Planowanie przestrzenne na obszarach wiejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju (wybrane ustalenia dotyczące rozwoju obszarów wiejskich w aktualizowanym planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego) Adam Stańczyk Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku Oddział w Bydgoszczy
Obszary wiejskie w przestrzeni województwa kujawsko-pomorskiego Ludność wiejska 812,4 tys. osób, to jest 39,26% ludności województwa (2009) Obszary wiejskie zajmują 95,4% powierzchni województwa Zmiany liczby ludności wiejskiej województwa w latach 1995-2009 820 000 810 000 800 000 790 000 780 000 770 000 760 000 750 000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Wśród 144 gmin województwa, 92 to gminy wiejskiej, a 35 to gminy miejsko-wiejskie na terenie województwa jest więc 127 obszarów wiejskich. Pod względem liczby ludności wiejskiej, obserwuje się prawie 18-krotną rozpiętość (Lubicz 18,5 tys. mk Solec Kujawski 1,1 tys. mk) Pod względem zajmowanej powierzchni, obserwuje się prawie 12-krotną rozpiętość (Koronowo 384 km kw Raciążek 33 km kw) Najbardziej zaludnione obszary wiejskie to: gm. Lubicz - 18,5 tys. gm. Białe Błota - 16,5 tys. o.w. Szubin - 14,0 tys. o.w. Nakło - 12,8 tys. Jednocześnie aż 16 jednostek liczy poniżej 4 tys. mieszkańców. W skali powiatów ludność wiejska wynosi od 20 do 80 tys. Gęstość zaludnienia na obszarach wiejskich wynosi ok. 46 osób / 1 km kw Na obszarach bez lasów, łąk i pastwisk wskaźnik ten wynosi 68 osób / 1 km kw (ekstremalne wartości ok. 38 i 405) W 11 obszarach wiejskich lasy zajmują ponad połowę powierzchni, ale w 29 poniżej 5%.
Obszary wiejskie są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości, ludności, pełnionych funkcji, potencjału społeczno-gospodarczego i jakości życia mieszkańców. Już porównanie tylko najbardziej podstawowych wskaźników dowodzi, że zaproponowanie założeń rozwoju dla obszarów tak zróżnicowanych jest zadaniem trudnym i wymaga poszukiwania pewnych płaszczyzn podobieństwa to znaczy proponowania działań adresowanych zarówno do wszystkich obszarów wiejskich, jak i działań adresowanych tylko do specyficznych grup.
Planowanie przestrzenne na obszarach wiejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju zrównoważony = wielofunkcyjny
Pojęcie wielofunkcyjności w polityce regionalnej Wielofunkcyjność w polityce regionalnej jest rozumiana jako stwarzanie możliwości optymalnego wykorzystania posiadanego potencjału przy jednoczesnym stymulowaniu działalności uzupełniających podstawową funkcję. Zasadą rozwoju wielofunkcyjnego jest realizacja celów społeczno-gospodarczych (podnoszenie jakości życia) przy przestrzeganiu założeń ochrony walorów przyrodniczych i kulturowych. Rozwój wielofunkcyjny będzie realizowany poprzez: wzmocnienie funkcji już obecnie dobrze rozwiniętych i stanowiących dotychczasową podstawę rozwoju (funkcji, które mają obecnie dominujący wpływ na charakter, wizerunek i potencjał danego obszaru), równoczesne wzmacnianie funkcji dodatkowych w celu poszerzenia (dywersyfikacji) bazy ekonomicznej, maksymalny (uzasadniony w danych warunkach) rozwój infrastruktury technicznej oraz społecznej - zagadnienia wysokiej jakości życia mieszkańców związanej z funkcjonowaniem usług publicznych nie podlegają różnicowaniu i z założenia, maksymalny rozwój komunikacji publicznej umożliwiającej swobodny dostęp do miast, zwłaszcza ośrodków regionalnych. Założenia powyższe są zgodne z paradygmatem zawartym w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego polegającym na wykorzystaniu wewnętrznych walorów jako bodźców rozwoju
Nowe spojrzenie na rozwój lokalny w polityce regionalnej Aktualnie opracowywany Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego wprowadza w stosunku do obecnie obowiązującego - istotne zmiany w dziedzinie kształtowania wielofunkcyjnego rozwoju województwa Zmiany te wynikają z dwóch przesłanek: 1. Obiektywnych zmian stanu i uwarunkowań rozwoju województwa (obecnie obowiązujący plan został uchwalony w 2003 roku) 2. Dążenia Samorządu Województwa do bardziej aktywnego stymulowania rozwoju województwa w ramach polityki regionalnej, przy maksymalnym możliwym wykorzystaniu predyspozycji danego obszaru przyjmuje się założenie, że racjonalizacja i optymalizacja działań w ramach polityki regionalnej pozwoli na uzyskanie większych korzyści tych działań
Wybrane aspekty aktualizowanego planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego: - typy gmin jako podstawa różnicowania działań wobec obszarów wiejskich -polityka miejska część działań w ramach polityki miejskiej jako forma wspierania obszarów wiejskich -komunikacja publiczna zapewnienie dostępności w relacjach wieś-miasto -ład przestrzenny w obszarach szczególnie narażonych na jego zaburzenia - polityki specjalne -prognoza demograficzna jako podstawowe uwarunkowanie rozwoju po roku 2020
Kształtowanie rozwoju obszarów wiejskich poprzez różnicowanie działań wobec gmin w polityce regionalnej Najważniejszym nowym ustaleniem planu wobec stymulowania rozwoju obszarów wiejskich będzie podział województwa na typy przestrzeni, a nie na strefy terytorialne polityki przestrzennej Mapa z obowiązującego Planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego z 2003 rok
Kształtowanie rozwoju obszarów wiejskich poprzez różnicowanie działań wobec gmin w polityce regionalnej Podstawą polityki regionalnej wobec gmin, będzie zakwalifikowanie gmin do określonych typów. Podział gmin na typy został w projekcie planu przeprowadzony na podstawie prezentowanych uwarunkowań (predyspozycji wynikających z dotychczasowego charakteru zagospodarowania i pełnionych funkcji) oraz oczekiwanych funkcji, roli i znaczenia w systemie społeczno-gospodarczym województwa. Wobec wszystkich gmin należących do tego samego typu prowadzona będzie identyczna polityka regionalna. Zróżnicowanie gmin na typy ma na celu racjonalizację finansowania rozwoju poprzez koncentrację środków wydatkowanych w ramach polityki regionalnej na obszarach wskazywanych jako optymalne (z punktu widzenia interesu województwa) do rozwoju danego rodzaju działalności. Przy podejmowaniu decyzji na temat finansowania danego przedsięwzięcia, uwzględniana będzie kwalifikacja danej jednostki do typu gmin w kryteriach przyznawania środków uwzględniane będą preferencje dla gmin wskazywanych jako optymalne do realizacji konkretnego rodzaju działalności, ustalenie standardów urbanistycznych jako wytycznych dla planowania przestrzennego w gminach, uwzględniających specyfikę danego typu przestrzeni, różnicowanie działań z zakresu polityki społecznej, a zwłaszcza działalności edukacyjnych zmierzających do restrukturyzacji lokalnych rynków pracy, w celu ich dostosowania do wskazanego w Koncepcji zagospodarowania przestrzennego województwa preferowanego charakteru (wyznaczanego przez przynależność do typu gmin).
Na terenie województwa wyróżniono następujące cztery typy przestrzeni (typy gmin): gminy wielofunkcyjne o charakterze podmiejskim gminy dla których przewiduje się rozwój oparty na złożoności funkcjonalnej o charakterze typowym dla urbanizujących się obszarów podmiejskich (gminy rozwijające się w ścisłym powiązaniu z pobliskimi miastami), gminy o dominującej funkcji rolniczej w obszarach o wysokim potencjale rolnictwa gminy, w których ze względu na dobre warunki rozwoju rolnictwa, funkcja rolnicza powinna być traktowana jako wiodąca (predyspozycje dla wykształcenia nowoczesnego, efektywnego rolnictwa), gminy o dominującej funkcji rolniczej w obszarach o średnim lub niskim potencjale rolnictwa gminy w których, ze względu na występujące warunki rozwoju rolnictwa, funkcja rolnicza nie może być traktowana jako wiodąca do restrukturyzacji bazy ekonomicznej, gminy wielofunkcyjne o dużym znaczeniu funkcji turystycznej lub leśnej gminy w obszarach, gdzie rolnictwo nie będzie stanowić dominującej funkcji lub będzie słabo rozwinięte, ale jednocześnie są to gminy dla których nie przewiduje się urbanizacji podmiejskiej (lub też procesy urbanizacji wystąpią tylko w pewnych ich częściach i nie będą na tyle silne, by zdominować charakter całej gminy).
gminy wielofunkcyjne o charakterze podmiejskim gminy dla których przewiduje się rozwój oparty na złożoności funkcjonalnej o charakterze typowym dla urbanizujących się obszarów podmiejskich (gminy rozwijające się w ścisłym powiązaniu z pobliskimi miastami) Priorytet polityki przestrzennej: przeciwdziałanie negatywnym skutkom urbanizacji podmiejskiej
gminy o dominującej funkcji rolniczej w obszarach o wysokim potencjale rolnictwa gminy, w których ze względu na dobre warunki rozwoju rolnictwa, funkcja rolnicza powinna być traktowana jako wiodąca (predyspozycje dla wykształcenia nowoczesnego, efektywnego rolnictwa) Priorytet polityki przestrzennej: wsparcie rozwoju rolnictwa
gminy o dominującej funkcji rolniczej w obszarach o średnim lub niskim potencjale rolnictwa gminy w których, ze względu na występujące warunki rozwoju rolnictwa, funkcja rolnicza nie może być traktowana jako wiodąca do restrukturyzacji bazy ekonomicznej Priorytet polityki przestrzennej: restrukturyzacja bazy ekonomicznej (rozwój działalności pozarolniczych)
gminy wielofunkcyjne o dużym znaczeniu funkcji turystycznej lub leśnej gminy w obszarach, gdzie rolnictwo nie będzie stanowić dominującej funkcji lub będzie słabo rozwinięte, ale jednocześnie są to gminy dla których nie przewiduje się urbanizacji podmiejskiej (lub też procesy urbanizacji wystąpią tylko w pewnych ich częściach i nie będą na tyle silne, by zdominować charakter całej gminy). Priorytet polityki przestrzennej: rozwój działalności pozarolniczych oraz wyspecjalizowanych
Typy gmin jedno z podstawowych założeń aktualizowanej Koncepcji zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego
Polityka miejska nowe spojrzenie na rozwój miast jako ośrodków obsługi ludności oraz ośrodków poprawy atrakcyjności i budowania konkurencyjności Podstawowy cel polityki miejskiej to wzmocnienie potencjału miast poprzez przezwyciężenie barier oraz wykorzystanie impulsów rozwojowych. Ze względu na zróżnicowanie miast niezbędne jest różnicowanie założeń polityki czyli adresowanie różnych działań do różnych grup miast W projekcie planu zakłada się wsparcie wszystkich klas wielkościowych i funkcjonalnych miast i wszystkich podstawowych funkcji miast: a) potencjału metropolitalnego - związanego z funkcjami ponadregionalnymi i międzynarodowymi b) potencjału regionalnego związanego z funkcjami ukierunkowanymi na obsługę ludności całego województwa c) potencjału podregionalnego (powiatowego) ośrodki obsługi ludności i aktywizacji gospodarczej o znaczeniu powiatowym d) podstawowych usług lokalnych wsparcie siedzib gmin (małe miasta i wiejskie siedziby gmin) - jako lokalnych ośrodków rozwoju i aktywizacji e) wsparcie działalności wyspecjalizowanych w tym wsparcie wyspecjalizowanego przemysłu i działalności innowacyjnych w gospodarce w największych miastach regionu
Rozwoju obszarów wiejskich w największym stopniu dotyczy szczebel gminny oraz powiatowy. Miasta tych kategorii odpowiedzialne są za: - całość zagadnień związanych z edukacją (aż do poziomu matury), - podstawową i specjalistyczną ochroną zdrowia, - kulturą, - bezpieczeństwem publicznym, - administracją, - na tym poziomie realizuje się także zdecydowana większość usług komercyjnych, - w obrębie powiatu bardzo często bilansuje się rynek pracy. Sieć miast na terenie województwa jest bardzo zróżnicowana i są obszary, w których miasta są stosunkowo słabo dostępne. Podkreślić jednak należy, że wszystkie miasta powiatowe są w pełni rozwinięte w zakresie zadań powiatowych, a wiele małych miast i miejscowości wiejskich uzupełnia miasta powiatowe zwłaszcza w zakresie edukacji (niektóre także ochrony zdrowia).
Bydgoszcz Toruń Włocławek Grudziądz Inowrocław Brodnica Świecie Chełmno Nakło nad Notecią Rypin Solec Kujawski Chełmża Lipno Żnin Tuchola Wąbrzeźno Golub-Dobrzyń Mogilno Aleksandrów Kujawski Koronowo Ciechocinek Szubin Kruszwica Sępólno Krajeńskie Janikowo Barcin Gniewkowo Nowe Strzelno Więcbork Radziejów Pakość Kcynia Brześć Kujawski Piotrków Kujawski Łabiszyn Mrocza Janowiec Wielkopolski Kowalewo Pomorskie Jabłonowo Pomorskie Skępe Kowal Łasin Lubraniec Izbica Kujawska Kamień Krajeński Dobrzyń nad Wisłą Nieszawa Radzyń Chełmiński Chodecz Górzno Lubień Kujawski Sieć miast województwa Miasta według klas wielkości 400 000 350 000 300 000 wielkość miast: liczba miast liczba mieszkańców udział liczby miast (%) udział liczby mieszkańców (%) do 5 tysięcy 20 63815 38,5 5,1 5 do 10 tysięcy 11 81267 21,2 6,5 250 000 200 000 150 000 10 do 30 tysięcy 16 255996 30,8 20,3 powyżej 30 tysięcy 5 858384 9,6 68,2 52 1259462 47 90% 32% 100 000 największe miasto Bydgoszcz 358 928 mk najmniejsze miasto Lubień Kujawski 1 293 mk 50 000 0
Sieć miast województwa Rozkład przestrzenny i wielkościowy miast
Sieć miast województwa Strefy odległości 10 km od centrów miast
Polityka miejska nowe spojrzenie na rozwój miast jako ośrodków obsługi ludności oraz ośrodków poprawy atrakcyjności i budowania konkurencyjności Niezależnie od działań związanych z kształtowaniem potencjału miast wynikającego z ich miejsca w sieci osadniczej, zakłada się prowadzenie polityki miejskiej czyli specjalnych działań ukierunkowanych do określonych grup miast. Zasady polityki miejskiej nie będą określone w pzpw, a w ramach działań strategicznych na rzecz rozwoju regionalnego (są to zagadnienia zbyt dynamiczne, by ich założenia można było określić w pzpw) Znaczna część polityk miejskich bezpośrednio dotyczy rozwoju obszarów wiejskich Płaszczyzny, których może dotyczyć polityka miejska województwa, to: kształtowanie funkcji metropolitalnych rewitalizacja społeczna i przestrzenna kształtowanie przestrzeni wspólnych w miastach dostosowanie potencjału usług do zmian struktur społecznych kształtowanie układów miasto-strefy podmiejskie (planowanie przestrzenne, komunikacja publiczna) wsparcie miast pełniących określone funkcje specjalistyczne wobec obszarów otaczających (np. centra turystyczne, centra obsługi rolnictwa, itp.) inne (do ustalenia w zależności od konkretnych potrzeb i priorytetów) Polityka miejska jest niezbędnym instrumentem w polityce regionalnej nie można dyskutować o jej zasadności, a o ustaleniu szczegółów realizacji
Priorytet rozwoju komunikacji publicznej Jednym z podstawowych założeń kształtowania jakości życia mieszkańców jest rozwój komunikacji publicznej zakłada się, że komunikacja publiczna zapewniać będzie swobodny dostęp do ośrodków powiatowych, a przede wszystkim do ośrodków wojewódzkich. Zakłada się wykorzystanie transportu kolejowego w wszystkich relacjach, gdzie istnieje techniczna możliwość (zakłada się reaktywację połączeń na niektórych liniach nieczynnych oraz realizację nowych odcinków linii). W pozostałych relacjach dostępność siedzib województwa będzie bazować na transporcie autobusowym. Przyjmuje się model, że Bydgoszcz i/lub Toruń powinny być dostępne z każdego z miast powiatowych w maksymalnie 60 minut, a z dowolnego punktu na terenie województwa w maksymalnie 90 minut. Uruchomienie połączeń powinno być połączone z ustanowieniem specjalnych taryf. Taki model zapewni mieszkańcom całego województwa dobry i równy dostęp do funkcji regionalnych i metropolitalnych rozwijanych w Bydgoszczy i Toruniu.
Priorytetowe traktowanie zagadnień ładu przestrzennego oraz rozwoju przestrzeni publicznych W projekcie planu bardzo duży nacisk położono na zagadnienia ochrony przestrzeni oraz odtwarzania (przywracania) przestrzeni wspólnych Projekt planu ustala następujące zasady: dbałość o wielkość, rozmieszczenie, charakter i stan przestrzeni publicznych zagadnienie to w każdej z miejscowości powinno być realizowane w ścisłym nawiązaniu do lokalnych uwarunkowań i potrzeb, rewitalizacja społeczna i przestrzenna miast wszystkich klas wielkościowych i kategorii funkcjonalnych, w sposób adekwatny do ich specyfiki i potrzeb. Rewitalizację rozumie się jako skoordynowany, kompleksowy, wieloletni proces, prowadzony na problemowym obszarze miasta, będący elementem polityki rozwoju, mający na celu przeciwdziałanie degradacji przestrzeni zurbanizowanej i zjawiskom kryzysowym oraz pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych, poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, poprawę środowiska zamieszkania oraz ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju, unikanie konfliktów przestrzennych i społecznych związanych z rozwojem zagospodarowania, w tym zwłaszcza związanych z lokalizacją nowych i rozwojem istniejących przedsięwzięć powodujących tego typu konflikty. Projekt planu określa zasady przeciwdziałające niekontrolowanemu rozwojowi elektrowni wiatrowych (omówione szczegółowo)
Zmiana liczby ludności wiejskiej w okresie 1995-2009 (rok 1995 = 100%) 190 Osielsko Białe Błota 180 170 Obrowo Wielka Nieszawka 160 Nowa Wieś Wielka Lubicz 150 Zławieś Wielka Sicienko 140 130 Łysomice Łubianka 120 Dobrcz Dąbrowa Chełmińska 110 Czernikowo Koronowo 100 90 1 995 2009 Solec Kujawski Chełmża W okresie 1995-2009 powiaty podmiejskie bydgoski i toruński zwiększyły zaludnienie na obszarach wiejskich o 35 tys. osób, to jest odpowiednio o 33% i o 25%. W gminie Osielsko wzrost wyniósł 90%, Białe Błota 80%, Obrowo, Wielka Nieszawka około 50% Aż 1/5 całej ludności wiejskiej to mieszkańcy gmin podmiejskich Bydgoszczy i Torunia
Zakłada się nadrzędną zasadę koncentracji zagospodarowania: w ramach istniejącej zabudowy miejskiej, powinna ona polegać na racjonalnym gospodarowaniu, zmierzającym do zagęszczania zainwestowania i przeciwdziałania jego rozpraszaniu, na obszarach podmiejskich zasada koncentracji ma przeciwdziałać niekontrolowanej suburbanizacji i ma na celu hamowanie procesu rozprzestrzeniania się zabudowy na tereny podmiejskie w sposób, który powoduje nadmierne negatywne oddziaływania środowiskowe (w tym degradację krajobrazu), obniża jakość zamieszkania, powoduje trudności w prawidłowej realizacji zadań własnych w zakresie infrastruktury społecznej i technicznej, wiąże się z zaburzeniami ładu przestrzennego, na obszarach wiejskich zasada koncentracji ma na celu: rozwój demograficzny miejscowości największych, dobrze wyposażonych w zakresie infrastruktury społecznej i technicznej oraz dobrze dostępnych komunikacyjnie, przeciwdziałanie dalszemu osadnictwu na obszarach, dla których zapewnienie wysokiej jakości zamieszkania będzie utrudnione ze względów technicznych lub ekonomicznych, zasadę koncentracji osadnictwa na obszarach pozamiejskich należy realizować poprzez: stymulowanie rozwoju mieszkalnictwa poprzez zagęszczanie istniejącej zabudowy lub w sąsiedztwie obszarów zainwestowanych miejscowości, wskazywanie do rozwoju tylko miejscowości dużych i dobrze wyposażonych w zakresie infrastruktury oraz dobrze dostępnych komunikacyjnie, w szczególnie uzasadnionych przypadkach wyznaczanie terenów rozwojowych pod funkcje mieszkaniowe poza obszarami lub poza bezpośrednim sąsiedztwem istniejącej zabudowy Powyższe zagadnienia będą uwzględniane w procesie uzgadniania opracowań planistycznych
Zagrożenia ładu przestrzennego energetyka odnawialna Jednym z priorytetów polityki regionalnej jest promowanie rozwoju odnawialnych źródeł energii, ale w sposób maksymalnie dostosowany do lokalnych uwarunkowań, tak by OZE nie kolidowały z innymi funkcjami społecznogospodarczymi i nie prowadziły do degradacji środowiska i obniżania jakości życia mieszkańców. W roku 2009 wykonano opracowanie studialne dotyczące potencjału i możliwości rozwoju OZE na terenie województwa. Wyniki prac zostały uwzględnione w projekcie pzpw. Efektem prac jest szczegółowa mapa województwa w skali 1:200 000 Wkrótce OZE stanie się przedmiotem szczegółowej ekspertyzy wykonanej dla województwa kujawsko-pomorskiego przez środowiska naukowe.
W opracowywanym planie zagospodarowania przestrzennego znajdą się ograniczenia rozwoju energetyki wiatrowej, mające na celu ochronę warunków zamieszkania, walorów środowiska (awifauna, krajobraz), przebiegającej w sąsiedztwie infrastruktury. Z lokalizacji elektrowni wiatrowych wyłączono obszary wysokich walorów przyrodniczych i kulturowych oraz powiaty podmiejskie bydgoski i toruński. Przy ewentualnej lokalizacji elektrowni wiatrowych dodatkowo należy uwzględniać następujące strefy buforowe: a) dla ochrony tras przelotów ptaków: ok. 10 km od rzeki Wisły (w obie strony o osi rzeki), ok. 8 km od rzek: Brdy i Drwęcy (w obie strony od osi rzek), ok. 6 km od rzeki Noteci i Kanału Bydgoskiego (w obie strony od osi cieków), co najmniej 3 km od granic obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) wyznaczonych w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, b) co najmniej 3 długości średnicy łopat elektrowni wiatrowej od linii kolejowych, dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz od linii elektroenergetycznych wysokich napięć, c) co najmniej 1000 m od budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków mieszkalnych jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej oraz budynków mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego, Najważniejszym problemem jest zapewnienie stref odległości od zabudowy mieszkaniowej!
Prognoza demograficzna jako podstawowe uwarunkowanie rozwoju W okresie, który obejmuje sporządzany projekt planu prognozowane są bardzo zasadnicze zmiany struktur demograficznych, polegające przede wszystkim na: znacznym zwiększeniu liczby i udziału ludności starszej, znacznym zmniejszeniu liczby i udziału ludności młodej. Prognozowane zmiany będą dotyczyły wszystkich jednostek administracyjnych i będą na tyle znaczące, że wymuszą reorganizację zadań własnych zarówno na poziomie gmin, jak i powiatów. Prognozowane zmiany w największym stopniu będą dotyczyły największych miast, gdzie wspominane procesy zajdą w największym natężeniu, ale dodatkowo będą połączone ze znacznym zmniejszeniem bezwzględnej liczby ludności Niektóre ważne zmiany wymuszą działania związane z dostosowaniem bazy usług publicznych do struktur ludności już po 2015 roku, ale po 2020 działania te będą priorytetem w polityce regionalnej i bezwzględną koniecznością w polityce lokalnej
Prognoza demograficzna dla województwa kujawsko-pomorskiego Spadek ogólnej liczby ludności o blisko 120 tys. osób (czyli o około 6%) w okresie 2008-2030
Prognoza demograficzna dla największych miast na lata 2008-2030 Bydgoszcz: - 70 tys. (19,3%) Toruń: -35 tys. (16,8%) Włocławek: -19 tys. (16%) Grudziądz: -17 tys. (17,1%) ok. 290 tys. ok. 170 tys. ok. 100 tys. ok. 82 tys.
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa szkoły podstawowej (7-12 lat) 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa gimnazjalna (13-15 lat) 100,00 Koszty utrzymania gimnazjów 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa szkoły średniej (16-18 lat) 100,00 90,00 Duże zagrożenie dla szkół ponadgimnazjalnych na obszarach wiejskich! Redukcja liczby ośrodków, redukcja liczby placówek, redukcja liczby specjalności zwłaszcza niszowych 80,00 70,00 60,00 50,00
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa produkcyjna 120,00 110,00 W ciągu najbliższych 20 lat w powiatach ziemskich utrzyma się wysokie zapotrzebowanie na pracę 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa przedprodukcyjna 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00
rok 2028 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński m. Bydgoszcz m.grudziądz m.toruń m.włocławek ogółem powiaty ziemskie powiaty grodzkie Prognozowany stan w odniesieniu do liczby ludności w roku 2008 (rok 2008=100) Grupa poprodukcyjna 220,00 210,00 200,00 190,00 180,00 170,00 160,00 150,00 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 Ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura i przestrzenie publiczne zagospodarowanie wolnego czasu, komunikacja publiczna, likwidowanie barier architektonicznych
Ochrona gruntów ornych najwyższych klas grunty najlepszej przydatności dla rolnictwa zajmują ok. 6 tys. km, a więc 1/3 powierzchni województwa
Rozwiązywanie złożonych problemów za pomocą polityk specjalnych W wybranych częściach województwa rozwojowi wielofunkcyjnemu sprzyjać będzie realizacja działań województwa w ramach tzw. polityk specjalnych. W koncepcji zagospodarowania przestrzennego województwa identyfikuje się polityki specjalne. Są to działania skierowane do określonej przestrzeni (obszarów, miejscowości) szczególnie ważnych dla rozwoju województwa, ale cechujących się na tyle odrębną specyfiką, że wymagających oddzielnego, specjalnego traktowania w polityce regionalnej województwa. Objęcie danego zagadnienia polityką specjalną, czyli uznanie go za niezwykle ważne dla rozwoju województwa i wymagającego specjalnego traktowania w polityce regionalnej województwa, może wynikać z następujących powodów: stanowi obszar problemowy który jest szczególnie ważnym zagrożeniem dla rozwoju; obejmuje przestrzeń cechującą się niezwykle dużym nagromadzeniem i zróżnicowaniem występujących zjawisk i procesów; ze względu na złożoność wymagająca skoordynowanej, kompleksowej polityki rozwoju; dotyczy zagadnienia, które województwo zamierza wykorzystać w polityce regionalnej do aktywizacji i zdynamizowania rozwoju, np. dotyczy zagadnienia wykazującego w danym okresie szczególnie korzystne uwarunkowania realizacji, dające duże prawdopodobieństwo uzyskania dużych realnych (szeroko rozumianych) korzyści.
Polityki specjalne Nowe TUCHOLA Łasin Kamień Krajeński SĘPÓLNO KRAJEŃSKIE GRUDZIĄDZ ŚWIECIE W ięcbork CHEŁMNO Radzyń Chełmiński Jabłonowo Pomorskie Koronowo WĄBRZEŹNO BRODNICA Mrocza Chełmża Górzno Kowalewo Pomorskie NAKŁO N/NOTECIĄ BYDGOSZCZ GOLUB DOBRZYŃ Solec Kujawski RYPIN Kcynia Szubin TORUŃ Łabiszyn ŻNIN Barcin Gniewkowo ALEKSANDRÓW KUJAWSKI Ciechocinek Skępe Janowiec W ielkopolski INOWROCŁAW Pakość Janikowo MOGILNO Kruszwica Strzelno Nieszawa LIPNO E WŁOCŁAWEK Dobrzyń n/w isłą RADZIEJÓW Brześć Kujawski Piotrków Kujawski Lubraniec Kowal Izbica Kujawska Chodecz Lubień Kujawski
Dziękuję za uwagę!