Krzywda, 28 lutego 2014 r.

Wyniki badania jakości współpracy pomiędzy administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi w gminie Krzywda w oparciu o Lokalny Indeks Jakości Współpracy Krzywda, 28 lutego 2014 r. Opracowany przez Zespół Roboczy Strona 1

1. Wstęp Obecne badanie jest realizowane w ramach projektu Razem jesteśmy najsilniejsi wdrażanie modelu współpracy w 6 gminach powiatu łukowskiego. Zostało przeprowadzone w okresie styczeń luty 2014 roku. Gmina Krzywda oraz funkcjonujące na jej terenie organizacje pozarządowe będą wdrażać rozwiązania zawarte w Modelu współpracy pomiędzy administracją pozarządową i organizacjami pozarządowymi. Badanie jakości współpracy pomiędzy tymi dwoma sektorami jest punktem wyjścia do dalszych działań. Celem przygotowania niniejszego opracowania jest pomoc przedstawicielom organizacji pozarządowych i administracji samorządowej gminy Krzywda w dokonaniu wspólnej oceny wzajemnych relacji i jakości współpracy. Zaproponowane rozwiązania mają tę współpracę wzmocnić, co w konsekwencji doprowadzi do poprawy jakości życia mieszkańców. Badanie będzie prowadzone corocznie, aby tę współpracę monitorować i przygotowywać kolejne rozwiązania w zakresie tworzenia i realizacji polityk publicznych oraz budowania płaszczyzny wsparcia dla rozwoju inicjatyw obywatelskich. 2. Stworzenie grupy roboczej ds. badania jakości współpracy W grudniu 2013 roku powołano grupę roboczą w składzie: JST 1. Barbara Kot Z-ca Wójta Gminy Krzywda 2. Aneta Walo pracownik Gminnego Ośrodka Pomocy w Krzywdzie 3. Iwona Chudek - Dyrektor Szkoły Podstawowej w Woli Okrzejskiej NGO 1. Rafał Kot Komendant Gminnego Zarządu OSP w Krzywdzie 2. Jacek Stanisław Kot Naczelnik OSP w Fiukówce 3. Józef Strzyżewski Prezes OSP w Radoryżu Kościelnym 4. Małgorzata Prządka Viceprezes SKKW,,Szansa'' 5. Barbara Chadaj Przewodnicząca KGW w Zimnej Wodzie członek SKKW,,Szansa'' 6. Joanna Kot - Przewodnicząca KGW w Radoryżu Kościelnym członek SKKW,,Szansa'' 7. Andrzej Dadasiewicz Prezes Klubu sportowego,,unia'' w Krzywdzie Grupa robocza złożona z przedstawicieli różnych instytucji i organizacji gwarantuje reprezentatywność opinii społeczności lokalnej. Jej celem jest inicjowanie różnych działań zmierzających do poprawy jakości współpracy pomiędzy JST i NGO. 3. Dane dotyczące relacji międzysektorowej Na terenie Gminy Krzywda działają: Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Wiejskiej Szansa skupiające w swoim gronie 14 Kół Gospodyń Wiejskich w Cisowniku, Drożdżaku, Fiukówce, Gołych Łazach, Kasyldowie, Kożuchówce, Krzywdzie, Laskach, Okrzei, Podosiu, Radoryżu Kości, Szczałbie, Zimnej Wodzie i Woli Okrzejskiej. Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Krzywda Lepsze jutro Strona 2

3 kluby sportowe: LKS Unia Krzywda, KS Hutnik Huta Dąbrowa, LZS Olimpia Okrzeja 6 uczniowskich klubów sportowych: ULKS przy Szkole Podstawowej im Marii Kownackiej w Krzywdzie, ULKS Radoryż Smolany; ULKS Radoryż przy Gimnazjum Nr 2 w Radoryżu Kościelnym, ULKS Struś Okrzeja, ULKS Kangur Okrzeja; LUKS Hutnik Huta Dąbrowa 8 Ochotniczych Straży Pożarnych w Drożdżaku, Fikówce, Gołych Łazach, Krzywdzie, Okrzei, Podosiu, Radoryżu Kościelnym i Woli Okrzejskiej. OSP Krzywda znajduje się w Krajowym Systemie Ratownictwa Gaśniczego. Wszystkie Jednostki OSP wyposażone są w specjalistyczne samochody gaśnicze. W ostatnich latach zaobserwowany został bardzo intensywny rozwój gminy. Systematycznie wzrastający budżet gminy wspomagany przez środki pozabudżetowe, a w ostatnich latach fundusze Unijne pozwoliły na rozwinięcie i poprawę infrastruktury gminnej między innymi: budowa i modernizacja stadionów wraz z bazą rekreacyjno - sportową w Hucie Dąbrowie, Krzywdzie i Okrzei; budowa sali gimnastycznej w Radoryżu Smolanym, 7 boisk o sztucznej nawierzchni oraz wykonanie placów zabaw przy szkołach podstawowych. rozbudowa i termomodernizacji placówek oświatowych, wymiana pokryć dachowych w 4 szkołach, wymiana ogrzewania na gazowe i olejowe, modernizacja i remont 3 ośrodków zdrowia w Krzywdzie, Hucie Dąbrowie i Okrzei, Budowa Domu Ludowego w Okrzei, Budowa, świetlicy wiejskiej w Zimnej Wodzie, Fiukówce rozbudowa i modernizacja w pozostałych miejscowościach. Utworzenie Punktów Przedszkolnych z pozyskanych środków UE. Budowa Placów zabaw przy Szkołach Podstawowych. w Krzywdzie, Woli Okrzejskiej, Radoryżu Smolanym, Hucie Dąbrowie, Okrzei, Fiukówce. Informatyzacja urzędu. Remont, modernizacja, budowa świetlic strażnic w gminie Krzywda. Zakup samochodów bojowych, ratowniczo gaśniczych dla OSP w: Krzywdzie, Gołych Łazach, Fiukówce. Modernizacja dwóch Ośrodków Sportu i Rekreacji w Krzywdzie i Hucie Dąbrowie oraz budowa boisk wielofunkcyjnych o nawierzchni poliuretanowej. Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku gminnego po byłym budynku biurowym GS dla potrzeb Centrum Kultury i Integracji Społecznej w Krzywdzie. Zorganizowanie terenów rekreacyjnych w Krzywdzie, Okrzei, Radoryżu Kościelnym i Woli Okrzejskiej. Budowa boisk wielofunkcyjnych o nawierzchni syntetycznej przy wszystkich Szkołach na terenie gminy. Zagospodarowanie centrum wsi Huta Dąbrowa. Gmina udostępnia organizacjom pozarządowym stronę internetową do promocji ich działalności. Każda organizacja mą swoją podstronę. Dodatkowo gmina pomaga w informowaniu o poszczególnych działaniach za pośrednictwem prasy; Wspólnota Łukowska, Tygodnik Siedlecki, Gazeta Łukowska, Życie Siedleckie. Internetowy portal informacyjny; Informacyjna Agencja Samorządowa, Podlasie 24pl. Telewizja Magnes. Strona 3

Zestawienie innych form wspierających współpracę pomiędzy JST i NGO w roku 2013: W 2013 roku ogłoszono 1 konkurs na kwotę 120 000 zł. wielkość środków przekazanych organizacjom w innym trybie niż konkursy wyniosła 10 000 zł kwoty przekazane ogólnie organizacjom przez daną Gminę Krzywda (na podstawie sprawozdawczości finansowej) wyniosły 130 000 zł. zawarto 10 rocznych umów z organizacjami pozarządowymi na realizację zadań. Nie było umów wieloletnich. Gmina posiada projekty uchwał dotyczące: Programu współpracy Gminy Krzywda z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami w zakresie działalności pożytku publicznego na 2014 rok, projektu Uchwały Rady Gminy w Krzywdzie w sprawie trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Zostały poddane konsultacji w dniu 04 listopada 2013 zgodnie z uchwałą Nr XXXVIII/250/10 Rady Gminy Krzywda z dnia 30 września 2010 r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach działalności statutowej tych organizacji. Projekty niniejszych uchwał zamieszczono na stronie internetowej www.gminakrzywda.pl, www.ugkrzywda.bip.lubelskie.pl oraz w siedzibie na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy w Krzywdzie na ul. Żelechowskiej 24B. W wyznaczonym terminie żadna z organizacji nie zgłosiła się na konsultacje. 4. Opracowanie ankiety skierowanej do przedstawicieli NGO badającej jakość współpracy W styczniu 2014 r. przeprowadziliśmy badanie jakości współpracy wśród 20 organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Krzywda. Oceniając jakość współpracy respondenci za najważniejsze uznali korzystanie ze wsparcia niefinansowego samorządu (90% NGO), współpracę przy tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów lub strategii (80%) oraz współpracę przy realizacji polityk publicznych (75%). Jest to bardzo wysoka ocena, ponieważ 81% organizacji ocenia ogólną jakość współpracy z Gminą Krzywda pozytywnie. 55% organizacji oceniło intensywność współpracy z samorządem na poziomie dobrym, 20% średnim, 15% bardzo dobrym 10% małym. Żadna organizacja nie wykazała braku współpracy z samorządem w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Za najważniejsze zalety tej współpracy uznano: - otwartość i komunikatywność pracowników JST, - szybkość działania i skuteczność, - dobra współpraca z JST, - poczucie wsparcia ze strony JST, - przyjazne procedury, - organizację wspólnych imprez (np. Dni Krzywdy i Dożynki) Do głównych barier utrudniających współpracę należą: - odległość od Urzędu - niskie środki finansowe gminy, - brak świetlic dla KGW Strona 4

Samorząd otrzymał wysokie noty za aktywność władz w sferze aktywizacji społecznej mieszkańców (4,05) dobrze oceniło ją 65% respondentów, bardzo dobrze 20% i neutralnie 15%. Nikt nie ocenił tej sfery współpracy źle lub bardzo źle. Oceniając podejście przedstawicieli JST do współpracy z NGO respondenci za najważniejsze uznali wolę współdziałania (80%), partnerskie podejście (80%) i przejrzystość procedur (68%) Ocena działań samorządu w poszczególnych obszarach współpracy wygląda następująco: - diagnozowanie problemów i potrzeb lokalnych 3,7 - informowanie organizacji o swoich planach i zamierzeniach 3,9 - uwzględnianie opinii NGO przy tworzeniu prawa, programów i strategii 3,8 - finansowanie przez samorząd projektów realizowanych przez NGO 3,6 - pomoc organizacjom w pozyskiwaniu zewnętrznego finansowania 3,85 - wsparcie niefinansowe dla organizacji 4 Ocena działań samorządu w skali 1 5 wyniosła 3,81, co jest pozytywnym wynikiem. Nieco gorzej wygląda samoocena samych organizacji jako partnera dla NGO. Poziom aktywności społecznej mieszkańców gminy oceniono na 3,85. Tu 11 NGO oceniło go na poziomie dobrym, 4 na bardzo dobrym, 3 na neutralnym i 2 na złym. Wolę współpracy organizacji pozarządowych z samorządem i innymi podmiotami również oceniono dość krytycznie, na poziomie 3,75, gdzie najgorzej została oceniona przejrzystość w działaniu. Sposób działania NGO został oceniony na poziomie 3,82, gdzie najwyżej oceniono działania na rzecz integracji środowiska lokalnego (4,11) oraz korzystanie z niefinansowego wsparcia organizacji (4). Najniższe noty otrzymały działania związane z diagnozowaniem lokalnych potrzeb i problemów (3,5) oraz informowanie społeczności o swoich działaniach (3,65). Uwarunkowania zewnętrzne (rozwiązania prawne oraz programy krajowe) zdaniem respondentów są dobre (80%). Ocena wpływu współpracy pomiędzy JST i NGO na jakość i dostępność usług dla mieszkańców jest raczej dobra, na poziomie 3,7, jednak 35% respondentów nie ma w tym zakresie zdania. Neutralnie oceniono również wpływ współpracy pomiędzy JST i NGO na rozwój poszczególnych organizacji. 20% oceniło go na bardzo dobry, 45% na dobry, 30% nie ma zdania, natomiast 5% uważa za zły. Organizacje pozarządowe na terenie gminy Krzywda działają w większości społecznie. Tylko jedna zatrudnia 1 osobę w formie umowy o dzieło. Pracuje w nich 35 wolontariuszy. Aktywność członków w większości organizacji mieści się pomiędzy 50 a 100 osób, są 2, które mają po ok. 200 aktywnych członków oraz 2 poniżej 10. 50% organizacji powstało przed 1990 rokiem i tylko jedna po roku 2010. 5. Wstępna ocena współpracy na podstawie zebranych informacji Współpraca z organizacjami pozarządowymi układa się dobrze. O kilku lat organizacje pozarządowe są mocno zaangażowane w organizację różnych uroczystości gminnych takich jak; Dni Gminy, Dożynki, organizują imprezy integracyjne w świetlicach wiejskich w swoich miejscowościach: Dzień Babci i Dziadka, Andrzejki, Walentynki, Bale Karnawałowe, Sylwestrowe. Są współorganizatorami Finału WOŚP. Jednakże problemów na linii organizacja-urząd jest zapewne wiele. Ale jeśli jedna i druga strona wykaże chęć porozumienia to może się to jedynie zakończyć z korzyścią dla samorządu i organizacji. Do głównych przyczyn braku porozumienia na linii urząd - organizacja można zaliczyć: Strona 5

Brak wiedzy w tematach przepisów urzędowych, nieterminowość, nie zdawanie sobie sprawy przez NGO z odpowiedzialności, jaką niesie podpisanie umowy o dofinansowanie, brak stałego kontaktu z urzędnikiem. Większa część organizacji pozarządowych uważa, że obowiązkiem samorządu jest finansowe wspieranie NGO. Organizacje ograniczają się bardzo często tylko do jednego źródła finansowania. I tak np. lokalny klub sportowy, jeśli osiągnie 100% zakładanego budżetu na dany rok, nie aplikuje już o środki do innych podmiotów. Wiele lokalnych organizacji nastawia się jedynie na złożenie wniosku, otrzymanie dotacji, rozliczenie. Na tym współpraca z urzędem się kończy. Nie uczestniczą fizycznie w lokalnych konsultacjach w np. kreowaniu planu współpracy z organizacjami na kolejne lata. Nie proponują wspólnych projektów. Jeszcze innym problemem jest brak zainteresowania rozwojem organizacji i kompetencji jej członków i władz. Nie zawsze w parze idzie chęć dostosowywania się organizacji do zmian otoczenia, nowych przepisów i wymagań. Czasami działacze wolą rozwiązać organizację, niż poświęcić trochę więcej czasu aby odnaleźć problem w funkcjonowaniu. Coraz częściej zdarza się, że organizacje zamiast współpracować dla dobra ogółu konkurują ze sobą. Co w konsekwencji prowadzi do rozdrobnienia działalności. 6. Porównanie współpracy w gminie Krzywda do danych obrazujących stan współpracy międzysektorowej w skali kraju Badania ogólnopolskie wskazują, że dla organizacji pozarządowych najważniejszym partnerem są władze samorządowe (w szczególności władze gminy, do tego przede wszystkim tej, na terenie której organizacja pozarządowa ma swoją siedzibę). Tymczasem dla władz samorządowych podmioty trzeciego sektora są tylko jednym z wielu partnerów i to nierzadko tym mniej ważnym bardziej liczą się kontakty z biznesem, Kościołem, innymi instytucjami publicznymi (np. innymi urzędami samorządowymi, administracją centralną lub jej przedstawicielstwami) czy mediami. Organizacje tymczasem są na współpracę z lokalnymi władzami skazane, przede wszystkim ze względu na możliwość pozyskiwania od nich środków finansowych. To sprawia, że raczej one a nie władze lokalne muszą zabiegać o dobre (lub po prostu jakiekolwiek) relacje. Jest to pierwsze źródło nierówności między tymi dwoma sektorami. Współpraca finansowa jest realizowana przede wszystkim w obszarach: sportu (współpracę w tym obszarze deklaruje 80,5% urzędów samorządowych), kultury (37,5% wskazań), zdrowia (30,1%), pomocy społecznej (28,7%). W ramach współpracy finansowej jednostki samorządu terytorialnego zdecydowanie preferują wspieranie organizacji w realizacji zadania publicznego, a nie powierzanie im realizacji tego zobowiązania w całości, za czym musiałoby iść całościowe finansowanie. Istotnym problemem we współpracy międzysektorowej jest niski poziom realnej konkurencyjności władze samorządowe mają tendencję do popierania istniejących organizacji z terenu własnych gmin i rozpisywania konkursów pod te właśnie, niejako swoje, organizacje. Podmioty sektora pozarządowego same siebie postrzegają jako słabszą stronę w procesie współpracy. Część organizacji akceptuje taką sytuację i nie próbuje jej zmieniać. W efekcie, jednocześnie zwalniają się one z odpowiedzialności za jakość współpracy międzysektorowej. Sprzyja to roszczeniowości wobec władz samorządowych i upatrywaniu właśnie w nich głównego źródła zarówno dobrych, jak i (częściej!) złych cech współpracy. Strona 6

W opisowej części porównania gminy Krzywda do Polski sytuacja wygląda podobnie. Jednak zdecydowanie lepiej gmina wypada w porównaniu punktowym w jakim zarówno samorząd i organizacje oceniły wzajemne relacje. Poniżej przedstawiamy ocenę jakości w skali kraju i województwa lubelskiego. Infrastruktu ra współpracy Współpraca finansowa Współpraca pozafinansowa Zadowolenie NGO ze współpracy Ogólna ocena Polska 62,8 22,5 39,2 57,7 43,8 Woj. 58,0 26,6 34,3 56,2 42,0 Lubelskie Gmina Krzywda 76,2 34,5 52,6 77 60 Na te oceny ma wpływ zadowolenie przedstawicieli obydwu sektorów z wzajemnych relacji i systematyczne budowanie infrastruktury współpracy z powodu ograniczonych środków finansowych. 7. Podsumowanie jakości współpracy za rok 2013 w gminie Krzywda Płaszczyzna współpracy Tworzenie polityk publicznych Ocena 6/15 Opis ułatwiający ustalenie oceny Mocne strony Słabe strony Samorząd dysponuje aktualną bazą teleadresową NGO, Na stronie internetowej istnieje miejsce dla NGO. Samorząd organizuje wspólne, regularne spotkania, w czasie których ustala się najważniejsze kierunki polityki lokalnej, w tym kwestie finansowe. Istnieje jawny spisany sposób tworzenia strategii i programów, Większość planów, strategii i programów jest konsultowana z NGO Istnieje roczny program współpracy, w którym ujęte są zasady współpracy przy realizacji polityk publicznych. Samorząd nie dysponuje wskaźnikami diagnozy społeczności Nie ma wspólnego zespołu ds. diagnozowania lokalnych problemów Zbyt mała liczba organizacji aktywnie uczestniczy w konsultacji planów, strategii, programów, Zbyt mało dokumentów opisujących lokalne polityki podlega konsultacjom dwojakiego rodzaju, Organizacje nie współpracują z samorządem przy tworzeniu polityk publicznych Organizacje nie uczestniczą w ewaluacji planów, strategii i programów ani ich nie monitorują wspólnie z samorządem Samorząd nie upublicznia wyników ewaluacji. Rekomendowane działania Jest duża wola współpracy ze strony obydwu sektorów. Należy w 2014 wzmocnić dotychczasowe obszary wykazane w Mocnych stronach współpracy poprzez wprowadzenie nowych form konsultacji społecznych w różnych obszarach polityk publicznych. Należy stworzyć przyjazne procedury włączania organizacji pozarządowych do diagnozowania lokalnych problemów i potrzeb zarówno w obszarze tworzenia polityk Strona 7

Realizacja zadań publicznych Rozwijanie infrastruktury współpracy publicznych jak i stałej działalności organizacji, które również widzą tu pole do naprawy. Pozytywnym elementem będzie stworzenie międzysektorowego zespołu ds. diagnozowania lokalnych potrzeb i problemów, co przy wykorzystaniu pozytywnego nastawienia do współpracy przyniesie wymierny efekt w podnoszeniu kompetencji przedstawicieli obydwu sektorów. Usprawnić proces konsultacji społecznych o nowe formy spotkań, powoływania zespołów konsultacyjnych. 7/10 Organizacje wykonują powierzane im zadania wg ustalonych standardów Program współpracy określa tryb zlecania zadań organizacjom Istnieją jawne procedury organizacji konkursów Samorząd umożliwia organizacjom korzystanie z majątku komunalnego Samorząd udziela organizacjom wsparcia merytorycznego Organizacje realizując zadania publiczne promują ich rezultaty Istnieją ogólnodostępne procedury inicjatywy lokalnej Nie ma wieloletnich umów na realizację zadań publicznych Nie ma współpracy przy realizacji zadań publicznych w ramach zespołów problemowych itd. Nie ma procedury zawierania partnerstw przy realizacji zadań publicznych Rekomendowane działania Powołać minimum jeden zespół problemowy, radę, komisję itd. w ramach realizowanych zadań publicznych w roku 2014. Będzie to próba wprowadzenia podobnych rozwiązań w przyszłości. Organizacje postulują zakup środka transportu, co umożliwi im lepsze działanie. 5/9 W samorządzie jest osoba odpowiedzialna za współpracę z organizacjami pozarządowymi, Samorząd wspiera rozwój wolontariatu i inicjatyw obywatelskich Samorząd wspiera i uczestniczy przynajmniej raz w roku w plenarnym spotkaniu miejscowych organizacji. Samorząd i organizacje wspólnie promują swoje działania w ramach lokalnych wydarzeń Istnieje lokalny związek organizacji w postaci zarządu Miejsko Gminnego OSP W programie współpracy nie ma wsparcia dla NGO w postaci szkoleń, doradztwa, animacji Nie ma rozwiązań w postaci udzielania organizacjom pożyczek, gwarancji, funduszu wkładów własnych, Nie ma centrum NGO, jednak większość ma swoje siedziby. Nie ma formalnego partnerstwa pomiędzy JST i NGO Rekomendowane działania Należy dokładniej przeanalizować możliwość utworzenia wkładu własnego dla organizacji pozarządowych do projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Przy dużych potrzebach finansowych NGO i ich świadomości dotyczącej ograniczonych możliwości samorządu to rozwiązanie wydaje się być dużym wsparciem i zachętą dla NGO. Można zastanowić się nad stworzeniem punktu wsparcia dla NGO. Obecnie organizacje korzystają z pomocy w Urzędzie Gminy. Strona 8

Organizacje potrzebują więcej spotkań integracyjnych, organizowania wspólnych pikników. Jest to oczekiwanie wspólnego działania pomiędzy różnymi organizacjami i grupami obywatelskimi oraz samorządem lokalnym i podległymi mu jednostkami. 8. Upowszechnianie oceny jakości współpracy Wyniki oceny naszej współpracy będziemy corocznie zamieszczać na stronie internetowej Urzędu Gminy, co stanie się stałą formą. O pracach nad wspólną samooceną będziemy informować lokalną społeczność w czasie sesji Rady Gminy, za pośrednictwem informacji wysyłanych do NGO i placówek podległych samorządowi. Strona 9