14/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 PROCEDURA PRZYJMOWANIA NOWYCH ZAMÓWIEŃ NA PRODUKCJĘ ODLEWÓW B. BOROWIECKI 1, O. BOROWIECKA 2 1 Politechnika Szczecińska, Instytut Inżyrii Materiałowej, Aleja Piastów 19, 70-310 Szczecin 2 Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Studium Doktoranckie, ul. Mickiewicza 64, 70-310 Szczecin STRESZCZENIE W artykule zaprezentowano procedurę postępowania z przyjmowam do realizacji nowych zamówień na wyroby gotowe na przykładzie przemysłu odlewniczego. Przyjmowa nowych zamówień na odlewy wymaga szczegółowej analizy technologiczności wykonania oraz innych aspektów związanych z produkcją nowych odlewów. Nieprzestrzega procedur może być przyczyną reklamacji lub innych trudności realizowanej produkcji. Key words: casting, procedure of new orders ing 1. WPROWADZENIE Branża odlewnicza w Polsce, podob jak w wielu rozwiniętych krajach, należy do grona ważnych dostawców półproduktów dla wyrobów finalnych wytwarzanych przez podstawowe sektory przemysłu, w tym m.in. motoryzacji, budowy maszyn, przemysłu elektrotechnicznego, metalurgicznego, wydobywczego i budownictwa. Udział odlewów w wyrobach finalnych stanowi od kilku do kilkunastu a nawet kilkudziesięciu procent masy [4]. Promowa systemów certyfikacji różnych produktów dotyczy rówż poprawy jakości odlewów. Opracowywa i wdraża zbędnych procedur ma służyć wspieraniu planowania i sterowania wytwarzam [4]. Zwiększa 1 dr hab. inż., Boguslaw.Borowiecki@ps.pl 2 mgr, olga.borowiecka@op.pl
102 zaangażowania i odpowiedzialności pracowników, stymulowa pracy zespołowej oraz tworze systemów ciągłej oceny mogą być elementami strategii sukcesu [1]. Harmonizacja zbioru Polskich Norm z normami europejskimi zwiększa szanse polskich producentów na uczestnictwo w europejskim rynku odlewów [5]. Coraz większy udział w eksporcie stanowią odlewy ze stopów żelaza. Wysokie wymagania odbiorców są czasami bardzo trudne do zrealizowania, np. wprowadza do umowy zapisu o warunku dostarczania odlewów bez żadnych wad, może stanowić bezpieczną pułapkę dla producenta. Stąd zachodzi koczność dokonywania coraz dokładjszych analiz już na etapie przyjmowania nowych zamówień na różnego rodzaju odlewy. W zależności od rozmiarów i tolerancji wymiarowych, dopuszczalnej chropowatości oraz masy odlewu, jak rówż ilości zamawianych odlewów proponuje się klientowi wybór odpowiedj technologii wykonania. I np. w przypadku małej liczby zamawianych wyrobów można proponować wykona odlewów w formach piaskowych wytwarzanych ręcz lub z ubijam pneumatycznym. Wytwarza drobnych odlewów np. ze stopów aluminium, w określonej wielkości serii może odbywać się w kokilach z wykorzystam kokilarek zmechanizowanych. W zależności od przyjętej technologii i wielkości serii produkcyjnej odlewów, zróżnicowane będą koszty wykonania oprzyrządowania modelowego i koszt wyrobu gotowego. W przypadku produkcji jednostkowej dąży się do maksymalnego obniżenia kosztów wykonania oprzyrządowania, które mogą powodować wysoką cenę odlewów. Przygotowuje się wtedy uproszczoną dokumentację technologiczną odlewu na podstawie rysunku konstrukcyjnego wyrobu. Na bazie uproszczonej dokumentacji technologicznej wykonuje się model odlewu i rdzennicę. Ponadto w zależności od wymaganej trwałości modelu może on być wykonany z drewna o różnej twardości, różnych stopów metali lub tworzyw sztucznych. Jednym z kierunków rozwoju w odlewnictwie, szczegól w zakresie projektowania i sterowania procesami jest wykorzysta modelowania zjawisk i symulacji komputerowych występujących w procesie tworzenia odlewów. Wysoki koszt kodów symulacyjnych i eksperymentalnych badań weryfikujących powin być rówż rozważany w przypadku odlewów o skomplikowanej konstrukcji, określonych gabarytach i o odpowiedj wielkości serii produkcyjnej [3]. Zamówienia mogą dotyczyć wykonania odlewów na podstawie dostarczonego: rysunku konstrukcyjnego, oprzyrządowania modelowego lub wzoru wyrobu. Zamówienia na wykona odlewów na podstawie dostarczonego rysunku konstrukcyjnego jest najczęściej spotykaną formą zamówienia. Rzadziej zdarzają się zamówienia na wykona odlewów na podstawie dostarczonego oprzyrządowania modelowego a najrzadziej na podstawie wzoru wyrobu. Przyjęto tezę, że złożoność problemów związanych z procesami wytwarzania odlewów może być ujawniona już na etapie przyjmowania zamówienia poprzez wnikliwą wieloaspektową analizę przeprowadzaną przez odpowied działy lub sekcje, zgod z ich zakresem kompetencji.
103 3. BADANIA WŁASNE Każdy rysunek konstrukcyjny wymaga szczegółowej analizy technologiczności wykonania odlewu w warunkach występujących na odlewni. W zależności od stopnia skomplikowania konstrukcji odlewu, jak rówż w zależności od jego specyficznych właściwości mogą pojawić się problemy technologiczne w procesie wytwarzania. Dlatego zachodzi koczność wcześjszego rozpoznania ewentualnych problemów, już na etapie oceny technologiczności wykonania, przed przyjęciem zamówienia na produkcję docelową. Stąd wynika koczność opracowania i wdrożenia w przedsiębiorstwie odpowiedj procedury postępowania na okoliczność przyjmowania nowych zamówień na docelową produkcję odlewów. Przykładową procedurę postępowania z nowymi zamówieniami na produkcję odlewów na podstawie rysunku konstrukcyjnego gotowego wyrobu przedstawiono na rysunku 1. Dokumentacja konstrukcyjna gotowego wyrobu Zgłosze oferty Ewidencjonowa zamówień Ocena wstępna zamówienia Decyzja o przeprowadzeniu analizy technologiczności wykonania wyrobu Konstrukcyjny Kontroli Jakości Zaopatrzenia Marketingu Narzędziowy Planowania Gł. Mechanika
104 Ocena technologiczności wykonania Decyzja o przyjęciu zamówienia na opracowa dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej oprzyrządowania modelowego Opracowa uproszczonej dokumentacji technologicznej odlewu Opracowa pełnej dokumentacji technicznej oprzyrządowania modelowego Weryfikacja dokumentacji technicznej Wykona oprzyrządowania modelowego Ocena jakości wykonania Wykona serii próbnej odlewu Ocena serii próbnej odlewu
105 Opracowa Warunków Technicznego Odbioru Podpisa umowy na produkcję docelową odlewów Rys. 1. Procedura przyjmowania nowych zamówień na produkcję odlewów (opracowa własne). Fig. 1. The procedure of new orders ing for castings production. Procedura a powinna uwzględniać wymogi oceny nowego zamówienia przez różne działy istjące w przedsiębiorstwie. Każdy z działów mógłby dokonywać oceny aspektów możliwości wykonania nowego wyrobu pod kątem swoich kompetencji. 4. PODSUMOWANIE Pomija ustaleń procedury może być przyczyną przyjmowania do realizacji zamówień kryjących trudności w późjszym wytwarzaniu odlewów i może okazać się dla przedsiębiorstwa opłacalne lub wręcz zgubne. Wykryte na etapie analizy racjonalności wykonania problemy lub trudności mogą być powodem odrzucenia zamówienia. Innym etapem testowania analizowanego zamówienia może być druga część procedury, która zakłada opracowa dokumentacji, wykona oprzyrządowania modelowego i wykona serii próbnej. Rzetelne badania dokładności wymiarowej oraz kształtu odlewów serii próbnej mogą umożliwić określe rzeczywistych tolerancji wymiarowych i kształtu, dopuszczalnej chropowatości powierzchni, które można zapisać w warunkach technicznego odbioru. Odpowiednio liczna seria próbna odlewów pozwala rówż ujawnić rodzaje wad odlewniczych. Ponadto wyniki badań serii próbnej umożliwiają podjęcie stosownych badań i działań w celu obniżenia ilości wad w odlewach i ustalić poziom wadliwości odlewów, który mógłby rówż zostać poddany do negocjacji z klientem przy zatwierdzeniu warunków technicznego odbioru, przed podpisam umowy na docelową produkcję odlewów. Rzetelność przeprowadzonych analiz pozwala rówż na dokładjszą kalkulację cenową oprzyrządowania modelowego oraz gotowego wyrobu.
106 LITERATURA [1] Brilman J.: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, Warszawa 2002. [2] Durlik I.: Inżyria zarządzania. Strategia i projektowa systemów produkcyjnych. Cz. II, Agencja Wydawniczo-Poligraficzna PLACET, Warszawa 1996. [3] Z. Ignaszak: Tendencje rozwojowe w odlewnictwie u progu XXI wieku. III Polski Kongres Odlewnictwa, Warszawa 2000, s. 144-150. [4] J. Tybulczuk, K. Martynowicz - Lis: Sytuacja sektora odlewniczego w Polsce na tle odlewnictwa europejskiego. III Polski Kongres Odlewnictwa, Warszawa 2000, s. 11-18. [5] H. Pawłowska, A. Fedoryszyn: Zadania normalizacji w odlewnictwie. Materiały II Konferencji Tendencje rozwojowe w Mechanizacji Procesów Odlewniczych. Wydział Odlewnictwa AGH, Kraków, 1999, s. 215. SUMMARY THE PROCEDURE OF NEW ORDERS TAKING FOR CASTINGS PRODUCTION The procedure of new orders ing for castings production has been presented in this paper. Taking new orders for castings production requires detailed analysis of producibility and another aspects of new castings producing. Lack of appropriate procedure can cause the complaints or another difficulties in execution of production. Recenzował Prof. Stanisław Borkowski