ETYCZNE ASPEKTY REZYGNACJI Z PRZETOCZENIA KRWI ZE WZGLĘDÓW RELIGIJNYCH
stanowisko "religijne", będące uzasadnieniem niewyrażenia zgody przez pacjenta na przetoczenie krwi Świadkowie Jehowy: nie godzą się na przetaczanie krwi pełnej i jej elementów morfotycznych nawet w sytuacji zagrożenia życia akceptują stosowanie wszystkich składników osocza zakaz - w 1945 roku Towarzystwo "Strażnica" (The Watchtower Society TWS) poglądy niejednorodne i ulegają ewolucji
niebezpieczna praktyka odmowy terapii z różnych powodów religijnych prawie wszystkie sekty religijne inne grupy wyznaniowe sekta "kościoła" scjentologicznego idee zaczerpnięte z religii azjatyckich, magii, medycyny i psychologii propaguje techniki psychoterapeutyczne odrzuca podstawy naukowe nowoczesnej psychiatrii obowiązuje w niej bezwzględny nakaz dochowania tajemnicy lekarz nie ma zatem szans na poznanie prawdy o chorym
rezygnacja z terapii wpisana w historię religii i medycyny narasta szybko od początku XX wieku niepojęte przyzwolenie na krzywdzenie dziecka poprzez zakaz jego leczenia umotywowany religijnie raport dotyczący śmierci 172 dzieci w USA w 1975 1995 komitet bioetyczny Amerykańskiej Akademii Pediatrii w 1988 - zobowiązał lekarzy do przeciwdziałania tego rodzaju nadużyciom apel o zmiany w prawie karnym, bezsilnym dotychczas wobec tego rodzaju przemocy
oficjalne dane a rzeczywiste nadużycia wobec chorych dzieci lekarz - przed problemem rozeznania czy pacjent chce z nim współpracować i czy godzi się na zaproponowaną terapię czy przyjść choremu z pomocą wbrew jego woli problematykę udzielania przez dawcę zgody i jej formy dyskutuje się do dzisiaj w odniesieniu do transplantacji narządów w przypadku transfuzji krwi - akcentowany jest sprzeciw biorcy konsekwentna odmowa - może się przyczynić do poważnego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet do śmierci
konflikt ten - w szerszej perspektywie obowiązku ratowania życia, godności autonomii chorego jego wolności podmiotowego traktowania go przez lekarza aspekt religijny (istotny dla osoby wierzącej) -rozważany tak jak każde inne uzasadnienie odmowy leczenia niosącej niebezpieczeństwo śmierci
dokonać rozeznania, czy pacjent jest w pełni świadomy decyzji czy podejmuje ją w sposób wolny w rozważaniach medycznych nie ma znaczenia, czy argumentacja religijna uzasadniająca ten sprzeciw jest prawdziwa istotny - silny lęk chorego przed terapią z zastosowaniem krwi lub jej preparatów, powodujący jego determinację dowodzenie Świadków Jehowy nie znajduje żadnego uzasadnienia w Piśmie Świętym
w 1935 r. TWS zakazało profilaktycznego szczepienia dzieci po 20 latach zakaz ten cofnięto jako nieuzasadniony biblijnie w pewnych okolicznościach niewyrażenie zgody na leczenie jest równoznaczne z akceptacją samobójstwa lekarz ma pełnić rolę biernego obserwatora i urzędowego świadka rozterka między wezwaniem do ochrony życia a silną presją moralną ze strony chorego, aby zgodził się na jego śmierć
lekarz uroczyście zobowiązał się "służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu, według najlepszej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu wyłącznie ich dobro i okazując należny im szacunek akt ten od strony moralnej obowiązuje nieodwołalnie, nieco inne prawne uregulowania tej kwestii szczególna odpowiedzialność imperatyw moralny: salus aegroti suprema lex esto
niebezpieczne jest dopuszczenie albo niedopuszczenie chorego do zabiegów terapeutycznych, a zwłaszcza ratujących jego życie ze wskazań pozamedycznych świadek Jehowy winien mieć świadomość, że wymuszenie odstąpienia od przetoczenia krwi może być pogwałceniem sumienia lekarskiego postawa chorego i jego najbliższych jest bowiem w wyraźnej opozycji do misji zawodowej lekarza zachowania będące odstępstwem od złożonego przez niego przyrzeczenia
w relacjach pomiędzy lekarzem i pacjentem powinna być zachowana równowaga wzajemnych praw i obowiązków lekarz nie ma większych uprawnień dotyczących zdrowia i życia niż sam chory. pacjent nie może wymagać od lekarza traktowania sprzecznego z jego godnością, niezbywalnymi prawami i zasadami sztuki lekarskiej lekarz powinien czynić przede wszystkim to, co wynika z ogólnych zasad moralnych i zawodowego kodeksu etycznego nie ciąży na nim obowiązek czynienia czegoś więcej, gdyż zadośćuczynił sprawiedliwości przekroczenie granicy obowiązku wypełnia miarę miłości i jest realizacją chrześcijańskiej solidarności z chorym lekarz powinien roztropnie rozeznać prawdziwe dobro chorego i zastosować środki proporcjonalne do niego z poszanowaniem obowiązujących go kanonów leczenia niebezpieczne zatem jest lekkomyślne spełnianie żądań chorego ze względu na poszanowanie jego autonomii zawsze obowiązuje bowiem lekarza wierność sumieniu
cnota miłości zobowiązuje lekarza do "służby zdrowiu i życiu" oraz do poszanowania jego godności szacunek dla decyzji chorego o rezygnacji z terapii, a w tym rezygnacji z przetoczenia krwi "Zadaje się więc gwałt osobie ludzkiej i samemu porządkowi ustanowionemu dla ludzi przez Boga, jeśli odmawia się człowiekowi swobodnego, przy zachowaniu sprawiedliwego ładu społecznego, wyznawania religii w społeczeństwie (DWR)
lekarz nie powinien przetaczać krwi choremu, jeśli nie zgadza się on na ten zabieg z poważnych racji, a taką jest motyw religijny tę decyzję może podjąć wówczas, jeśli spełnione warunki: chory jest pełnoletni, świadomy ciążącego na nim obowiązku odpowiedzialności za swoje życie i zdrowie został poinformowany przez lekarza w sposób wyczerpujący o wszystkich konsekwencjach zaniechania tej terapii, decyzję podjął w sposób wolny bez ciężkiej bojaźni, czyni to ufając bez wahania, że w ten sposób wypełnia nakaz moralny swojej religii nie należy rezygnować z łagodnej perswazji, ufając, że zmiana poglądów jest możliwa, chociaż rzadko spotykana
kiedy chory nie daje szans lekarzowi na wyleczenie go (brak dla transfuzji alternatywy) wygasa obowiązek terapii zmiana lekarza - gdy istnieje taka możliwość
w każdym jednak wypadku lekarz ma obowiązek zapewnienia pacjentowi środków proporcjonalnych do obecnego stanu, zwłaszcza wobec zbliżającej się śmierci w sytuacji gdy pacjent jest nieprzytomny i zagraża mu niebezpieczeństwo, lekarz powinien wdrożyć dostępne mu zabiegi ratujące życie, z przetoczeniem krwi włącznie w chwili niebezpieczeństwa utraty życia przez chorego nieprzytomnego lekarz nie ma czasu i obowiązku sprawdzania autentyczności oświadczeń woli (przedstawianych przez rodzinę lub prawnych opiekunów)
SPRZECIW WOBEC PRZETOCZENIA KRWI W PRZYPADKU OSOBY NIELETNIEJ tzw. sprawa bułgarska - zmuszanie dzieci do składania pisemnych oświadczeń braku zgody na przetoczenie krwi ostatecznie ugoda z rządem i wycofania się Świadków Jehowy z wywierania nacisku na dzieci dziecko nie jest własnością rodziców, którzy mogą swobodnie dysponować jego życiem ochrona życia dziecka jest dobrem wyższej wartości niż poszanowanie wolności religijnej jego rodziców
człowiek nie posiada władzy absolutnej w stosunku do swojego życia tym bardziej nie ma jej w odniesieniu do dziecka dobór środków terapeutycznych w chwili wystąpienia niebezpieczeństwa śmierci dziecka poszanowanie prawa wolnego wyboru rodzaju leczenia lub powstrzymania się od niego jest mniejszym dobrem decyzja rodziców odmawiających dziecku prawa do leczenia krwią = moralnie zła postulat zdecydowanej interwencji w obronie życia dziecka nie jest jednak uznawany przez wszystkich
stopniowe i niejednorodne osiąganie dojrzałości psychofizycznej przyjęcie umownej granicy wiekowej świadomej decyzji zazwyczaj w wieku 14 15 lat zdolność poznawcza podobną do dorosłych krytycyzm w ocenie powagę swojej choroby granica wieku samostanowienia dziecka jest różna w poszczególnych krajach Unii Europejskiej w Wielkiej Brytanii - dziecko w wieku 10 12 lat może uczestniczyć w decyzjach terapeutycznych
rodzice nie powinni podejmować decyzji za dziecko do 14. roku życia, prowadzących do zaniechania terapii, z narażeniem go na utratę zdrowia lub życia nie mogą bowiem w jego imieniu zrezygnować z tak cennego daru, jakim jest życie wyjątek stanowi jednak zaprzestanie uporczywej terapii w przypadku choroby terminalnej
dziecko w wieku około 14 lat i starsze powinno mieć możliwość podejmowania decyzji terapeutycznych, przynajmniej w znaczącym stopniu, a zatem także możliwość rezygnacji z przetaczania mu krwi ocena dojrzałości psychicznej dziecka doświadczony psycholog
przetoczenia wykonane za zgodą dziecka, lecz wbrew woli jego rodziców, mogą mieć dla niego poważne negatywne konsekwencje por. przypadki odwetowego wykluczania go ze wspólnoty Świadków Jehowy konieczna jest szeroko rozumiana opieka nad dzieckiem i jego rodzicami