BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 Wydawca Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rada Redakcyjna prof. Janusz W. Adamowski przewodniczący Agnieszka Gryzik prof. Marcin Kamiński Joanna Kulesza prof. Marek Lewandowski Dorota Maciejko Redaktor Anna Knapińska e-mail: aknapinska@opi.org.pl Redakcja -68 Warszawa Al. Niepodległości 188 b tel./fax: (22) 825 89 11 tel. centr. (22) 825 12 4 w. 27 e-mail: sn@opi.org.pl Współpraca: Stowarzyszenie Młodych Dziennikarzy POLIS Projekt okładki: Barbara Kuropiejska-Przybyszewska Skład i łamanie: Mirosław Kurek Druk: Ofi cyna Drukarska J. Chmielewski Nakład: 15 egz. Zamówienia na prenumeratę można przesyłać pod adresem redakcji, faksem lub mailem: sprzedaz@opi.org.pl Cena prenumeraty (1 numerów) wynosi 6 zł. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do ich redagowania i skracania. W NUMERZE INFORMACJE: Kronika.......................................... 2 PolandINRA Co-operation in Agricultural, Environmental, Animal, Plant, Food and Nutritional Sciences Call for Proposals on bilateral Polish-INRA research projects 2721......................... 5 Zaproszenie do składania propozycji polsko-chińskich projektów badawczych na lata 2829................ 7 Polska do 22 roku wyzwanie dla ekspertów Maria Łepeta.................................... 8 Wykaz dofi nansowanych projektów w ramach programów badawczych Unii Europejskiej........ 11 NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO: O pięknie zawodu naukowca relacja z wręczenia nagród ministra nauki i szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe i naukowo-techniczne Anna Knapińska................................. 15 Polskie materiały w Norymberdze Anna Knapińska......... 2 Niemcy: plus sześć miliardów euro Piotr Toczyski......... 24 Zaatakować komórki macierzyste z prof. Przemysławem Janikiem rozmawia Magdalena Kupisz......................... 28 VADEMECUM: Odkrywajcie razem z Norwegami jak skorzystać z Polsko-Norweskiego Funduszu Badań Naukowych Anna Knapińska................................. 31 FORUM: Stypendyści ministra o sobie część 2.................. 36 Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 1

INFORMACJE Kronika FUNDUSZ POLSKO-NORWESKI 26 września w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego odbyła się konferencja inauguracyjna Polsko-Norweskiego Funduszu Badań Naukowych z udziałem ministra nauki i szkolnictwa wyższego prof. Michała Seweryńskiego oraz norweskiego ministra edukacji i badań Øysteina Djupedala. Szefowie resortów wspólnie otworzyli stronę internetową Funduszu (operatorem jest Ośrodek Przetwarzania Informacji w Warszawie), tym samym oficjalnie otwarty został nabór wniosków. Więcej na ten temat na str. 31. NAGRODY MINISTRA 28 września w Pałacu na Wodzie w Łazienkach Królewskich minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Michał Seweryński wręczył nagrody za wybitne osiągnięcia naukowe oraz naukowo-techniczne. Oceny wniosków dokonał powołany w tym celu interdscyplinarny zespół pod przewodnictwem prof. Henryka Góreckiego. Laureatami zostali: prof. Stefan Zawadzki w kategorii badań na rzecz rozwoju nauki, prof. Witold Kieżun w kategorii badań na rzecz rozwoju społeczeństwa oraz prof. Marek Moszyński w kategorii badań na rzecz rozwoju gospodarki. Szerzej piszemy o tym na str. 15. POROZUMIENIE Z INRA 28 września uroczyście podpisano memorandum of understanding między Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego a francuskim Narodowym Instytutem Badań Rolniczych (Institut National de la Recherche Agronomique, INRA). Ze strony polskiej podpis pod porozumieniem złożył podsekretarz stanu prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, a ze strony francuskiej Michel Dodet, odpowiedzialny za współpracę międzynarodową wiceprezydent INRA. Narodowy Instytut Badań Rolniczych jest publiczną instytucją o charakterze naukowo-badawczym, która administracyjnie podlega francuskim resortom do spraw badań i rolnictwa. Jest wiodącym instytutem badań rolniczych w Europie i jednym z trzech najważniejszych tego typu ośrodków na świecie. Prowadzi politykę partnerstwa, współpracując ze środowiskiem naukowym oraz jednostkami samorządu terytorialnego w kraju i za granicą. Zajmuje się głównie zagadnieniami związanymi z żywieniem i bezpieczeństwem produktów spożywczych, a także środowiskiem i zarządzaniem terenami, kładąc nacisk na sprawy długotrwałego rozwoju. Misję INRA 2

stanowi efektywny udział w opracowaniu narodowej strategii badawczej w dziedzinach rolniczych oraz upowszechnianie informacji i promocja osiągnięć naukowych. Priorytetowe pozostają problemy środowiska rolniczego (25 proc. środków Instytut przeznacza na badania ekosystemów uprawnych, leśnych i naturalnych) oraz zagadnienia związane z żywieniem i bezpieczeństwem produktów spożywczych. INRA koncentruje się również na biologii integratywnej, bioinformatyce, epidemiologii oraz naukach o środowisku naturalnym. Memorandum tworzy ramy współpracy polskich jednostek naukowych z instytutami INRA w dziedzinie nauk rolniczych, możliwe będzie np. organizowanie konkursów na polsko-francuskie projekty, które ze środków na naukę mają być finansowane w formie projektów międzynarodowych. Porozumienie uzupełnia aneks, w myśl którego 22 października ogłoszono konkurs na wspólne projekty w latach 2721 (Call for Proposals na str. 5). SPOTKANIE Z PREMIEREM 3 października prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński oraz minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Michał Seweryński spotkali się w audytorium im. Józefa Mikułowskiego-Pomorskiego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie z rektorami wyższych szkół publicznych oraz przedstawicielami uczelni niepublicznych. W spotkaniu uczestniczyli także m.in. sekretarz stanu w MNiSW prof. Stefan Jurga, podsekretarz stanu w MNiSW prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego prof. Tomasz Borecki, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich prof. Tadeusz Luty oraz przewodniczący Komisji Nauki i Edukacji Senatu RP prof. Kazimierz Wiatr. Premier zaapelował o zwrócenie większej uwagi na wychowawczą rolę uczelni wyższych. Mam wrażenie, że ten wymiar nieco zanika, a w każdym razie traktowany jest jako nieistotny. Wyposażenie intelektualne jest ważne, ale równie ważne jest wyposażenie moralne: umiejętność współpracy z innymi, poczucie wspólnoty, zdolność do integracji mówił Jarosław Kaczyński. POSIEDZENIE RADY NCBR 16 października w Warszawie odbyło się inauguracyjne posiedzenie rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski wyraził nadzieję, że Centrum będzie przykładem instytucji niezależnej od koniunktury politycznej. Prof. Michał Seweryński mówił: Naszym celem jest, by pieniądze na badania naukowe koncentrowały się na obszarach rzeczywiście potrzebnych. Stąd wielka rola rady, która będzie doradzać w sprawach niezmiernie ważnych. Dyrektor Centrum, prof. Bogusław Smólski omówił dotychczasowe działania: tworzenie procedur zarządzania programami strategicznymi, rekrutację do zespołów merytorycznych oraz wizyty studyjne w podobnych instytucjach zagranicznych, np. fińskiej TEKES. Przede wszystkim jednak członkowie rady uchwalili jej regulamin oraz wybrali przewodniczącego. Został nim prof. dr hab. inż. Janusz Rachoń, rektor Politechniki Gdańskiej. INFORMACJE Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 3

INFORMACJE PROGRAMY OPERACYJNE 19 października minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Michał Seweryński oraz podsekretarz stanu w MNiSW dr Olaf Gajl uczestniczyli w konferencji zatytułowanej Promocja działań realizowanych w nowej perspektywie finansowej na lata 27213 w ramach Programów Operacyjnych: Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko oraz Kapitał Ludzki, zorganizowanej przez Departament Funduszy Europejskich MNiSW w Instytucie Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej w Warszawie. Potencjalni beneficjenci mogli zapoznać się z zasadami ubiegania się o środki na realizację projektów, przedstawiono typy projektów, jakie mogą być dofinansowane oraz wymagania stawiane wnioskodawcom. W ramach wymienionych programów finansowane będą działania służące rozwojowi szeroko rozumianej innowacyjności, w tym bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi wysokiej jakości. Możliwe będzie stymulowanie podaży absolwentów kierunków ścisłych poprzez zamawianie kształcenia na kierunkach technicznych, matematycznych i przyrodniczych. Uczelnie uzyskają również dofinansowanie programów rozwojowych, umożliwiających podniesienie jakości oferowanych przez daną jednostkę usług edukacyjnych, projektów z dziedziny ochrony własności intelektualnej i przemysłowej oraz marketingu wyników prac badawczych. O TRANSFERZE WIEDZY W dniach 2324 października Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ambasada Brytyjska i Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zorganizowały konferencję na temat współpracy sektora akademickiego z przemysłem Transfer wiedzy transfer doświadczeń. Głównym celem była dyskusja o tym, w jaki sposób polscy i brytyjscy eksperci mogą pomóc w zbliżeniu tych dwóch światów, by umożliwić przedsiębiorstwom z obu krajów efektywne współzawodnictwo na globalnym rynku. Wzięli w niej udział przedstawiciele firm, wyższych uczelni oraz centrów transferu technologii. Podczas warsztatów eksperci opowiadali o sposobach nawiązywania współpracy między naukowcami a biznesem. Zdaniem ambasadora Wielkiej Brytanii w Polsce Rica Todda, w Zjednoczonym Królestwie funkcjonuje najlepszy w Europie system wykorzystywania osiągnięć naukowców w gospodarce, warto więc korzystać z tych doświadczeń. Podsekretarz stanu w MNiSW dr Olaf Gajl tłumaczył: Z naszych badań wynika, że spośród firm, które współpracowały z nauką, 98 proc. dalej chce to robić. Mit o tym, że przedsiębiorcy i naukowcy nie mogą się dogadać, pęka, kiedy zaczyna się współpraca. Coraz więcej jest osób, które zdają sobie z tego sprawę, mają zapał i energię, wiedzą, że przyniesie to pożytek wszystkim, a zwłaszcza im samym. W Polsce w budowaniu współpracy między nauką a biznesem pomogą również fundusze unijne. 4

PolandINRA Co-operation in Agricultural, Environmental, Animal, Plant, Food and Nutritional Sciences Call for Proposals on bilateral Polish-INRA research projects 2721 INFORMACJE OBJECTIVES OF FUNDING SUBJECT OF FUNDING The Ministry of Science and Higher Education (MSHE) in Poland and the Institut National de la Recherche Agronomique (INRA) in France intend to support bilateral scientific co-operation in fields of research relating to agricultural, environmental, animal, plant, food and nutritional sciences. The objectives of the bilateral programme are to advance scientific progress by using the synergy of collaborative approach to research. The research will be focused on agricultural sciences (including human and social sciences), environmental sciences, animal and plant sciences, food and nutritional sciences. Thus, it is intended that the programme shall contribute to industry and impact human quality of life. In addition to scientific cooperation the aim is to strengthen the relations between the Polish Institutions and the INRA Units. LEGAL FRAMEWORK For the Polish Institutions to be funded, MSHE s regulations for financing of international projects, under the Act of 8 th October 24 on the Principles of Financing Science will be applied. For the INRA Units to be funded, INRA funding guidelines must be complied with. This programme is largely open to Joint Scientific Projects (JSPs) developed in the fields of agricultural sciences (including human and social sciences), environmental sciences, animal and plant sciences, food and nutritional sciences. Project funding will be provided with the aim of obtaining significant contributions to any of these fields. A specific attention will however be focused on the domains and issues of common interest such as: human nutrition and food; crop protection and emerging pests and diseases; sustainable agriculture; preservation of the environment and land uses management; impact of climate changes on agriculture and land uses management; non-food uses for agricultural products. The Steering Committee may identify other activities relating to the said research areas. For bilateral co-operation, interdisciplinary teams composed of scientists from Polish Institution(s) and INRA Unit(s) should be established. The teams may be supervised by experienced researchers, but a special stress shall be put upon the participation of young scientists as well as on cross-stays of researchers between Polish Institutions and the French Units participating in the JSPs. Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 5

INFORMACJE RECIPIENTS OF GRANTS ELIGIBILITY The Polish Institutions and the INRA Units are invited to submit proposals within the framework of this Call for Proposals. On the Polish side proposals should be submitted by the Polish Institutions as specified in Article 1.1.i of the MOU. On INRA side proposals should be submitted by researchers working within an INRA Unit as specified in Article 1.1.ii of the MOU. CRITERIA FOR EVALUATION to 4 projects. Funding will be provided for a period of maximum two years. A follow-up JSP may be submitted provided that a report on achieved results is enclosed. On the Polish side, financial means for the execution of JSPs are transferred according to the Act of 8 th October 24 on the Principles of Financing Science. On INRA side, funds will be awarded as non-repayable grants for JSPs in accordance with the guidelines referred to in section 2 above. The Steering Committee shall, once every two years, determine the criteria that will be used to evaluate grant proposals. The exchanges of stays and the mobility between teams of the two countries will be obligatory criteria of evaluation. TYPE AND VOLUME OF FUNDING Funding may be awarded to cover the following types of expenditure: post-docs and consumables, travel, specific costs for meeting and result developments, and small equipment. Other types of expenditure may be covered if in accordance with regulations of a respective Party. Regarding mobility, Participating Institutions support travel expenses and per diem/endowment for guest researchers. Mobility expenses may cover short stays (< 2 months) and specific fellowships (< a few months or for the entire duration of a JSP). Therefore, an average JSP may include for instance: - a Post-doc; - a PhD; - consumables, travel, small equipment and seminar organization costs. The MSHE and INRA intend to fund up PROCEDURE On INRA side, during the term of the first Call for Proposals a financing may be provided on request for one exchange visit or for the organization of a small bilateral seminar, in connection with the preparation of the proposals. The potential collaborative partners from INRA can either request to visit Poland or invite Polish partners to visit France. The Polish side does not finance the preparation of the proposals. The Steering Committee shall determine and agree upon the procedures and guidelines required for submission of proposals. Joint PolandINRA proposals are to be submitted simultaneously to both the MSHE (in Polish) and INRA (in French). The application shall also include a summary in English of up to 2. characters. The calendar of the Call for Proposals is proposed as follows: the Call for Proposals opening 22 October 27; deadline for submitting full joint applications 15 January 28; final selection of JSPs 15 April 28; beginning of funding of selected JSPs 1 st June 28. 6

FOR ADDITIONAL INFORMATION PLEASE CONTACT: In Poland: In France: Anna MICHALSKA Aline JEANNEL Departament Współpracy Międzynarodowej INRA Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Mission des Relations Internationales ul. Wspólna 1/3 147, rue de l Université -529 Warszawa 757 Paris Poland France Tel. +48 22 529 22 56 Tel. +33 1 427 591 14 e-mail: anna.michalska@mnisw.gov.pl e-mail: aline.jeannel@paris.inra.fr Warsaw, Paris, Ministry of Science and Higher Education Institut National de la Recherche Agronomique INFORMACJE Zaproszenie do składania propozycji polsko-chińskich projektów badawczych na lata 2829 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Nauki i Technologii Chińskiej Republiki Ludowej zapraszają do składania wniosków w ramach programu wykonawczego z Chinami. Po stronie polskiej źródłem finansowania wybranych projektów są środki przekazywane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego polskim jednostkom naukowym na finansowanie działalności statutowej lub inne środki własne jednostki. W ramach współpracy finansowana jest wymiana osobowa naukowców. Wnioski przygotowane w językach polskim i angielskim (plik PDF; plik RTF) prosimy przesyłać pod adres Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Departament Współpracy Międzynarodowej, ul. Wspólna 1/3, -529 Warszawa. KONTAKT: Małgorzata Piątek Departament Współpracy Międzynarodowej MNiSW tel. 22 529 22 59; fax. 22 628 35 34 e-mail: malgorzata.piatek@mnisw.gov.pl Ostateczny termin składania wniosków upływa w dniu 31 grudnia 27 roku. Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 7

INFORMACJE Polska do 22 roku wyzwanie dla ekspertów Narodowy Program Foresight Polska 22, przedsięwzięcie ministra nauki i szkolnictwa wyższego, realizowany jest na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 października 24 r. o zasadach finansowania nauki. Zakończenie pierwszego etapu wydaje się odpowiednim momentem, aby dokonać pewnych podsumowań oraz przedstawić wykonane zadania. Narodowy Program Foresight POLSKA 22 Tematyka programu obejmuje działania w trzech polach badawczych: zrównoważonym rozwoju Polski, technologiach informacyjnych i telekomunikacyjnych oraz bezpieczeństwie. Jego cele to: określenie wizji rozwoju Polski do 22 roku; wytyczenie, poprzez konsensus z głównymi interesariuszami, priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego; racjonalne wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budżetowych; przedstawienie znaczenia i osiągnięć badań naukowych dla rozwoju gospodarki oraz możliwości ich absorpcji przez gospodarkę; zbliżenie zasad polskiej polityki naukowej do wymogów UE; kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy. Rezultatami powinny być: skupianie się na dziedzinach gwarantujących dynamiczny rozwój gospodarczy w perspektywie średnio- i długookresowej; racjonalizacja nakładów pochodzących ze środków publicznych oraz stworzenie języka debaty społecznej oraz kultury budowania wizji myślenia o przyszłości, prowadzących do koordynacji wspólnych działań dla rozwoju gospodarki i poprawy jakości życia w Polsce. Pierwszym krokiem było ukonstytuowanie się w styczniu 26 roku zespołu interdyscyplinarnego do spraw Narodowego Programu Foresight Komitetu Sterującego. W Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prowadzono prace wstępne związane m.in. z doprecyzowaniem zakresu pól badawczych oraz wytypowaniem wyko- 8

nawcy przedsięwzięcia. W drodze konkursu wybrano konsorcjum w składzie: Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk (koordynator), Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Pentor Research International. W grudniu 26 roku koordynator podpisał umowę na wykonanie określonych zadań, a oficjalna inauguracja programu odbyła się 1 marca 27 roku podczas konferencji otwierającej, w której uczestniczył prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, podsekretarz stanu w MNiSW. Rozpoczynając prace powołano członków Panelu Głównego, organu o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu. W początkowej fazie kluczowym, i zarazem niezwykle trudnym zadaniem, był dobór odpowiednich grup ekspertów do prac w panelach. Nie jest bowiem łatwo pozyskać najwyższej klasy fachowców z poszczególnych dziedzin oraz dopasować ich dyspozycyjność do harmonogramu projektu. Ze względu na to, że w prowadzeniu projektów foresightowych dobór właściwych ekspertów wydaje się mieć ogromne znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia, wiele uwagi i czasu przeznaczono na to właśnie zadanie. Zgodnie z procedurą doboru, zamieszczoną w opisie przedsięwzięcia, w pracach eksperckich, obok przedstawicieli świata nauki, powinni brać udział eksperci reprezentujący biznes, administrację, organizacje pozarządowe i media. W założeniach sformułowano także wymogi dotyczące struktury wiekowej paneli eksperckich, w związku z czym wykonawca projektu starał się zainteresować nim również osoby młode, poniżej 35. roku życia. By osiągnąć jeden z celów: stworzenie języka debaty społecznej oraz kultury budowania wizji myślenia o przyszłości konieczne jest spełnienie tych założeń. Wraz z rozpoczętym naborem ekspertów prowadzono specjalistyczne szkolenia z metodologii projektu, stworzono bazę danych dla potrzeb programu, uruchomiono portal internetowy www.foresight.polska22.pl. Oczywiście te zadania wykonywane będą do końca projektu (baza i strona www wymagają ciągłej aktualizacji). Aby umożliwić gromadzenie i udostępnianie dokumentów powstających podczas prac paneli, stworzono komputerowy system wymiany informacji. Jest to ważne narzędzie pracy ekspertów, zgrupowanych w ponad dwudziestu panelach, dające szerokie możliwości szybkiej wymiany informacji. W projekcie, w który zaangażowana jest tak liczna grupa wykonawców, ma to niezwykle istotne znaczenie. Poniżej zamieszczamy wykaz paneli eksperckich w poszczególnych polach badawczych: Zrównoważony rozwój Polski: 1. Jakość życia 2. Źródła i wykorzystywanie zasobów energetycznych 3. Technologie na rzecz ochrony środowiska 4. Kluczowe problemy ekologiczne 5. Zasoby naturalne 6. Nowe materiały i technologie 7. Transport 8. Integracja polityki ekologicznej z politykami sektorowymi 9. Polityka produktowa 1. Zrównoważony rozwój regionów i obszarów Technologie informacyjne i telekomunikacyjne: 1. Dostęp do informacji 2. ICT a społeczeństwo 3. ICT a edukacja 4. e-biznes 5. Nowe media INFORMACJE Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 9

INFORMACJE Bezpieczeństwo: 1. Bezpieczeństwo ekonomiczne zewnętrzne i wewnętrzne 2. Bezpieczeństwo intelektualne 3. Bezpieczeństwo socjalne 4. Bezpieczeństwo techniczno-technologiczne 5. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego We wszystkich panelach trwają prace merytoryczne o różnym stopniu zaawansowania. Po pierwsze eksperci musieli opracować listę zagadnień priorytetowych w poszczególnych obszarach, a następnie wypracować kryteria oceny w celu ograniczenia liczby priorytetów do najważniejszych, tzw. makropriorytetów. Pracowali metodami burzy mózgów oraz moderowanych dyskusji, wspierani przez profesjonalnych i przeszkolonych w tematyce projektu moderatorów. Mogli wykorzystywać projekty foresightowe z innych krajów (w szkoleniu ekspertów wziął udział dr Ferenc Kovats, kierownik Narodowego Programu Foresight na Węgrzech). Przez cały czas trwania programu przewiduje się upowszechnianie materiałów informacyjnych i szkoleniowych związanych z kolejnymi etapami prac. Obecnie trwają przygotowania do przeprowadzenia badania Delphi. Jest już koncepcja doboru ekspertów, uruchomiono procedury rekrutacji. Badanie będzie miało na celu zweryfikowanie na podstawie przewidywań szerokiego grona fachowców priorytetowych kierunków rozwoju badań w Polsce, a także dostarczenie informacji do budowy scenariuszy rozwoju w kolejnym etapie. Zaletą metody Delphi jest anonimowość pozwalająca na uniknięcie wpływu autorytetów, silnych osobowości czy grup nacisku. Jest to jednak badanie czasochłonne i wymaga zaangażowania licznej grupy. Rozpoczęła się druga tura szkoleń dla ekspertów, obejmujących zagadnienia z metodyki formułowania tez oraz pytań pomocniczych do badań, a także zasad budowy scenariuszy rozwoju. Należy podkreślić, że wyodrębnienie pierwszego etapu projektu ma jedynie charakter porządkujący. Przy złożoności projektu oraz charakterze niektórych zadań nie jest bowiem możliwe jednoczesne zakończenie prac przez wszystkich uczestników. W kolejnych etapach, oprócz badania Delphi, wykonane zostaną analizy SWOT i PEST, krzyżowa analiza wpływów oraz budowa scenariuszy rozwoju. Problemy bieżące są rozwiązywane podczas spotkań panelu głównego z kierownikami paneli eksperckich. Pojawiające się pytania i wątpliwości wynikają z faktu, iż projekty typu foresight stanowią novum w Polsce, nie bez znaczenia pozostaje również ogromna różnorodność badanych zagadnień. Nie ulega wątpliwości, iż Narodowy Programu Foresight Polska 22 jest dużym i trudnym wyzwaniem postawionym przed ekspertami oraz koordynatorem projektu. Zakończenie przedsięwzięcia przewidziano na 3 czerwca 28 roku. Maria Łepeta Departament Strategii i Rozwoju Nauki MNiSW 1

Wykaz dofinansowanych projektów w ramach programów badawczych UE Nazwa jednostki, nr wniosku Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi 236; DSE/1833/27 Tytuł i akronim projektu, nr kontraktu, program UE Nanoukłady funkcjonalne do kierowanego transportu biofarmaceutyków NANOBIOPHARMACEUTICS NMP4-CT-26-26723 6. PR Priorytet 3 (NMP) Dofinansowanie wnioskowane 27: 57 827 28: 57 827 29: 57 827 21: 57 827 211: 212: razem: 231 38 Dopuszczalna wysokość dofinansowania Ocena projektu wyrażona w procentach 231 328 1 Dofinansowanie ostatecznie zaakceptowane (w zł) 57 827 57 827 57 827 57 827 231 38 INFORMACJE Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Mechanizmy osteogenezy ludzkich mezenchymalnych komórek macierzystych szpiku kostnego podczas stymulacji białkami morfogenetycznymi kości: regulacyjne szlaki sygnalizacji wewnątrzkomórkowej oraz wpływ wieku dawcy szpiku 27: 14 184 28: 141 684 29: 12 949 21: 211: 212: razem: 294 817 294 987 1 14 184 141 684 12 949 294 817 2313; DSE/299/27 BMP osteogenesis MSC MIRG-CT-27-46479 6. PR Mobility Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu 2316; DSE/2138/27 Platforma jakości dla otwartego oprogramowania QualiPSo 34763 6. PR Priorytet 2 (IST) 27: 326 52 28: 194 6 29: 144 864 21: 7 961 211: 212: razem: 736 45 736 45 1 326 52 194 6 144 864 7 961 736 45 Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu 2322; DSE/2174/27 Otrzymywanie i identyfikacja nowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy HIV skierowanych przeciwko szczepom HIV opornym wobec leków przeciwko HIV/AIDS HIV Reslnh LSHP-CT-27-3776 6. PR Priorytet 1 (LSH) 27: 255 4 28: 172 738 29: 117 769 21: 211: 212: razem: 545 511 545 511 1 255 4 172 738 117 769 545 511 Państwowy Zakład Higieny w Warszawie 2323; DSE/2241/27 (kontynuacja Nr ID 253 i 1548) Sieć doskonałości dla zapobiegania i zwalczania zoonoz (tzw. chorób odzwierzęcych) MED-VET-NET FOOD-CT-24-56122 6. PR Priorytet 5 (Food) 27: 79 573 28: 15 841 29: 21: 211: 212: razem: 95 414 95 414 1 79 573 15 841 95 414 Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych sp. z o.o. 233; DSE/2154/27 Wbudowana platforma pośrednia w aplikacjach mobilnych EMMA 3497 6. PR Priorytet 2 (IST) 27: 54 791 28: 46 159 29: 21: 211: 212: razem: 1 95 1 945 1 54 788 46 157 1 945 Muzeum Narodowe w Krakowie 2336; DSE/1686/27 Poprawa ochrony obrazów podczas wystaw, przechowywania i transportu PROPAINT 44254 (SSPI) 6. PR SSP 27: 184 96 28: 22 95 29: 29 82 21: 2 27 211: 212: razem: 258 258 1 184 96 22 95 29 82 2 27 258 Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie 2338; DSE/2397/27 Badania udziału ubikwitynacji zależnej od ligaz Rsp5 i Nedd4 w procesie autofagocytozy u drożdży S. Cerevisiae, modelowego organizmu eukariotycznego UbiRegulators MRTN-CT-26-34555 6. PR Mobility 27: 11 351 28: 15 35 29: 11 35 21: 11 36 211: 212: razem: 417 457 417 457 1 11 351 15 35 11 35 11 36 417 457 Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 11

INFORMACJE Nazwa jednostki, nr wniosku Politechnika Warszawska; Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych; Instytut Telekomunikacji 234; DSE/2419/27 (rozszerzenie zadań Nr ID 1282) Tytuł i akronim projektu, nr kontraktu, program UE Zapewnienie jakości przekazu informacji od końca do końca w połączeniach wielodomenowych o niejednorodnej infrastrukturze telekomunikacyjnej EuQoS 453 6. PR Priorytet 2 (IST) Dofinansowanie wnioskowane 27: 178 517 28: 29: 21: 211: 212: razem: 178 517 Dopuszczalna wysokość dofinansowania Ocena projektu wyrażona w procentach 178 516 1 Dofinansowanie ostatecznie zaakceptowane (w zł) 178 516 178 516 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Nauk Humanistycznych; Katedra Socjologii 2346; DSE/2151/27 Jakość komunikacji a potoczne rozumienie technologii fuzji termojądrowej w Polsce: quasi-eksperymentalne studium wpływu wybranych cech przekazu na zmianę postaw TW6-TRE-FESS-B2 FU6-CT-26-46 (EFDA/6-1428); Porozumienie IFPLM-SGGW 6. PR EURATOM Fusion Energy 27: 5 49 28: 33 579 29: 21: 211: 212: razem: 84 69 84 69 85 42 917 28 542 71 459 Uniwersytet Gdański; Wydział Chemii; Zakład Chemii Środowiska i Ekotoksykologii 2348; DSE/128/27 Nietoksyczne powłoki przeciwporostowe dla jachtów CERTOL COOP-CT-26-32333 6. PR Co-operative Research 27: 175 846 28: 96 91 29: 21: 211: 212: razem: 272 756 272 756 1 175 846 96 91 272 756 Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku Studium oceny wymagań stawianych technologiom i procesom podejmowania decyzji oraz określenia podstawowych wymogów informacyjnych dla oceanografii operacyjnej i zintegrowanego zarządzania morską strefą brzegową 27: 1 461 28: 29: 21: 211: 212: razem: 1461 1461 1 1 461 1461 2349; DSE/986/27 (kontynuacja Nr ID 1788 refundacja) ASTIR Subsidy Contract c/17/k INTERREG III C InterMareC Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej; Zakład Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków 235; DSE/2472/27 (kontynuacja Nr ID 295) Nowoczesne materiały wieloskładnikowe o podwyższonej trwałości i niezawodności KMM-NoE NMP3-CT-24-52243 6. PR Priorytet 3 (NMP) 27: 53 9 28: 71 41 29: 21: 211: 212: razem: 124 5 124 51 1 53 9 71 41 124 5 INNOWACJA Polska sp. z o.o. 2351; DSE/2358/27 Opracowanie innowacyjnego, taniego, zintegrowanego systemu zasilania, umożliwiającego szybką transmisję danych poprzez sieć elektryczną, przeznaczoną dla dostępnego dla wszystkich inteligentnego domu Flexoline@home COLL-CT-26-3313 6. PR Collective Research 27: 214 665 28: 11 71 29: 7 624 21: 211: 212: razem: 386 36 386 36 1 214 665 11 71 7 624 386 36 Instytut Farmakologii PAN w Krakowie 2352; DSE/2517/27 Fenotypowa charakterystyka zwierzęcych modeli zaburzeń psychiatrycznych związanych z zachowaniami kompulsywnymi PHECOMP LSHM-CT-27-37 6. PR Priorytet 1 (LSH) 27: 121 765 28: 169 84 29: 151 62 21: 211: 212: razem: 443 225 443 224 1 121 764 169 84 151 62 443 224 Uniwersytet Gdański; Wydział Biologii, Geografii i Oceanologii; Instytut Oceanografii 2353; DSE/2459/27 Europejski operacyjny system obserwacji i prognoz dla mórz szelfowych ECOOP 36355 (GOCE) 6. PR Priorytet 6.3 (Global) 27: 82 931 28: 72 135 29: 6 6 21: 12 955 211: 212: razem: 228 621 228621 1 82 931 72 135 6 6 12 955 228621 12

Nazwa jednostki, nr wniosku Uniwersytet Warszawski; Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji 2354; DSE/261/27 Tytuł i akronim projektu, nr kontraktu, program UE Religia i wartości: środkowo-wschodnia europejska sieć badawcza REVACERN 28899 (CIT5) 6. PR Priorytet 7 (Citizens) Dofinansowanie wnioskowane 27: 19 2 28: 19 2 29: 19 2 21: 211: 212: razem: 57 6 Dopuszczalna wysokość dofinansowania Ocena projektu wyrażona w procentach 5796 1 Dofinansowanie ostatecznie zaakceptowane (w zł) 19 2 19 2 19 2 57 6 INFORMACJE Instytut Badań Systemowych PAN w Warszawie 2356; DSE/2578/27 Dynamiczny model regionalnych trajektorii dojścia do gospodarki opartej na wiedzy EURODITE CIT3-25-6187 6. PR Priorytet 7 (Citizens) 27: 85 515 28: 85 515 29: 21 375 21: 21 376 211: 212: razem: 213 781 213 781 1 85 515 85 515 21 375 21 376 213 781 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Materiałowej 2357; DSE/245/27 Badania materiałowe i obliczenia numeryczne służące konstrukcji przyszłego reaktora syntezy termojądrowej FU6-CT-26-43 (Am. No 1); Porozumienie IFPLM-PW 6. PR EURATOM Fusion Energy 27: 163 818 28: 29: 21: 211: 212: razem: 163 818 163 818 1 163 818 163 818 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN w Krakowie 2358; DSE/2661/27 Rozwój magnetyczno-rezonansowego systemu pomiarowego przeznaczonego do badań, charakterystyki oraz obserwacji in vitro i in vivo próbek w mikrometrowych zakresach rozmiarów micro MR 28533 6. PR NEST 27: 189 69 28: 337 188 29: 178 483 21: 1 74 211: 212: razem: 76 984 76 984 1 189 69 337 188 178 483 174 76 984 Uniwersytet Warszawski; Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji; Instytut Stosowanych Nauk Społecznych 2359; DSE/2716/27 Znaczenie i wpływ płci: różnice w wyborach kierunku edukacji, zawodu i kariery naukowej GAPP 42864 (SAS6) 6. PR Science-and-society 27: 64 18 28: 48 29: 21: 211: 212: razem: 112 18 113 388 1 64 18 48 112 18 Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku 236; DSE/2463/27 Rzeczywiste wdrożenie klastra morskiego narzędzia i strategie ImpulseC Subsidy Contract CC/5/K INTERREG III C InterMareC 27: 4 966 28: 29: 21: 211: 212: razem: 4 966 4 966 1 4 966 4 966 Instytut Morski w Gdańsku 2361; DSE/2656/27 Zagrożenia brzegu morskiego Coastal Risk Subsidy Contract c-28-b INTERREG III C North Zone 27: 45 561 28: 29: 21: 211: 212: razem: 45 561 45 565 1 45 561 45 561 Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 2362; DSE/2738/27 Monitoring i weryfikacja magazynowania C 2 oraz zwiększenia wydobycia metanu z pokładów węgla w Polsce MOVECBM 38967 6. PR Priorytet 6.1 (Energy) 27: 397 253 28: 29 164 29: 21: 211: 212: razem: 66 417 69 915 1 397 253 29 164 66 417 Politechnika Szczecińska; Wydział Mechaniczny 2363; DSE/2816/27 Tribologia skóry w kontakcie z materiałami elastycznymi w zastosowaniach medycznych i ochrony zdrowia TRIBIO MTKI-CT-26-42411 6. PR Mobility 27: 1 494 28: 146 259 29: 69 161 21: 211: 212: razem: 216 914 216 922 1 1 494 146 259 69 161 216 914 Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 13

INFORMACJE Nazwa jednostki, nr wniosku Instytut Medycyny Pracy im. Jerzego Nofera w Łodzi 2364; DSE/2737/27 Tytuł i akronim projektu, nr kontraktu, program UE Opracowanie optymalnej strategii oceny ryzyka wynikającego z narażenia na czynniki chemiczne na podstawie integracji danych teoretycznych i doświadczalnych OSIRIS 3717 (GOCE) 6. PR Priorytet 6.3 (Global) Dofinansowanie wnioskowane 27: 113 81 28: 129 46 29: 93 521 21: 75 367 211: 5 164 212: razem: 461 593 Dopuszczalna wysokość dofinansowania Ocena projektu wyrażona w procentach 461 592 1 Dofinansowanie ostatecznie zaakceptowane (w zł) 113 8 129 46 93 521 75 367 5 164 461 592 Uniwersytet Warszawski; Wydział Chemiczny 2365; DSE/2454/27 Wszechświat molekularny Molecular Universe MRTN-CT-24-51232 6. PR Mobility 27: 183 62 28: 166 251 29: 21: 211: 212: razem: 349 313 387 967 1 183 62 166 251 349 313 Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Wydział Lekarski; Katedra Onkologii, Zakład Patologii Molekularnej i Neuropatologii 2366; DSE/2821/27 (kontynuacja Nr ID 1734) Profilaktyka, nadzór, leczenie, postępowanie i analiza ryzyka w przypadkach chorób wywołanych przez priony Neuro-Prion FOOD-CT-24-56579 6. PR Priorytet 5 (Food) 27: 142 216 28: 29: 21: 211: 212: razem: 142 216 142 215 1 142 215 142 215 Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. prof. Mirosława Mossakowskiego w Warszawie 2367; DSE/2826/27 Otrzymywanie i identyfikacja nowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy HIV skierowanych przeciwko szczepom HIV opornym wobec leków przeciwko HIV/AIDS HIV ResInh LSHP-CT-27-3776 6. PR Priorytet 1 (LSH) 27: 138 787 28: 82 557 29: 82 557 21: 211: 212: razem: 33 91 33 9 1 138 786 82 557 82 557 33 9 Fundacja Progress and Business 2368; DSE/2736/27 Rural Wings RURAL WINGS SIP4-25-516161 6. PR Priorytet 4 (Aero) 27: 151 28: 151 29: 19 124 21: 211: 212: razem: 321 124 321 125 85 128 35 128 35 16 255 272 955 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Materiałowej 2369; DSE/283/27 Zewnętrzna Aktywacja Resorbowalnych Materiałów ExActResoMat NMP3-CT-27-26739 6. PR Priorytet 3 (NMP) 27: 538 314 28: 481 362 29: 48 637 21: 469 11 211: 212: razem: 1 969 414 1 969 414 1 538 314 481 362 48 637 469 11 1 969 414 Uniwersytet Szczeciński; Wydział Matematyczno-Fizyczny; Instytut Fizyki 237; DSE/2637/27 Pogoda kosmiczna i Europa narzędzia edukacyjne o Słońcu SWEETS 44532 (SAS6) 6. PR Science-and-society 27: 68 4 28: 29: 21: 211: 212: razem: 68 4 68 4 1 68 4 68 4 14

O pięknie zawodu naukowca W sali balowej warszawskiego Pałacu w Łazienkach 27 września br. po raz drugi wręczono nagrody ministra nauki i szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe i naukowo-techniczne w trzech kategoriach badań na rzecz rozwoju nauki, gospodarki i społeczeństwa. kategorii badań na rzecz rozwoju W nauki nagrodę otrzymał prof. Stefan Zawadzki z Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Utworzony przez niego Ośrodek Studiów nad Starożytnym Wschodem cieszy się międzynarodową renomą, a uczniowie profesora tworzą rozpoznawalny w świecie krąg badaczy. Jednak przede wszystkim doceniono publikację zatytułowaną Garments of the Gods. Studies on the Textile Industry and the Pantheon of Sippar according to the Texts from the Ebabbar Archive, która, ukazując znaczenie pomijanych dotąd dokumentów administracyjnych, wyjaśnia np. związki dynastii panujących ze świątyniami, wpływ władców na kształt lokalnych panteonów i ich zaangażowanie w budownictwo sakralne. Badania prof. Zawadzkiego można nazwać pionierskimi także dlatego, że opierają się na analizie oryginalnych tekstach klinowych z British Museum. Prof. Stefan Zawadzki mówił: Szanowni Państwo, jechałem dzisiaj z sesji naukowej w Nieborowie całkowicie spokojnie. Byłem przekonany, że moje zainteresowania są tak odległe od rzeczywistości, że nie będą pana ministra skłaniały, by łaskawie spojrzał na moje dokonania. Ale mogę tu tylko przytoczyć tytuł jednej z moich prac: Mane, tekel, fares i przyznam się, że nie zazdroszczę sytuacji, że trzeba było policzyć, trzeba było zważyć, i wreszcie trzeba było tu przekład musi być nieco inny niż ten dokonany z Księgi Daniela przez księdza Wujka, który mówił o rozproszeniu podjąć decyzję, rozstrzygnąć, osądzić. Pan minister osądził, mi wypada z pokorą tę decyzję przyjąć. Chcę powiedzieć, że ja widzę swoje miejsce w nauce znacznie skromniej, użyłbym określenia mały sługa wiedzy, poznania, mądrości. Mam uczucie wyróżnienia ogromnego, bo czy może być większa satysfakcja, jeżeli po tylu latach prowadzenia badań naukowych społeczeństwo mówi, że to, co robię ma sens? Myślę, że humanistów dobrze jest jednak nagradzać od czasu do czasu. Humanista w chwili publikacji pracy wystawia się na krytykę, bo próbuje ocenić sytuację społeczeństwa, gospodarki czy reli- Wnioski rozpatrywał interdyscyplinarny zespół pod kierunkiem prof. Henryka Góreckiego. Należą do niego profesorowie: Jerzy Bralczyk, Eugeniusz Butruk, Marek Dietrich, Mirosław Duchowski, Roman Hauser, Tomasz Jasiński, Leszek Kaczmarek, Zofia Kędzior, Henryk Koroniak, Marek Lewandowski, Jan Madey, Karol Myśliwiec, Andrzej Pelczar, Stefan Pokorski, Wojciech Przetakiewicz, Antoni Rogalski, Wojciech Stec, Andrzej Szczepański, Henryk Szymczak i Maciej Zabel. NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 15

NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO gii na podstawie małego zespołu, albo wybranego przez los, jak to jest w mojej dziedzinie, albo, jak to jest z badaczami czasów nowożytnych, wybranego z morza informacji. Trzeba być selekcjonerem, a to skazuje na krytykę. Czy humanista powinien być człowiekiem sfrustrowanym? Myślę, że nie, otóż ja wyobrażam go sobie jak człowieka stojącego przed drabiną. Widzi, że niektóre szczeble są byle jakie, więc wbiega i wstawia nowe, potem dobiega do szczytu i też uzupełnia drabinę swoimi szczeblami. Blisko końca kariery widzi, że rezultat jest ciągle niepewny i ma nadzieję, że jego następcy zobaczą więcej i wyżej. My budujemy wielki gmach nauki, stawiamy nadproże, blanki, parapet i mamy uczucie, że uczestniczymy w budowie czegoś wielkiego. To jest nasze prawo do satysfakcji, a kiedy uzyskujemy akceptację, nie może być nic lepszego. Kiedy hobby staje się pracą, a tak jest w przypadku uczonych, jest wspaniale. Może nasz pracodawca nie jest zbyt hojny, ale za to niesłychanie solidny. I ostatnia uwaga, jako że jestem badaczem dziejów Mezopotamii, starożytnego Iraku. Dzisiaj są tam nasi żołnierze, myślimy o nich z troską, ale warto pamiętać, że poprzez badania historyków i filologów, znakomitych arabistów (z których wielu mogłoby stać tu dziś na moim miejscu) czy archeologów, chcemy ukazać szacunek i cześć dla Irakijczyków i ich dokonań, zwłaszcza w sytuacji tak trudnej, w jakiej są dziś. Ta nagroda sprawiła mi wiele satysfakcji również dlatego, że mogę powiedzieć te słowa. Także w ten sposób jesteśmy obecni w dziejach narodu irackiego. W tej kategorii nominowani byli także: prof. Jacek Kossut dyrektor Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk, główny inicjator badań nad nową w Polsce dziedziną: technologią niskowymiarowych układów półprzewodnikowych. Przyczynił się do poznania struktur kwantowych quasi-jednowymiarowych, tzw. kropek kwantowych. prof. Marian Mrozek kierownik Katedry Metod Numerycznych Instytutu Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracuje też w Wyższej Szkole Biznesu National-Louis University w Nowym Sączu. Wraz z Konstantinem Mischaikowem udowodnił istnienie dynamiki chaotycznej w układzie Lorenza. W 24 roku ukazała się książka Computational Homology, pierwszy podręcznik z dziedziny komputerowo wspieranych badań układów dynamicznych. W kategorii badań na rzecz rozwoju nauki uhonorowano prof. Stefana Zawadzkiego z Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Laureatem w kategorii badań na rzecz rozwoju społeczeństwa został prof. Witold Kieżun z Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie. Był uczniem Tadeusza Kotarbińskiego i Jana Zieleniewskiego, ekspertem ONZ, wykładał na uniwersytetach w Europie, Ameryce i Afryce. W publikacji Management in Socialist Countries. USRR and Central Europe, wydanej w 1986 roku przez Uniwersytet w Montrealu, udowod- 16

nił tezę o nieuchronnym upadku Związku Radzieckiego. Profesor bada strukturę administracyjną kraju i pracę służby cywilnej, ocenia kandydatów na wojewodów w komisji przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zajmują go też zagadnienia zarządzania wiedzą i tworzenia kapitału intelektualnego jako kluczowego czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego. Nie można nie wspomnieć uczestnictwa prof. Kieżuna w Powstaniu Warszawskim i osobistego odznaczenia krzyżem Virtuti Militari przez gen. Bora-Komorowskiego. Oto słowa prof. Witolda Kieżuna: Szanowne panie, szanowni panowie. Nie ulega wątpliwości, ze jestem bardzo zadowolony, ale z tym zadowoleniem wiąże się jednocześnie pewna refleksja, refleksja, która pojawia się u mnie zawsze przy okazji takich czy innych pochwał. Jest to refleksja nad pięknem zawodu naukowca. Czyż można sobie wyobrazić piękniejszy zawód? Zawód człowieka, który myśli kategoriami abstrakcyjnymi, który stale kreuje jakąś rzeczywistość, który realizuje to, co tak pięknie powiedział Wyspiański: Tak by się nam serce śmiało do ogromnych, wielkich rzeczy. Wyspiański mówi dalej: A tu pospolitość skrzeczy, a tu pospolitość tłoczy, włazi w usta, uszy, oczy. My potrafimy wyzwolić się z tej małości codzienności, stale możemy być w wyższym wymiarze. Ale stąd też nasza powszechna niezaradność; nie wiem czy państwo znacie tę anegdotę o Einsteinie. A jeśli znacie, to, jak mówił Kisiel, posłuchajcie. Pewnego ranka żona Einsteina musiała wyjść, więc powiedziała: Przygotujesz sobie jajko. Kubek, woda, zegarek do ręki, trzy minuty gotujesz i jajko jest gotowe. Rozumiesz? Einstein potwierdził. I co zrobił? Zegarek wrzucił do kubka, a w ręku zostało jajko. Widzę to jako symbol oderwania, wzniesienia się na wyższy poziom bytu, satysfakcji tworzenia. Nagroda w kategorii badań na rzecz rozwoju społeczeństwa przypadła prof. Witoldowi Kieżunowi z Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie To jedna piękna część naszego zawodu, drugą jest dydaktyka. Wszyscy, którzy mają taką praktykę zgodzą się, że to wspaniała satysfakcja. Człowiek staje przed studentami, mówi, oni słuchają, i pozostaje wrażenie, że coś jednak zostaje, coś, co kształtuje ich świadomość i będzie związane z pamięcią tego, o czym mówię. I wreszcie trzeci element. Człowiek w moim wieku ma kilkadziesiąt tysięcy wychowanków. Nie pamiętamy ich, ale oni o nas pamiętają, co wiąże się z horacjańskim Non omnis moriar. Zostanę w pamięci swoich słuchaczy. Parę lat temu spotkała mnie pewna przygoda w Nowym Jorku. Jadę metrem i gdy patrzę po wagonie, zdaję sobie sprawę, że jestem jedynym białym. Obserwujemy się wzajemnie i nagle słyszę krzyk: Doctor, doctor. Jakiś człowiek przedziera się do mnie, podbiega, klepie po ramieniu: Do you remember? Philadelphia, nineteen eighty. Zwraca się do wszystkich pasażerów: Widzicie, to jest doktor, u którego ja się uczyłem w Temple University. Zbliża się moja stacja, odprowadza mnie do wyjścia i zaczyna klaskać. Cały wagon zaczyna klaskać. To było wzruszające. Po kilkudziesięciu latach aktywności, kie- NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 17

NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO dy zbliżam się do końca, wiem, że zostanie naukowcem było bardzo dobrym wyborem. Muszę podziękować przede wszystkim swojej matce, ale również mojemu kuzynowi, prof. Aleksandrowi Gieysztorowi, który od wczesnego dzieciństwa zawsze mi mówił: Witek, ja będę profesorem, ale ty też się staraj. To jest najlepszy zawód. Wiesz, że do końca życia będziesz mógł pracować? Jestem chyba najstarszym profesorem w Polsce zatrudnionym na pełnym etacie, chciałbym więc serdecznie podziękować rektorowi i senatowi mojej szkoły, mogę powiedzieć mojej kochanej szkoły. W szkole Koźmińskiego pracuję piętnasty rok, przez wiele lat na wykłady dojeżdżałem z Kanady. Dziękuję też panu ministrowi i bogatemu zespołowi oceniającemu. Muszę jeszcze podziękować jednej, nieobecnej tutaj osobie, mojej żonie. Jest lekarzem dentystą, studiowała we Francji i do tych tysięcy napisanych stron ona zrobiła bardzo dokładną korektę. Ta nieduża ilość błędów stylistycznych i ortograficznych jest jej zasługą. Tym wszystkim osobom tradycyjnie i górnolotnie dziękuję z głębokiego serca. W tej kategorii nominowani byli także: prof. Jan Lubiński kierownik Zakładu Genetyki i Badań Morfologicznych Akademii Medycznej w Szczecinie, reprezentant Polski w komitecie ekspertów na Europę i Afrykę w programie Familiar Cancer and Prevention. Stworzył międzynarodowe centrum nowotworów dziedzicznych oraz jeden z największych biobanków onkologicznych. Jest autorem pierwszych w świecie populacyjnych profilaktycznych programów przesiewowych, wykrywających wysokie ryzyko raka piersi. prof. Ryszard Tadeusiewicz kierownik Katedry Automatyki Akademii Górniczo- Hutniczej w Krakowie, profesor krakowskiego Uniwersytetu Ekonomicznego. Zajmuje się automatyką, robotyką, biocybernetyką i informatyką; jest autorem kilkuset publikacji na temat rozumienia obrazów, rozpoznawania mowy i sygnałów akustycznych. Łatwość łączenia zagadnień humanistycznych z technicznymi czyni z niego świetnego popularyzatora nauki. Nagroda w kategorii badań na rzecz rozwoju gospodarki przypadła jedynemu nominowanemu, prof. Markowi Moszyńskiemu, zastępcy dyrektora do spraw badawczo-rozwojowych Instytutu Problemów Jądrowych w Otwocku-Świerku. Współpracował z wieloma ośrodkami naukowymi w Europie i Stanach Zjednoczonych, jest laureatem Rady ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Atomowej. Uczestniczył w pracach zespołu w laboratorium LETI w Grenoble (należącego do Le Commissariat à l Energie Atomique), który opracował pierwszy w świecie system tomografii pozytonowej, wykorzystywany w diagnozowaniu i leczeniu nowotworów. Dzięki jego badaniom zastosowano detektory scyntylacyjne w medycynie nuklearnej oraz wykorzystano tzw. siatkę ekranującą w anodzie fotopowielacza. Chętnie promuje wyniki prac swoich młodych współpracowników, zabierając ich na międzynarodowe konferencje. Prof. Moszyński mówił: Proszę państwa, jestem w dużym kłopocie, występując po tak znakomitych przedmówcach. To były wystąpienia o podobnym charakterze, ja tak po prostu nie umiem powiedzieć. Jako inżynier z wykształcenia, wyedukowany przez środowisko fizyki jądrowej w Świerku, jestem człowiekiem konkretu. Przez całe życie prowadziłem różne badania eksperymentalne, w kraju i za granicą, w różnych ośrodkach 18

międzynarodowych, to sprzyjało raczej prezentowaniu wyników naukowych. Dzisiaj chciałem serdecznie podziękować prof. Seweryńskiemu i zespołowi pod kierunkiem prof. Góreckiego, za wybranie mojej osoby. To jest niezwykle trudna nagroda dla laureata i niezwykle trudna decyzja dla zespołu wybierającego, bo dziedziny są dowolne. W tym miejscu dziękuję też gronu wybitnych profesorów z kraju i zza granicy, którzy chcieli napisać bardzo pochlebne i ciepłe listy wspierające. Na to, żeby te listy powstały, musiałem co nieco w życiu zrobić. Cofam się w tej chwili myślą do początków mojej kariery naukowej i wspominam osobę nieżyjącą, mojego partnera z duńskiego Aarhus University, Bengta Bengtsona, z którym współpracowałem ponad dziesięć lat, do czasu jego nagłej śmierci. Pamiętam nasze wspaniałe dyskusje, kiedy podczas obserwacji różnorodnych zachowań detektorów promieniowania jądrowego, próbowaliśmy dociec, co się dzieje. Chciałem się zwrócić do moich dzidziusiów, grupy młodych doktorantów i doktorów, z którymi pracuję w Świerku, z którymi budujemy liczącą się w świecie w pewnych technikach pomiarowych grupę, z którymi udaje mi się jeździć na konferencje międzynarodowe, którzy prezentują niejednokrotnie świetne prace, wzbudzające zainteresowanie szerokiego środowiska. To jest nasza przyszłość. Na koniec skieruję wzrok do domu, do mojej żony i synów. Dziękuję żonie za stymulującą atmosferę domową, za wspieranie mnie w karierze naukowej i próbach osiągania sukcesów, za zgodę na częste wyjazdy zagraniczne, za akceptację tego, że czasem uciekam od obowiązków domowych i siadam przed komputerem. A żeby dać przykład stymulującej atmosfery, przywołam słowa mojego starszego syna Roberta, młodego gniewnego Laureatem w kategorii badań na rzecz rozwoju gospodarki został prof. Marek Moszyński z Instytutu Problemów Jądrowych w Otwocku-Świerku naukowca, w tej chwili profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Kiedyś powiedział: Co poniektórzy mówią, że syn przerósł ojca. Dzisiejsza uroczystość pokazuje, że z ojcem nie jest tak źle. Według ministra nauki i szkolnictwa wyższego prof. Michała Seweryńskiego nagrody są wyrazem uznania i wdzięczności dla najwybitniejszych. Odczuwam wielką satysfakcję, ilekroć czytam o osiągnięciach polskich uczonych, bo to jest najprawdziwsza siła Polski. Nie mamy innych możliwości rywalizowania z wielkimi potęgami niż potęgą umysłów powiedział minister. Anna Knapińska Fot. Piotr Szymański Statuetki wręczane laureatom wykonał krakowski artysta Karol Badyna, autor rzeźby Artura Rubinsteina w siedzibie Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku oraz pomnika Jana Karskiego na terenie waszyngtońskiego Georgetown University. NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO Nr 1/129 PAŹDZIERNIK 27 19

NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO Polskie materiały w Norymberdze Inżynieria materiałowa z pewnością zasługuje na miano dziedziny interdyscyplinarnej, ponieważ w celu doskonalenia materiałów wykorzystuje wiedzę nauk podstawowych: matematyki, fizyki, chemii i biologii. Wiele nowych rozwiązań i konstrukcji mogło powstać tylko dzięki nowym materiałom nowoczesne urządzenia mogą pracować w ekstremalnych warunkach, samochody emitują mniej spalin, a wkrótce być może będziemy umieli zastępować zużyte części ludzkiego organizmu... Polska była gościem honorowym międzynarodowego kongresu EUROMAT 27, zorganizowanego we wrześniu Kongres EUROMAT, organizowany przez Europejską Federację Stowarzyszeń Materiałoznawczych, odbywa się co dwa lata. W dniach 113 września br. gości przyjęła Norymberga Fot: www.euromat27.fems.org w Norymberdze przez Europejską Federację Stowarzyszeń Materiałoznawczych (Federation of European Materials Societies, FEMS). Podczas kongresu, który odbywa się od 1989 roku w dwuletnich cyklach (poprzednio Praga, za dwa lata szkockie Glasgow), rozmawiano m.in. o inżynierii powierzchni, ceramice strukturalnej, materiałach magnetycznych, zaawansowanych polimerach i materiałach hybrydowych. Ponad dwa tysiące naukowców z 54 krajów świata, a także bawarscy uczniowie i studenci, zobaczyli futurystyczną ekspozycję Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polskiego Towarzystwa Badań Materiałowych, a publikacja zatytułowana Polish Materials Research (iście kolekcjonerska edycja, której oprawę graficzną zaprojektował prof. Maciej Buszewicz, wielokrotny laureat konkursów na najpiękniejszą książkę, zachwyciła zwiedzających), promowała polskie sukcesy. Inżynieria materiałowa ma największe osiągnięcia i uprawiana jest na najwyższym poziomie w uczelniach technicznych Gliwic, Łodzi, Rzeszowa, Szczecina i Warszawy, w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, 2