Gospodarka odpadami z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Bogusława Madej Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ZłoŜem WyŜszy Urząd Górniczy Kielce 16.09.2011r.
Ustawa o odpadach wydobywczych Ustawa z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych opublikowana została w Dzienniku Ustaw Nr 138 poz. 865 z dnia 31 lipca 2008r. Ustawa weszła w Ŝycie 15 sierpnia 2008r. Kilka artykułów wchodzi w Ŝycie z dniem 1 maja 2012r. oraz 1 maja 2014r. 2
Wyłączenia Przepisów ustawy nie stosuje się do: 1) odpadów powstałych w wyniku poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóŝ oraz ich magazynowania i przeróbki, które nie są bezpośrednio związane z tymi działaniami; 2) odpadów powstałych w wyniku poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóŝ oraz ich magazynowania i przeróbki z obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej; 3
Wyłączenia Przepisów ustawy nie stosuje się do (c.d.): 3) wtłaczania wód do górotworu w rozumieniu ustawy Prawo geologiczne i górnicze; 4) mas ziemnych lub skalnych przemieszczanych w związku z wydobywaniem kopalin ze złóŝ jeŝeli koncesja na wydobywanie kopalin ze złóŝ udzielona na podstawie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze lub miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego określa warunki i sposób ich zagospodarowania. 4
Zakład górniczy NiezaleŜnie od tego, czy w danym zakładzie górniczym masy ziemne lub skalne przemieszczane w związku z wydobywaniem kopalin ze złóŝ podlegają przepisom ustawy o odpadach wydobywczych, czy teŝ nie istnieje obowiązek przedstawienia gospodarki tymi masami w planie ruchu zakładu górniczego. 5
Program gospodarowania odpadami Posiadacz odpadów wydobywczych jest obowiązany do przedłoŝenia właściwemu organowi programu gospodarowania odpadami przed rozpoczęciem działalności związanej z wytwarzaniem lub gospodarowaniem odpadami. 6
Program gospodarowania odpadami Cele: zapobieganie powstawaniu odpadów wydobywczych i ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko, Zapewnienie w pierwszej kolejności odzysku odpadów wydobywczych, w tym ponownego ich wykorzystania tam, gdzie jest to uzasadnione z przyczyn technologicznych i ekonomicznych oraz zgodne z przepisami o ochronie środowiska, zapewnienie bezpiecznego unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, w szczególności przez dokonanie na etapie projektowania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych analizy sposobu gospodarowania nimi i po jego zamknięciu, oraz przez wybór projektu. 7
Program gospodarowania odpadami Posiadacz odpadów wydobywczych jest obowiązany do uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami Decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydaje się po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora okręgowego urzędu górniczego oraz właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta 8
Program gospodarowania odpadami Opis działań mających na celu zapobieganie powstawaniu odpadów wydobywczych, ograniczaniu ich ilości oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko przeniesienie pierwszej zasady gospodarowania odpadami, obowiązującej dla wszystkich rodzajów odpadów 9
Program gospodarowania odpadami Opis działań mających na celu odzysk odpadów wydobywczych, jeŝeli jest on technologicznie i ekonomicznie uzasadniony oraz zgodny z przepisami o ochronie środowiska modyfikacja drugiej zasady gospodarowania odpadami 10
Program gospodarowania odpadami ocena ryzyka obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych kluczowy dokument w przypadku obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, wpływa na decyzję o zakresie obowiązków wynikających z ustawy, w oparciu o gotowy projekt obiektu, określający jego parametry. 11
Program gospodarowania odpadami Klasyfikacja obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych dokonana zgodnie z oceną ryzyka, decyduje o zakresie obowiązków wynikających z ustawy, kryteria klasyfikacji obiektu, 12
Program gospodarowania odpadami Wyszczególnienie rodzaju odpadów wydobywczych przewidzianych do składowania w obiekcie unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, z uwzględnieniem charakterystyki tych odpadów zaliczenie odpadów do obojętnych, niebezpiecznych lub innych niŝ niebezpieczne i obojętne, wpływ na zakres obowiązków posiadacza, kilka rodzajów odpadów o róŝnych kodach, kryteria zaliczania do odpadów obojętnych, wykorzystanie np. danych z dokumentacji geologicznej. 13
Program gospodarowania odpadami Określenie łącznej ilości odpadów wydobywczych przewidzianych do wytworzenia w ciągu roku wielkość uzaleŝniona od planowanego wydobycia, prawdopodobna zmiana w przepisach, podanie łącznej ilości odpadów wydobywczych przewidzianych do wytworzenia w trakcie eksploatacji złoŝa, co powinno być powiązane z danymi zawartymi w projekcie zagospodarowania złoŝa. 14
Program gospodarowania odpadami Opis procesów, podczas których powstają odpady wydobywcze sposób udostępnienia złoŝa, system eksploatacji, jakość złoŝa (np. występowanie przerostów lub innych zanieczyszczeń). 15
Program gospodarowania odpadami Opis procesów przeróbki odpadów wydobywczych definicja pojęcia przeróbki kopalin, definicja odpadów przeróbczych, będących podgrupą odpadów wydobywczych. 16
Program gospodarowania odpadami Skutki dla środowiska i zdrowia ludzi spowodowane unieszkodliwianiem odpadów wydobywczych oraz działania zapobiegawcze, które naleŝy podjąć w celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko podczas eksploatacji obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych i po jego zamknięciu wynikają z: projektu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (parametry techniczne, lokalizacja), charakterystyki odpadów. 17
Program gospodarowania odpadami Opis technologii i środków technicznych słuŝących zapobieganiu powstawania poŝarów w obiektach unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, na których są składowane odpady zawierające części palne dodatkowy wymóg, znaczna część wytwarzanych odpadów wydobywczych pochodzi z górnictwa węgla kamiennego, konieczność prowadzenia działań w zakresie profilaktyki poŝarowej. 18
Program gospodarowania odpadami Zakres i sposób monitoringu wyrobisk górniczych preferowane rozwiązania polegające na umieszczaniu wytworzonych odpadów ponownie w miejscu z którego pochodzą, nie jest to składowanie odpadów w obiekcie unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. 19
Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami powinno odbywać się z uwzględnieniem następujących warunków: zabezpieczenia stabilności odpadów wydobywczych, zapobiegania zanieczyszczeniu gleby, wód powierzchniowych i podziemnych, zapewnienia monitoringu wyrobisk górniczych wypełnianych odpadami. 20
Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami Do wypełniania wyrobisk górniczych odpadami pochodzącymi z własnego zakładu górniczego stosuje się przepisy ustawy Prawo geologiczne i górnicze. 21
Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami c.d. Do wypełniania wyrobisk górniczych odpadami innymi niŝ z własnego zakładu górniczego stosuje się przepisy ustawy o odpadach; jeŝeli wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami innymi niŝ z własnego zakładu górniczego jest prowadzone w ruchu zakładu górniczego, to zastosowanie mają równieŝ przepisy ustawy Prawo geologiczne i górnicze. 22
Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami c.d. Szczegółowe warunki dotyczące wypełniania wyrobisk górniczych w ruchu zakładu górniczego odpadami określają przepisy rozporządzeń w sprawie prowadzenia ruchu (tzw. bhp ) wydane na podstawie ustawy Prawo geologiczne i górnicze. 23
Wypełnianie wyrobisk górniczych odpadami c.d. Sposób realizacji 3 warunków dotyczących wypełniania wyrobisk górniczych odpadami określa się w planie ruchu zakładu górniczego 24
Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011r. Art. 120. 1. Minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw pracy, spraw wewnętrznych oraz środowiska, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania dotyczące prowadzenia ruchu poszczególnych rodzajów zakładów górniczych, w zakresie: bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko, bezpieczeństwa poŝarowego, gospodarki złoŝami kopalin w procesie ich wydobywania, przygotowania wydobytych kopalin do sprzedaŝy, ochrony środowiska, podstawowych obiektów, maszyn i urządzeń zakładu górniczego. 25
Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011r. Art. 110. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania dotyczące treści planu ruchu zakładu górniczego oraz planu ruchu likwidowanego zakładu górniczego, róŝnicując je zaleŝnie od rodzaju i metody prowadzonej działalności oraz uwzględniając specyfikę działalności wykonywanej w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej. 26
Zmiany w przepisach obowiązujących Z dniem 1 maja 2012 r. wygasają koncesje na wydobycie kopalin ze złóŝ w części określającej warunki oraz sposób zagospodarowania mas ziemnych lub skalnych, usuwanych w związku z wydobywaniem kopalin ze złóŝ wraz z ich przerabianiem. ; Z dniem 1 maja 2012 r. wygasają plany zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego w części określającej warunki oraz sposób zagospodarowania mas ziemnych lub skalnych usuwanych w związku z wydobywaniem kopalin ze złóŝ wraz z ich przerabianiem.. 27
Najlepsze dostępne techniki (BAT) Ustawa o odpadach wydobywczych: obowiązek uwzględniania w stosowanych rozwiązaniach najlepszych dostępnych technik, dokument referencyjny (BREF) w sprawie najlepszych dostępnych technik gospodarowania odpadami z przemysłu wydobywczego, dostępny na stronie internetowej Wspólnego Centrum Badawczego (http://eippcb.jrc.es) w zakładce dokumenty referencyjne. 28
Najlepsze dostępne techniki (BAT) Dokument BREF w języku angielskim, ok. 500 stron zagadnienia związane z gospodarką odpadami przeróbczymi i skałą płonną, z wyodrębnieniem działań, które moŝna uznać za przykłady dobrej praktyki 29
Najlepsze dostępne techniki (BAT) Dokument BREF - uwzględniono gospodarowanie odpadami z wydobywania i przeróbki: rud metali, wybranych surowców przemysłowych: baryt, boran, skalenie (w przypadku zastosowania flotacji), fluoryt, wapienie (jeśli podlegają przeróbce), kaolin (w przypadku zastosowania flotacji), fosforyty, surowce potasowe, stront, talk (w przypadku zastosowania flotacji), w przypadku węgla tylko gdy jest poddawany przeróbce (w Polsce - węgiel kamienny), nie odnosi się do kwestii gospodarowania odpadami z górnictwa ropy naftowej i gazu ziemnego. 30
Dziękuję za uwagę 31