Retinopatia wcześniaków w Polsce Anna Gotz-Więckowska 1, Anna Chmielarz-Czarnocińska 1, Marta Pawlak 1, Dawid Szpecht 3, Janusz Gadzinowski 3, Jan Mazela 4, Marcin Stopa 2 1. K a t e d r a O k u l i s t y k i i K l i n i k a O k u l i s t y c z n a U n i w e r s y t e t u M e d y c z n e g o w P o z n a n i u 2. K l i n i k a C h o r ó b O c z u i K a t e d r y C h o r ó b O c z u i O p t o m e t r i i U n i w e r s y t e t u M e d y c z n e g o w P o z n a n i u 3. K a t e d r a i K l i n i k a N e o n a t o l o g i i G i n e k o l o g i c z n o - P o ł o ż n i c z e g o S z p i t a l a K l i n i c z n e g o U n i w e r s y t e t u M e d y c z n e g o w P o z n a n i u 4. K l i n i k a Z a k a ż e ń N o w o r o d k a G i n e k o l o g i c z n o - P o ł o ż n i c z e g o S z p i t a l a K l i n i c z n e g o U n i w e r s y t e t u M e d y c z n e g o w P o z n a n i u
ROP w Polsce ważne daty 1991 I Ogólnopolska Konferencja na temat retinopatii wcześniaków w Lublinie ustalono nazwę jednostki RETINOPATIA WCZEŚNIAKÓW 1992 - Wytyczne odnośnie badań przesiewowych ROP: urodzone < 36Hbd i/lub masą ur. < 2500g 1995 Międzynarodowa Konferencja na temat retinopatii wcześniaków (CZD, Warszawa) 2014 nowe wytyczne 33Hbd i/lub masą ur. 1800g
AKTUALNE wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO)- badania przesiewowe ROP (aktualizacja z dn. 25.10.2016) Konsensus lekarzy Neonatologów i Sekcji Okulistyki Dziecięcej: wcześniaki urodzone 33 Hbd i ur. masa ciała 1800 g wcześniaki > 33 Hbd i/lub masą >1800g z niewydolnością naczyniowo-oddechową niskim przyrostem masy ciała i innymi patologiami wcześniactwa, które neonatolog kwalifikuje do badania ze względu na stan ogólny i wysokie ryzyko ROP Pierwsze badanie w 4 tygodniu wieku chronologicznego Dalsze kontrole uzależnione od stanu klinicznego stwierdzonego przez konsultującego okulistę
AKTUALNE wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO)- badania przesiewowe ROP (aktualizacja z dn. 25.10.2016) Badania powinny być wykonywane do pełnego unaczynienia siatkówki lub pojawienia się wyraźnej regresji choroby (po 40. tygodniu wieku skorygowanego) lub powstania wskazań do terapii. Badania kończy się, jeżeli stwierdza się unaczynienie siatkówki w strefie III oraz brak cech ROP w strefie I i II.
Wytyczne dotyczące badań przesiewowych na świecie Clare M. Wilson, Anna L. Ells, Alistair R. Fielder: Challenge of Screening for Retinopathy of Prematurity Clin. Perinatol 40(2013) 241-259
Clare M. Wilson, Anna L. Ells, Alistair R. Fielder: Challenge of Screening for Retinopathy of Prematurity Clin. Perinatol 40(2013) 241-259
Należy pamiętać, że badanie oczu jest dużym stresem dla dziecka i może wpływać na jego stan ogólny Kumar H., Nainiwal S., Singha U., Rajvardhan A., Paul V.K.: Stress induced by screening for retinopathy of prematurity. J.Pediatr. Ophthalmol. Strabismus.2002; 39(6), 349-350.
Leczenie ROP w Polsce Od 2001 do 2016 roku Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy zakupiła 24 lasery diodowe do 19 ośrodków
Leczenie ROP w Polsce Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy zakupiła 12 aparatów RetCam do 9 ośrodków w Polsce
AKTUALNE wytyczne PTO wskazania do leczenia ROP Typ I ROP dowolne stadium ROP strefa I, choroba plus, st. 3 bez choroby plus, strefa I, st. 2 lub 3, choroba plus, strefa II. Choroba plus powinna obejmować co najmniej dwa kwadranty Laseroterapia do 72 godzin
AKTUALNE wytyczne PTO wskazania do leczenia ROP iniekcje anty-vegf o Agresywna tylna ROP (APROP) o Gwałtowna progresja zmian z chorobą plus o Progresja choroby mimo laseroterapii o Występowanie rubeosis iridis i wąskiej źrenicy oraz nieprzeziernych ośrodków optycznych uniemożliwiające przeprowadzenie laseroterapii
Decyzja Konsultanta Krajowego ds. okulistyki - postępowanie w przypadku odwarstwienia siatkówki w przebiegu ROP Preferowana witrektomia z małego cięcia (25 lub 27 G) z zaoszczędzeniem soczewki Jeżeli istnieje konieczność - operacje obustronne podczas jednego znieczulenia ogólnego Celowe jest wykonanie witrektomii w stadium 4A lub 4B Nie rekomenduje się leczenia st. 5 Operacja jak najwcześniej, w początkowych fazach występowania odwarstwienia (wiek skorygowany około 41 tyg.). Schemat postępowania (dostępne w wytycznych PTO) W przypadku stwierdzenia progresji ROP do odwarstwienia siatkówki należy: skontaktować się z Pracownią Chorób Narządu Wzroku Wcześniaków Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w celu umówienia konsultacji kwalifikującej do zabiegu witrektomii. Dane kontaktowe: Pracownia Chorób Narządu Wzroku Wcześniaków Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UMP w Poznaniu, ul. Długa 1/2, 61-848 Poznań Dr hab. n. med. Anna Gotz-Więckowska Dr n. med. Marta Pawlak tel.: (61) 8549-514 (Pracownia) (61) 8549-284 (Sekretariat Kliniki) lub drogą mailową: a.gotzwieckowska@gmail.com martapawlak007@gmail.com
ROP na świecie Retinopathy of prematurity: A global perspective of the epidemics, population of babies at risk and implications for control Early Human Development. Gilbert, Clare. Published February 1, 2008. Volume 84, Issue 2. Pages 77-82. 2008. Figure 4:Likely distribution of blindness in children due to retinopathy of prematurity as a public health problem, using infant mortality rates as an indicator. [Reproduced with permission from Eye 2007 21: 1338 43 ].
Wyniki leczenia ROP w Polsce Dane Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy: do listopada 2016 r. przebadano 203 156 wcześniaków przeprowadzono ponad 8 516 zabiegów laserowych wzrok uratowano 8 187 wcześniakom
Odwarstwienie siatkówki u dzieci leczonych z powodu ROP w Polsce Brak danych Centrum Okulistyki Dziecięcej (prof. Prost) przed 5 laty rocznie 70-80 witrektomii (skorygowany wiek operowanych dzieci?) w 2016 32 witrektomie (refundacja NFZ) ~ 10 odpłatnie Za granicą (refundacja NFZ) w 2016 4 witrektomie W ośrodku poznańskim (od maja 2016) 5 witrektomii (4 dzieci) wiek skorygowany operowanych dzieci 44,7
Publikacje polskie na temat ROP piśmiennictwo polskie Badania Seroczyńskiej i wsp. w 2003 r grupa 1014 dzieci i młodzieży będących członkami Polskiego Związku Niewidomych dzieci niewidome i prawie niewidome z powodu ROP: do lat 3 28%, 3-7 lat 26,4%. Opublikowano kilkanaście prac (poza wieloośrodkowym badaniem regionu warszawskiego Prematuritas) jednoośrodkowych analizujących wyniki laseroterapii Seroczyńska M, Grałek M, Kanigowska K. Analiza zmian przyczyn ślepoty i znacznego pogorszenia widzenia u dzieci i młodzieży urodzonych w latach 1974-2004. Med Wieku Rozw. 2007;9(2):193-216. Rutkowska M, Helwich E i wsp. 2 letnia ocena rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w regionie Warszawy: prospektywne badania kohortowe Prematuritas. Med Wieku Rozwoj. 2005 Jul-Sep;9(3 Pt 1):249-69
Publikacje polskie na temat ROP piśmiennictwo światowe Brak publikacji na temat występowania i wyników leczenia ROP w Polsce Prezentacja z 2011 Gillian Adams: (Moorfields Eye Hospital i UCL Institute of Ophthalmology, London, UK) 50,000 dzieci niewidomych na świecie z powodu ROP, W 2000 r. w Wielkiej Brytanii ślepota u 3% dzieci z powodu ROP, w Polsce i Rosji ponad 50%. Nie podano źródła tych danych
Publikacje polskie na temat ROP piśmiennictwo światowe
ROP w naszym ośrodku w 2016 roku Liczba dzieci urodzonych w GPSK 33 t.c. Z ROP Po laseroterapii siatkówki (sam laser) Laseroterapia + iniekcja Ranibizumabu Po iniekcji Ranibizumabu (sam Ranibizumab) Laseroterapia + iniekcja Ranibizumabu + witrektomia Łącznie leczonych pacjentów 7824 464 86 24 7 4 3 38 Pacjenci urodzeni w GPSK Pacjenci przekazani z innych ośrodków 8 (33,3%) 7 (100%) 3 (75%) 0 (0%) 18 (47,4%) 16 (66,7%) 0 (0%) 1 (25%) 3 (100%) 20 (52,6%) Z 464 pacjentów 3,9% (18 pacjentów) wymagało leczenia.
ROP w naszym ośrodku styczeń 2012 - czerwiec 2013 LASEROTERAPIA U DZIECI URODZONYCH W GPSK 24 NOWORODKI Średnia doba laseroterapii 65 dzień życia Średni wiek skorygowany laseroterapii 34,6 t.c. Średnia urodzeniowa masa ciała 786 g Średni wiek ciążowy 25,62 t.c. LASEROTERAPIA U DZIECI PRZYJĘTYCH Z ZEWNĄTRZ 26 NOWORODKÓW Średnia doba laseroterapii 66,7 Średni wiek skorygowany laseroterapii 35,8 t.c. Średnia urodzeniowa masa ciała 947,80 g Średni wiek ciążowy 26,65 t.c.
Wnioski: o o Konieczne są modyfikacje wytycznych odnośnie badań przesiewowych ROP w Polsce oraz stworzenie nowych standardów opieki ambulatoryjnej wcześniaków o Konieczne jest zebranie i analiza danych z wszystkich ośrodków w Polsce leczących ROP o Wskazane jest ujednolicenie nazewnictwa ROP i opisów konsultacji okulistycznych w dokumentacji medycznej