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE muraw ksertermicznych i piaskwych, wdnych. Rślinnść na terenie Gminy, pzstającej na brzeżach najcenniejszych przyrdnicz terenów Wyżyny Śląskiej, jest bardz zróżnicwana ze względu na dużą mzaikwatść i rzdrbnienie różnych frm zagspdarwania terenu w pszczególnych słectwach. Zarówn tereny leśne, jak i rlnicze, są mcn zróżnicwane pd względem siedliskwym i bnitacyjnym gleb. Związane jest z tym duże zróżnicwanie fitscjlgiczne i flrystyczne występujących zbirwisk leśnych i nieleśnych, niestety częst mcn zubżnych birąc pd uwagę występwanie rzadkich i zagrżnych gatunków flry i fauny. Pmim iż na terenie Wyżyny Śląskiej stwierdzn występwanie szeregu siedlisk, uwzględninych w Rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 16 maja 2005r. w sprawie typów siedlisk przyrdniczych raz gatunków rślin i zwierząt, wymagających chrny w frmie wyznaczenia bszarów Natura 2000 ( Dz.U.Nr 94 pz. 795), t na terenie gminy Ożarwice występują ne w znikmej części. D siedlisk znaczeniu eurpejskim, występujących w niewielkich fragmentach w półncn - wschdniej części Wyżyny Śląskiej, zaliczamy: łęgi: wierzbwe, tplwe, lszwe i jesinwe ( kd 91E0 ) łąki świeże, użytkwane ekstensywnie ( kd 3510 ) grąd subkntynentalny ( kd 9170 ) Mając na uwadze stan zbirwisk rślinnych, sptykanych na terenie Gminy Ożarwice, należy stwierdzić ich gólnie wyski stpień degeneracji, z zastrzeżeniem, iż istnieją płaty rślinnści dużej różnrdnści gatunkwej, z udziałem rzadkich i chrninych gatunków. D grupy interesujących zbirwisk rślinnści nieleśnej rzeczywistej zaliczyć należy: zespół włsienicznika krążklistneg, zbirwisk śmiałka darniweg, zespół sitwia leśneg, szuwar wielkturzycwy i zespół kwaśnej młaki niskturzycwej psiadających średnie i wyskie walry przyrdnicze i zlkalizwanych na terenie prpnwanych bszarów chrninych raz w rejnie dliny rz. Brynicy i ptku Trznia. W grupie zbirwisk leśnych najlepiej zachwane fragmenty stanwią zbirwiska brwe: bru bagienneg, subatlantyckieg bru ssnweg świeżeg i śrdlądweg bru wilgtneg skupinych na półnc d ptku Trznia. Sptyka się również drzewstany mieszane z udziałem świerka, dębu i brzzy, nawiązujące d płatów naturalnych kntynentalnych brów mieszanych. Na tym bszarze sptyka się również mnkultury leśne: mdrzewiwe, dębu czerwneg, jawrwe drzewstany sztuczne z ubgim składem gatunkwym w warstwie runa i pdszytu. 4.1.1.3 Chrnine i ginące elementy flry i fauny Stan rzpznania śrdwiska przyrdniczeg Gminy Ożarwice pd kątem występwania rzadkich i ginących gatunków flry i fauny jest stsunkw dbry. Szczególnie związane jest t z licznymi pracwywanymi w latach 80 i 90 - tych XX. wieku mngrafiami flrystycznymi i fitscjlgicznymi z terenu Wyżyny Śląskiej, wyknywanymi przez pracwników naukwych Uniwersytetu Śląskieg. Ogółem na tym bszarze nie stwierdzn, c prawda żadneg gatunku z tzw. Załącznika nr 2 Dyrektywy Siedliskwej, mgąceg decydwać wyznaczeniu ptencjalnej Osti Siedliskwej NATURA 2000, natmiast zantwan stanwiska kilkunastu gatunków rślin, bjętych w Plsce chrną prawną raz gatunków zagrżnych, występujących na stanwiskach naturalnych. Niemal 100% ptwierdznych stanwisk tych gatunków rślin skupina jest w półncnej i półncn - wschdniej części gminy (zbirwiska leśne i nieleśne w dlinie rz. Brynicy i na bszarze większych enklaw leśnych, przylegających d kmpleksów lasów lublinieckich i lasów siewierskich.) Wykaz chrninej i zagrżnej flry na terenie Gminy bejmuje następujące gatunki: widłak jałwcwaty prpnwany rezerwat przyrdy Bór wilgtny, kalina kralwa - prpnwany rezerwat przyrdy Bór wilgtny, kruszyna psplita licznie w lasach, bagn zwyczajne - prpnwany użytek eklgiczny Bór wilgtny, prpnwany użytek eklgiczny Trfwisk przejściwe, brówka bagienna - prpnwany użytek eklgiczny Bór wilgtny, prpnwany użytek eklgiczny Trfwisk przejściwe, 23

dziewięcirnik błtny - prpnwany użytek eklgiczny Trfwisk przejściwe, rutewka rliklistna prpnwany zespól przyrdnicz krajbrazwy Obszar leśn łąkwy Zendek, włsienicznik krążklistny wdy ptku Trznia w półncnej części Gminy. Pdstawwe zagrżenie dla większści spśród ww. gatunków stanwi ekspansja gatunków synantrpijnych w zbirwiskach rślinnści leśnej i nieleśnej. Na pdstawie przeprwadznych badań naukwych stwierdzn występwanie licznych kręgwców, których becnść również świadczy wyskich walrach przyrdniczych prpnwanych frm chrny przyrdy. Na szczególną uwagę zasługują liczne gatunki ptaków, których występwanie i gniazdwanie ptwierdzn głównie w prpnwanym rezerwacie przyrdy Bór wilgtny i bu użytkach eklgicznych, tj: bcian biały, czajka, drzd śpiewak, dzięcił duży, dzięcił zielny, dzięciłek, grubdziób, kwiczł, muchłówka żałbna, pełzacz leśny, pkrzewka czarnłbista, pleszka, pkląskwa, pustułka, rudzik, skwrnek plny i świergtek łąkwy. Stsunkw liczne jest występwanie gatunków drbnych drapieżników ( kuna dmwa. Łasica, tchórz, spradycznie jent), gryzni, gatunków z rdziny wadżernych (ryjówka aksamitna), a mniej liczna jest ppulacja zwierzyny łwnej: płwej i grubej (jeleń, sarna, dzik) - są t głównie gatunki przechdnie, przemieszczające się z sąsiadujących dużych kmpleksów leśnych, płżnych na półnc, zachód i półncny wschód d granic Gminy. Wyróżniające się płazy i gady t: żaba mczarwa, żaba trawna, żaba wdna, salamandra plamista i kumak nizinny raz zaskrniec i licznie występująca jaszczurka zwinka. Na bszarze Wyżyny Śląskiej w granicach Gminy brak jest znaczącej ppulacji gatunków ryb wskutek rzadkiej sieci hydrgraficznej na tym terenie ( sptyka się ppularne gatunki ryb: karp. leszcz, płć, raz ryby drapieżne sandacz, szczupak, kń i lin efekt licznych akcji zarybieniwych ). Spśród zinwentaryzwanych przedstawicieli bezkręgwców na terenie ww. bszaru na szczególną uwagę zasługują gatunki wadów, w tym chrninych - głównie: chrząszczy, mtyli dziennych i błnkówek, związanych z siedliskami wilgtnymi. 4.1.1.4 Frmy chrny przyrdy na terenie Gminy Spśród frm chrny przyrdy żywinej i nieżywinej, wymieninych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. ( Dz.U.Nr 92 pz. 880 z późn. zm. ), d chwili becnej na terenie gminy Ożarwice nie utwrzn żadnych biektów i bszarów chrninych, w tym bszarów NATURA 2000, zarówn w parciu Dyrektywę Siedliskwą i Dyrektywę Ptasią. Na terenie gminy w dalszym ciągu brak jest bjętych chrną prawną małbszarwych frm chrny przyrdy, chrniących cale eksystemy, natmiast aktualny stan rzpznania walrów przyrdy żywinej w dalszym ciągu pzwala realnie planwać bjęcie chrną prawną następujących bszarów, zgłsznych już we wcześniejszym pracwaniu POŚ Gminy Ożarwice w 2002r., tj: 1 zespłu przyrdnicz krajbrazweg i 3 użytków eklgicznych. Tabela 3 Prpnwane frmy chrny przyrdy na terenie gminy Ożarwice L.P Nazwa biektu Frma chrny Cel chrny Lkalizacja 1 Obszar leśn łąkwy Zendek ( fragment ) Zespół przyrdnicz krajbrazwy Dbrze zachwane zbirwiska brwe, bgate flrystycznie łąki zróżnicwane siedliskw d mkrych d świeżych raz trfwisk przejściwe Zendek 2 Bór bagienny - fragment ( w brębie zespłu przyrdnicz krajbrazweg wym. w pkt.1 ) Użytek eklgiczny Naturalne zbirwiska brwe, należące d trzech zespłów rślinnych zgdnie z uwarunkwaniami siedliskwymi: br świeży, bór bagienny, br wilgtny Zendek 3 Wilgtne łąki - fragment ( w brębie zespłu przyrdnicz krajbrazweg wym. w pkt.1 ) Użytek eklgiczny Dbrze zachwane fragmenty zbirwisk łąkwych szuwarwych,zróżnicwanych siedliskw Zendek 4 Trfwisk przejściwe Użytek eklgiczny Dbrze zachwany fragment zbirwiska rślinneg charakterze trfwiska przejściweg Zendek * prpzycje wg Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg Gminy Ożarwice 24

Wbec braku zgłszeń prpzycji pmników przyrdy na terenie Gminy w dalszym ciągu praktycznie należy prwadzić mnitring biektów przyrdy żywinej (pjedyncze drzewa, grupy drzew, aleje, szpalery) - w terenach leśnych, zadrzewieniach przydrżnych, zieleni przyzagrdwej, itp. - kwalifikujących się d bjęcia chrną prawną, jak pmniki przyrdy. Zmiana bwiązujących przepisów prawnych z dniem 1 sierpnia 2009r. spwdwała przekazanie pełni kmpetencji samrządm gminnym w zakresie pwływania nwych frm chrny przyrdy, natmiast wprwadzenie chrny prawnej dla biektów i bszarów przyrdnicz cennych mże być jednak utrudnine przede wszystkim ze względu na: nieuregulwany stan własnści gruntów, nadrzędnść prywatnej własnści gruntów, pgarszający się stan zdrwtn sanitarny drzew raz zmieniające się przeznaczenie nieruchmści w planie zagspdarwania przestrzenneg. 4.1.1.5 Zieleń urządzna Zieleń urządzna, w tym: parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrdwa w zabudwie mieszkaniwej, izlacyjn słnwa wzdłuż ciągów kmunikacyjnych i wkół zabudwy usługw przemysłwej, w tym biektów użytecznści publicznej raz zabytkwe zespły zieleni parkwej w strefach chrny knserwatrskiej - t jeden z isttnych elementów Eklgiczneg Sytemu Obszarów Chrninych (ESOCh) Gminy Ożarwice. W dtychczas bwiązującym pracwaniu POŚ dla Gminy Ożarwice zwrócn uwagę na zapisy w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg ówczesnej gminy Tąpkwice (b. Ożarwice), wskazujące na kniecznść chrny wszystkich terenów zielnych, jak istniejących i ptencjalnych bszarów rekreacyjn wypczynkwych (parki, zieleńce, biska sprtwe) raz wszelkich frm zieleni zabytkwej, pzstających w wyznacznych knserwatrskich strefach chrny krajbrazu Przedstawin również szczegółwą strukturę terenów zieleni w pszczególnych słectwach Gminy, kreślając pwierzchnię wszelkich istniejących i prjektwanych frm zieleni urządznej raz zestawin bszary zieleni nieurządznej (zieleń łąkwa, niska, skupina głównie w dlinie Brynicy i jej dpływów). Wg ww. pracwania planistyczneg największy ptencjał terenów zieleni urządznej znajduje się w Tąpkwicach, Ożarwicach i Zendku (3 6 ha), natmiast tereny zieleni nieurządznej dminują w Zendku Strąkwie (k. 250 ha ) i Ożarwicach (k. 350 ha). Dknana wówczas cena zasbów zieleni urządznej w pszczególnych słectwach wskazała na następujące wniski: ptrzeba maksymalneg wykrzystania d celów rekreacyjn wypczynkwych raz sprtwych rzprsznych i niewielkich bszarw terenów zieleni urządznej, w tym wkół biektów użytecznści publicznej i w bszarach chrny knserwatrskiej, wzrst pwierzchni zieleni urządznej izlacyjn słnwej wzdłuż realizwanych prirytetwych inwestycji drgwych, tj: dcinka autstrady A1, przecinającej teren Gminy w kierunku ; płudnikwym i dcinka drgi ekspreswej S1, przecinającej teren Gminy w kierunku równleżnikwym, a także rzbudwywaneg Międzynardweg Prtu Ltniczeg Pyrzwice, kniecznść uzupełnienia lub wymiany składu gatunkweg zieleni przydrżnej. Wielletni Plan Inwestycyjny dla Gminy Ożarwice na lata 2009 2014 wskazał na dwa prirytetwe zadania z zakresu infrastruktury rekreacyjn wypczynkwej i sprtwej, bejmujące m.in. kształtwanie terenów zieleni urządznej, tj: realizacja gminneg kmpleksu sprtw rekreacyjneg ( rewitalizacja terenów pwjskwych; 2010 2012r. ) - kszt k. 10 mln zł ; dnwa centrum wsi Niezdara wraz z mdernizacją placu św. Flriana i zagspdarwaniem terenu przy kapliczce św. Flriana ; 2010 2011r.) - kszt k. 1,25 mln zł. W Studium uwarunkwań... znalazły się również gólne zapisy, dtyczące pzstałych stref plityki przestrzennej, w nim wyznacznych, wskazujące na isttną rlę kształtwania w ich brębie terenów zieleni. W szczególnści dtyczy t stref: tereny zabudwy mieszkaniw usługwej: cechach i standardach siedlwych (zieleń przydmwa min. 30% pw. działki) ; zabudwa mieszkaniwa niskiej intensywnści ( min. 60 70% ), tereny usług publicznych (użytecznści publicznej), 25

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE tereny sadnictwa wiejskieg z mżliwścią przekształcenia zabudwy dla ptrzeb agrturystyki i rekreacji, tereny ptencjalneg rzwju zabudwy prdukcyjn - usługwej, Gmina Ożarwice w perspektywie działań krtk i długterminwych w spsób szczególny pragnie realizwać tereny zieleni urządznej wraz z infrastrukturą twarzyszącą, jak element zagspdarwania biektów rekreacji, sprtu i wypczynku również w terenach przywdnych i w sąsiedztwie kmpleksów leśnych. Przyszła lkalizacja na terenie Gminy dcinka autstrady A1 w układzie płudnikwym, realizacja dcinka drgi ekspreswej S1 w układzie równleżnikwym raz rzbudwa infrastruktury technicznej Międzynardweg Prtu Ltniczeg Pyrzwice stwarza pilną kniecznść pracwania kncepcji zieleni izlacyjn słnwej wzdłuż ww. prirytetwych arterii kmunikacyjnych, jak słny przyrdniczej dla rzdzielnych eksystemów. Zieleń przydrżna, rsnąca w pasie drgwym wszystkich kategrii dróg, pza aktualnie prwadzną w miarę ptrzeb i dstępnych śrdków - bieżącą pielęgnacją, wymaga częściwej wymiany składu gatunkweg drzew raz nwych nasadzeń. Duży ptencjał zieleni nieurządznej niskiej na terenach ptencjalnie zalewwych w dlinie Brynicy i jej lkalnych dpływów sprawia, iz isttne są zalecenia utrzymania stanu istniejąceg (zadrzewienia przywdne, zieleń trawiasta), w tym kształtwania terenów zieleni, pdtrzymujących funkcje krytarzy migracyjnych. 4.1.2 Identyfikacja ptrzeb Główne cele eklgiczne w rzwju Gminy Ożarwice mżna kreślić jak: zachwanie istniejących walrów przyrdniczych bszaru ; zwiększenie pwierzchni terenów zieleni urządznej i lasów w tym zieleni izlacyjnej d biektów uciążliwych raz chrna krytarza eklgiczneg i krajbrazu twarteg dliny rz. Brynicy i jej dpływów - znaczeniu pnadlkalnym. Wprwadzenie chrny prawnej bszarów przyrdnicz cennych na terenie Gminy, ustalenie spójnej kncepcji zagspdarwania pzstałści zabytkwych załżeń zieleni parkwej, wyznaczenie terenów zieleni, twarzyszących bszarm rzwju funkcji rekreacyjn wypczynkwych, jak również inwestycjm kmunikacyjnym, uciążliwym dla śrdwiska (drgi szybkieg ruchu, prt ltniczy) t główne wskaźniki siągnięcia stanu dcelweg w dziedzinie chrny przyrdy i krajbrazu. Stwrzenie sieci ESOCH zaliczne zstał d celów krótkterminwych w działaniach samrządu Gminy Ożarwice, natmiast pzstałe zaliczyć należy d długterminwych. W szczególnści d realizacji ww. pstawinych celów należy pdjąć następujące działania: stwrzenie systemu gólndstępnych terenów gminnej zieleni urządznej z ich akmdacją głwnie d funkcji rekreacyjn wypczynkwych ( skwery, zieleńce, gminne wielfunkcyjne tereny rekreacji i wypczynku ) ; zagspdarwanie zielenią tczenia gminnych biektów użytecznści publicznej, realizacja terenów zieleni izlacyjnej w bszarach uciążliwej działalnści gspdarczej, usługwej i ptencjalnych terenach dużym natężeniu ruchu kmunikacyjneg, zachwanie różnrdnści bilgicznej ekstensywnie użytkwanych agrcenz wdrażanie przedsięwzięć rlnśrdwiskwych na bszarach wiejskich w ramach Planu Rzwju Obszarów Wiejskich: 2007 2013, prmcja agrturystyki, kwalifikwanych frm rekreacji, turystyki pieszej, rwerwej, ukierunkwanej na aktywny dbiór walrów przyrdniczych i krajbrazw kulturwych (ścieżki przyrdnicz dydaktyczne; punkty ekspzycji widkwych), wsparcie działań rganizacji eklgicznych, instytucji naukwych w zakresie chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry (m.in. chrna płazów, bserwacje rnitlgiczne, akcje edukacyjne w szkłach, prmujące np. ideę spłecznych piekunów przyrdy ). Dla siągnięcia stanu dcelweg w zakresie chrny przyrdy niezbędne staje się również stałe pdnszenie świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej: dzieci, młdzieży i drsłych pprzez prgramy zintegrwanej edukacji eklgicznej, krdynwanej przez lkalne rganizacje i stwarzyszenia lub własną aktywnść Gminy w tym zakresie. 26

Zabezpieczenie realizacji ww. ptrzeb umżliwi pzyskania śrdków z zewnętrznych pmcwych funduszy eklgicznych: WFOŚiGW, NFOŚiGW raz śrdków UE (Reginalny Prgram Operacyjny Wjewództwa Śląskieg, Plan Rzwju Obszarów Wiejskich 2007 2013). 27

4.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016 Cel Cele długterminwe d rku 2016 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OPK.1.1.1 Twrzenie małbszarwych frm chrny przyrdy (użytki eklgiczne, zespół przyrdnicz krajbrazwy) - w parciu dknane rzpznanie przyrdnicze (4 biekty) Gmina Ożarwice, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach OPK.1 Zachwanie i wzbgacanie walrów przyrdniczych na terenie Gminy Ożarwice OPK.1.1 Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych i chrna czynna cennych przyrdnicz biektów i bszarów na terenie Gminy Ożarwice OPK.1.1.2 OPK.1.1.3 Objęcie chrną prawną drzew prpzycji pmników przyrdy raz prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych prpnwanych pmników przyrdy Prgram chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry ( np. bserwacje rnitlgiczne, chrna płazów); idea włączenia szkół, jak spłecznych piekunów przyrdy np. drzew pmnikwych Gmina Ożarwice, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach Gmina Ożarwice, lkalne stwarzyszenia eklgiczne, szkły, N. Siewierz, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach OPK.1.1.4 Wdrażanie prgramów rlnśrdwiskwych dla rlników w ramach PROW: 2007-2013 Gmina Ożarwice, Wjewódzki Ośrdek Dradztwa Rlniczeg, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa ( biur pwiatwe w Tarnwskich Górach) OPK.2.1.1 Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacyjne zieleni przydrżnej ( także na dcinku nwbudwanej autstrady A1 i drgi ekspreswej S1 ) Gmina Ożarwice, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Katwicach, GDDKiA w Warszawie, Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach OPK.2 Zagspdarwanie zielenią terenów antrpgenicznych - rzszerzenie ferty rekreacyjn - turystycznej Gminy Ożarwice OPK.2.1 Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej; aktywna edukacja eklgiczna OPK.2.1.2 OPK.2.1.3 Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych gminnych biektów rekreacyjn wypczynkwych, wkół biektów użytecznści publicznej Realizacja platfrm widkwych w punktach ekspzycji widkwych na terenie Gminy ( dlina rz. Brynicy, brzeża Zbirnika Kzłwa Góra ) Gmina Ożarwice, lkalne stwarzyszenia, rady słeckie Gmina Ożarwice, lkalne stwarzyszenia, Wjewódzki Urząd Ochrny Zabytków w Katwicach OPK.2.1.4 Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w dlinie rz. Brynicy wraz z jej dpływami Gmina Ożarwice, Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach; lkalne stwarzyszenia eklgiczne; administratrzy stawów hdwlanych i cieków wdnych 28

OPK.2.1.5 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdnicz - dydaktycznych w brębie bszarów przyrdnicz cennych i atrakcyjnych krajbrazw raz miejsc dziedzictwa kulturweg; ( k. 3 biekty) Gmina Ożarwice, lkalne stwarzyszenia eklgiczne 4.1.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN).* Partnerzy ZADANIA WŁASNE OPK.1.1.1 Twrzenie małbszarwych frm chrny przyrdy ( użytki eklgiczne, zespół przyrdnicz krajbrazwy) - w parciu dknane rzpznanie przyrdnicze ( 4 biekty) 2009 2013 Gmina Ożarwice Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych na terenie Gminy Ożarwice 40.000 Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach, lkalne rganizacje eklgiczne OPK.1.1.2 Objęcie chrną prawną drzew prpzycji pmników przyrdy raz prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych prpnwanych pmników przyrdy ( k.10 biektów) 2009 2013 Gmina Ożarwice Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 10.000 Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach, lkalne rganizacje eklgiczne OPK.2.1.2 Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych gminnych biektów rekreacyjn wypczynkwych, wkół biektów użytecznści publicznej 2009 2019 Gmina Ożarwice Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej; pprawa estetyczneg wizerunku Gminy 1.000.000* Lkalne stwarzyszenia, rady słeckie OPK.2.1.5 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdnicz - dydaktycznych w brębie bszarów przyrdnicz cennych i atrakcyjnych krajbrazw raz miejsc dziedzictwa kulturweg z wyłączeniem terenów leśnych 2009 2019 Gmina Ożarwice Aktywna edukacja eklgiczna 75.000 Lkalne rganizacje eklgiczne OPK.2.1.3 Realizacja platfrm widkwych w punktach ekspzycji widkwych na terenie Gminy ( dlina rz. Brynicy, brzeża Zbirnika Kzłwa Góra ) 2009 2019 Gmina Ożarwice Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej; pprawa estetyczneg wizerunku Gminy 200.000 Lkalne stwarzyszenia, Wjewódzki Urząd Ochrny Zabytków w Katwicach OPK.2.1.1 Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg, gminnych, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacyjne zieleni przydrżnej 2009 2019 Gmina Ożarwice Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej 500.000 Rady słeckie ZADANIA KOORDYNOWANE OPK.1.1.3 Prgram chrny czynnej wybranych gatunków 2009 2019 Lkalne stwarzyszenia Aktywna edukacja eklgiczna i 100.000 Gmina Ożarwice, szkły, 29

fauny i flry ( np. bserwacje rnitlgiczne, chrna płazów); idea włączenia szkół, jak spłecznych piekunów przyrdy np. drzew pmnikwych eklgiczne, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Katwicach kwalifikwana turystyka przyrdnicza Nadleśnictw Siewierz OPK.2.1.1 Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacyjne zieleni przydrżnej ( także na dcinku nwbudwanej autstrady A1 i drgi ekspreswej S1) 2009 2019 GDDKiA w Warszawie, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Katwicach, inni administratrzy dróg Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej 1.500.000 Gmina Ożarwice OPK.2.1.4 Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w dlinie rz. Brynicy wraz z jej dpływami 2009 2019 Administratrzy cieków wdnych Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy, utrzymanie lkalnych krytarzy eklgicznych 750.000 Gmina Ożarwice, Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach; lkalne stwarzyszenia eklgiczne OPK.2.1.5 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdniczdydaktycznych w brębie przyrdnicz cennych terenów leśnych ( 1 biekt) 2009 2013 Nadleśnictw Siewierz Aktywna edukacja eklgiczna 25.000 Gmina Ożarwice, lkalne rganizacje eklgiczne OPK.1.1.4 Wdrażanie prgramów rlnśrdwiskwych dla rlników w ramach PROW: 2007-2013 2009 2019 Wjewódzki Ośrdek Dradztwa Rlniczeg; Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa Wzrst świadmści eklgicznej w spłeczeństwie; wzbgacanie walrów przyrdniczych Gminy 100.000 Gmina Ożarwice, lkalne rganizacje eklgiczne, rady słeckie OPK.1.1.3 Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych niebędących w gestii Gminy 2009 2019 Inwestrzy sektra prywatneg Pprawa estetyczneg wizerunku Gminy 250.000 Gmina Ożarwice, rady słeckie RAZEM ZADANIA WŁASNE 1.825.000 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 2.725.000 * w planwanych ksztach ujęt zadania wpisane d Wielletnieg Planu Inwestycyjneg dla Gminy Ożarwice na lata 2009 2014, związane z twrzeniem terenów rekreacyjn wypczynkwych Pzstałe zadania na pdstawie własnej ceny planwanych ksztów, dknanej przez autra rzdziału 30

4.1.5. Wniski AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE Krzystne uwarunkwania w realizacji prgramu chrny przyrdy: Występwanie bszarów cennych pd względem przyrdnicz - krajbrazwym, duża pdaż terenów twartych także, jak ptencjał d zagspdarwania rekreacyjn - turystyczneg, zwłaszcza w kntekście bezpśrednieg sąsiedztwa śrdków miejskich Górneg Śląska, Dlina rz. Brynicy, jak ważny pnadlkalny krytarz eklgiczny, Ptencjalne mżliwści rzwju rlnictwa eklgiczneg i agrturystyki raz różnych frm kwalifikwanej turystyki przyrdniczej, Stsunkw dbre rzpznanie walrów przyrdniczych, krajbrazwych i kulturwych terenu Gminy. Ograniczenia w realizacji ww. prgramu (elementy ryzyka): Niski wskaźnik lesistści gminy; znikme zaawanswanie zalesiania gruntów prlnych, Realizacja strategicznych w skali reginu inwestycji drgwych raz rzbudwa prtu ltniczeg wraz z infrastrukturą twarzyszącą - klidujące z zachwaniem ciągłści istniejących eksystemów, Brak aktualnie wyrazisteg rzpznawalneg elementu przyrdniczeg Gminy d wykrzystania w prmcji eklgicznej np. w frmie lg w wizualnych materiałach prmcyjnych, Bardz niski udział wydatków budżetu Gminy na przedsięwzięcia związane z chrną przyrdy i krajbrazu. Brak samdzielnie funkcjnujących gólndstępnych terenów rekreacyjn wypczynkwych; niewielka pwierzchnia terenów zieleni urządznej, Brak lkalnych partnerów w dziedzinie chrny przyrdy (współpraca z rganizacjami i stwarzyszeniami eklgicznymi ma charakter kazjnalny), Znikme zaintereswanie prgramem rlnśrdwiskwym, skierwanym d rlników w ramach PROW: 2007 2013. 4.2 Ochrna i zrównważny rzwój lasów 4.2.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg 4.2.1.1 Obszary leśne Ogólna pwierzchnia lasów na terenie gminy Ożarwice wg stanu na dzień: 31.12.2008r. - wynsi: 569 ha, c stanwi kł 13% jej pwierzchni. Lasy prywatne,tj. należące d sób fizycznych i wspólnt gruntwych, zajmują k. 306 ha w tym k. 156 ha stanwią niewielkie enklawy leśne pwierzchni d 10 ha, bjęte uprszczną inwentaryzacją lasu, natmiast k. 150 ha stanwią większe kmpleksy leśne, dla których zstały sprządzne uprszczne plany urządzania lasu. W administracji Lasów Państwwych, Nadleśnictw Siewierz, bręb: Łysa Góra - pzstaje gółem k. 263 ha. Zarówn tereny lasów państwwych, jak i prywatnych skupine są w następujących rejnach Gminy: półncna część Ożarwic ( Kl. Pdłączna, Kl. Przysieki), półncna i płudniw wschdnia część m. Zendek, dlina Ptku Ożarwickieg pmiędzy Ożarwicami i Tąpkwicami, Lasy niepaństwwe występują głównie, jak niewielkie rzprszne enklawy, częst przylegające d lasów państwwych, natmiast lasy państwwe, wchdzące w półncną i wschdnią część Gminy stanwią fragment większych kmpleksów leśnych lasów lublinieckich i siewierskich, pwierzchni pwyżej 100 ha, c wskazuje w nich na wyską racjnalnść z przyrdniczeg i eknmiczneg punktu widzenia gspdarki leśnej. 4.2.1.2 Racjnalne gspdarwanie zasbami leśnymi Na terenie Nadleśnictwa Siewierz w aktualnie bwiązującym planie urządzania lasów wyróżnin gółem 17 nizinnych i wyżynnych typów siedliskwych lasu. Dminują siedliska brwe: bór świeży (39, 4% pwierzchni), br mieszany świeży (21,8%), bór mieszany wilgtny (10,3%) - łącznie zajmując niemal 70% pwierzchni leśnej. Siedliska laswe zajmują k. 30% pwierzchni. Dminującym gatunkiem lastwórczym 31

jest ssna zwyczajna (78% pwierzchni leśnej raz k. 70% masy drewna). Przeciętna zasbnść drzewstanów Nadleśnictwa wynsi k. 162 m3/ha, wiek 53 lata, a przyrst k. 3,0 m3/ha/rk. W lasach nadleśnictwa zwiększa się udział prcentwy dębu i brzzy ksztem ssny. Średni wiek drzewstanów w Nadleśnictwie kształtuje się w przedziale: 55-60 lat. Lasy na terenie Nadleśnictwa Siewierz wykazują zbliżny udział siedlisk lasów liściastych raz gatunków drzew liściastych w stsunku d średniej RDLP w Katwicach. Całść lasów Nadleśnictwa Zarządzeniem Nr 139 Ministra Ochrny Śrdwiska Zasbów Naturalnych i Leśnictwa z września 1996r. zaliczna zstała d I. kategrii lasów chrnnych. Analiza gspdarki leśnej w zakresie pzyskania drewna na terenie Nadleśnictwa w statnim 10 leciu skłania d następująceg główneg wnisku, iż zwiększa się rzmiar pzyskania drewna z cięć przygdnych (wiatrłmy, śniegłmy, cięcia sanitarne) w użytkwaniu przedrębnym w stsunku d realizwaneg etatu cięć rębnych (w kńcu lat 90-tych stanwił k. 50% pzyskania drewna z cięć rębnych planwych). Duże pzyskanie drewna w użytkwaniu rębnym wiąże się z kniecznścią przebudwy istniejących słabinych drzewstanów mnkultur ssnwych w kierunku lasu mieszaneg i zwiększania pwierzchni dlesień i dnwień dębu i mdrzewia. Pwyższe wskaźniki charakteryzują tzw. preklgiczny mdel gspdarki leśnej w administracji Lasów Państwwych, wdrażany zgdnie z wytycznymi i zarządzeniami Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych ( m.in. z 1995r. ), których głównym celem jest zrównważenie zadań z zakresu pzyskania drewna z chrną i hdwlą lasu raz zagspdarwaniem rekreacyjn turystycznym i edukacją eklgiczną, w tym: dstswanie składu gatunkweg drzewstanów d lkalnych warunków siedliskw glebwych, wzmacnianie bilgicznej dprnści lasu przez wprwadzanie gatunków bicentycznych i chrnę pżytecznej fauny, chrna rzadkich typów siedliskwych lasów, wykrzystanie w maksymalnym stpniu dnwień naturalnych, zastswanie rębni częściwych i stpniwych w celu uzyskania zróżnicwanej struktury gatunkwej, wiekwej i pinwej drzewstanów, dążenie d kształtwania struktury przestrzennej drzewstanów, charakteryzującej się istnieniem bigrup drzew, twrzenie we wszystkich rdzajach cięć na brzeżach lasów, wzdłuż cieków i szerkich dróg stref ektnwych, utrzymanie i chrnę enklaw gruntów nieleśnych wśród lasów. Lasy prywatne (sób fizycznych i wspólnt gruntwych) na terenie Gminy stanwią k. 55% gólnej pwierzchni leśnej i w całści są bjęte nadzrem ze strny Starstwa Pwiatweg w Tarnwskich Górach raz Nadleśnictwa Siewierz, działająceg w ramach pdpisaneg przumienia ze Starstą Tarngórskim. Całść lasów niepaństwwych bjęta jest aktualnie pracwanymi planami urządzania lasu i uprszczną inwentaryzacją lasu, zatwierdznymi przez ww. Starstę. Stanwią ne pdstawwy dkument, kreślający niezbędne d wyknania przez właściciela lasu zadania gspdarcze i chrnne w cyklu 10 - letnim. Zakres niezbędnych prac dtyczy głównie załżenia upraw leśnych na pwierzchniach zrębwych, zadań z zakresu chrny lasu, pielęgnacji upraw i drzewstanów, a także wyknania decyzji nakazanych dtyczących usuwania psuszu czynneg. Spśród bitycznych czynników śrdwiska ddziaływujących na istniejące drzewstany, sukcesywne gradacje szkdników pierwtnych drzewstanów ssnwych w statnich 20 latach były jednym z isttnych czynników wymuszających przebudwę drzewstanów (mnkultur) ssnwych, w celu dstswania d warunków siedliskwych, natmiast uaktywniły się chrby grzybwe w uprawach, młdnikach i drzewstanach starszych (głównie huba krzeni i pieńkwa zgnilizna krzeni). W drzewstanach liściastych (głównie dębwych, bukwych, jesinw- lchwych) lchwych mieszanych, intensywne żerwanie zwójek i miernikwców wpływa na spadek przyrstu masy i wcwania drzew. Spśród bitycznych czynników śrdwiska, pwdujących gólne słabienie części istniejących drzewstanów, isttne znaczenie psiadają szkdy ze trny zwierzyny płwej (jeleniwate) w uprawach, młdnikach i starszych drzewstanach liściastych ( jesin, jawr, buk kł: 20 80% pwierzchni danej uprawy). Ochrna upraw t głównie grdzenia, palikwanie sadznek raz chemiczne zabezpieczanie repelentami. 32

4.2.1.3 Ustalenia w zakresie prgnzwania zalesiania gruntów prlnych i rekultywacji zdegradwanych terenów peksplatacyjnych Gmina Ożarwice płżna jest w przeważającej części w niemal bezleśnym pasie pmiędzy zwartymi kmpleksami lasów Nadleśnictw: Świerklaniec, Lubliniec i Siewierz, wbec czeg lesistść Gminy jest niewielka (k. 12,6%) i znacznie dbiega d wartści wskaźnika lesistści, zarówn dla terenu pwiatu tarngórskieg, wjewództwa śląskieg, jak również średniej gólnplskiej. Stan taki wynika ze stsunkw dużej pwierzchni terenów użytkwanych rlnicz raz terenów zabudwy pszczególnych słectw, terenu prtu ltniczeg z ltniskiem, terenów kmunikacyjnych, c pzstawia miejsce dla terenów leśnych i zadrzewień jedynie wzdłuż pasmw przebiegających dlin cieków wdnych, jarów i wąwzów raz rzrzucnych punktw wysp zadrzewień śródplnych. W skali gólnej pwierzchni Gminy charakterystyczny jest duży udział twartych terenów łąki pastwisk w dlinie Brynicy i jej dpływów ( k. 800 ha ). Istnieje ptrzeba zalesiania terenów nieprzydatnych dla rlnictwa niskich klasach bnitacyjnych ( V,VI klasa ) w parciu pracwany prjekt granicy pln leśnej zwłaszcza w półncnej i płudniw wschdniej części m. Zendek i półncnych Ożarwic. Gmina Ożarwice psiada pracwany prjekt granicy rln leśnej, lecz dkument ten nie zstał wprwadzny d ustaleń m.p.z.p. Gminy. Ogólnie zaleca się wprwadzanie dlesień w rejnach wskazanych w Studium... raz zalesianie i zadrzewianie gruntów nie wskazanych w w. dkumencie pd warunkiem, iz szerkść działki wynsi pwyżej 25 m, a jej pwierzchnia pwyżej 0,5 ha. Grunty d zalesienia winny przylegać d kmpleksu leśneg lub gruntu d zalesienia; wprwadza się bezwzględny wymóg zachwania w naturalnym stanie ptencjalnych użytków eklgicznych. Główne zasady, jakie pwinny być stswane przy realizacji zalesień, t: mżliwe zalesianie dłgów prlnych i innych nieużytków p szczegółwym rzpznaniu ptrzeb, wynikających z funkcjnwania kmpleksów przyrdniczych raz z uwzględnieniem ptrzeb chrny krajbrazu i chrny ekspzycji widkwych ( gatunki rdzime, zgdne z siedliskiem ), pżądane wprwadzanie zalesień na gruntach niskich klas bnitacyjnych (V, VI), jak wzbgacenie wielkbszarwych terenów rlnych, wykluczenie plantacyjnej uprawy drzew szybk rsnących, wykluczenie zalesiania bszarów, kreślnych w graficznych pracwaniach planistycznych, jak kmpleksy najwyższej przydatnści rlniczej, wyłączne z zalesień raz bszarów, płżnych w strefie znacznych punktów widkwych. Dtychczaswe zaintereswanie właścicieli gruntów rlnych ich zalesianiem wg infrmacji uzyskanych w Starstwie Pwiatwym w Tarnwskich Górach, Nadleśnictwie Siewierz i pwiatwym biurze Agencji Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa jest spradyczne ( bardz mała ilść wnisków pracwanie planu zalesienia i związane z tym ubieganie się dpłaty z tytułu załżenia uprawy leśnej i jej pielęgnacji). 4.2.2 Identyfikacja ptrzeb Niewielka lesistść Gminy sprawia wrażenie zubżenia krajbrazu i nadmierne wyekspnwanie nieestetycznych elementów krajbrazu kulturweg, związaneg z terenami zabudwy mieszkaniw - usługwej, terenami kmunikacyjnymi wraz z twarzyszącą im infrastrukturą techniczną. Zamierzenia gminy i samrządu pwiatweg, kreślne w Strategii rzwju dla pszczególnych jednstek samrządwych, są zbieżne w tym zakresie i dtyczą wsparcia wszelkich działań w kierunku zagspdarwania nieużytków w kierunku przyrdniczym (leśnym lub zadrzewieniwym) raz zalesienia i zadrzewienia bszarów małej przydatnści dla rlnictwa. Nadleśnictw Siewierz, administrujące całścią lasów państwwych na terenie Gminy realizuje preklgiczny mdel gspdarki leśnej, tj. trwałeg zachwania lub dtwarzania naturalnych walrów lasu metdami racjnalnej gspdarki leśnej. Praktycznie dtyczy t bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów Nadleśnictwa raz Prgramu chrny przyrdy, zsynchrnizwaneg z cyklem 10- letnieg kresu bwiązywania ww. planu. Wszystkie zadania gspdarcze, hdwlane i chrnne, jak działania długterminwe, pwinny być pdprządkwane chrnnści Lasów Państwwych. Ptrzeby chrny przyrdy, kreślne już w Zarządzeniu Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych z 1994r., nakazują pnadt wydrębnienie i inwentaryzację wszelkich biektów i twrów przyrdy, zasługujących na szczególną chrnę w ramach racjnalizacji wielfunkcyjnej gspdarki leśnej i znaczenia ich na mapach przeglądwych i gspdarczych wraz z syntetycznym pisem. Należy dążyć jednak ze strny administracji 33

pwiatwej i służb Nadleśnictwa Siewierz w ramach sprawwaneg nadzru d skutecznej współpracy z właścicielami lasów prywatnych w zakresie bieżącej realizacji zapisów uprszcznych planów urządzania lasów w trakcie ich 10-letnieg kresu bwiązywania. Równcześnie należy dążyć d uzyskania statusu lasów chrnnych w lasach prywatnych pprzez stswne zapisy w peratach urządzeniwych. Z uwagi na t, iż Gmina Ożarwice nie leży w granicach żadneg parku krajbrazweg raz Obszaru NATURA 2000, nie zachdzi ddatkwy bwiązek dla administracji leśnej uzgadniania, bądź realizacji ddatkwych zadań, wynikających z chrny przyrdy na terenach leśnych. W zakresie realizacji dcelwych zalesień gruntów prlnych wskazany jest aktywny udział Nadleśnictwa w zabezpieczeniu sadznek dla zaintereswanych właścicieli gruntów raz fachwe dradztw w zakresie dbru sadznek w realizacji planów zalesień i zakładania i pielęgnacji nwych upraw leśnych w terenie. 34

4.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2016 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE Cel Cele długterminwe d rku 2016 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna ZRL.1 Zachwanie istniejących zasbów leśnych raz zwiększenie pwierzchni lasów i wzrst ich biróżnrdnści ZRL.1.1 Wdrażanie preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej ZRL.1.1.1 ZRL.1.1.2 ZRL.1.1.3. Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów niepaństwwych ( prywatnych i wspólnt leśnych) Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów państwwych: przebudwa drzewstanów chrna cennych eksystemów, itp. Zalesianie gruntów prlnych Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach., N. Siewierz, właściciele lasów N. Siewierz, Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach, RDOŚ w Katwicach, rganizacje i stwarzyszenia eklgiczne Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach., Nadleśnictw Siewierz, właściciele gruntów 4.2.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) * Partnerzy ZADANIA KOORDYNOWANE ZRL.1.1.1. Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów niebędących w administracji Lasów Państwwych - k.305 ha 2009 2019 Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach., Właściciele lasów Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 750.000 Gmina Ożarwice; Nadleśnictw Siewierz ZRL.1.1.2 Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planem urządzania lasów państwwych i Prgramem chrny przyrdy : przebudwa drzewstanów chrna cennych eksystemów, itp. ( k.260 ha) 2009 2019 Nadleśnictw Siewierz Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 520.000 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach, RDOŚ w Katwicach, rganizacje i stwarzyszenia eklgiczne ZRL.1.1.3 Zalesianie gruntów prlnych, k. 30 ha 2009 2019 Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach, właściciele gruntów Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 225.000 Gmina Ożarwice, Nadleśnictw Siewierz ZRL.1.1.1 Aktualizacja dkumentacji planów urządzenia lasów niepaństwwych i uprszcznej inwentaryzacji lasu (k. 305 ha) 2009 2019 Starstw Pwiatwe w Tarnwskich Górach, właściciele lasów Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 15.000 Gmina Ożarwice; Nadleśnictw Siewierz RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 1.510.000 35

4.2.5 Wniski AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŻAROWICE Krzystne uwarunkwania w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów: Preklgiczny mdel gspdarki leśnej Nadleśnictwa Siewierz, Łatwa dstępnść przeważającej części bszarów leśnych, administrwanych przez Lasy Państwwe, Aktualny plan urządzania lasu Nadleśnictwa raz praktycznie całści lasów niepaństwwych. Ograniczenia w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów (elementy ryzyka): Niska świadmść właścicieli lasów prywatnych w zakresie prwadzenia racjnalnej gspdarki leśnej, Brak prjektu granicy rln leśnej w m.p.z.p. Gminy Ożarwice, isttnej dla kształtwania plityki zagspdarwania przestrzenneg terenów rlnych niskich klas bnitacyjnych, Niewielka lesistść Gminy. 4.3 Zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii Dkumentami, które wyznaczają kierunki w pracwywaniu Prgramów Ochrny Śrdwiska są Plityka Eklgiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą d rku 2016 raz Wytyczne d sprządzania Prgramów chrny śrdwiska zatwierdzne przez Ministerstw Śrdwiska w grudniu 2002 rku. Zapisy w bu tych dkumentach sugerują, iż struktura POŚ pwinna nawiązywać d układu zawarteg w Plityce Eklgicznej. Prpnuje umieszczenie w Prgramie, jak jeden z elementów zrównważneg wykrzystania materiałów, wdy i energii raz w tym zakresie umieszczne zstaną pdrzdziały: materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji, wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych, kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy. 4.3.1 Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Działania przyczyniające się d zmniejszenia materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści pwinny zapewnić wzrst efektywnści wykrzystania surwców, wdy i energii pprzez zmniejszenie ich zużycia na jednstkę prduktu, jednstkwą wartść usługi statystyczneg knsumenta bez pgarszania standardu życiweg ludnści i perspektyw rzwjwych gspdarki. Oszczędnść dóbr pwinna dtyczyć wszystkich sektrów, ale kncentrwać się głównie w sektrze przemysłwym, energetycznym raz budwnictwie i gspdarce kmunalnej. Działania dla racjnalizwania użytkwania wód pwinny bjąć wszystkie dziedziny gspdarki krzystające z zasbów wód przede wszystkim pprzez zastswanie najlepszych dstępnych technik prdukcji przemysłwej i praktyk rlniczych, aby dprwadzić d zmniejszenia zaptrzebwania na wdę i d graniczenia ładunków dprwadzanych d dbirników zanieczyszczeń. Pwinn się unikać nieuzasadnineg wykrzystywania wód pdziemnych na cele przemysłwe. Zmniejszenie wdchłnnści w działaniach związanych z gspdarką wdn-ściekwą realizwane jest przez zmniejszenie strat wdy, pprzez mdernizację ujęć, mdernizację sieci wdciągwej raz edukację eklgiczną. Racjnalizacja zużycia wdy w gspdarstwach dmwych pwinna plegać przede wszystkim na: graniczeniu marntrawstwa wdy, stswania wdszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gspdarstwa dmweg, dalszeg rzwju pmiaru zużycia wdy, pdjęcia działań w celu graniczenia strat w systemach rzprwadzania wdy. Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych jest wprwadzenie nrmatywów zużycia wdy, d pzwleń zintegrwanych dla wdchłnnych dziedzin prdukcji. W zakresie działań inwestycyjnych zakłada się wprwadzenie zamkniętych biegów wdy w przemyśle, wdszczędnych technlgii prdukcji i przedsięwzięcia mdernizacyjne w systemach zapatrzenia w wdę ukierunkwane na zmniejszenie strat wdy. 36

Materiałchłnnść t wielkść nakładów materiałwych pniesinych na wytwrzenie kreślnych dóbr użytkwych, wyznaczana przez ilść materiału zużyteg na wytwrzenie kreślnej wartści użytkwej. Zmniejszenie materiałchłnnści i dpadwści, a c za tym idzie likwidacji zanieczyszczeń uciążliwści i zagrżeń u źródła pzwli na uzyskanie większych krzyści gspdarczych pprzez zmniejszenie nakładów na prdukcję, a w knsekwencji pprawę jakści życia mieszkańców pprzez graniczenie wykrzystania zasbów naturalnych i chrny śrdwiska. Bardz isttnym elementem jest zagspdarwywanie wycfanych z użytkwania substancji i materiałów niebezpiecznych raz staswanie najlepszych dstępnych technik (BAT) zmniejszających materiałchłnnść i dpadwść prdukcji i pprawiających efektywnść eknmiczną prcesów wytwórczych. Energchłnnść ujmuje się, jak relację wielkści zużycia energii w prcesie prdukcyjnym w przemyśle czy gspdarce w dniesieniu d dpwiedniej wielkści prdukcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej, jak relację nakładów d efektów. O pzimie energchłnnści decydują głównie: struktura gałęziwa przemysłu, stswane technlgie wytwarzania, ceny energii, jakść prdukcji. Działanim w zakresie zmniejszenia energchłnnści pwinn twarzyszyć kntynuwanie przedsięwzięć zmieniających spsób zaspkajania istniejących ptrzeb energetycznych. Zmianm pwinna pdlegać przede wszystkim struktura wykrzystania nśników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w gólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału prdukcji energii z gazu w miejsce węgla, pprawy jakści węgla i innych paliw, a także wzrstu udziału w prdukcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych nśników dnawialnych (energia wdy i wiatru, energia getermalna, energia słneczna, energia z bimasy) raz pchdzących z dpadów. Dla zmniejszenia energchłnnści niezbędna jest wymiana urządzeń niskiej sprawnści na nwe zużywające mniej energii elektrycznej. W zakresie zapatrzenia w wdę temu celwi służą mdernizacje: ujęć wdy, stacji uzdatniania, pmpwni i hydrfrni raz pśredni wymiana dcinków sieci wdciągwej znajdujących się w złym stanie technicznym, która będzie wpływać na zmniejszenie ilści tłcznej wdy. Realizwane w ramach mdernizacji biektów termmdernizacje, plegające na ciepleniu ścian biektów kubaturwych i wymianie stlarki również przyczynia się d zmniejszenia energchłnnści przez zmniejszenie zaptrzebwania na energię cieplną. W zakresie dprwadzenia i czyszczania ścieków krzystnie wpłynie budwa klektra kanalizacyjneg i pmpwni sieciwych a także budwa przydmwych czyszczalni ścieków w terenie rzprsznym. 4.3.2 Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Użytkwanie dnawialnych źródeł energii umżliwia siągnięcie krzyści eklgicznych, gspdarczych i spłecznych. Wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych pwinien stać się integralnym elementem zrównważneg rzwju gminy. Działania w zakresie zrównważneg rzwju przynsząceg efekty eklgiczn energetyczne pwinny być kierwane na prdukcję energii eklgicznie czystej ze źródeł dnawialnych, t jest wykrzystujących naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wdnych, prmieniwania słneczneg, wód getermalnych, bimasy i wiatru. Z analizy uwarunkwań krajwych wynika, że w najbliższych latach wzrastać będzie wykrzystanie bimasy i siły wiatru. Na bszarach dużych wartściach przyrdniczych i ciekach będących siedliskiem ryb wędrwnych dąży się d teg by nie lkalizwać elektrwni wdnych. Przy każdej lkalizacji pwinny być zachwane uwarunkwania wynikające z płżenia w istniejących lub prjektwanych bszarach chrny przyrdy i krajbrazu. Na analizwanym bszarze mżliwe jest wykrzystywanie energii słnecznej, c bserwuje się już d kilku lat wśród mieszkańców gminy. Obecnie na bszarze gminy na budynkach mieszkalnych zamntwanych jest kilkadziesiąt sztuk klektrów słnecznych służących d grzewania ciepłej wdy użytkwej. Obserwuje się rzwój teg spsbu grzewania wdy. W związku z tym przewiduje się, że w ciągu najbliższych pięciu lat liczba klektrów pwiększy się 200%. 4.3.3 Wniski Mając na uwadze prirytety i zadania nakreślne w dkumentach planistycznych wyższeg szczebla zaprpnwan plan realizacji Prgramu Ochrny śrdwiska dla gminy Ożarwice w zakresie 37

racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych kreślając cele krótkterminwe i wynikające z nich działania zmierzające d siągnięcia celu długterminweg. Załżne zadanie zstanie siągnięte pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: racjnalizacja użytkwania wdy, wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych. Osiągniecie kreślneg celu za pmcą wyznacznych kierunków działań pwinn być realizwane przez knkretne zadania eklgiczne. Zadania eklgiczne w zakresie racjnalizacji zużycia wdy prwadzące d realizacji teg kierunku działań t: graniczenie wykrzystywania zasbów wód pdziemnych d celów przemysłwych (pza przemysłem spżywczym i niektórymi specjalnymi działami prdukcji rlnej), wspieranie działań mających na celu zagspdarwanie wód padwych w gspdarstwach dmwych; realizacja przez zakłady planów racjnalneg gspdarwania wdą (np. wprwadzających zamknięte biegi wdy). Realizacji kierunku działania, jakim jest zmniejszenie energchłnnści gspdarki i wzrst wykrzystania energii i ze źródeł dnawialnych nastąpi pprzez następujące zadania eklgiczne: zmniejszenie strat energii w systemach przesyłwych pprzez uszczelnienie rurciągów raz ich właściwą eksplatacje, pprawa parametrów energetycznych budynków termmdernizacja, zwiększenie udziału energii trzymywanej z surwców dnawialnych w całkwitym zużyciu energii. Spełnienie tych celów i zadań przez gminę pwinn kncentrwać sie na realizacji następujących zadań: Wzrst świadmści mieszkańców w zakresie krzystania z zasbów naturalnych raz OZE Ograniczenie zużycia wdy i zapbieganie przenikaniu zanieczyszczeń d gleb i wód Takie działania jak zmniejszenie zużycia wdy, materiałów i energii raz wykrzystywanie surwców wtórnych nie tylk przyczynia się d zmniejszenia presji na śrdwisk, ale również jest bardz racjnalnym pdejściem w dziedzinie eknmiki prdukcji. Zmniejszenie energchłnnści wdchłnnści i dpadwści prdukcji zależy przede wszystkim d działań pdejmwanych przez przemysł i energetykę zawdwą, a także przez sferę kmunalną. Dlateg wskazane jest uczestnictw gminy i jej mieszkańców w dsknaleniu rganizacji rynku energii, prmwanie energszczędnych urządzeń, rzszerzenie działań w zakresie inwestycji termmdernizacyjnych. Harmngram działań w tym zakresie znajduje się w rzdziałach gspdarka wdna raz chrna pwietrza. 4.4 Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy 4.4.1 Ochrna przed pwdzią i suszą Praw wdne (ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.), które weszł w życie 1 stycznia 2002 r., reguluje zagadnienia dtyczące chrny przeciwpwdziwej. Uregulwania bejmują m.in.: zachwanie i twrzenie systemów retencji wód, racjnalne retencjnwanie wód i użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami raz kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych i terenów zalewwych. Ustawa zawiera również zapisy dtyczące prac ratwniczych i zabezpieczających raz kmpetencji i bwiązków urzędów i instytucji zajmujących się chrną przeciwpwdziwą raz zarządzających ciekami wdnymi. Z klei ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. stanie klęski żywiłwej (Dz.U.02.62.558) definiuje stan klęski żywiłwej, katastrfy naturalnej i awarii technicznej, kreśla warunki jeg wprwadzenia i bszar, na którym mże zstać wprwadzny raz prawa i bwiązki rganów władz raz bywateli. Obszar Gminy Ożarwice pd względem hydrgraficznym należy w całści d zlewni Wisły. Obszar ten jest zagrżny pwdzią. Zagrżenie t mże być wywłane silnymi ulewami i deszczami nawalnymi płącznymi z burzami, które generują lkalne wezbrania na rzece Brynicy i ptkach przepływających przez teren Gminy (Ożarwicki, Czeczówka i Trznia). D najgrźniejszych zjawisk należą duże pwdzie 38

letnie, zwykle na przełmie czerwca i lipca, wywłane kilkudniwymi intensywnymi padami. Ddatkw zimwe rztpy raz specyfika zlewni sprawiają, iż jest t bszar pewnym ptencjale zagrżenia pwdziweg (dchdzi d wylewów, c prwadzi d lkalnych pdtpień dróg i pól uprawnych). Równcześnie na terenie Gminy bserwuje się występwanie terenów pdmkłych w pbliżu lkalnych cieków. Gmina Ożarwice nie psiada na swim terenie zbirników wdnych, jednakże graniczy ze Zbirnikiem Kzłwa Góra, zlkalizwanym w Świerklańcu. Zbirnik stanwi rezerwuar wdy dla celów zapatrzenia w wdę Górneg Śląska, a jeg ddatkwą funkcją jest chrna dliny Brynicy przed pwdzią. Jezir Świerklanieckie (Zbirnik Kzłwa Góra) pwstał w 1939 r., wskutek przegrdzenia dliny rzeki Brynicy w km 28 + 000, zaprą ziemną wyskści 8 m i długści k. 800 m. Pdstawwe parametry mrfmetryczne zbirnika Kzłwa Góra przedstawiają się następując: minimalny pzim piętrzenia - 275,10 m n.p.m.,] nrmalny pzim piętrzenia - 278,56 m n.p.m., maksymalny pzim piętrzenia - 278,93 m n.p.m., pwierzchnia zbirnika przy minimalnym pzimie piętrzenia - 1,40 km 2, pwierzchnia zbirnika przy nrmalnym pzimie piętrzenia - 5,50 km 2, pjemnść martwa zbirnika - 0,67 mln m 3, pjemnść przy nrmalnym pzimie piętrzenia - 13,05 mln m 3, pjemnść przy maksymalnym pzimie piętrzenia (całkwita) - 15,30 mln m 3, Przy nrmalnym pzimie piętrzenia pzstałe parametry mrfmetryczne wynszą: głębkść średnia zbirnika - 2,4 m, głębkść maksymalna - 4,5 m, długść zbirnika - 3,6 km, średnia szerkść zbirnika - 1,5 km, wskaźnik wydłużenia zbirnika - 2,40, długść linii brzegwej - 12,5 km, uwyspienie - 0,0%, wskaźnik dsłnięcia zbirnika 229, wskaźnik rzwinięcia bjętści zbirnika - 1,60, wskaźnik kształtu misy zbirnika (wskaźnik głębkściwy) - 0,53. 1 Praw wdne stanwi, że chrna przed pwdzią jest zadaniem rganów administracji rządwej i samrządwej. Gmina Ożarwice płżna jest na bszarze Reginalneg Zarządu Gspdarki Wdnej w Gliwicach (RZGW), w całści w reginie wdnym Małej Wisły. W ramach chrny przed pwdzią w strukturach RZGW wydrębnin Ośrdek Krdynacyjn Infrmacyjny Osłny Przeciwpwdziwej, w którym prwadzne są przede wszystkim pdstawwe działania związane z tą chrną. Działania te, realizwane również na terenie Gminy Ożarwice, prwadziły i w dalszym ciągu prwadzą d zmniejszenia tragicznych skutków wystąpienia ewentualnych pwdzi w tym rejnie. Zasięg działania RZGW w Gliwicach przedstawin na pniższym rysunku. 1 http://pl.wikipedia.rg 39

Rysunek 6 Mapa zasięgu działania RZGW w Gliwicach Źródł: www.rzgwgliwice.pl Zapewnienie bezpieczeństwa pwdziweg wymaga ścisłej współpracy Gminy z administratrami wszystkich urządzeń meliracji pdstawwych płżnych na terenie Gminy. Najisttniejsza jest mdernizacja bwałwań raz krekta prfili kryt cieków pwierzchniwych. W pierwszej klejnści należy bjąć chrną te dcinki, na których w terenach zalewwych znajdują się biekty budwlane, dcinki dróg itp. Pzstałe dna dlinne (przeważnie zagspdarwane jak łąki) należałby pzstawić jak tereny zalewwe wyłączne z zabudwy. 4.4.1.1 Ochrna przed suszą Susze spwdwane są długtrwałym graniczeniem padów. Jeśli w Plsce, w kresie wegetacyjnym, przez 20 dni nie ma padów, uznaje się, że nastąpił pczątek suszy atmsferycznej. Dalszy brak padów pwduje suszę glebwą, która wpływa niekrzystnie na wzrst rślin. Nawet jeśli w tym czasie pady są minimalne, efekty suszy glebwej mgą zstać złagdzne, lecz mim t susza mże przejść w stan suszy hydrlgicznej. Susze atmsferyczna i glebwa zanikają stsunkw szybk, natmiast susza hydrlgiczna, której efektem jest niżówka hydrlgiczna (czyli bniżenie się pzimu wód pwierzchniwych i pdziemnych) trwa na gół dług, nawet kilka seznów, bwiem dbudwa zasbów wdnych wymaga bfitych raz długtrwałych padów deszczu i śniegu. Rzpatrując zjawisk suszy w kategriach pza przyrdniczych, mżemy mówić również suszy spłeczn-eknmicznej. Brak wdy w rzekach i bniżenie się pzimu wód gruntwych, będące skutkiem suszy, mają bardz pważne knsekwencje dla całej gspdarki, szczególnie tych gałęzi przemysłu, które ptrzebują większych ilści wdy. Knieczne jest uwzględnianie wystąpienia suszy w planach reagwania kryzysweg, pracwywanych na wszystkich szczeblach administracji. Jednym z ważnych elementów takieg planu jest rzwiązanie spsbów reglamentwania wdy dla różnych stpni zagrżenia suszą. W zakresie chrny przed suszą meterlgiczną nie istnieje system zabezpieczeń. Mżliwe jest natmiast łagdzenie jej skutków dla śrdwiska gruntw-wdneg. W związku z tym knieczne jest pdejmwanie działań w zakresie retencji pwierzchniwej i pdziemnej, w tym małej retencji (tereny trwałych użytków zielnych, łąki, bniżenia terenwe z uwagi na pkrywę rślinną względnie dbrze znisą krótktrwałe kresy zalewwe) raz zwiększanie lesistści drzecza. Isttna jest również racjnalizacja zużycia wdy i 40