ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK, 311707 O STRUKTURZE MODUŁOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 12.07.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
SIS TREŚI 1. TY ROGRAMU: modułowy... 2 2. RODZAJ ROGRAMU: liniowy... 2 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 2 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 2 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 6. RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM... 3 7. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 3 8. INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK... 4 9. UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK... 4 10. OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK Z INNYMI ZAWODAMI... 5 11. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK... 5 12. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK... 7 13. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW... 10 1. 311707.M1 Wykonywanie wierceń... 11 2. 311707.M2 Użytkowanie urządzeń i sprzętu wiertniczego... 26 3. 311707.M3 rojektowanie i dokumentowanie prac wiertniczych... 38 4. raktyki zawodowe... 48 ZAŁĄZNIKI... 53 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
TY SZKOŁY: technikum Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1. TY ROGRAMU: modułowy 2. RODZAJ ROGRAMU: liniowy 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: mgr inż. Witold Górski, mgr inż. Grzegorz Górski Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Teresa Jaszczyk 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu technik wiertnik opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012r. poz. 7) Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184) Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204) Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.) Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) Rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626) Rozporządzenie MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. (Dz. U. z 2009r. nr 89 poz.730 z późn. zm.) rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki 6. RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM W programie nauczania dla zawodu technik wiertnik uwzględniono przedmioty ogólnokształcące: matematyka i geografia, realizowane w zakresie rozszerzonym oraz uwzględniono przedmiot historia i społeczeństwo, jako przedmiot uzupełniający. 7. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu technik wiertnik uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie stosowane w zawodzie oraz współczesne koncepcje nauczania i uczenia się. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności ponadprzedmiotowych zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność rozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu technik wiertnik uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, fizyka, chemia, a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa. Dotyczy to takich zagadnień jak np.: znajomość podstawowych działań i kolejność ich wykonywania, wzory na pola powierzchni i wzory na objętość, przekształcanie wzorów, siła, ciśnienie, jednostki w układzie SI, przeliczanie jednostek, pierwiastek chemiczny, związek chemiczny, reakcje chemiczne i ich rodzaje, itp. 8. INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK Technik wiertnik prowadzi prace wiertnicze podczas wykonywania otworów wiertniczych jak i prace w serwisach wiertniczych takich jak serwis płuczkowy, serwis kontrolno-pomiarowy, serwis wierceń kierunkowych, serwis cementacyjny itp. elem prac wiertniczych wykonywanych przez technika wiertnika jest wykonywanie otworów poszukiwawczych za złożami ropy naftowej, gazu ziemnego, wód podziemnych słodkich i mineralnych, surowców stałych itp., jak również otworów eksploatacyjnych do eksploatacji surowców płynnych. onadto technik wiertnik może pracować przy wykonywaniu przewiertów, otworów geotermalnych, studni wierconych, badań hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich terenów. Wszystkie prace technik wiertnik wykonuje zgodnie z przepisami prawa górniczego i geologicznego. Technik wiertnik uczestniczy w ustalaniu parametrów wiercenia jak również sprawdza i przygotowuje narzędzia potrzebne do pracy, prowadzi dokumentację z przebiegu prac, nadzoruje prace załogi wiertniczej zgodnie z przepisami H. 9. UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK oraz większe zapotrzebowanie na ropę naftową i gaz ziemny, jak również szybko rozwijająca się branża tzw. wierceń geotermalnych daje szansę podjęcia ciekawej pracy tak w kraju jak i za granicą. Oprócz poszukiwania i eksploatacji płynnych surowców energetycznych wiercenia stosowane są również w górnictwie podziemnym (np. odgazowanie kopalń), w górnictwie odkrywkowym (np. otwory odwadniające), budownictwie (np. otwory geoinżynieryjne) czy przy wykonywaniu tzw. przewiertów sterowanych (np. ułożenie rurociągów pod przeszkodami terenowymi, wykonywanie tuneli). rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
10. OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum, np. dla zawodu wiertacz została wyodrębniona kwalifikacja M.8. Wykonywanie prac wiertniczych, która stanowi podbudowę kształcenia w zawodzie technik wiertnik. Technik wiertnik ma kwalifikację właściwą dla zawodu M.34. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych, która jest nadbudową do kwalifikacji bazowej M.8. osiada wspólne efekty kształcenia stanowiące podbudowę dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego KZ(M.a) mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanikmonter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler oraz grupy zawodów górniczych KZ (M.e) wiertacz, górnik eksploatacji podziemnej, górnik eksploatacji otworowej, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego. Kwalifikacja Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne M.8 Wykonywanie prac 811305 Wiertacz wiertniczych KZ(M.e) Technik wiertnik 311707 M.34. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych 311707 Technik wiertnik OMZ KZ(M.e) KZ(M.a) rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
11. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK WIERTNIK Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik wiertnik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania prac związanych z montażem i demontażem urządzeń wiertniczych; 2) nadzorowania prac montażowych i demontażowych; 3) dobierania narzędzi i osprzętu do wykonywania prac wiertniczych; 4) organizowania i prowadzenia procesu wiercenia. Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się: 1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (H, DG, JOZ, KS, OMZ); 2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie KZ(M.a) i KZ(M.e) 3) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie: M.8. Wykonywanie prac wiertniczych M.34. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
12. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK WIERTNIK Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w 4-letnim technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1470 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 735 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 735 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik wiertnik minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji M.8. Wykonywanie prac wiertniczych 650 godzin, na kształcenie w ramach kwalifikacji M.34. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych 220 godzin. na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia 480 godzin. Tabela 1. lan nauczania dla programu o strukturze modułowej Kod modułu Modułowe kształcenie zawodowe Nazwa modułu Klasa I II III IV I II I II I II I II Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania 311707.M1 Wykonywanie wierceń 9 9 18 11 23,5 705 311707.M2 Użytkowanie urządzeń i sprzętu wiertniczego 311707.M3 rojektowanie i dokumentowanie prac wiertniczych 7 15 5 13,5 405 10 16 13 390 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego 9 9 18 19 15 15 16 0 50 1500 raktyki zawodowe 4 tyg. 160 Egzamin potwierdzający kwalifikację (M.8.) odbywa się pod koniec klasy trzeciej. Egzamin potwierdzający kwalifikację (M.34.) odbywa się pod koniec pierwszego semestru klasy czwartej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
Wykaz działów programowych dla zawodu technik wiertnik Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Nazwa modułu Nazwa jednostki modułowej Liczba godzin przewidziana na jednostkę modułową 1. 311707.M1 Wykonywanie wierceń (705 godzin) 1.1. 311707.M1.J1 Zastosowanie geologii w górnictwie otworowym 150 1.2. 311707.M1.J2 osługiwanie się językiem obcym w wiertnictwie 60 1.3. 311707.M1.J3 osługiwanie się narzędziami i przewodem wiertniczym 120 1.4. 311707.M1.J4 Zastosowanie płynów wiertniczych 210 1.5. 311707.M1.J5 Wykonywanie zabiegów wiertniczych 105 1.6. 311707.M1.J6 Zapobieganie i usuwanie awarii wiertniczych 60 2. 311707.M2 Użytkowanie urządzeń i sprzętu wiertniczego (405 godzin) 2.1. 311707.M2.J1 Wykonywanie bezpiecznej pracy w wiertnictwie 60 2.2. 311707.M2.J2 odejmowanie działalności gospodarcza w wiertnictwie 30 2.3. 311707.M2.J3 Wykonywanie prac montażowo-demontażowych 135 2.4. 311707.M2.J4 Obsługiwanie urządzeń wiertniczych 90 2.5. 311707.M2.J5 Stosowanie urządzeń kontrolno-pomiarowych 90 3. 311707.M3 rojektowanie i dokumentowanie prac wiertniczych (390 godzin) 3.1. 311707.M3.J1 Dokumentowanie prac wiertniczych 90 3.2. 311707.M3.J2 rojektowanie prac wiertniczych 300 4. raktyki zawodowe (160 godzin) 4.1. Wykonywanie podstawowych prac wiertniczych 4.2. Obsługa podzespołów urządzenia wiertniczego 160 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
Mapa dydaktyczna 811305 M1 811305 M1.J1 811305 M1.J2 811305 M1.J3 811305 M1.J4 811305 M1.J5 811305 M1.J6 811305 M2 811305 M2.J1 811305 M2.J2 811305 M2.J3 811305 M2.J4 811305 M2.J5 811305 M3 311707 M3.J1 311707 M3.J2 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
13. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW W programie nauczania dla zawodu technik wiertnik zastosowano taksonomię celów A. Niemierko 1. 311707.M1 Wykonywanie wierceń - 705 godzin 2. 311707.M2 Użytkowanie urządzeń i sprzętu wiertniczego - 405 godzin 3. 311707.M3 rojektowanie i dokumentowanie prac wiertniczych - 390 godzin 4. raktyka zawodowa - 160 godzin rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
1. 311707.M1 Wykonywanie wierceń 1.1. 311707.M1.J1. Zastosowanie geologii w górnictwie otworowym 1.2. 311707.M1.J2. osługiwanie się językiem obcym w wiertnictwie 1.3. 311707.M1.J3. osługiwanie się narzędziami i przewodem wiertniczym 1.4. 311707.M1,J4. Zastosowanie płynów wiertniczych 1.5. 311707.M1.J5 Wykonywanie zabiegów wiertniczych 1.6. 311707.M1.J6 Zapobieganie i usuwanie awarii wiertniczych 1.1 311707.M1.J1. Zastosowanie geologii w górnictwie otworowym Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.e)(1)1. Określić budowę Ziemi i scharakteryzować sfery Ziemi. - budowa Ziemi KZ(M.e)(1)2. Scharakteryzować procesy geotechniki współczesnej. KZ(M.e)(1)3. Scharakteryzować i przedstawić na rysunku formy tektoniczne skorupy ziemskiej. KZ(M.e)(1)4. Omówić przyczyny i skutki procesów endo- i egzogenicznych. KZ(M.e)(1)5. Omówić występowanie i wyjaśnić pochodzenie wód podziemnych. KZ(M.e)(1)6. Scharakteryzować okresy geologiczne i rozwój życia na Ziemi. KZ(M.e)(1)7. Ustalić następstwo wiekowe skał i procesów geologicznych z wykorzystaniem tabeli stratygraficznej. KZ(M.e)(1)8. Omówić budowę geologiczną olski na tle jednostek strukturalnych Europy. KZ(M.e)(1)9. Scharakteryzować budowę geologiczną olski i omówić zasobność surowcową poszczególnych jednostek. - podstawowe formy tektoniczne - procesy endo- i egzogeniczne - wody podziemne - rozwój życia na Ziemi, wiek względny i bezwzględny skał - jednostki geologiczne olski - rodzaje minerałów i ich właściwości - rodzaje skał i ich właściwości - procesy złożotwórcze - formy występowania złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych - złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w olsce i na świecie - metody eksploatacji kopalin ciekłych, stałych i rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
KZ(M.e)(2)1. wymienić podstawowe grupy minerałów i scharakteryzować podstawowe minerały danej grupy; A KZ(M.e)(2)2. określić cechy i własności minerałów; gazowych KZ(M.e)(2)3. scharakteryzować procesy skałotwórcze; KZ(M.e)(2)4. scharakteryzować grupy genetyczne skał i omówić ich właściwości; KZ(M.e)(2)5. rozpoznać makroskopowo skały osadowe, magmowe i metamorficzne; KZ(M.e)(2)6. określić własności hydrogeologiczne i inżynierskie skał; KZ(M.e)(2)7. scharakteryzować procesy złożotwórcze i podstawowe kopaliny tworzące złoża surowców użytecznych w olsce; KZ(M.e)(2)8. scharakteryzować formy występowania złóż; KZ(M.e)(2)9. wyjaśnić procesy tworzące złoża ropy naftowej i gazu ziemnego; KZ(M.e)(2)10. scharakteryzować wybrane złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w olsce. KZ(M.e)(3)1. scharakteryzować metody eksploatacji kopalin stałych; A KZ(M.e)(3)2. scharakteryzować metody eksploatacji kopalin płynnych. A lanowane zadania Zadanie 1 Analizując budowę geologiczną, przedstawioną na przekrojach geologicznych, należy określić wiek względny warstw skalnych i przedstawić uzasadnienie swojego wyboru. Zadanie 2 Na podstawie przekroju geologicznego i mapy geologicznej opisz budowę geologiczną wybranego złoża ropno-gazowego. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni geologiczno-geofizycznej wyposażonej w zestaw multimedialny oraz w kolekcję próbek skał i minerałów. Środki dydaktyczne lansze przedstawiające: budowę Ziemi, podstawowe formy tektoniczne, tabelę stratygraficzną, jednostki geologiczne olski Zbiór minerałów i skał, rdzenie wiertnicze, odczynniki i wskaźniki do rozpoznawania skał i minerałów Mapy i przekroje geologiczne Filmy dydaktyczne, prezentacje multimedialne rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą wykłady połączone z pokazami multimedialnymi i pokazami filmów dydaktycznych, jak również pokaz z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: - sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, - obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
1.2. 311707.M1.J2. osługiwanie się językiem obcym w wiertnictwie Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia JOZ(1)1 udzielić ogólnych informacji o osobach, miejscach, przedmiotach związanych z wykonywanym zawodem JOZ(1)2 zastosować nazwy maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w wiertnictwie JOZ(1)3 posługiwać się terminologią związaną z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy JOZ(1)4 posługiwać się terminologią ogólnotechniczną w branży wiertniczej JOZ(1)5 porozumieć się z uczestnikami procesu pracy wykorzystując słownictwo ogólne i strategie kompensacyjne JOZ(2)1. zrozumieć i zastosować się do ustnie wypowiedzianych informacji dotyczących obowiązków i oczekiwań pracodawcy; JOZ(2)2. zrozumieć i zastosować ustnie wypowiedziane zasady związane z obsługą maszyn i urządzeń wiertniczych; JOZ(2)3. określić kontekst wypowiedzi dotyczących wykonywania czynności zawodowych JOZ(3)1. zinterpretować polecenia pisemne dotyczące wykonywania czynności zawodowych; JOZ(3)2. odczytać i analizować podane w sposób pisemny instrukcje obsługi maszyn i urządzeń; JOZ(3)3. rozpoznać związki pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu - terminologia techniczna w wiertnictwie - terminologia związana z bezpieczeństwem i higieną pracy - porozumiewanie się podczas wykonywania zadań zawodowych - rozumienie poleceń dotyczących wykonywania różnych czynności zawodowych - czytanie ze zrozumieniem instrukcji maszyn i urządzeń - prowadzenie korespondencji w języku obcym - prowadzenie rozmowy z przełożonym i z podwładnym dotyczącą wykonywanych zadań zawodowych - czytanie i tłumaczenie literatury fachowej. JOZ(3)4. przełożyć język instrukcji na czynności wykonywania zadań zawodowych; JOZ(4)1. prowadzić korespondencję formalną, nieformalną i mailową; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
JOZ(4)2. zabrać głos w dyskusji i argumentować własne poglądy dotyczące wykonywania zawodu; JOZ(4)3. wyrazić swoje opinie i pomysły związane z wykonywaną pracą; JOZ(4)4. prowadzić rozmowę z przełożonym i podwładnym w zakresie wykonywania zadań zawodowych; JOZ(5)1. korzystać ze słowników jedno i dwujęzycznych ogólnych i branżowych; JOZ(5)2. odszukać w prasie, literaturze fachowej i na stronach internetowych potrzebne informacje związane z wykonywaniem zawodu; JOZ(5)3. przekazać w języku polskim główne myśli lub wybrane informacje z tekstu w języku obcym; JOZ(5)4. zrozumieć informacje dotyczące wykonywanego zawodu usłyszane w mediach obcojęzycznych. lanowane zadania Zadanie 1 Korzystając ze schematu urządzenia wiertniczego nazwij po angielsku podstawowe jego podzespoły. Zadanie 2 Korzystając z dokumentacji techniczno-ruchowej w języku angielskim przedstaw zakres prac obsługowych przy pompie płuczkowej typy Triplex (instrukcja może dotyczyć dowolnego modelu tego typu pomp) Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni językowej wyposażonej w sprzęt do nauki języka obcego oraz w pracowni mechanicznej Środki dydaktyczne Słowniki branżowe do języka angielskiego, literatura fachowa obcojęzyczna, filmy dydaktyczne Zalecane metody dydaktyczne Należy stosować aktywizujące metody kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń i dyskusji. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Efekty kształcenia należy sprawdzać przeprowadzając testy wielokrotnego wyboru oraz oceniając umiejętność konwersacji. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
1.3. 311707.M1.J3. osługiwanie się narzędziami i przewodem wiertniczym Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania M.8.3.(1)1. określić na podstawie GTO właściwości złożowe przewiercanych warstw M.8.3.(1)2. określić na podstawie GTO konstrukcję otworu wiertniczego M.8.3.(1)3. określić na podstawie GTO parametry wiercenia i typy narzędzi wiercących M.8.3.(2)1. rozpoznać typy narzędzi wiertniczych i je scharakteryzować M.8.3.(2)2. rozpoznać elementy przewodu wiertniczego i je scharakteryzować M.8.3.(3)1. określić zastosowanie narzędzi wiertniczych A M.8.3.(3)2. określić zastosowanie poszczególnych elementów przewodu wiertniczego A M.8.3.(4)1. dobrać elementy przewodu wiertniczego ze względu na właściwości przewiercanych warstw M.8.3.(4)2. dobrać elementy przewodu wiertniczego ze względu na rodzaj wykonywanego otworu wiertniczego M.8.3.(5)1. ocenić stan wzrokowo techniczny elementów przewodu wiertniczego M.8.3.(5)2. omówić zastosowanie metod nie niszczących do oceny stanu technicznego przewodu wiertniczego M.8.3.(6)1. scharakteryzować rodzaje połączeń gwintowych stosowanych w elementach przewodu wiertniczego M.8.3.(6)2. rozróżnić i określić rodzaj i wielkość połączenia gwintowego D - rojekt Geologiczno-Techniczny Otworu - rodzaje i charakterystyka narzędzi wiercących i elementów przewodu wiertniczego - dobieranie narzędzi wiercących i elementów przewodu wiertniczego - określenie stopnia zużycia narzędzi wiercących - połączenia gwintowe elementów przewodu wiertniczego - ocena stanu technicznego elementów przewodu wiertniczego - parametry i wskaźniki wiercenia - określanie parametrów wiercenia rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
M.8.3.(7)1. ocenić stan zużycia zębów świdrów M.8.3.(7)2. określić stopień zużycia średnicy narzędzia M.8.3.(8)1. zdefiniować i scharakteryzować parametry wiercenia A M.8.3.(8)2. obliczyć nacisk na narzędzie wiercące M.8.3.(8)3. określić prędkość płuczki w dyszach świdra i w przestrzeni pierścieniowej M.8.3.(9)1. określić zasady prawidłowo wykonanego testu zwiercalności A M.8.3.(9)2. wykonać test zwiercalności KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych. lanowane zadania Na rampie rurowej należy posegregować elementy przewodu wiertniczego biorąc pod uwagę gatunek stali i jego klasę. odaj oznaczenia gatunku stali i klasy oraz miejsce ich umieszczenia na przewodzie. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni wiertnictwa wyposażonej w zestaw multimedialny do wyświetlania filmów dydaktycznych, przedstawiania prezentacji i zdjęć z zakresu prac wiertniczych; plansze, modele i eksponaty narzędzi i osprzętu wiertniczego Środki dydaktyczne rzykładowe rojekty Geologiczno-Techniczne Otworów; modele, zdjęcia, schematy świdrów i koronek wiertniczych; zdjęcia i modele elementów przewodu wiertniczego; modele, zdjęcia narzędzi i osprzętu do zapuszczania i wyciągania przewodu wiertniczego. Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą pokazy z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. W miarę możliwości należy organizować wycieczki na wiertnie i bazy zakładów wiertniczych aby uczniowie mogli konfrontować wiedzę teoretyczną z praktyką. Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: - sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, - obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1.4. 311707.M1.J4. Zastosowanie płynów wiertniczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania M.8.5.(1)1. określić rodzaje płuczek wiertniczych stosowanych w procesie wiercenia A M.8.5.(1)2. określić przeznaczenie płuczek wiertniczych w różnych fazach procesu wiercenia M.8.5.(2)1. wymienić elementy dużego i małego obiegu płuczki oraz scharakteryzować ich zastosowanie M.8.5.(2)2. scharakteryzować zastosowanie normalnego i odwrotnego obiegu płuczki M.8.5.(3)1. określić przeznaczenie zaczynów uszczelniających M.8.5.(3)2. określić przeznaczenie cieczy technologicznych M.8.5.(4)1. sporządzić płuczki wiertnicze na podstawie ich receptury M.8.5.(4)2. sporządzać zaczyny uszczelniające na podstawie ich receptury M.8.5.(5)1. scharakteryzować podstawowe właściwości płuczek wiertniczych i zaczynów uszczelniających A - rodzaje i przeznaczenie płuczek wiertniczych - obiegi płuczki wiertniczej - przeznaczenie zaczynów uszczelniających - rodzaje i przeznaczenie cieczy technologicznych - sporządzanie płuczek wiertniczych - sporządzanie zaczynów uszczelniających - właściwości fizyko-chemiczne płuczek wiertniczych i zaczynów uszczelniających - pomiar właściwości fizyko-chemiczne płuczek wiertniczych i zaczynów uszczelniających i ich regulacja - rodzaje ciśnień w otworze wiertniczym i strefie przyotworowej i ich obliczanie - zastosowanie programów komputerowych podczas procesu wiercenia rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
M.8.5.(5)2. wykonać pomiary podstawowych właściwości płuczek wiertniczych i zaczynów uszczelniających M.8.5.(6)1. wykonać obliczenia ciśnienia złożowego M.8.5.(6)2. wykonać obliczenia wymaganego ciśnienia hydrostatycznego i gęstości płuczki wiertniczej M.8.5.(7)1. uregulować właściwości płuczki wiertniczej M.8.5.(7)2. uregulować właściwości zaczynu uszczelniającego KZ(M.e)(4)1. wypełnić podstawową dokumentację opisującą proces wiercenia KZ(M.e.)(4)2. omówić zastosowanie programów komputerowych do rejestracji i analizy parametrów wiercenia KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych. lanowane zadania Sporządź 2 litry płuczki iłowej o gęstości 1150 kg/m 3, w której ił będzie stanowił 3% jej wagi. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni wiertnictwa wyposażonej w zestaw multimedialny do wyświetlania filmów dydaktycznych, przedstawiania prezentacji i zdjęć z zakresu prac wiertniczych; plansze, modele i eksponaty narzędzi i osprzętu wiertniczego Środki dydaktyczne Zestawienia tabelaryczne elementów rurowych, karty katalogowe świdrów, schematy i modele urządzeń kontrolno-pomiarowych Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą pokazy z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. W miarę możliwości należy organizować wycieczki na wiertnie i bazy zakładów wiertniczych aby uczniowie mogli konfrontować wiedzę teoretyczną z praktyką. Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
- sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, - obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1.5. 311707.M1.J5. Wykonywanie zabiegów wiertniczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna M.8.6.(1)1. określić elementy wgłębnej konstrukcji otworu wiertniczego na podstawie projektu M.8.6.(1)2. określić elementy napowierzchniowej konstrukcji otworu wiertniczego na podstawie projektu M.8.6.(2)1. określić zakres prac przygotowujących rury okładzinowe do zapuszczenia do otworu wiertniczego M.8.6.(2)2. sporządzić metrykę rur okładzinowych M.8.6.(3)1. omówić prace przygotowujące otwór wiertniczy do rurowania i cementowania M.8.6.(3)2. omówić zastosowanie danych z profilowania średnicy i profilowania krzywizny w przygotowaniu otworu do rurowania i cementowania M.8.6.(4)1. omówić metody cementowania rur okładzinowych M.8.6.(4)2. dobrać metody cementowania uwzględniając stan techniczny otworu wiertniczego M.8.6.(4)3. określić zasady bezpiecznego cementowania rur okładzinowych M.8.6.(5)1. określić powody zastosowania docementowania rur okładzinowych Materiał nauczania - konstrukcje otworów wiertniczych - uzbrojenie wgłębne i napowierzchniowe rur okładzinowych - przygotowanie wiertni, rur okładzinowych i otworu wiertniczego do zabiegu rurowania i cementowania - pomiary geofizyczne przed zapuszczeniem rur okładzinowych - metody cementowania rur okładzinowych - docementowania rur okładzinowych - ocena jakości i stopnia zacementowania rur okładzinowych - zakres prac podczas procesu dowiercania - płuczki w procesie dowiercania - metody udostępniania warstw złożowych - metody opróbowania warstw złożowych - metody wywoływania produkcji - sposoby likwidacji otworów wiertniczych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
M.8.6.(5)2. scharakteryzować metody docementowania rur okładzinowych M.8.6.(6)1. określić zakres ciśnień stosowanych przy próbach ciśnieniowych zacementowanych kolumn rur okładzinowych A M.8.6.(6)2. omówić sposób wykonania prób ciśnieniowych zacementowanych rur okładzinowych A M.8.7.(1)1. określić moment rozpoczęcia i zakończenia procesu dowiercania A M.8.7.(1)2. scharakteryzować zakres prac wykonywanych podczas dowiercania A M.8.7.(2)1. scharakteryzować zjawisko kolmatacji strefy przyotworowej A M.8.7.(2)2. określić właściwości płuczek stosowanych w procesie dowiercania M.8.7.(3)1. scharakteryzować metody perforacji rur okładzinowych A M.8.7.(3)2. omówić zasadę działania ładunku kumulacyjnego A M.8.7.(3)3. sklasyfikować perforatory A M.8.7.(4)1 sklasyfikować metody intensyfikacji przypływu A M.8.7.(4)2 omówić wykonanie hydraulicznego szczelinowania skał M.8.7.(4)3. omówić wykonanie kwasowania strefy przyotworowej M.8.7.(5)1. scharakteryzować rurowe próbniki złoża A M.8.7.(5)2. omówić przebieg opróbowania rurowym próbnikiem złoża M.8.7.(5)3. określić cel stosowania testów hydrodynamicznych M.8.7.(6)1. scharakteryzować metody wywołania produkcji M.8.7.(6)2. określić rolę jednostki azotowej w wywołaniu produkcji M.8.7.(7)1. omówić sposoby likwidacji otworów wiertniczych M.8.7.(7)2. omówić wykonanie korków likwidacyjnych M.8.7.(8)1. określić rodzaj sprzętu stosowanego podczas szczelinowania hydraulicznego A rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
M.8.7.(8)2. określić rodzaj sprzętu stosowanego podczas kwasowa A KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych. lanowane zadania Zadanie 1 1. Rury okładzinowe będą cementowane metodą cementowania dwustopniowego. Dobierz narzędzia, osprzęt oraz elementy uzbrojenia wgłębnego rur okładzinowych jakie należy zgromadzić na wiertni przed rozpoczęciem zabiegu rurowania i cementowania. Zadanie 2 rzeanalizuj charakterystyki techniczne rurowych próbników złoża stosowanych w polskim górnictwie naftowym i wykonaj zestawienie tabelaryczne obejmujące ich zastosowanie w zależności od ich skonfigurowania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni wiertnictwa wyposażonej w zestaw multimedialny do wyświetlania filmów dydaktycznych, przedstawiania prezentacji i zdjęć z zakresu prac wiertniczych; plansze, modele i eksponaty narzędzi i osprzętu wiertniczego. Środki dydaktyczne Schematy konstrukcji otworów wiertniczych; schematy połączeń gwintowych rur okładzinowych; rysunki, zdjęcia, modele i eksponaty elementów uzbrojenia rur okładzinowych; schematy metod cementowania rur okładzinowych; schematy i zdjęcia urządzeń do cementowania rur okładzinowych; schematy rurowych próbników złoża, wykresy rozkładu ciśnień rejestrowanych za pomocą rurowych próbników złoża, schematy perforatorów wiertniczych, schematy procesu likwidacji otworów i odwiertów wiertniczych, filmy i prezentacje multimedialne z zakresu wykonywania prac wiertniczych. Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą wykłady połączone z pokazami multimedialnymi i pokazami filmów dydaktycznych, jak również pokaz z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. W miarę możliwości należy organizować wycieczki na wiertnie i bazy zakładów wiertniczych aby uczniowie mogli konfrontować wiedzę teoretyczną z praktyką. Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: - sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, - obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.6. 311707.M1.J6. Zapobieganie i usuwanie awarii wiertniczych* Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania M.8.X.(1)1. rozróżnić pojęcia awaria wiertnicza i komplikacja wiertnicza A - komplikacja i awaria wiertnicza M.8.X.(1)2. określić rodzaje awarii wiertniczych A M.8.X.(2)1. określić przyczyny wystąpienia awarii wiertniczych M.8.X.(2)2. omówić sposoby zapobiegania wystąpienia awarii wiertniczych M.8.X.(3)1. omówić sposoby uwolnienia przychwyconego przewodu wiertniczego M.8.X.(3)2. omówić sposoby likwidacji innych, niż przychwycenie przewodu, awarii wiertniczych M.8.X.(4)1. scharakteryzować narzędzia ratunkowe stosowane przy usuwaniu awarii wiertniczych A M.8.X.(4)2. określić sposoby użycia narzędzi ratunkowych M.8.X.(5)1. określić przyczyny wystąpienia erupcji wstępnej A M.8.X.(5)2. omówić przyczyny wystąpienia erupcji wstępnej M.8.X.(6)1. omówić procedurę zamknięcia wylotu wiertniczego podczas wiercenia A M.8.X.(6)2. omówić procedurę zamknięcia wylotu otworu wiertniczego podczas marszowania M.8.X.(6)3. omówić procedurę zamknięcia wylotu otworu wiertniczego po wyciągnięciu przewodu wiertniczego z otworu M.8.X.(7)1. omówić metodę jednego obiegu przywracania równowagi ciśnień w otworze wiertniczym A A A - przyczyny występowania awarii wiertniczych - zapobieganie awariom wiertniczym - sposoby likwidacji awarii wiertniczych - narzędzia ratunkowe - rodzaje erupcji - przyczyny powstania erupcji wstępnej - przywracanie równowagi ciśnień w otworze wiertniczym - profilaktyka przeciwerupcyjna rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
M.8.X.(7)2. omówić metodę dwóch obiegów przywracania równowagi ciśnień w A otworze wiertniczym KS(3)1. analizować rezultaty działań;; KS(3)2. uświadomić sobie konsekwencje działań; KS(5)1. przewidywać sytuacje wywołujące stres; KS(5)2. stosować sposoby radzenia sobie ze stresem; KS(5)3. określić skutki stresu; lanowane zadania Zadanie 1 Doszło do przychwycenia przewodu wiertniczego. Została zachowana cyrkulacja płuczki bez możliwości jakiegokolwiek ruchu przewodu. Oceń, na podstawie objawów, z jakim rodzajem przychwycenia masz do czynienia i wyznacz głębokość na jakiej przewód został przychwycony. Zadanie 2 Został ogłoszony alarm przeciwerupcyjny podczas wyciągania pasa obciążników. Omów procedurę zamknięcia wylotu otworu wiertniczego. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny się odbywać w pracowni wiertnictwa wyposażonej w zestaw multimedialny do wyświetlania filmów dydaktycznych, przedstawiania prezentacji i zdjęć z zakresu prac wiertniczych; plansze, modele i eksponaty narzędzi i osprzętu wiertniczego Środki dydaktyczne Narzędzia ratunkowe, zdjęcia i schematy narzędzi ratunkowych, schematy uzbrojenia przeciwerupcyjnego wylotu otworu wiertniczego i przewodu wiertniczego, instrukcja przeciwerupcyjna, filmy i prezentacje multimedialne z zakresu wykonywania prac wiertniczych. Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą wykłady połączone z pokazami multimedialnymi i pokazami filmów dydaktycznych, jak również pokaz z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. W miarę możliwości należy organizować wycieczki na wiertnie i bazy zakładów wiertniczych aby uczniowie mogli konfrontować wiedzę teoretyczną z praktyką. Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: - sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, - obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24
Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. * w jednostce modułowej M1.J6 uwzględniono treści wykraczające poza podstawę programową kształcenia w zawodzie technik wiertnik (oznaczone symbolem M.8.X) rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25
2. 311707.M2 Użytkowanie urządzeń i sprzętu wiertniczego 2.1. 311707.M2.J1. Wykonywanie bezpiecznej pracy w wiertnictwie 2.2. 311707.M2.J2. odejmowanie działalności gospodarcza w wiertnictwie 2.3. 311707.M2.J3. Wykonywanie prac montażowo-demontażowych 2.4. 311707.M2.J4. Obsługiwanie urządzeń wiertniczych 2.5. 311707.M2.J5. Stosowanie urządzeń kontrolno-pomiarowych 2.1. 311707.M2.J1. Wykonywanie bezpiecznej pracy w wiertnictwie Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia H(1)1. wyjaśnić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy; - podstawowe pojęcia związane z H, p-poż, ochroną środowiska i ergonomią H(1)2. wyjaśnić pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową oraz ochroną - instytucje i służby odpowiedzialne za ochronę pracy środowiska; i środowiska i ich zadania i uprawnienia H(1)3. wyjaśnić pojęcia związane z ergonomią; - prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w H(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy A ochrony środowiska w olsce; - organizowanie stanowiska pracy H(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony - środki ochrony indywidualnej i zbiorowej A pracy i ochrony środowiska w olsce; stosowane podczas prac wiertniczych H(2)3. określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie - pierwsza pomoc powypadkowa. A ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; H(3)1. wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; A H(3)2. wskazać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; A rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 26
H(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; H(4)1. określić zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z wykonywaniem zadań zawodowych; H(4)2. określić zagrożenia dla mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; H(4)3. zapobiegać zagrożeniom dla zdrowia i życia człowieka związanym z wykonywaniem zadań zawodowych; H(4)4. zapobiegać zagrożeniom dla mienia i środowiska związanym z wykonywaniem zadań zawodowych; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru H(5)1. rozpoznać źródła i czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy; A H(5)2. scharakteryzować zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy; H(5)3. zapobiegać zagrożeniom wynikającym z wykonywania zadań zawodowych; H(6)1. wskazać skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; H(6)2. scharakteryzować skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; H(7)1. zorganizować stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii; H(7)2. zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami H, przepisami p- poż i przepisami o ochronie środowiska; H(8)1. dobiera środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; H(8)2. użyć środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; H(9)1. zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania pracy; H(9)2. zastosować przepisy prawa dotyczące ochrony p-poż i ochrony środowiska podczas wykonywania pracy; A rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 27
H(10)1. zabezpieczyć poszkodowanego w wypadku przy pracy; H(10)2. zabezpieczyć miejsce wypadku i wezwać służby ratunkowe; KS(7)1. przyjmować odpowiedzialność za powierzone informacje zawodowe; KS(7)2. respektować zasady dotyczące przestrzegania tajemnicy zawodowej; KS(7)3. określić konsekwencje nieprzestrzegania tajemnicy zawodowej; KS(8)1. ocenić ryzyko podejmowanych działań; KS(8)2. przyjąć na siebie odpowiedzialność za podejmowane działania; KS(8)3. wyciągać wnioski z podejmowanych działań. lanowane zadania Zadanie 1 rzedstaw, w postaci graficznej, wzajemną zależność instytucji i służb zajmujących się w olsce sprawami bezpieczeństwa i higieny pracy Zadanie 2 Ma się odbyć rozładunek rur płuczkowych i ułożenie ich na rampie rurowej. Opisz bezpieczne przeprowadzenie tej operacji oraz wymień potrzebny sprzęt, który zapewni bezpieczną pracę pracowników. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni wyposażonej w zestawy norm i przepisów prawa pracy. Środki dydaktyczne Akty prawne dotyczące H, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i ergonomii Zalecane metody dydaktyczne Zalecanymi metodami dydaktycznymi będą wykłady połączone z pokazami multimedialnymi i pokazami filmów dydaktycznych, jak również pokaz z wyjaśnieniem i ćwiczenia praktyczne Formy organizacyjne Zajęcia, w zależności od zastosowanej metody dydaktycznej, mogą być organizowane jako zajęcia całej klasy lub jako praca w grupach. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia roces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami. W ocenie osiągnięć uczniów należy brać pod uwagę poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: - sprawdzianów ustnych i pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 28