Szlaki migracji barszczy na Dolnym Śląsku

Podobne dokumenty
Czy w górach jesteśmy bezpieczni od barszczy?

Uprawy barszczu w niżowej części regionu

Parzące barszcze we Wrocławiu. Czy mieszkańcy są bezpieczni?

Historia uprawy barszczu Sosnowskiego w Polsce

Wprowadzenie parzących barszczy do dolnośląskich upraw

Kto powinien usuwać parzące barszcze? Aspekty prawne

Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Problemy i sukcesy w zwalczaniu barszczu w powiatach: jeleniogórskim, kłodzkim i wrocławskim

Artykuł 21. Szkolenia z zagrożenia barszczem Sosnowskiego w latach Marta Walkowiak

Inwazja barszczu Sosnowskiego na Łotwie

Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy?

FINANSOWANIE ZE ŚRODKÓW UNIJNYCH ZWALCZANIE GATUNKÓW INWAZYJNYCH. 14 października 2015 r.

Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.

Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku

Zwalczanie barszczu Sosnowskiego w województwie dolnośląskim w latach relacje mediów

Klub Przyrodników. Świebodzin, 1 czerwca Nadleśnictwo Jawor i Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu

UCHWAŁA NR XXIV/191/16 RADY MIASTA GRAJEWO. z dnia 24 sierpnia 2016 r.

2. Czy została określona minimalna oraz maksymalna wartość projektu (jakiś czas temu była taka informacja na stronie, aktualnie jej brakuje)?

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

STUDIO ZIELENI Barbara Wigier. Ul. Południowa Bieniewice. Styczeń 2015 r.

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe

Gorzów Wielkopolski, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (

Natura 2000 co to takiego?

Zagrożenie barszczem Sosnowskiego

UCHWAŁA NR 647/XXXVII/2017 RADY MIASTA PŁOCKA. z dnia 24 października 2017 r.

Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

dr Anna Krzysztofiak dr Lech Krzysztofiak Wigierski Park Narodowy r. GDOŚ Warszawa

2. Odnawianie lasu po wycince (drzewa rodzime) B

Gorzów Wielkopolski, dnia 28 kwietnia 2014 r. Poz. 938

NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R.

Komu parzące barszcze NIE szkodzą?

628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

Użytkowanie łąk i pastwisk a ochrona obszarów Natura 2000 na Dolnym Śląsku

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE

WPŁYW BARSZCZU SOSNOWSKIEGO (HERACLEUM SOSNOWSKYI MANDEN.) NA STRUKTURĘ I SKŁAD FLORYSTYCZNY FITOCENOZ

Program usuwania wraz z inwentaryzacją stanowisk barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie Gminy Kołobrzeg

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

Regulacje prawne dotyczące zwalczania obcych gatunków roślin w Polsce

Potrzeba rzeczywistego uwzględniania zagadnień ochrony zasobów przyrody i krajobraz w planowaniu przestrzennym na poziomie województwa

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych

Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody

Zagrożenie barszczem Sosnowskiego

PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY RODOWISKOWY. Czym jest program rolnośrodowiskowy? Cel działania. Beneficjent

Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.

KOMUNIKAT dot. ZWALCZANIA BARSZCZU SOSNOWSKIEGO. Dotacja na kategoryzację wiejskiej bazy noclegowej

UCHWAŁA. Nr XXII/579/16 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO. z dnia 26 września 2016 roku

Jak łatwo się pomylić. Rośliny podobne do barszczu Sosnowskiego

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.

INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253

PODANIE. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn ul. Piłsudskiego Działoszyn. Działoszyn,

dr Joanna Bloch-Orłowska dr inż. Katarzyna Żółkoś

UCHWAŁA NR XX/130/16 RADY MIASTA SIEMIATYCZE. z dnia 15 czerwca 2016 r.

Planowanie przestrzenne w gminie

Ekoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody

Natura 2000 co to takiego?

1) w 1. a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

Gmina Sompolno (Sompolinek, Ośno Górne, Ośno Dolne) Celem inwestycji jest rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 269 na odcinku Sompolinek - Lubotyń

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r.

OFERTA INWESTYCYJNA GMINY STRONIE ŚLĄSKIE

Małgorzata Miłosz Włodzimierz Jędrzejewski

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO. Kraków, dnia 20 marca 2012 r. Poz UCHWAŁA NR XVIII/295/12 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

Urban MAES usługi ekosystemowe na obszarach zurbanizowanych

kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ECTS w semestrze Przedmioty ogólne Przedmioty podstawowe

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

Chruściki zbiorników antropogenicznych stan poznania i problemy badawcze. Aneta Pepławska

Ekologiczne i techniczne uwarunkowania wykorzystania przejść przez wybrane grupy zwierząt

Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt

UWAGA BARSZCZ SOSNOWSKIEGO

Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa

Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442

Jak wygląda budowa programu rolnośrodowiskowego?

3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm

Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.

Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i

UKŁADY OSADNICZE. Fot. 2. Wieś Dzwonkowice położona na wysoczyźnie. Luźny, przydrożny układ osadniczy. Atrakcyjny element krajobrazu kulturowego.

Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych

Położenie rezerwatu Słone Łąki

20 lat od powodzi tysiąclecia na Dolnym Śląsku

Gorzów Wielkopolski, dnia 20 grudnia 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 38/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM

Gorzów Wielkopolski, dnia 11 maja 2017 r. Poz. 1191

Projekty Klubu Przyrodników skierowane na ochronę torfowisk

Załącznik nr 3 do zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2014 r.

Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu

Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 17 UCHWAŁA NR XLIX/871/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r.

Protokół Andrzej Ruszlewicz Tomasz Gottfried

Wiadomości. Ostrzeżenie - Barszcz Sosnowskiego

JEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005

Realizacja projektu "Mała Retencja - Duża Sprawa - kampania na rzecz poprawy małej retencji na obszarach wiejskich"

UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK. z dnia r.

Transkrypt:

Artykuł 5 Szlaki migracji barszczy na Dolnym Śląsku Michał Śliwiński Jedną z możliwości ograniczenia ekspansji parzących barszczy w skali regionu jest ograniczenie dostępności siedlisk, wzdłuż których migrują. Wykaz szlaków rozprzestrzeniania się tych roślin jest jednak zbyt obszerny, aby móc skutecznie odizolować je od tego gatunku. W Polsce, oba gatunki rozprzestrzeniają się na terenach zaburzonych w wyniku naturalnych bądź antropogenicznych czynników, jak: pobocza dróg (Ziarnek, Ziarnek 2006; Nobis 2008; Korniak i in. 2011), torowiska (Wrzesień, Denisow 2006), rowy melioracyjne wokół dawnych plantacji (Śliwiński, Anioł-Kwiatkowska 2011) oraz brzegi rzek i strumieni (Korniak, Środa 1996; Piątek 2007; Sobisz 2007). W południowej części Równiny Nowogardzkiej, barszcz Sosnowskiego migruje wzdłuż dróg, na skrajach pól i lasów (Konopska 2011). Natomiast osobniki barszczu Mantegazziego rozprzestrzeniają się głównie wzdłuż rowów melioracyjnych, rzek i zbiorników wodnych (Ćwikliński 1973; Brej 2001; Ziarnek, Ziarnek 2006, Krawczyk 2010), rzadziej wzdłuż dróg (Brej 2001). Na Dolnym Śląsku, występowanie barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i barszczu Mantegazziego Heracleum mantegazzianum stwierdzono na 17 typach form użytkowania terenu, z których przynajmniej 6 należy uznać za ich szlaki migracji. Są to przydroża, brzegi rzek i zbiorników wodnych, rowy melioracyjne, obrzeża pól i miedze, skarpy wałów i obrzeża lasów. Wiedza o nich jest powszechnie dostępna w różnych naukowych i popularnonaukowych opracowaniach. Oba gatunki barszczy, chociaż są tożsamej biologii, nieznacznie różnią się preferowanymi siedliskami, a tym samych szlakami migracji. Może wynikać to z faktu, że barszcz Mantegazziego preferuje siedliska bardziej zacienione, niż barszcz Sosnowskiego, który jest częściej spotykany na terenach otwartych. Analizy przedstawione w opracowaniu regionalnym wykazały, że na 100 stanowisk barszczu Mantegazziego, 54 spotkamy na brzegach rzek, 16 na przydrożach, po 1 na Śliwiński M. 2017. Szlaki migracji barszczy na Dolnym Śląsku. Materiały projektu edukacyjnego "Jak nie sparzyć się barszczem", artykuł 5. Dolnośląski Klub Ekologiczny, Wrocław, 5 s. 1

obrzeżu lasu i zbiornika wodnego. Czyli aż 72% stanowisk wskazuje na stałą ekspansję gatunku. Pozostałe miejsca występowania barszczy to ich zdobyte przyczółki: wokół zabudowań, na odłogach, łąkach itp. Natomiast na 100 stanowisk barszczu Sosnowskiego, 36 rozprzestrzeniało się na przydrożach, 11 na brzegach rzek, 7 wzdłuż rowów melioracyjnych, 4 na obrzeżach pól, lasów i miedz - łącznie daje to 58% stanowisk w migracji, pozostałe to przyczółki. Wynikają z tego dwa ważne wnioski - gatunek barszcz Mantegazziego można uznać za bardziej inwazyjny, na co wskazuje sytuacja tej rośliny w wielu krajach Europy Zachodniej, gdzie szybko kolonizuje zwłaszcza doliny rzek. Drugim wnioskiem jest to, że barszcz Sosnowskiego jest nadal bardziej związany z krajobrazem rolniczym, w którym był introdukowany, na co też wskazują szlaki jego migracji. Barszcz Mantegazziego nad Bystrzycą Dusznicką, rok 2016 (fot. Michał Śliwiński) Na Dolnym Śląsku, inwazji Heracleum sosnowskyi i Heracleum mantegazzianum sprzyjają formy użytkowania terenu o charakterze liniowym o dużej sile czynnika transportującego ich nasiona. Najwięcej wystąpień obu gatunków odnotowano na terenach, na których stwierdzono kierunkowy ruch wody lub innej formy transportu o dużym natężeniu. Płaty roślinności z udziałem Heracleum sosnowskyi na przydrożach, brzegach rzek i terenach zabudowanych opisywały 47% wszystkich jego wystąpień. Liczba ta była jeszcze wyższa dla Heracleum mantegazzianum i wynosiła aż 79%. Dla porównania, liniowe formy użytkowania terenu charakteryzujące się słabą intensywnością czynnika transportującego, jak miedze czy skarpy wałów, brzegi stawów i jezior opisywały tylko 2

7% płatów roślinności z udziałem Heracleum sosnowskyi i 3% płatów z osobnikami Heracleum mantegazzianum. Siła czynnika transportowego nie miała znaczenia tylko na przydrożach, ponieważ rośliny te stwierdzano w podobnej liczbie zarówno przy ścieżkach wiejskich, miejskich chodnikach osiedlowych czy poboczach dróg krajowych. Przydroża przy dawnym PGR w Łężycach, rok 2010 (fot. Michał Śliwiński) Szlaków migracji parzących barszczy nie można zamknąć, przydrożna i nadrzeczna zieleń pozostają otwarte dla wszystkich roślin. Można jednak ograniczać ich dostępność dla niepożądanych gatunków, poprzez wykonywanie częstych zabiegów agrotechnicznych w miejscach najbardziej podatnych na inwazje. Z danych naukowców wynika, że na Dolnym Śląsku są to właśnie brzegi rzek i przydroża. Niszczenie lokalnych stanowisk barszczy należałoby rozpocząć nie od zwartych skupień tych roślin (mimo iż one są najbardziej widoczne), lecz od pojedynczych osobników na obrzeżach plantacji, nierzadko rosnących już w odległości kilkuset metrów, ukrytych w przydrożnych rowach, na obrzeżach zadrzewień, czy w korytach rzek. Dopiero po eliminacji skrajnych osobników barszczy zdobywających nowe szlaki migracji można skierować się ku zwartym plantacjom roślin. W przeciwnym razie, nawet jeżeli uda się zniszczyć dużą plantację barszczy na odłogu, nie zatrzymamy inwazji w skali lokalnej, ponieważ osobniki przy szlakach migracyjnych nadal będą rozsiewać swoje nasiona. Za kilka lat może okazać się, że po zniszczeniu plantacji barszczy, ocalałe osobniki utworzyły wzdłuż przydroży gęste szpalery - i usuwanie trzeba będzie rozpocząć od nowa, tym razem nie w jednym miejscu, lecz w kilku jednocześnie. Większą 3

uwagę należy poświęcić przydrożom, ponieważ jest to szlak migracji wykorzystywany nie tylko przez barszcze, ale również ludzi. Regularne wykaszanie przydroży wydaje się być czynnością prostą, ale za wszystko trzeba zapłacić - nie każdą gminę na to stać. W przypadku nadrzecznych stanowisk barszczy nad średnimi rzekami regionu (Nysa Kłodzka, Ślęza) i ich dopływami (np. Bystrzyca Dusznicka), wykaszanie roślinności porastającej ich brzegi nie jest tam wykonywane, z wyjątkiem koryt na terenach zabudowanych. Do czasu, kiedy Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu nie podejmie działań w zakresie selektywnego usuwania barszczu (głównie Mantegazziego) z brzegów rzek, wodne szlaki migracji barszczy pozostają niezagrożone w skali lokalnej, a przez to całego regionu. dr Michał Śliwiński Materiały źródłowe: Brej T. 2001. Interesujące gatunki chwastów Masywu Śnieżnika, Gór Bialskich i Złotych. Annales Silesiae XXXI: 99-107. Ćwikliński E. 1973. Heracleum mantegazzianum Somm. et Lev. - roślina mało znana. Zesz. Nauk. A.R. w Szczecinie 39: 53 60. Konopska K. 2011. Invasive alien plants of the southern part of Nowogard Plain (NW Poland). Biodiv. Res. Conserv. 21: 31-38. Korniak T., Środa M. 1996. Występowanie Heracleum sosnowskyi Manden. w północnowschodniej Polsce. Zeszyty Naukowe Nr 196, Rolnictwo 38: 157-163. Korniak T., Wąsowicz K., Kołodziej P. 2011. Występowanie Heracleum sosnowskyi Manden. wzdłuż dróg w północno-wschodniej Polsce. Ekologia i TechnikaXIX, 3A: 166-171. Krawczyk R. 2010. Notatki florystyczne z N części Kotliny Sandomierskiej (SE Polska) Fragm. Flor. Geobot. Polon. 17(1): 9-18. Nobis A. 2008. Rośliny naczyniowe wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. Prace Botaniczne 421: 1-341. Piątek G. 2007. Ochrona i restytucja górskich i podgórskich lasów łęgowych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej R.9. 2/3(16): 177-182. Sobisz Z. 2007. Phytocoenoses with Heracleum sosnowskyi Manden. in Central Pomerania. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXVI, Bot-Stec. 11: 53-56. 4

Śliwiński M., Anioł-Kwiatkowska J. 2011. Rozprzestrzenianie się Heracleum sosnowskyi Manden. i Hercleum mantegazzianum Sommier & Levier (Apiaceae) w aglomeracji wrocławskiej. Bad. Fizj. R. II (B60): 151-163. Wrzesień M., Denisow B. 2006. The usable taxons in spontaneous flora of railway areas of the central-eastern part of Poland. Acta Agrobotanica 59(2): 95-108. Ziarnek M., Ziarnek K. 2006. Chronione, zagrożone i rzadko spotykane gatunki roślin gmin Gościno, Rąbino, Rymań i Sławoborze na Pomorzu Zachodnim. Bad. Fizj. Pol. Zach. 55: 139152. 5