Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN 1895 4464 Tom 32: 67-76 Akceptacja: 28.12.2016 Wrocław 31 XII 2016 Hemerodromiinae (Diptera: Empididae) Gorców Subfamily Hemerodromiinae (Diptera: Empididae) of the Gorce Mountains IWONA SŁOWIŃSKA * & ANDRZEJ PALACZYK ** *Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź e-mail: krysiak@biol.uni.lodz.pl **Muzeum Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN ul. Św. Sebastiana 9, 31-049 Kraków e-mail: palaczyk@muzeum.pan.krakow.pl ABSTRACT: New distributional data of twelve Hemerodromiinae species noted in the Gorce Mountains are given, including first records of four species: Chelipoda vocatoria (FALLÉN, 1816), Phyllodromia melanocephala (FABRICIUS, 1794), Chelifera concinnicauda COLLIN, 1927 and Hemerodromia unilineata ZETTERSTEDT, 1842. New records allow to update the check-list of Hemerodromiinae from this region up to twelve species. The most abundant species were: Chelifera precabunda COLLIN, 1961, C. trapezina (ZETTERSTEDT, 1838) and C. flavella (ZETTERSTEDT, 1838), while C. subangusta COLLIN, 1961, C. pectinicauda COLLIN, 1927 and C. polonica WAGNER ET NIESIOŁOWSKI, 1987 are known as rare species only from single localities in Poland so far. Moreover C. polonica was recorded in the Gorce Mts. for the first time since the original description. KEY WORDS: Diptera, Empididae, Hemerodromiinae, Poland, Gorce Mts., check-list, diversity WSTĘP Podrodzina Hemerodromiinae obejmuje niewielkie muchówki (2-6 mm długości) należące do dwóch plemion: Chelipodini i Hemerodromiini. Aktualnie na świecie znanych jest około 480 gatunków, z których w Polsce stwierdzono dotychczas 25 (dwa rodzaje i trzy gatunki z plemienia Chelipodini oraz dwa rodzaje i 22 gatunki z plemienia Hemerodromiini). Z plemienia Chelipodini znane są stadia przedimaginalne tylko jednego gatunku, Phyllodromia melanocephala (FABRICIUS, 1794), które rozwijają się w wilgotnych glebach leśnych (TRÉHEN 1969). Prawdopodobnie również larwy pozostałych przedstawicieli tego 67
plemienia żyją w podobnym środowisku (PLANT 2011, SŁOWIŃSKA & PALACZYK 2015). Stadia przedimaginalne obydwu rodzajów z plemienia Hemerodromiini występujących w Polsce związane są ze środowiskiem wodnym. Większość spośród 22 gatunków z rodzaju Chelifera MACQUART, 1823 stwierdzonych w kraju występuje głównie lub wyłącznie w górach, a ich larwy rozwijają się w wartko płynących potokach o niskiej temperaturze. Przedstawiciele rodzaju Hemerodromia MEIGEN, 1822 to muchówki typowo nizinne. Spośród sześciu wykazanych z Polski gatunków tylko H. unilineata ZETTERSTEDT, 1842 występuje lokalnie licznie w ciekach o niższej temperaturze na pogórzu i w niższych partiach gór (ok. 800 m n.p.m.). Badania fauny Hemerodromiinae Gorców zostały podjęte przez NIESIOŁOWSKIEGO w latach 80-tych XX w. Wymieniony wyżej autor wykazał z omawianego terenu osiem gatunków (NIESIOŁOWSKI 1990), z których jeden Chelifera polonica WAGNER et NIESIOŁOWSKI opisany został jako nowy dla nauki (WAGNER & NIESIOŁOWSKI 1987). Stan zbadania Hemerodromiinae Gorców jest jednak nadal fragmentaryczny, a liczba wykazanych gatunków niewielka w porównaniu z innymi, lepiej zbadanymi obszarami polskich Karpat. Z sąsiednich Pienin, pasma górskiego dużo mniejszego i niższego od Gorców, wykazano 17 gatunków z tej podrodziny (KRYSIAK 2004a-b; KRYSIAK 2005, SŁOWIŃSKA-KRYSIAK 2014) zebranych w ciągu kilku lat intensywnych badań. Z powyższego powodu opracowano materiały znajdujące się w posiadaniu autorów. MATERIAŁ I METODY ORAZ TEREN BADAŃ Materiał stanowiący podstawę niniejszej pracy zebrano w czasie kilku jednodniowych, rekonesansowych wyjazdów w Gorce w ostatnich latach. Ze względu na bardzo gęstą sieć cieków stałych i okresowych na tym terenie, badaniami objęto głównie większe potoki (wraz z dopływami), m.in.: Gorcowy Potok, potok Głębieniec, Chłapkowy, Turbacz, Stawieniec, Wspólne Młaki, Koninka i Jaszcze. Muchówki zebrano również w parku podworskim w Porębie Wielkiej. Wykorzystano także materiał przekazany przez dr JOLANTĘ WIEDEŃSKĄ, pochodzący z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, głównie z doliny rzeki Kamienicy. Owady zbierano siatką entomologiczną metodą koszenia w nadbrzeżnych ziołoroślach, po krzewach i gałęziach drzew zwisających nad lustrem wody. Większość muchówek zakonserwowano w 75% alkoholu etylowym. Zebrany materiał znajduje się w Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Instytucie Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie. Objaśnienia skrótów: AP ANDRZEJ PALACZYK, IS IWONA SŁOWIŃSKA, JW JOLANTA WIEDEŃSKA, MG MARIA GOLAŃSKA, SN STEFAN NIESIOŁOWSKI PRZEGLĄD GATUNKÓW Empididae Hemerodromiinae Chelipodini Chelipoda vocatoria (FALLÉN, 1815) MATERIAŁ: 1 Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m., 8.08.2013, 1, leg. AP. 68
Gatunek dość rzadki, niżowy, choć podawany z Sudetów (Cieplice-Zdrój) (NIESIOŁOWSKI 1990), Pienin (KRYSIAK 2005) i z Tatr (SŁOWIŃSKA & PALACZYK 2015). Z Gorców nie był dotychczas wykazany. Phyllodromia melanocephala (FABRICIUS, 1794) MATERIAŁ: 16 osobników (7, 9 ) Potok Jaszcze, 690 m n.p.m., 23.06.2013, 3, 4 ; 830 m n.p.m., 23.06.2013, 2, 1, leg. IS; Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m., 8.08.2013, 3 ; Poręba Wielka, park podworski, 550 m n.p.m., 05.07.2013, 1 ; potok Kamienica, 750 m n.p.m., 29.07.2013, 1, 1, leg. AP. Gatunek szeroko rozsiedlony na niżu, występujący także w niższych partiach gór. W Gorcach stwierdzony po raz pierwszy. Na omawianym terenie znaleziony w piętrze pogórza i reglu dolnym (690 830 m n.p.m.). Hemerodromiini Chelifera astigma COLLIN, 1927 - Ryc. 1 MATERIAŁ: 26 osobników (19, 7 ) Dopływ źródłowy potoku Olszowego, 1150 m n.p.m., 19.07.1985, 2 ; źródła potoku Olszowego, 1200 m n.p.m., 6.08.1986, 5 ; źródła poniżej hali Gorca Kamienickiego, 1120 m n.p.m., 6.08.1986, 1 ; rejon źródłowy rzeki Kamienicy, 1000 m n.p.m., 26.06.1987, 5, 2 ; źródło w dolinie rzeki Kamienicy, 800 m n.p.m., 21.07.1987, 5, 2, leg. SN (NIESIOŁOWSKI 1990); wzdłuż Gorcowego Potoku (na północ od polany Mierydzyska w kierunku źródeł), 950 m n.p.m., 17.08.1989, 1, 1 ; źródła Gorcowego Potoku, 1160 m n.p.m., 25.08.1996, 1, leg. JW; potok Jaszcze, 750 m n.p.m., 23.06.2013, 1, leg. IS. Gatunek górski. Na omawianym obszarze występuje niezbyt licznie w reglu dolnym i górnym (750 1200 m n.p.m). Chelifera concinnicauda COLLIN, 1927 MATERIAŁ: 17 osobników (11, 6 ) Stacja PAN, buczyna karpacka, 800 m n.p.m., 26.09.1988, 1 ; stacja PAN, rzeka Kamienica, 800 m n.p.m., 27.09.1988, 1, leg. JW; rzeka Kamienica (Rzeki koło Lubomierza), 680 m n.p.m., 13.09.2009, 2, 1, leg. IS; Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m., 8.08.2013, 7, 5, leg. AP. Gatunek niżowy. Z obszarów górskich podawany był dotąd tylko z nisko położonych stanowisk w Sudetach (Cieplice-Zdrój) (NIESIOŁOWSKI 1990) i w Pieninach z piętra pogórza (KRYSIAK 2005). Niedawno wykazany został z Tatr, gdzie znaleziono go w piętrze regla dolnego (SŁOWIŃSKA & PALACZYK 2015). Gatunek nowy dla Gorców. 69
RYC. 1. Chelifera astigma samiec FIG. 1. Chelifera astigma male Chelifera flavella (ZETTERSTEDT, 1838) MATERIAŁ: 58 osobników (33, 25 ) Rejon źródłowy rzeki Kamienicy, 1200 m n.p.m., 19.07.1985, 1, leg. SN, 6.08.1985, 1, leg. MG; źródła potoku Olszowego, 1200 m n.p.m., 19.07.1985, 2, leg. SN, 6.08.1985, 3, 1.08.1986, 1, 1, 4.08.1986, 1, leg. MG; dopływ źródłowy potoku Olszowego, 1190 m n.p.m., 19.07.1985, 1 ; źródła potoku Zasadne, 1080 m n.p.m., 23.07.1986, 1 ; źródła na Polanie Stawieniec, 1130 m n.p.m., 31.07.1986, 1, 1 ; źródła pod Turbaczykiem, 1250 m n.p.m., 19.07.1985, 2, 2, leg. SN; źródła w dolinie rzeki Kamienicy, 1000 m n.p.m., 26.06.1987, 5, 2 ; źródło koło stacji PAN, w dolinie rzeki Kamienicy, 800 m n.p.m., 21.08.1987, 1, 3, leg. JW (NIESIOŁOWSKI 1990); stacja PAN, młaka w buczynie karpackiej, 800 m n.p.m., 28.05.1988, 1 ; stacja PAN, łopuszyny w dolinie rzeki Kamienicy, 830 m n.p.m., 28.05.1988, 1 ; stacja PAN, buczyna karpacka, 800 m n.p.m., 29.07.1988, 1, 4 ; potok Głębieniec, ok. 960 m n.p.m., 6.08.1988, 2 ; stacja PAN, młaka w dolinie rzeki Kamienicy, 810 m n.p.m., 20.08.1988, 1, 5 ; śródleśna młaka powyżej Polany Stawieniec, 1138 m n.p.m., 2.04.1992, 1, 1, leg. JW; potok Jaszcze, 730 m n.p.m., 23.06.2013, 2, leg. IS; potok Międzygórze (powyżej Krościenka), 520 m n.p.m., 6.08.2011, 2, 3 ; potok Spaleniec (dopływ Kamienicy), 720 m n.p.m., 29.07.2013, 1, 2 ; potok Turbacz, 800 m n.p.m., 15.09.2013, 1, 1, leg. AP. Gatunek związany głównie z obszarami górskimi. Na omawianym terenie licznie występujący zarówno na małych jak i dużych potokach oraz na młakach. 70
Chelifera pectinicauda COLLIN, 1927 MATERIAŁ: 1 Źródło poniżej przełęczy Borek, 900 m n.p.m., 1.08.1986, 1, leg. SN (NIESIOŁOWSKI 1990) W Polsce gatunek bardzo rzadki, znany z zaledwie kilku stanowisk. Oprócz Gorców występuje również na terenie Bieszczadów i Pienin (NIESIOŁOWSKI 1990, SŁOWIŃSKA- KRYSIAK 2013, 2014). Chelifera polonica WAGNER ET NIESIOŁOWSKI, 1987 - Ryc. 2 MATERIAŁ: 11 osobników ( 7, 4 ) Rejon źródłowy rzeki Koniny, 1200 m n.p.m., 6.08.1985, 1, 1 ; źródła rzeki Kamienicy, 1150 m n.p.m., 6.08.1985, 2, leg. MG (NIESIOŁOWSKI 1990); wzdłuż Gorcowego Potoku (na północ od Polany Mierydzyska w kierunku źródeł), 950 m n.p.m., 17.08.1989, 3, 3 ; dolna stokówka od stacji PAN do mostu koło przełęczy Borek, 1000 m n.p.m., 25.08.1989, 1, leg. JW. Gatunek rzadki, nie wykazany dotychczas poza granicami Polski. Być może jest to endemit karpacki. RYC. 2. Chelifera polonica samiec FIG. 2. Chelifera polonica male 71
Chelifera precabunda COLLIN, 1961 MATERIAŁ: 96 osobników (64, 32 ) Źródła potoku Olszowego, 1200 m n.p.m., 6.08.1985, 1, 1, 19.07.1985, 1 ; rejon źródłowy potoku Miazgowy, 1050 m n.p.m., 25.07.1985, 1 ; polana Stawieniec, 31.07.1986, 1 ; źródła na przełęczy Borek, 900 m n.p.m., 1.08.1986, 2, 2 ; źródła pod Jaworzynką, 4.08.1986, 5, 5 ; rzeka Kamienica, 600 m n.p.m., 31.08.1986, 11, 1, leg. MG; źródło koło stacji PAN, 800 m n.p.m., 21.07.1987, 8, 1 ; leg. JW (NIESIOŁOWSKI 1990); stacja PAN, łopuszyny w dolinie rzeki Kamienicy, 830 m n.p.m., 26.08.1987, 3, 2 ; stacja PAN, nad rzeką Kamienicą, 800 m n.p.m., 28.07.1988, 2, 23.06.1994, 1 ; młaka poniżej górnej stokówki na zachód od nieoznakowanej ścieżki ze stacji PAN na Polanę Bieniowe, 970 m n.p.m., 8.08.1988, 1 ; buczyna powyżej górnej stokówki, przy nieoznakowanej ścieżce ze stacji PAN na Polanę Bieniowe, 1000 m n.p.m., 20.08.1988, 1 ; stacja PAN, młaka w buczynie karpackiej, 810 m n.p.m., 19.08.1988, 3, 1, 20.08.1988, 14, 5 ; wzdłuż Gorcowego Potoku (na północ od Polany Mierydzyska w kierunku źródeł), 950 m n.p.m., 17.08.1989, 1 ; dolna stokówka od stacji PAN do mostu koło przełęczy Borek, 1000 m n.p.m., 25.08.1989, 2, 2 ; stacja PAN, buczyna karpacka, 810 m n.p.m., 19.08.1990, 1 ; potok Stawieniec, zarośla, 930 m n.p.m., 18.06.1991, 2 ; ujście potoku Ustępnego do Kamienicy, 8.08.1992, 1 ; stacja PAN, młaka, 800 m n.p.m., 8.09.1992, 1, leg. JW; potok Jaszcze, 750 m n.p.m., 23.06.2013, 3, 2 ; 830 m n.p.m., 23.06.2013, 2, 1, leg. IS; potok Międzygórze (powyżej Krościenka), 520 m n.p.m., 6.08.2011, 1 ; potok Koninka, 650 m n.p.m., 05.07.2013, 1 ; potok Kamienica, 750 m n.p.m., 29.07.2013, 2, 3, leg. AP. Gatunek niżowo-górski, w nizinnej części Polski stwierdzony na nielicznych stanowiskach nad wartko płynącymi potokami (wzgórza morenowe na Pomorzu i Mazurach). Na omawianym terenie obok C. trapezina jest najpospolitszym i najliczniejszym gatunkiem występującym od podnóży do 1200 m n.p.m. Chelifera stigmatica (SCHINER, 1862) MATERIAŁ: 18 osobników (12, 6 ) Potok Głębieniec, 750 m n.p.m., 20.07.1985, 1 ; potok Głębieniec, Szczawa, 650 m n.p.m., 6, 4 ; rejon źródłowy rzeki Kamienicy, 1000 m n.p.m., 18.07.1985, 1, leg. SN (NIESIOŁOWSKI 1990); stacja PAN, zarośla nad rzeką Kamienicą, 800 m n.p.m., 19.08.1988; 1, leg. JW; rzeka Kamienica (Rzeki koło Lubomierza), 680 m n.p.m., 13.09.2009, 2, leg. IS; Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m., 8.08.2013, 1, 2, leg. AP. W Polsce gatunek rzadki, charakterystyczny dla terenów wyżynnych i górskich (NIESIOŁOWSKI 1992, PALACZYK & KLASA 2003). Niedawno wykazany z Tatr Zachodnich (SŁOWIŃSKA & PALACZYK 2015). Licznie występuje w Pieninach, co może wskazywać na jego upodobania do potoków płynących na terenach wapiennych (KRYSIAK 2005). Chelifera subangusta COLLIN, 1961 MATERIAŁ: 14 osobników (11, 3 ) Źródło koło stacji PAN w dolinie rzeki Kamienicy, 800 m n.p.m., 21.07.1987, 8, 2, leg. JW (NIESIOŁOWSKI 1990); stacja PAN, zarośla nad rzeką Kamienicą, 800 m n.p.m., 72
28.07.1988, 1 ; stacja PAN, młaka w buczynie karpackiej, 810 m n.p.m., 19.08.1988, 1 ; Gorc Kamienicki, źródło na zachodnim stoku, 1120 m n.p.m., 22.08.1989, 1, 1, leg. JW. Gatunek w Polsce rzadki, na omawianym terenie związany głównie ze źródłami i młakami. RYC. 3. Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m. miejsce występowania Chelifera concinnicauda, C. precabunda, C. trapezina, C. stigmatica, Phyllodromia melanocephala i Chelipoda vocatoria FIG. 3. Chłapkowy stream, 780 m a.s.l. habitat of Chelifera concinnicauda, C. precabunda, C. trapezina, C. stigmatica, Phyllodromia melanocephala and Chelipoda vocatoria Chelifera trapezina (ZETTERSTEDT, 1838) MATERIAŁ: 86 osobników (40, 46 ) Rejon źródłowy potoku Gorcowy, 900 m n.p.m., 28.07.1986, 1 ; źródła potoku Olszowy, 1200 m n.p.m., 4.08.1986, 1, 1 ; rzeka Kamienica, 600 m n.p.m., 31.07.1986, 1, 2, 650 m n.p.m., 8.08.1986, 2 ; źródło w dolinie Kamienicy, 800 m n.p.m., 8.08.1986, 1, leg. MG; dolina rzeki Kamienicy, 20.07.1987, 1, leg. JW (NIESIOŁOWSKI 1990); stacja PAN, zarośla nad rzeką Kamienicą, 800 m n.p.m., 19.08.1988, 1 ; stacja PAN, młaka w buczynie karpackiej, 810 m n.p.m., 19.08.1988, 6, 11 ; stacja PAN, młaka w dolinie rzeki Kamienicy, 810 m n.p.m., 20.08.1988, 4, 7 ; wzdłuż Gorcowego Potoku (na północ od Polany Mierydzyska w kierunku źródeł), 950 m n.p.m., 17.08.1989, 6, 14 ; młaka źródłowa potoku Wspólne Młaki, 950 m n.p.m., 16.08.1989, 1 ; dolna stokówka od stacji PAN do mostu koło przełęczy Borek, 1000 m n.p.m., 25.08.1989, 1, 2, leg. JW; potok Międzygórze (powyżej Krościenka), 520 m n.p.m., 6.08.2011, 2, 1, leg AP; potok Jaszcze, 750 m n.p.m., 23.06.2013, 2, leg. IS; potok Kamienica, 750 m n.p.m., 29.07.2013, 2, 1 ; potok Spaleniec (dopływ Kamienicy), 720 m n.p.m., 29.07.2013, 73
3, 2 ; Chłapkowy Potok, 780 m n.p.m., 8.08.2013, 4, 3 ; potok Turbacz, 840 m n.p.m., 15.09.2013, 1, 2, leg. AP. Zarówno w Sudetach jak i Karpatach jest to najliczniejszy przedstawiciel podrodziny Hemerodromiinae. Na badanym terenie wraz z C. precabunda jest najpospoliciej występującym gatunkiem Hemerodromiinae od podnóży po 1200 m n.p.m. RYC. 4. Kamienica, 750 m n.p.m. miejsce występowania Chelifera flavella, C. precabunda i C. trapezina FIG. 4. Kamienica stream, 750 m a.s.l. habitat of Chelifera flavella, C. precabunda and C. trapezina Hemerodromia unilineata ZETTERSTEDT, 1842 MATERIAŁ: 15 osobników (8, 7 ) Potok Międzygórze (powyżej Krościenka), 520 m n.p.m., 6.08.2011, 1, 1, leg AP; potok Jaszcze, stacja PAN, 690 m n.p.m., 23.06.2013, 7, 6, leg. IS. W Polsce jest to najpospolitszy gatunek z rodzaju Hemerodromia. W Gorcach stwierdzony po raz pierwszy. PODSUMOWANIE W zebranym materiale potwierdzono występowanie siedmiu z ośmiu gatunków Hemerodromiinae wykazanych z Gorców przez NIESIOŁOWSKIEGO (1990, 1992, 2005). Nie stwierdzono jedynie Chelifera pectinicauda, gatunku bardzo rzadkiego na terenie Polski. Ponadto wykazano cztery gatunki nie notowane dotąd z tego terenu: Chelipoda vocatoria, 74
Chelifera concinnicauda, Hemerodromia unilineata i Phyllodromia melanocephala. Pospolitymi i najliczniej występującymi w Gorcach są: Chelifera precabunda, C. trapezina i Chelifera flavella. Natomiast do rzadkich gatunków, stwierdzonych na pojedynczych lub nielicznych stanowiskach należą: Phyllodromia melanocephala, Hemerodromia unilineata, Chelifera concinnicauda, C. stigmatica i C. subangusta. Dwa ostatnie to gatunki rzadkie również w Polsce. Spośród występujących na tym terenie gatunków dwa: Chelipoda vocatoria i Chelifera pectinicauda wykazano w oparciu o pojedyncze osobniki. Ostatni z wymienionych został podany z Polski przez VAILLANTA (1968) z Pomorza Zachodniego (Ryczewo koło Słupska), a następnie z Gorców przez NIESIOŁOWSKIEGO (1990). Były to do niedawna jedyne znane stanowiska występowania tej muchówki w kraju. W 2005 roku gatunek ten wykazany został z Pienin, a następnie z Bieszczadów na podstawie pojedynczych samców (KRYSIAK 2005, SŁOWIŃSKA-KRYSIAK 2013, 2014). Kolejny rzadki gatunek, Chelifera polonica, od czasu oryginalnego opisu znany był tylko z dwu stanowisk w Gorcach (WAGNER & NIESIOŁOWSKI 1987). W 2012 roku stwierdzono jego występowanie w Bieszczadach na podstawie dwóch samców, co wskazuje, że gatunek może być szerzej rozsiedlony co najmniej na obszarze Karpat Wschodnich (SŁOWIŃSKA-KRYSIAK 2012). Natomiast szeroko rozprzestrzeniony na polskim niżu gatunek H. unilineata, został stwierdzony w niższych partiach Gorców, podobnie jak w innych pasmach karpackich (Babia Góra, Pieniny, Bieszczady). Większość omówionych wyżej gatunków występuje w Gorcach w piętrze pogórza i regla dolnego, a pięć z nich: Chelifera astigma, C. flavella, C. polonica, C. precabunda i C. trapezina w strefie regla górnego (powyżej 1150 m n.p.m.). Stwierdzone dotychczas w Gorcach gatunki z rodzaju Chelifera występują na różnych drobnych ciekach, niewielkich dopływach i odnogach potoków (Ryc. 3), natomiast nad dużymi potokami (np. Kamienica, Koninka) stwierdzono tylko trzy najpospolitsze gatunki: Chelifera flavella, C. precabunda i C. trapezina (Ryc. 4). Podana w niniejszej pracy liczba gatunków nie wyczerpuje różnorodności gatunkowej podrodziny Hemerodromiinae na tym terenie. W piętrze pogórza i w niższych partiach dolnego regla można się spodziewać co najmniej trzech dalszych gatunków: Chelifera precatoria (FALLÉN, 1816), Chelifera aperticauda COLLIN, 1927 i Hemerodromia oratoria (FALLÉN, 1815), wykazanych z pobliskich Pienin (KRYSIAK 2005, SŁOWIŃSKA-KRYSIAK 2014). LITERATURA KRYSIAK I. 2004a. Phenology of aquatic Dance Flies (Diptera, Empididae) of the Pieniny Mts. (N. Carpathians). [In:] STLOUKAL E. & KALÚZ S. (eds). Book of abstracts. Fauna Carpathica, Congress Centre of the Slovak Academy of Sciences, ISBN 80-968522-7-2, 26-27 pp. KRYSIAK I. 2004b. Wodne wujkowate (Diptera: Empididae) Pienin. Wiadomości Entomologiczne 23. Supl. 2: 161-162. KRYSIAK I. 2005. Muchówki z podrodzin Hemerodromiinae i Clinocerinae (Diptera, Empididae) Pienin (PhD diss., Uniwersytet Łódzki, 2005), 229 pp. NIESIOŁOWSKI S. 1990. Morfologia, biologia i występowanie w Polsce wodnych Empididae (Diptera, Brachycera). Łódź, Acta Universitatis Lodziensis, 169 pp. 75
NIESIOŁOWSKI S. 1992. Empididae aquatica wodne wujkowate (Insecta: Diptera). Fauna Poloniae 14: 1-128. NIESIOŁOWSKI S. 2005. Wujkowate (Empididae: Hemerodromiinae, Clinocerinae). Fauna Słodkowodna Polski, zeszyt 11B: 1-205. PALACZYK A., KLASA A. 2003. Muchówki (Diptera) masywu Babiej Góry. [W:] WOŁOSZYN B. W., WOŁOSZYN D., CELARY W. (red.). Monografia Fauny Babiej Góry, Publikacje Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 305-357. PLANT A. R. 2011. Hemerodromiinae (Diptera: Empididae): a tentative phylogeny and biogeographical discussion. Systematic Entomology 36(1): 83-103. SŁOWIŃSKA-KRYSIAK I. 2012. New Records of an Extremely Rare Aquatic Empidid Fly Chelifera polonica WAGNER and NIESIOLOWSKI, 1987 (Diptera: Empididae: Hemerodromiinae) from Poland. Journal of the Entomological Research Society 14(2): 99 103. SŁOWIŃSKA-KRYSIAK I. 2013. Chelifera pectinicauda COLLIN, 1927 i Chelifera subangusta COLLIN, 1961 nowe dla Bieszczadów gatunki Hemerodromiinae (Diptera: Empididae). Wiadomości Entomologiczne 32(2): 147-150. SŁOWIŃSKA-KRYSIAK I. 2014. New Distributional Data for the Rare Polish Empidid Flies (Empididae: Hemerodromiinae, Clinocerinae) in the Pieniny Mountains with Notes on Ecology and Phenology. Journal of the Entomological Research Society 16(2): 127 140. SŁOWIŃSKA I., PALACZYK A. 2015. Nowe dane o Hemerodromiinae (Diptera: Empididae) Tatr polskich. Dipteron 31: 37-49. TRÉHEN P. 1969. Description des stades préimaginaux et donnés sur la biologie de Phyllodromia melanocephala FABRICIUS, 1794 (Dipteres-Empididae). Revue d Écologie et de Biologie du Sol 6: 41-52. VAILLANT F. 1968. Quelques Empididae Hemerodromiinae de Pologne (Diptera). Annales zoologici 26(1): 1-5. WAGNER R., NIESIOŁOWSKI S. 1987. Zwei neue Chelifera-Arten aus der flavella-gruppe. Nachrichtenblatt der Bayerischen Entomologen 36(4): 109-112. 76