PROJEKT USTAWA z dnia... 2004 r. o zmianie ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.). Art. 1. W ustawie z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.) wprowadza się następujące zmiany: 1) art. 3 otrzymuje nowe brzmienie: Art. 3. 1. Osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator oraz osoba powołana, wybrana lub mianowana na określone w innych ustawach kierownicze stanowisko państwowe, przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm, Prezydium Sejmu, Senat, Sejm i Senat, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów, a także ambasador, konsul generalny, członek Rady Bezpieczeństwa Narodowego, członek Rady Polityki Pieniężnej, członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Sekretarz Rady Ministrów, Szef Służby Cywilnej, dyrektor generalny w ministerstwie, urzędzie centralnym lub urzędzie wojewódzkim radny, wójt, burmistrz, prezydent miasta, sędzia, prokurator i adwokat, notariusz, radca prawny, rektor, prorektor, dziekan w publicznej i niepublicznej szkole wyższej. 2. Osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są również: członkowie rad nadzorczych, członkowie zarządów, dyrektorzy programów oraz dyrektorzy ośrodków regionalnych i agencji "Telewizji Polskiej - Spółka Akcyjna" i "Polskiego Radia - Spółka Akcyjna", dyrektor generalny Polskiej Agencji Prasowej, dyrektorzy biur, redaktorzy naczelni 1
oraz kierownicy oddziałów regionalnych Polskiej Agencji Prasowej, prezes Polskiej Agencji Informacyjnej, wiceprezesi, członkowie zarządu oraz dyrektorzy - redaktorzy naczelni Polskiej Agencji Informacyjnej, a także redaktorzy naczelni, ich zastępcy oraz kierownicy oddziałów regionalnych dzienników i czasopism w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. z 1984 r. Nr 41, poz. 324, ze zm.). 3. Osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są także: członkowie zarządów oraz członkowie rad nadzorczych spółek, w których Skarb Państwa posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 15 % udziałów lub akcji oraz członkowie zarządów i członkowie rad nadzorczych banków i zakładów ubezpieczeń. 2) w art. 7 ust 1 dodaje się pkt. 13-25, w brzmieniu: 13) kandydat na ambasadora i kandydat na konsula generalnego - Ministrowi Spraw Zagranicznych 14) kandydat na członka Rady Bezpieczeństwa Narodowego - Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, 15) kandydat na członka Rady Polityki Pieniężnej - odpowiednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi Senatu, 16) kandydat na członka Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Marszałkowi Sejmu, 17) kandydat na stanowisko zastępcy Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 18) kandydat na stanowisko Sekretarza Rady Ministrów - Prezesowi Rady Ministrów, 19) kandydat na radnego - Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem okręgowej komisji wyborczej, 20) kandydat na stanowisko wójta, burmistrza, prezydenta miasta - Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem okręgowej komisji wyborczej, 21) osoba ubiegająca się o nominację notarialną - Ministrowi Sprawiedliwości, 22) osoba ubiegająca się o wpis na listę radców prawnych - Ministrowi Sprawiedliwości, 23) kandydat na stanowisko rektora, prorektora oraz dziekana w publicznej i niepublicznej szkole wyższej - Ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa, 24) kandydat na stanowisko redaktora naczelnego, jego zastępcy oraz kierownika oddziału regionalnego dziennika i czasopisma w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo 2
prasowe(dz. U. z 1984 r. Nr 41, poz. 324, ze zm.) - Ministrowi właściwemu do spraw kultury, 25) kandydat na członka zarządu lub członka rady nadzorczej w spółce, w której Skarb Państwa posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 15 % udziałów lub akcji - Ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, 26) kandydat na członka zarządu lub członka rady nadzorczej banku - Ministrowi właściwemu do spraw instytucji finansowych i zakładów ubezpieczeń. 2) art. 8 otrzymuje brzmienie: Art. 8. Oświadczenie, o którym mowa w art. 6, może złożyć do Sądu również osoba, która została publicznie pomówiona o fakt pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 10 maja 1990 r.. 3) art. 17 ust. 2 otrzymują brzmienie : Rzecznika i 5 jego zastępców powołuje i odwołuje Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego 4) art. 18 a ust. 5 skreśla się. 5) art. 19 otrzymuje brzmienie: Art. 19. W postępowaniu lustracyjnym, w tym odwoławczym oraz kasacyjnym, w zakresie nieuregulowanym przepisami niniejszej ustawy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. 7) art. 28 otrzymuje brzmienie : Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające niezgodność z prawdą oświadczenia osoby lustrowanej podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej Monitor Polski. 8) art. 30 ust. 1 otrzymuje brzmienie : Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia jest równoznaczne z utratą kwalifikacji moralnych 3
niezbędnych do zajmowania funkcji publicznych. Po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia, orzeczenie Sadu uznaje się za niebyłe Art. 2. 1. Obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ustawy wymienionej w art. 1, mają również osoby pełniące funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 pkt. 1-3 ustawy, chyba że złożyły je już uprzednio. 2. Sąd podaje do wiadomości publicznej w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" treść oświadczenia osoby, o której mowa w ust. 1, stwierdzającego fakt jej pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi. 3. Postępowanie w stosunku do osoby, o której mowa w ust. 1, przeprowadza się na zasadach i w trybie przewidzianym w ustawie, o której mowa w art. 1. Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Uzasadnienie Przedkładany projekt ustawy rozszerza katalog osób podlegających procedurze lustracyjnej o osoby pełniące kluczowe funkcje państwowe oraz wykonujące zawody zaufania publicznego. We wskazanym kontekście należy wymienić w szczególności osoby oddziaływujące na kształt polityki bezpieczeństwa - członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego, polityki finansowej - członków Rady Polityki pieniężnej, a także osoby, których działania mają istotny wpływ na stabilność ekonomiczną państwa - członków zarządów, członków rad nadzorczych spółek, w których Skarb Państwa posiada bezpośrednio lub pośrednio liczącą się części udziałów lub akcji, członków zarządów i rad nadzorczych banków. Istotnym motywem proponowanej nowelizacji jest, zatem wola przeciwdziałania ostatnio licznie obserwowanym patologiom życia publicznego, szczególnie w sferze gospodarczej, których przykładem są konkluzje wynikające z postępowań prowadzonych w sprawie Orlenu. 4
Mając na uwadze aktualne, społeczne wydarzenia nowelizacja rzeczonej ustawy umożliwi osobom publicznie pomówionym, działania zmierzające do przeprowadzenia lustracji ich osoby, a w konsekwencji doprowadzi do ich oczyszczenia. Ponadto, w celu realizacji zasady jawności życia publicznego, proponowany projekt nowelizuje istniejące przepisy, wyłączając możliwość utajnienia postępowania na żądanie osoby poddanej lustracji. Wprowadzenie w życie ustawy pociągnie za sobą skutki finansowe dla budżetu w wysokości ok.3 mln zł, związane w szczególności z koniecznością zapewnienia odpowiedniej liczby pracowników w Biurze Rzecznika Interesu Publicznego w tym ze zwiększeniem liczby jego zastępców, z rozszerzeniem obsady sędziowskiej sądów powołanych do rozstrzygania przedmiotowych spraw, a także z potrzebą właściwej organizacji procedur przewidzianych ustawą, w warunkach szerszego katalogu osób podlegających lustracji. Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. 5