INTELIGENTNE INSTALACJE ELEKTRYCZNE

INTELIGENTNE INSTALACJE ELEKTRYCZNE Część 1: Inteligentny budynek, dom i instalacja Mgr inŝ. Mirosław Kobusiński Politechnika Wrocławska, Instytut Energoelektryki Inteligentny budynek Inteligentny budynek - potocznie budynek wyposaŝony w układy instalacyjne, które są w stanie samoczynnie wykonywać zaprogramowane funkcje sterowania, wykorzystując zarówno polecenia uŝytkowników instalacji jak i cały szereg wielkości fizycznych mierzonych wewnątrz jak i na zewnątrz budynku 1

Inteligentny dom, budynek moŝliwości sterowania - gadŝety Inteligentny dom, budynek integracja instalacji 2

Inteligentny dom, budynek integracja instalacji Budynek inteligentny główne uwarunkowania rozwojowe Postęp technologiczny + Wzrost dobrobytu (dąŝenie do komfortu) + Kryzys ekonomiczny (dąŝenie do zmniejszenia zuŝycia energii) BUDYNEK INTELIGENTNY 3

Instalacje inteligentne uwarunkowania rozwojowe Rozwój technologiczny techniki instalacyjnej: doskonalenie aparatury, osprzętu instalacyjnego i oprzewodowania wprowadzenie aparatury modułowej o znacznie lepszych parametrach łączeniowych i precyzji charakterystyk rozwój technik informatycznych Instalacje inteligentne uwarunkowania rozwojowe Wprowadzenie nowoczesnych metod automatyzacji i sterowania pracą instalacji: Automatyzacja instalacji elektrycznej (uzaleŝnienie od róŝnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych) Powiązanie instalacji elektrycznej z innymi systemami instalacyjnymi (instalacje klimatyzacyjne, grzewcze, telefoniczne, ostrzegawcze) Wprowadzenie systemowego sterowania zdalnego inteligentnego 4

Budynek inteligentny uwarunkowania rozwojowe Wyścig zbrojeń rozwój technologii wojskowych i kosmicznych (komputeryzacja, automatyzacja procesów, produkcja robotów, rozwój technologii niskoenergetycznych, telekomunikacja, korzystanie z energii słonecznej) budynki przemysłowe budynki biurowe i komercyjne budynki mieszkalne Inteligentny budynek aplikacje Przemysłowe (zwłaszcza high-tech i biotechnologia) Placówki naukowe (zwłaszcza laboratoria badawcze) PrestiŜowe biurowce Banki DuŜe obiekty handlowe (supermarkety) Lotniska Sale koncertowe, multipleksy Szpitale (zwłaszcza bloki operacyjne) Luksusowe hotele 5

Budynek inteligentny integracja systemów budynkowych SYSTEMY AUTOMATYCZNEGO STEROWANIA BUDYNKIEM STEROWANIE MONITORING KONTROLA SYSTEMY TECHNICZNEJ OBSŁUGI BUDYNKU Budynek inteligentny systemy technicznej obsługi budynku SYSTEMY TECHNICZNEJ OBSŁUGI BUDYNKU HVAC (pol. WKO) + INSTALACJE SYSTEMY (URZĄDZENIA) MECHANICZNE OCHRONA I BEZPIECZEŃSTWO KONTROLA PRACY URZĄDZEŃ BUDYNKU 6

Budynek inteligentny instalacje INSTALACJE Instalacje oświetleniowe i siłowe Instalacje wod. kan., gazowa i inne Instalacje teletechniczne, informatyczne itd Budynek inteligentny systemy sterowania Przykład: Sterowanie oświetleniem Przełączanie i ściemnianie Oświetlanie automatyczne Sterowanie stałonatęŝeniowe Sterowanie czasowe Sceny świetlne. 7

Budynek inteligentny systemy sterowania Przykład: Sterowanie osłonami zewnętrznymi (Ŝaluzje fasadowe, rolety, markizy) Sterowanie grupowe i centralne Zabezpieczenia przed deszczem i wiatrem Ustawianie w określonym połoŝeniu Praca nadąŝna za słońcem Programy automatyczne Współpraca z klimatyzacją. Budynek inteligentny sterowanie, monitoring, kontrola Przykład: sterowanie i wizualizacja Przełączniki / przyciski Panele dotykowe i wyświetlacze Zdalne sterowanie podczerwienią Wizualizacja na PC Serwery WEBowe WAP 8

Budynek inteligentny sterowanie, monitorowanie, kontrola Przykład: zarządzanie energią Monitorowanie mocy szczytowej Wykrywanie prądów Monitorowanie sieci zasilającej Redukcja obciąŝenia Pomiar Zliczanie energii Rejestracja danych Wizualizacja Budynek inteligentny uwarunkowania rozwojowe Idea: NaleŜy dąŝyć do poprawy jakości Ŝycia ludzi przy obniŝeniu obciąŝenia środowiskowego. Odpowiedzą ma być właśnie budynek inteligentny, który dając wysoką jakość zamieszkiwania i uŝytkowania, obniŝa koszty utrzymania i zuŝycie energii (more for less). Zdolność nowego, zawansowanego technologicznie budynku do inteligentnego reagowania na sytuacje doprowadziła do nadania mu nazwy budynku inteligentnego (intelligent building) 9

w budynkach Inteligentny budynek definicja Inteligentny budynek Budynek, który dzięki szeroko pojętej jakości spełnia wymogi uŝytkownika zapewniając mu komfort, rozwój i bezpieczeństwo, przy moŝliwie najniŝszych kosztach. W budynku inteligentnym wszystkie procesy techniczne są sterowane automatycznie, kontrolowane i monitorowane za pomocą systemów automatycznego sterowania. Budynek inteligentny perspektywy rozwoju Wprowadzenie alternatywnych rozwiązań technicznych mających na celu obniŝenie lub całkowitą rezygnację z konsumpcji energii: budynek zrównowaŝony lub przyjazny ekologicznie Sustainable building Green building Climatic building Eco building 10

Budynek zrównowaŝony priorytety Cele integracji automatyki budynku zrównowaŝonego Zachowanie wysokiej jakości komfortu uŝytkowania budynku inteligentnego Zmniejszenie negatywnej presji środowiskowej budynku na środowisko naturalne przede wszystkim przez zmniejszenie zuŝycia energii Zmniejszenie presji środowiskowej budynku na zdrowie człowieka Budynek zrównowaŝony Sustainable building 11

Instalacja inteligentna Inteligentna instalacja elektryczna stanowi jeden z elementów inteligentnego budynku Nie jest to instalacja sama w sobie, lecz tylko uzupełnienie (nadbudowa), czy teŝ dodatkowe wyposaŝenie instalacji tradycyjnej lub konwencjonalnej w określoną technikę sterowania i automatyzacji Instalacja inteligentna ma zwiększyć walory uŝytkowe instalacji konwencjonalnej Budynek inteligentny - kategorie systemów automatyki w technice systemowej budynku W ogólnym podziale systemów automatyki budynków rozróŝnia się: złoŝoność zadań automatyki HBES BAC HA (Home Automation) - stosowane w małych budynkach HBES (Home and Building Electronic HA HomeSystems) Automation - HBES Home and Building Electronic Systems stosowane w budynkach średniej wielkości BAC Building Automation BAC and Control (Building Automation and Control) stosowane w budynkach duŝych HA INSTALACJA KONWENCJONALNA wielkość budynku 12

Inteligentny dom klasyfikacja kategorii systemu automatyki w zaleŝności od wielkości budynku Kategoria systemu automatyki S (small buildings) budynki małe Ranking funkcji HA (home automation)- automatyka domowa - domy jednorodzinne, - mieszkania (apartamenty) w budynkach wielorodzinnych 1. Bezpieczeństwo. 2. Komfort. 3. Oszczędność Budynek inteligentny klasyfikacja kategorii systemu automatyki w zaleŝności od wielkości budynku Kategoria systemu automatyki M (mid-sized buildings) budynki średniej wielkości Ranking funkcji HBES (home and building electronic systems) domowe i budynkowe systemy elektroniczne - szkoły, szpitale, - hotele, - biurowce średniej wielkości - itp. 1. Oszczędność energii. 2. Bezpieczeństwo. 3. Komfort uŝytkowania. 13

w budynkach Budynek inteligentny klasyfikacja kategorii systemu automatyki w zaleŝności od wielkości budynku Kategoria systemu automatyki L (large buildings) budynki duŝe Ranking funkcji BAC (building automation and control)- automatyka i sterowanie budynkiem - duŝe kompleksy biurowe, - dworce kolejowe i lotnicze, - uczelnie wyŝsze :) - duŝe hotele 1. Oszczędność energii. 2. Usprawnienie eksploatacji. 3. Bezpieczeństwo. 4. Komfort uŝytkowania. Klasyfikacja systemów zarządzania budynkami pod względem ich złoŝoności Klasa 0 Klasa 1 Klasa 2 Klasa 3 Klasa 4 Klasa 5 Brak systemów sterowania i zabezpieczeń Brak zintegrowanych systemów sterowania (istniejące systemy nadzoru i/lub sterowania nie komunikują się ze sobą) Częściowy monitoring (obiekt wyposaŝony w wiele systemów nadzoru, a niektóre z nich połączone jednym wspólnym systemem wizualizacji informacji) Pełen monitoring (systemy nadzoru i sterowania połączone jednym wspólnym systemem wizualizacji informacji) Pełen monitoring i częściowe centralne zarządzanie wybranych funkcji Pełne zarządzanie (systemy nadzoru i sterowania praktycznie wszystkimi funkcjami połączone jednym systemem zarządzania) 14

Kategorie instalacji budynków inteligentnych Kategoria A B C WyposaŜenie budynku Pełne wyposaŝenie Systemy zabezpieczeń, Sterowanie oświetleniem i HVAC Tylko system zabezpieczeń Opis Budynek wyposaŝony we wszystkie systemy zabezpieczeń i sterowania Budynek wyposaŝony przynajmniej w system sygnalizacji poŝarowej, włamaniowej, kontroli dostępu oraz sterowanie klimatyzacją i oświetleniem Budynek wyposaŝony przynajmniej w system sygnalizacji poŝarowej, włamaniowej i kontrolę dostępu Standard budynków inteligentnych Budynki z zainstalowanymi elementami inteligencji, a nie mieszczące się w wymienionych klasyfikacjach nie mogą być nazywane budynkami inteligentnymi. Obiekt klasy 5A to najwyŝszy standard techniczny budynku. Obiekt klasy 3C trudno juŝ nazwać mianem budynku inteligentnego. 15

Instalacje inteligentne rodzaje systemów automatyki budynkowej Dwie generacje systemów automatyki budynków: oparte na technice przekaźnikowej, zapoczątkowane w latach 60-70 XX wieku; systemy stosowane do chwili obecnej (SI, Luxor), oparte na komunikacji cyfrowej (KNX/EIB, IHC, LCN, C-BUS, LonWorks, Dupline, X-comfort i in.), początkowo wzorowane na systemach automatyki przemysłowej, z czasem rozwinięte jako systemy autonomiczne; rozwijane od połowy lat 80-tych i początku lat 90-tych XX wieku do chwili obecnej. Podstawy przekaźnikowych systemów instalacyjnych Idea zastosowania przekaźnika bądź stycznika Z obc Przekaźnik Obwód główny (sterowany) 230V 50 Hz A1 Obwód sterowniczy A2 16

System przekaźnikowy SI System SI firmy Doepke Norden Zastosowanie: budownictwo jedno- i wielorodzinne Podstawowe funkcje : - sterowanie oświetleniem stałonatęŝeniowe i zmienne, - sceny świetlne, - sterowanie czasowe, - sterowanie roletami, - czujniki zmierzchowe i siły wiatru Ogólna charakterystyka systemu SI Obwody sterujące zasilane są z zasilaczy 230 V AC/ 24 V DC. Standardowo system wyposaŝany jest w dwa rodzaje zasilaczy, o prądach znamionowych: - 250 ma - 1,3 A. Niektóre przekaźniki wyposaŝone są we własne zasilacze. 17

Ogólna charakterystyka systemu SI Przekaźniki, zaleŝnie od ich konstrukcji, pobierają podczas pracy prąd obciąŝenia. Dla większości z nich jest to od 5 ma do ok. 12 ma. Prąd zasilacza dobiera się sumując prądy znamionowe pobierane przez zasilane z niego przekaźniki. Dobierając zasilacz naleŝy zwrócić uwagę na to, aby nie przeciąŝyć zasilacza nadmierną liczbą przyłączonych do niego urządzeń. Zawsze jest celowym nieco (ok.. 15-30%) przewymiarować zasilacz, aby nie było konieczności jego wymiany z chwilą podłączenia dodatkowych przekaźników, przykładowo podczas dokonywanych zmian w instalacji. Przekaźniki załączające SIR w systemie SI 18

Przekaźniki załączające SIR w systemie SI Przekaźnik na prąd impulsowy SIR16V 18 230V 50 Hz 16 A 15 A1 - Wejście sterownicze odpowiadające monostabilnemu przekaźnikowi z bezpotencjałowym zestykiem roboczym. Jest nadrzędne w stosunku do pozostałych wejść sterowniczych. Rezystor z diodą umoŝliwia wskazania stanu załączenia przekaźnika. A2 - Wejście załącz - wyłącz A3 - Wejście - tylko wyłącz A4 - Wejście - tylko załącz B1 - napięcie robocze 0 V A1 SIR 16 V A2 A3 A4 B1 B2 B2 - napięcie robocze + 24 V Przekaźniki załączające SIR w systemie SI przykład zastosowania : 18 15 230V 50 Hz załączanie i wyłączanie oświetlenia z kilku miejsc A1 SIR 16 V A2 A3 A4 B1 0V + 24 V B2 T7 T1 T2 T3 T4 T5 T6 19

Przekaźniki załączające SIR w systemie SI Przekaźniki roletowe SIRO w systemie SI 20

Przekaźniki roletowe SIRO w systemie SI Przekaźnik SIRO do sterowania silnikiem ze zmianą kierunku wirowania (np. silnikiem Ŝaluzji) 18 230V 50 Hz 2 A 15 16 A1, A3 - wyjście statyczne - podnoszenie i opuszczanie z pierwszeństwem A2, A4 - wyjścia dynamiczne - podnoszenie/stop i opuszczanie/stop B1 A5 - centralnie do góry A7 - centralnie w dół A6 - centralnie stop A8 - impuls wyjściowy 90 s po A1 A3 A2 SIRO A4 A5 A6 A7 A8 B2 załączeniu Przekaźniki zmierzchowe SIDS w systemie SI 21

Przekaźniki pogodowe SIWR i SIWS w systemie SI w budynkach System przekaźnikowy LUXOR System LUXOR firmy Theben premiera 2004 na targach we Frankfurcie Zastosowanie: budownictwo jedno- i wielorodzinne Podstawowe funkcje : - Symulacja obecności domowników, - Centralne wyłączanie wybranych odbiorników, - Sterowanie natęŝeniem oświetlenia oraz roletami 22

Moduły systemu LUXOR Opis Luxor łączenie Luxor ściemnianie Luxor sterowanie osłonami przeciwsłonecznymi Luxor czujnik pogodowy Luxor wyświetlacz wielofunkcyjny Luxor moduł zegarowy Typ Luxor 400 Luxor 404 Luxor 402 Luxor 405 DMB 2 Luxor 408 Luxor 409 Luxor 411 Luxor 412 Luxor 413 Luxor 426 Luxor 414 Moduły systemu LUXOR 23

Programowanie modułów systemu LUXOR Ogólna charakterystyka systemu przekaźnikowego LUXOR Moduły montowane w rozdzielnicy na szynie 35 mm. System LUXOR jest systemem scentralizowanym (Master/Slave) z dwoma jednostkami centralnymi: Luxor 400 sterowanie oświetleniem wraz z funkcjami czasowymi, Luxor 408 sterowanie roletami, markizami i Ŝaluzjami. Do kaŝdego modułu centralnego moŝna podłączyć max. 15 modułów podległych (Slave) za pomocą 2-Ŝyłowego przewodu, którego max. długość nie moŝe przekroczyć 100 m. Moduły są podłączone bezpośrednio do przewodów fazowych konwencjonalnej instalacji elektrycznej bez pośrednictwa zasilaczy. Styki mocowe zwierne modułów 16 A / 230 V Sterowanie przez przyciski lub łączniki 230 V AC 24

Moduł oświetleniowy centralny (Master) LUXOR 4OO Moduł oświetleniowy centralny (Master) LUXOR 4OO Luxor 400 : 4-kanałowy moduł podstawowy do sterowania oświetleniem Przełącznik do konfiguracji funkcji centralnych (centralnie załącz/wyłącz, funkcja paniki i symulacja obecności ) MoŜliwość rozbudowy o kolejne 15 modułów Wejście osobne do podłączenia FI ( RCD ) Uniwersalne napięcie wejściowe: 8-48 V AC/DC ( np. dla domofonów ) Wejście U1 i I4 w pełni bezpotencjałowe 25

Łączenie modułów systemu LUXOR Podłączenie modułów Slave (LUXOR 404 i 402) do jednostki centralnej Master (LUXOR 400) za pomocą 2 Ŝyłowego przewodu (wejście COM) Moduły oświetleniowe (Slave) LUXOR 4O2, 404, 405 Luxor 402-2 wyjścia przekaźnikowe 16 A / 250V Luxor 404-4 wyjścia przekaźnikowe 16 A / 250V - centralne załączenie, symulacja obecności ( zapamiętana sekwencja włączanych obwodów), sterowanie czasowe (oświetlenie klatki schodowej lub drogi dojścia) Luxor 405 - dwukanałowy ściemniacz (2 obwody do 300 VA lub jeden do 500 VA) - moŝe pracować samodzielnie (bez Luxora 400) sterowanie przez podłączony zewnętrzny przycisk - MoŜliwość zaprogramowania 3 scen świetlnych 26

Dane modułów oświetleniowych LUXOR 4O0, 404, 402 Napięcie Częstotliwość Szerokość Typ montaŝu Pobór mocy w trybie czuwania Liczba kanałów Styki Kabel łączący Podłączenie COM Moc łączeniowa Temperatura pracy Stopień ochrony Klasa ochrony Luxor 400 4 moduły 1,7 W 4 Luxor 404 230 V AC 50 Hz 4 moduły Szyna DIN Zwierne 230 V kabel niezaleŝny od fazy, dłg. maks. 100m Kabel BUS typ: YCYM lub Y(ST)Y dłg. Maks. 100m 16 A (przy 250 V AC, cos φ = 1), 6 A (przy 250 V AC,cosφ = 0,6) 10 C +50 C IP 20 1,3 W II zgodnie z EN 60 730-1 4 Luxor 402 2 moduły 1,3 W 2 Zastosowanie modułów oświetleniowych LUXOR 400, 4O2, 404, Przykład: podłączenie modułów Luxor 400, 404, 402 dla symulacji obecności 27

Moduły roletowe LUXOR 4O8, 409 Moduły roletowe LUXOR Luxor 408 + 409-3 wyjścia przekaźnikowe 6 A / 250V (roleta, markiza, Ŝaluzja) - tryb pracy ręcznej za pomocą podłączonych przycisków (monostabilnych) - tryb pracy automatycznej w zaleŝności warunków pogodowych ( czujniki deszczu, temperatury, mrozu, siły wiatru oraz słońca moduły Luxor 411 i 412) oraz wg funkcji czasowych (moduł Luxor 414 ośmiokanałowy wyłącznik czasowy - dodatkowe funkcje (krótkie długie naciśnięcie) Zastosowanie modułów roletowych LUXOR 408, 4O9 Przykład: Sposób połączenia modułów Luxor 408, 409 do realizacji sterowania pojedynczego i grupowego rolet 28

Moduły pogodowy LUXOR 413 Wyświetlacz wielofunkcyjny LUXOR 426 29

Wyświetlacz wielofunkcyjny LUXOR 426 - funkcje Urządzenie centralne sterujące i obsługujące dla systemu Luxor Wskazanie czasu, dnia tygodnia, daty oraz funkcji centralnych i automatycznych Wskazanie aktualnych danych pogodowych jak równieŝ wartości minimalnych i maksymalnych w danym dniu Wyświetlacz z podświetleniem koloru niebieskiego 8-kanałowy zegar sterujący Do sterowania dowolnymi wyjściami systemu Luxor Ręczny przełącznik na urządzeniu dla funkcji centralnych i grupowych oraz dla trybu ręcznego i automatycznego Wyświetlacz wielofunkcyjny LUXOR 426 - funkcje Program dobowy i tygodniowy Program astronomiczny ( zaleŝny od wschodu i zachodu słońca ) Dowolnie programowalne czasy łączenia oraz wstępnie zaprogramowane czasy astronomiczne Wprowadzenie lokalizacji według listy miast Indywidualne skojarzenie kanałów łączeniowych z wyjściami przy pomocy przełącznika wyboru Pozycjonowanie napędów ( dla Luxor 408 i 409 ) oraz przesyłania wartości ściemniania ( Luxor 405 ) Czasy blokad dla ograniczenia sygnałów natęŝenia oświetlenia lub zmierzchowych z modułu czujnikowego ( Luxor 411 ) Astronomiczne czasy blokad dla przesunięcia czasu ruchu rolet lub Ŝaluzji w górę i w dół Automatyczne przełączenie czasu letniego i zimowego MoŜliwość połączenia z termostatem RAMSES produkowanym przez firmę Theben Blokowanie kodem PIN 30

Moduł zegarowy LUXOR 414 Przykładowe koszty Listopad 2011 LUXOR 400 LUXOR 404 LUXOR 405 700,8 zł netto 667,2 zł netto 912,0 zł netto LUXOR 408 LUXOR 409 1077,1 zł netto 1077,1 zł netto 31

Systemy przekaźnikowe - podsumowanie Zalety duŝy stopień bezpieczeństwa - obwody sterowania pracują w większości systemów na napięciu SELV, brak wymogu szczególnych kwalifikacji (szkoleń) od projektantów i instalatorów, niski koszt w porównaniu z systemami sterowanymi cyfrowo Wady ograniczone moŝliwości zastosowania w większych obiektach, ze względu na duŝą liczbę obwodów sterowniczych i brak przejrzystości instalacji, bardzo ograniczone czy wręcz brak moŝliwości dokonywania zmian w funkcjach układów automatyki bez ingerencji w oprzewodowanie instalacji Instalacje inteligentne podstawy topologii systemów magistralnych Pierwsze układy były wzorowane na układach automatyki przemysłowej: S S M S master slave (topologia gwiaździsta) S S 32

Instalacje inteligentne podstawy topologii systemów magistralnych 2. W dalszym rozwoju, na przełomie lat 80/90 XX wieku przyjął się zdecentralizowany rozproszony) system BUS (Binary Unit System) (topologia magistralna) UM UM UM magistrala UM UM UM Wady i zalety systemów magistralnych Zalety systemu zdecentralizowanego (magistralnego): moŝliwość pracy systemu w przypadku awarii jednego bądź większej liczby urządzeń magistralnych, moŝliwość rozbudowy istniejącej magistrali o dalsze urządzenia magistralne. System ten nie jest jednak pozbawiony wad, do których zalicza się: stosunkowo długie czasy transmisji danych, ograniczona odporność na zakłócenia w przekazie danych. 33

Instalacje inteligentne podstawy topologii systemów magistralnych 3. Praktycznie się nie przyjął: System równouprawnionych elementów systemowych topologia pierścieniowa szeregowy przepływ informacji EP EP EP EP EP EP Systemy magistralne - rodzaje magistrali Magistrala moŝe być wykonana w róŝny sposób, przy czym najbardziej rozpowszechnione są trzy pierwsze: skrętka dwuparowa (twisted pair) TP, czyli para dwóch skręconych i ekranowanych przewodów, przewody energetyczne (power line) PL, czyli przesył telegramów po przewodach instalacyjnych, transmisja przy pomocy fal radiowych (radio frequency) RF. sieć IP (Ethernet) 34

Systemy magistralne szybkość przesyłu danych TP szybkość 9600 bits/s, PL - szybkości 1200 bits/s, RF - Telegramy są nadawane w paśmie częstotliwości 868 MHz (urządzenia krótkiego zasięgu), z maksymalną mocą nadawczą 25 mw i szybkością 16.384 kbit/s. Systemy magistralne transmisja sygnału W komunikacji cyfrowej w systemach informatycznych wyróŝnia się trzy zasadnicze systemy transmisji: równoległą szeregową synchroniczną szeregową asynchroniczną 35

Transmisja równoległa sygnału Transmisja równoległa szyna danych szyna adresowa szyna sterująca Łącznik magistralny Sterowany obiekt Transmisja szeregowa synchroniczna sygnału Przewody magistralne Nadajnik Linia synchronizująca Odbiornik Zegar Dane 1 0 1 1 0 1 36

Transmisja szeregowa asynchroniczna Nadajnik Przewody magistralne Odbiornik Zegar nadajnika Zegar odbiornika Dane Znacznik startu 1 0 1 1 0 Znacznik stop 1 0 1 1 0 Bity odczytane przez odbiornik Rozwój inteligentnych systemów sterowania Najpopularniejsze cyfrowe systemy sterowania opracowane w latach 80-tych XX wieku: Interbus opracowany przez firmę Phoenix Contact w roku 1987, ujęty w standardzie EN 50254, P-NET rozwinięty przez firmę Proces-Data i ujęty częściowo w standardzie EN 50170, Profibus (PROcess FIeld BUS), rozwinięty w róŝnych wyspecjalizowanych wersjach przez wiele firm, ujęty równieŝ w standardzie EN 50170, LonWorks opracowany przez amerykańską firmę Echelon, zastosowany szeroko w przemyśle i przyjęty równieŝ w instalacjach elektrycznych w budynkach, CAN (Conrtoller Area Network), opracowany przez firmę Bosch w roku 1982 jako system przeznaczony zasadniczo do sterowania pojazdami mechanicznymi. 37

System EIB (KNX/EIB) - informacje ogólne Idea powstania ujednoliconego systemu EIB powstała pod koniec lat 80-tych ubiegłego stulecia. W wyniku porozumienia się i wspólnego działania szeregu europejskich firm przemysłu elektrotechnicznego, m.in. takich jak: ABB, Siemens, Albrecht Jung, Busch-Jaeger, Elektrolux, Hager, Insta Elektro, Legrand, Merten, Gira, Schneider Electric powstał system o nazwie European Installation Bus (EIB). W roku 1990 powstało stowarzyszenie EIB Association (EIBA) z siedzibą w Brukseli. Skupiało ono twórców, producentów, menadŝerów i szkoleniowców w zakresie EIB. System EIB (KNX/EIB) - informacje ogólne Główne zadanie stowarzyszenia EIBA, to patronat nad EIB: promocja i rozpowszechnianie systemu, dystrybucja materiałów szkoleniowych, nadzór nad przeprowadzaniem szkoleń i wydawaniem certyfikatów w zakresie projektowania instalacji EIB, dystrybucja programów narzędziowych, organizacja konferencji i spotkań naukowych związanych z doskonaleniem systemu, sprawowanie nadzoru nad standaryzacją i certyfikacją systemu. 38

System KNX/EIB - informacje ogólne W maju 1999 roku stowarzyszenie EIBA połączyło się wraz z dwoma innymi konsorcjami zajmującymi się techniką systemową budynku: Bati BUS Club International, EHSA - European Home System Association, tworząc stowarzyszenie o nazwie KONNEX Association (KNX). System KNX/EIB - informacje ogólne Od chwili powstania stowarzyszenia KNX w roku 1999, stopniowo ulegały zmianie nazwy i logo stosowane wcześniej w odniesieniu do systemu EIB. Ostatecznie w styczniu 2006 roku stowarzyszenie KNX podjęło decyzję o zaprzestaniu promowania i oficjalnego uŝywania nazwy EIB. Od stycznia 2006 roku oficjalnym logo i nazwą dla dotychczasowych produktów systemu EIB jest KNX. Jednak ze względu na rozpowszechnienie się dotychczasowej nazwy EIB, przez pewien czas moŝna się posługiwać nazwą KNX/EIB. Oznaczenie EIB będzie jednak stopniowo eliminowane z tej nazwy. 39

System KNX/EIB - informacje ogólne Obecnie KONNEX skupia 15 duŝych firm oraz liczną grupę ośrodków badawczych, uczelni technicznych i uŝytkowników systemu. Zrzeszone firmy reprezentują ponad 80% europejskiego rynku urządzeń instalacyjnych http://www.knx.org/pl System KNX/EIB wymagania norm [1] PN-EN 50090-2-1:2002, Domowe i budynkowe systemy elektroniczne (HBES). Część 2-1: Przegląd systemu. Architektura. [2] PN-EN 50090-2-2:2002, Domowe i budynkowe systemy elektroniczne (HBES). Część 2-2: Przegląd systemu. Ogólne wymagania techniczne, wraz ze zmianą A1:2004. [3] PN-EN 50090-3-1:2002, Domowe i budynkowe systemy elektroniczne (HBES). Część 3-1: Aspekty zastosowań. Wprowadzenie do struktury aplikacji. [4] PN-EN 50090-3-2:2005, Domowe i budynkowe systemy elektroniczne (HBES). Część 3-2: Aspekty aplikacji. Proces uŝytkownika w systemach HBES klasy 1. [5] PN-EN 50090-5-2:2005, Domowe i budynkowe systemy elektroniczne (HBES). Część 5-2: Nośniki oraz warstwy zaleŝne od nośników. Sieć HBES klasy 1, skrętka dwuŝyłowa. 40

System KNX/EIB - informacje ogólne W normie EN 50090 system HBES podzielono generalnie na trzy klasy, w zaleŝności od stopnia zaawansowania technologii komunikacji: HBES klasy 1 odnosi się do prostego sterowania i komend, HBES klasy 2 odnosi się do klasy 1 oraz prostej transmisji głosu i obrazów nieruchomych, HBES klasy 3 odnosi się do klasy 2 oraz złoŝonego obrazu video. w budynkach Budynek inteligentny Koniec części 1 41