Podstawowe informacje dla członków obwodowych komisji ds. referendum Współpraca z Ruchem Kontroli Wyborów W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, związanych z pracą komisji, należy skontaktować się z koordynatorem z RKW lub z Biurem Interwencji RKW. Tutaj miejsce na telefony:......... Należy wnioskować o kopię protokołu wyników głosowania podpisanego przez komisję lub wykonać jego czytelne (jasne i ostre) zdjęcie. Dane z protokołu należy wprowadzić do systemu na stronie http://siepoliczymy.pl. W przypadku braku możliwości wpisanie danych na stronie http://siepoliczymy.pl, kopie protokołu należy przekazać osobiście lub mailem koordynatorowi RKW. Dokumentację audiowizualną z prac komisji należy przekazać do właściwego podmiotu uprawnionego, który członek komisji reprezentuje, i do koordynatora RKW. Po zawiadomieniu Policji należy przekazać stosowną informację koordynatorowi RKW. Czynności organizacyjne przed dniem głosowania 1. Ostemplowanie kart do głosowania korespondencyjnego (kilka dni wcześniej). 2. Sprawdzenie lokalu komisji: ile jest pomieszczeń, czy w pomieszczeniach zapewnione są warunki do bezpiecznego przechowania kart i dokumentacji. 3. Sprawdzenie wszystkich doręczonych komisji materiałów, a przede wszystkim: kart do głosowania (zgodność ze wzorem, liczba pytań, brak usterek technicznych) przeliczenie i zapakowanie kart w paczki, zaplombowane i podpisane przez członków komisji oraz pozostawione w zamkniętym pomieszczeniu; spis osób uprawnionych do udziału w referendum, w tym z podziałem na głosujących przez pełnomocnika lub korespondencyjnie; 5 egz. formularzy protokołu głosowania; pieczęć komisji do spraw referendum, tzn. właściwa nazwa i numer obwodu; 4. Przewodniczący oraz zastępca przewodniczącego komisji odbierają za pośrednictwem koordynatora gminnego login i hasło, upoważniające do korzystania z systemu informatycznego. 5. Sprawdzenie pojemności urny zasadniczej, która pozostaje niezamknięta. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SKRÓTY PKW Państwowa Komisja Wyborcza RKW Ruch Kontroli Wyborów komisja obwodowa komisja ds. referendum lokal lokal obwodowej komisji \ [W.xx-yy] punkt o numerach od xx do yy z wytycznych PKW dla obwodowych komisji ds. referendum; załącznik do uchwały PKW z 27.07.2015 r. R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 1 / 8
Dzień głosowania r u c h k o n t r o l i w y b o r o w. p l Czynności przed otwarciem lokalu komisji obwodowej 1. Komisja rozpoczyna pracę w możliwie pełnym składzie, z udziałem przewodniczącego komisji lub jego zastępcy, nie później niż o godz. 5:00. 2. Przed rozpoczęciem głosowania komisja: a) sprawdza ponownie wszystkie dostarczone jej materiały, dokumenty i pieczęć; b) przelicza i ostemplowuje karty do głosowania; c) przygotowuje lokal, spisy, obwieszczenia, usuwa plakaty wyborcze; d) sprawdza, czy urna jest pusta, a następnie zamyka ją i opieczętowuje; ew. urna zapasowa pozostaje niezamknięta, obok zasadniczej. Obecność członków komisji i mężów zaufania w lokalu komisji 1. W godz. 6:00-22:00 komisja pracuje w składzie co najmniej 3-osobowym, w tym zawsze z udziałem przewodniczącego komisji lub jego zastępcy. 2. W dniu głosowania członkowie komisji obwodowej są zobowiązani nosić identyfikatory z imieniem i nazwiskiem oraz funkcją pełnioną w komisji. 3. Przewodniczący komisji ani jego zastępca nie mogą nakazać opuszczenia lokalu członkowi komisji na przykład pod pretekstem konieczności ustalenia dyżurów. 4. Należy być obecnym w lokalu w okresach zwiększonego ruchu osób głosujących. Wydawanie kart do głosowania 1. Jeden głosujący może otrzymać tylko jedną kartę po weryfikacji tożsamości na podstawie dokumentu ze zdjęciem (np. dowód osobisty, paszport, prawo jazdy). 2. Głosujący ma prawo otrzymać tylko jedną kartę, niezależnie od sposobu głosowania. 3. Głosujący potwierdza odbiór karty podpisem, w linii odpowiadającej jego nazwisku. 4. W przypadku, gdy osoba podpisała się w linii przy nazwisku innej osoby uprawnionej, członek komisji skreśla podpis złożony w niewłaściwym miejscu, w rubryce "Uwagi" wpisuje tekst "podpis w niewłaściwym miejscu" i obok podpisuje się. Następnie głosujący podpisuje się we właściwej linii. 5. W dniu głosowania komisja dopisuje do spisu jedynie te osoby, które: a) przedłożą zaświadczenie o prawie do głosowania (zaświadczenie odbiera się od głosującego); b) zostały pominięte w spisie, jeżeli udokumentują, że stale zamieszkują na terenie danego obwodu głosowania, a dział ewidencji urzędu gminy na żądanie komisji potwierdzi telefonicznie ich prawo do głosowania na tym terenie; c) są obywatelami polskimi stale zamieszkującymi za granicą, głosującymi w kraju na podstawie ważnego polskiego paszportu; d) zostały skreślone ze spisu dla danego obwodu głosowania w związku z wpisaniem do spisu osób uprawnionych do udziału w referendum w szpitalu, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, jeżeli udokumentują, że opuściły tę palcówkę przed dniem głosowania; e) chcą głosować w obwodzie utworzonym w zakładzie opieki zdrowotnej, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, a przybyły do tej jednostki przed dniem głosowania. R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 2 / 8
6. Głosujący, posiadający pełnomocnictwa do głosowania w imieniu innych osób, po złożeniu podpisów w spisie osób uprawnionych do udziału w referendum otrzymuje liczbę kart do głosowania, odpowiadającą liczbie posiadanych pełnomocnictw (max 2). 7. Zasady głosowania przez pełnomocnika: [W.27-28] 8. Komisje wyznaczone do głosowanie korespondencyjnego: [W.40-41] 9. O godzinie 22:00 lub później, o ile komisja podjęła uchwałę o przedłużeniu głosowania, przewodniczący komisji zarządza zakończenie głosowania. 10. Osobom wcześniej przybyłym należy umożliwić oddanie głosu. 11. Zasady działania komisji w przypadku przerwy w głosowaniu: [W.42-46] 12. W trakcie wykonywania wszystkich czynności komisji nie można dopuścić do bałaganu, ulegać presji czasu, ani namowom do pośpiechu. 13. Na wniosek głosującego członkowie komisji mogą wyjaśnić mu jedynie technikę głosowania, ale nie mają prawa do przekazywania jakichkolwiek sugestii w zakresie wyboru odpowiedzi na pytania referendalne. Ustalanie wyników głosowania 1. Wszystkie czynności komisji po zamknięciu lokalu powinny być wykonywane przez wszystkich obecnych członków komisji wspólnie i bez pośpiechu. Nie jest dopuszczalne tworzenie z członków komisji podgrup roboczych, które wykonywałyby oddzielnie czynności po zakończeniu głosowania, np. każda z grup ustalałaby wyniki głosowania na podstawie tylko części kart do głosowania. 2. Po opuszczeniu lokalu przez ostatniego głosującego komisja w pierwszej kolejności zakrywa i zapieczętowuje wlot urny. 3. Podczas liczenia głosów w lokalu komisji mogą przebywać tylko członkowie komisji, mężowie zaufania, obserwatorzy międzynarodowi i ewentualnie osoba odpowiedzialna za obsługę informatyczną. 4. Przedstawiciele mediów informacyjnych mogą być obecni jedynie przy otwieraniu urny i wyjmowaniu kart do głosowania. 5. Przewodniczący komisji powinien zamknąć zestawienia głosujących (tzw. spisy ulicami) wielkimi znakami w kształcie dużej litery Z. 6. Przed otwarciem urny należy ustalić liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, zapakować je w paczkę, ostemplować i podpisać. 7. Po wyjęciu kart z urny należy ustalić liczbę kart wyjętych z urny. 8. Komisja odkłada na bok karty całkowicie przedarte na dwie lub więcej części, których nie bierze się pod uwagę przy obliczeniach. 9. Następnie komisja wspólnie stwierdza, czy dana karta do głosowania jest ważna, sprawdzając pieczęć i wzór karty. 10. Wszystkie karty nieważne należy policzyć, zapakować w pakiet, opieczętować i opisać. 11. Komisja ustala oddzielnie dla każdego postawionego w referendum pytania liczbę głosów nieważnych oraz głosów ważnych. Dla głosów ważnych osobno sumuje: odpowiedzi pozytywne Tak oraz odpowiedzi negatywne Nie. 12. Głos nieważny oddany na poszczególne pytanie, to głos na karcie, na której: 1) postawiono znak x w obu kratkach (TAK i NIE) przy danym pytaniu; 2) nie postawiono znaku x w żadnej z kratek przy danym pytaniu; R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 3 / 8
3) w jednej lub obu kratkach przy danym pytaniu umieszczono znak lub znaki niebędące znakami x (także przekreślenia, zamazania itp.). 13. W przypadku stwierdzenia niezgodności lub rozbieżności opinii między członkami komisji, cała komisja dochodzi do ustalenia wspólnego stanowiska. W ocenie ważności głosu komisja powinna uwzględnić nie budzące wątpliwości intencje głosującego. 14. Ustalając, czy głos w zakresie danego pytania jest ważny, czy nieważny, komisja stosuje poniższe reguły: a) w przypadkach wątpliwych należy przyjmować, że znakiem x postawionym w kratce są dwie przecinające się linie, których punkt przecięcia znajduje się w obrębie kratki. Komisja rozstrzyga, czy znak x postawiony jest w kratce czy poza nią. b) wszelkie znaki, wykreślenia, przekreślenia, w tym również i znak x postawiony poza kratką, traktuje się jako dopiski, które nie wpływają na ważność głosu. 15. Zgodnie z wytycznymi PKW inne znaki graficzne w obrębie kratki, np. zamazanie kratki, przekreślenie w kratce, powodują nieważność głosu w zakresie danego pytania. UWAGA: Ostateczną klasyfikację ważności głosu zawsze dokonuje cała komisja. RKW proponuje skorzystanie z pomocniczych tabel (w oddzielnym pliku), w celu bezpiecznego i wygodnego zliczania wyników cząstkowych oraz końcowych. 16. W trakcie liczenia głosów używamy wyłącznie ołówków. 17. Zasady ustalania głosów korespondencyjnych: [W.60] 18. Ostateczne wyniki głosowania nanoszone są ręcznie długopisem na protokół, który powinien zostać parafowany na każdej stronie oraz podpisany przez wszystkich obecnych członków komisji. 19. Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące zdarzenia: a) czy nie próbowano dostosować sumy oddanych głosów do liczby podpisów w spisie osób uprawnionych do udziału w referendum; b) czy projekt protokołu przedstawia rzeczywiste wyniki głosowania; c) czy finalny protokołu przedstawia wyniki zgodne z projektem protokołu; d) czy protokół nie zawiera błędów arytmetycznych i pisarskich. 20. Należy wnioskować o kopię podpisanego przez komisję protokołu z wynikami głosowania lub zrobić czytelnie zdjęcie. Wprowadzanie danych do systemu informatycznego PKW 1. Wprowadzanie danych do systemu informatycznego PKW powinno odbywać się w obecności członka komisji lub męża zaufania zgłoszonego przez RKW. 2. Po wprowadzeniu danych do systemu informatycznego, należy porównać dane wyświetlane na ekranie z danymi zapisanymi w ręcznie wypełnionym protokole. 3. Protokół głosowania w trzech egzemplarzach podpisują wszyscy członkowie komisji obecni przy jego sporządzeniu, także ci, którzy wnieśli do niego uwagi. Protokół opatruje się pieczęcią komisji. 4. Powyższe zalecenia dotyczą komisji, w której protokół został sporządzony w systemie informatycznym, jak i komisji, w której protokół został sporządzony ręcznie. 5. Zainteresowani mężowie zaufania i członkowie komisji mogą, w miarę możliwości technicznych (np. dostępna kserokopiarka), otrzymać kopię (ksero) protokołu głosowania, którą uwierzytelnia przewodniczący komisji lub jego zastępca. R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 4 / 8
6. Zasady przekazywania i archiwizowanie dokumentów: [W.83-87] Publiczna prezentacja wyników 1. Jeden z egzemplarzy protokołu, przed opuszczenie i zamknięciem lokalu, komisja powinna wywiesić w miejscu łatwo dostępnym i widocznym po zamknięciu lokalu, w taki sposób, żeby było możliwe jego odczytanie również z wózka inwalidzkiego. 2. W przypadku sprostowań dokonywanych w protokole, oba protokoły głosowania (wadliwy i sprostowany) powinny wisieć obok siebie. Reagowanie na nieprawidłowości 1. W sytuacjach naruszeń prawa lub wytycznych PKW, w pierwszej kolejności należy zwracać się z prośbą o reakcję i pomoc do przewodniczącego komisji lub jego zastępcy. Jeżeli oni nie reagują, należy zawiadomić komisarza wyborczego. 2. 3. Członkowie komisji i mężowie zaufania mają prawo zgłaszania przewodniczącemu komisji na bieżąco uwag i zastrzeżeń oraz prawo pisemnego wnoszenia uwag do protokołu głosowania z wymienieniem konkretnych zarzutów. W razie długiej listy zastrzeżeń należy napisać je na oddzielnym arkuszu i dołączyć do protokołu, uzyskując potwierdzenie przyjęcia tego załącznika przez przewodniczącego (zastępcę) komisji. Zapisanie i podpisanie uwagi w protokole wyników głosowania ma podstawowe znaczenie dowodowe. Brak wpisu w protokole utrudnia składanie skarg i protestów. 4. Komisja ma obowiązek ustosunkować się do wniesionych zarzutów, załączając do protokołu swoje wyjaśnienia. 5. Osoba składająca skargę lub protest powinna w nim sformułować konkretne zarzuty, wcześniej ujawnione w treści protokołu z głosownia, oraz przedstawić dowody. 6. Jest możliwe sporządzenia dokumentacji audiowizualnej przez mężów zaufania z czynności wykonywanych przez członków komisji przed głosowaniem (przed godz. 6:00) i po zamknięciu lokali (tzn. po godz. 22:00). [W.4]. Za zgodą przewodniczącego (zastępcy) komisji mężowie zaufania mogą nagrywać w godz. 6:00-22:00. 7. Materiały zawierające zarejestrowany przebieg czynności wykonywanych przez komisję mogą być udostępniane wyłącznie na potrzeby postępowania przed sądami i organami prokuratury. Udostępnianie tego rodzaju materiałów w celach innych niż określone jest zabronione i podlega karze grzywny od 1 000 do 10 000 złotych. 8. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, zarówno członkowie komisji, mężowie zaufania, międzynarodowi obserwatorzy, jak i inne osoby, będące świadkami zdarzenia, mogą sporządzić odpowiednią dokumentację dowodową w formie fotograficznej lub nagrań audio i video. 9. Skargi do komisarza wyborczego powinny być poparte dowodami w formie zdjęć, nagrań, dokumentów, zeznań świadków, notatek podpisanych przez świadków. 10. Komisarz wyborczy musi zareagować na każdą skargę, która do niego wpłynęła. 11. Fakt wniesienia skargi do komisarza wyborczego należy ujawnić w odpowiednim punkcie protokołu z głosowania w uwagach członka komisji lub męża zaufania. 12. W uzasadnionych przypadkach należy zwrócić się o interwencję do Policji. Najprostszym sposobem jest telefoniczne zawiadomienie Policji i ustne złożenie wyjaśnień do protokołu. R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 5 / 8
Załączniki r u c h k o n t r o l i w y b o r o w. p l Wzór karty do głosowania (Załącznik nr 1 do Uchwały PKW z 22 czerwca 2015 r.) R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 6 / 8
Polecamy prezentację przygotowaną przez pracowników Krajowego Biura Wyborczego Szkolenie dla obwodowych komisji do spraw referendum - D. Białowąs, A. Michcik Poniżej cztery wybrane plansze pokazujące sposób wypełniania spisów wyborczych. R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 7 / 8
źródło: http://referendum2015.pkw.gov.pl/pliki/1439890206_prezezntacja_referendum2015.pdf R U C H K O N T R O L I W Y B O R Ó W 8 / 8