Zosałeś delegowany do pracy za granicą w UE, EOG lub Szwajcarii? Sprawdź, gdzie jeseś ubezpieczony
Każde z pańsw członkowskich Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Szwajcaria sosuje własne przepisy z zakresu zabezpieczenia społecznego. Dla uproszczenia wszyskie e pańswa będziemy nazywać pańswami członkowskimi. Zasady, na podsawie kórych usalane jes pańswo, w kórym powinieneś być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, wynikają z prawa unijnego. W ej uloce przedsawiliśmy podsawowe kryeria mogące pomóc w określeniu, w kórym pańswie powinieneś być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Zasada jednego usawodawswa Jeśli jeseś akywny zawodowo na erenie kilku pańsw członkowskich, w ym samym okresie możesz być objęy zabezpieczeniem społecznym wyłącznie w jednym pańswie. Zasada miejsca wykonywania pracy Jeśli wykonujesz pracę najemną w pańswie członkowskim, powinieneś być objęy przepisami z zakresu zabezpieczenia społecznego, kóre obowiązują w ym pańswie. Nie ma w ym przypadku znaczenia, gdzie Twój pracodawca ma siedzibę ani gdzie mieszkasz. Przykład Mieszkasz w Polsce. Pracodawca niemiecki zarudnia Cię na podsawie umowy o pracę do reprezenowania jego ineresów w naszym kraju. Pracę będziesz wykonywać ylko uaj. Będziesz więc objęy polskimi przepisami w zakresie zabezpieczenia społecznego. Niemiecki pracodawca powinien zgłosić Cię jako pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowonego w Polsce i opłacać należne składki. Podsawa prawna: ar. 11 us. 3 li. a) rozporządzenia Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. Wyjąek od zasady miejsca wykonywania pracy delegowanie pracownika Zdarza się, że osoba zarudniona w Polsce przez polskiego pracodawcę zosaje czasowo delegowana do pracy w innym pańswie członkowskim. Jeśli jeseś akim pracownikiem, o mimo że pracujesz za granicą, nadal 2
Pracownik delegowany do pracy za granicą w UE, EOG lub Szwajcarii na okres nie dłuższy niż 24 miesiące w dalszym ciągu może być ubezpieczony w Polsce (warunki opisaliśmy poniżej). możesz być objęy ubezpieczeniami społecznymi w Polsce. Delegowanie, kóre sanowi wyjąek od ogólnej zasady miejsca wykonywania pracy, nie może rwać dłużej niż 24 miesiące. Delegowanie będzie możliwe, jeśli zarówno Ty, jak i Twój pracodawca spełnicie określone wymogi. Możesz być czasowo delegowany do innego pańswa członkowskiego akże wedy, gdy pracodawca zarudnił Cię właśnie po o, żeby Cię delegować. W ej syuacji powinieneś być objęy przepisami prawa z zakresu zabezpieczenia społecznego w pańswie, z kórego masz zosać delegowany, przez co najmniej miesiąc bezpośrednio przed delegowaniem za granicę. Spełnisz en warunek, jeśli np.: byłeś objęy ubezpieczeniami społecznymi z powodu zarudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek, byłeś objęy ubezpieczeniami społecznymi w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, miałeś saus osoby bezrobonej z prawem lub bez prawa do zasiłku, byłeś zgłoszony do ubezpieczenia zdrowonego jako członek rodziny. Jeśli masz być delegowany za granicę i w okresie ego delegowania być objęy ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowonym w Polsce, Twój pracodawca powinien prowadzić w Polsce znaczną część działalności. Przy ocenie, czy warunek en jes spełniony, należy wziąć pod uwagę akie kryeria jak: pańswo, w kórym pracodawca ma zarejesrowaną siedzibę oraz adminisrację, liczba personelu w Polsce i za granicą; jeśli w Polsce pracuje wyłącznie personel adminisracyjny, nie można zasosować przepisów o delegowaniu, 3
pańswo, w kórym pracodawca rekruuje pracowników oraz w kórym zawiera umowy z klienami, liczba umów, kóre są realizowane w Polsce i za granicą, obroy, kóre osiąga pracodawca w pańswie delegującym i w pańswie zarudnienia w odpowiednio ypowym okresie; obró, kóry wynosi około 25% całkowiego obrou w pańswie delegującym, może być wysarczającym wskaźnikiem, a przypadki, w kórych obró jes niższy, wymagają pogłębionej analizy, czas, kóry minął od momenu zarejesrowania siedziby w delegującym pańswie członkowskim. Wykaz en nie jes wyczerpujący, ponieważ kryeria powinny być dososowane do każdego konkrenego przypadku. Trzeba zawsze uwzględniać charaker działalności prowadzonej przez przedsiębiorswo w pańswie, w kórym ma ono siedzibę. Konieczne może być również uwzględnienie innych kryeriów pasujących do określonych cech przedsiębiorswa i rzeczywisego charakeru jego działalności w pańswie, w kórym ma ono siedzibę. Przy ocenie znacznej części działalności prowadzonej w pańswie delegującym oddział ZUS musi również sprawdzić, czy pracodawca, kóry wnioskuje o delegowanie, jes fakycznie Twoim pracodawcą. Jes o szczególnie ważne w syuacji, gdy pracodawca korzysa zarówno z personelu sałego, jak i personelu agencji pracy ymczasowej. Podczas całego okresu delegowania musi isnieć bezpośredni związek między Tobą a pracodawcą. Przede wszyskim nadal powinna obowiązywać umowa o pracę (w czasie delegowania nie możesz przebywać na urlopie bezpłanym). Delegujący pracodawca określa charaker pracy, kórą masz wykonywać, oraz decyduje o rozwiązaniu umowy o pracę. Ważne jes również, aby zobowiązanie w zakresie Twojego wynagrodzenia spoczywało na przedsiębiorswie, kóre zawarło z Tobą umowę o pracę. Pracodawca nie może oddać Cię do dyspozycji przedsiębiorswa, do kórego zosałeś delegowany. Delegowanie nie jes również możliwe, jeśli: przedsiębiorswo, do kórego zosałeś oddelegowany, pozosawia Cię do dyspozycji innego przedsiębiorswa w ym samym pańswie członkowskim, przedsiębiorswo, do kórego zosałeś oddelegowany, pozosawia Cię do dyspozycji przedsiębiorswa w innym pańswie członkowskim, zosałeś zarudniony w jednym pańswie członkowskim po o, żeby przedsiębiorswo w drugim pańswie członkowskim wysłało Cię do przedsiębiorswa w rzecim pańswie członkowskim, i nie byłeś wcześniej objęy sysemem zabezpieczenia społecznego w pańswie delegującym, 4
zosałeś zarudniony w jednym pańswie członkowskim przez przedsiębiorswo z drugiego pańswa członkowskiego, po o żebyś pracował w pierwszym pańswie członkowskim, jeseś delegowany, aby zasąpić inną delegowaną osobę, zawarłeś umowę o pracę z przedsiębiorswem, do kórego jeseś delegowany. Jeśli warunki do delegowania za granicę zosały spełnione, Twój pracodawca powinien złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia A1 do oddziału ZUS właściwego ze względu na adres swojej siedziby. Zaświadczenie o powierdza, że jeseś objęy zabezpieczeniem społecznym w Polsce. Wzory zaświadczenia A1 oraz wniosku o jego wydanie znajdują się na sronie inerneowej www.zus.pl. Przykład Jeseś zarudniony w polskiej firmie od sycznia 2015 r. Firma deleguje Cię do pracy na erenie Hiszpanii na okres od 1 kwienia 2015 r. do 31 marca 2017 r., czyli na 24 miesiące. Nie zosałeś delegowany w miejsce innej, wcześniej oddelegowanej osoby. W czasie pracy za granicą nie przebywasz na urlopie bezpłanym udzielonym Ci w Polsce. Wynagrodzenie wypłaca Ci firma delegująca, kóra prowadzi znaczną część działalności w Polsce. Twój pracodawca powinien złożyć wniosek o wydanie dla Ciebie zaświadczenia A1 na czas pracy w Hiszpanii. Składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowone w rakcie pracy w Hiszpanii powinny być płacone wyłącznie w Polsce. Podsawa prawna: ar. 12 us. 1 rozporządzenia Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. WAŻNE! Jeśli warunki do delegowania za granicę nie zosały spełnione, pracodawca powinien zgłosić Cię do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowonego w pańswie, w kórym wykonujesz pracę. Praca za granicą dłuższa niż 24 miesiące Zosałeś oddelegowany do pracy na erenie innego pańswa członkowskiego na 24 miesiące i miałeś na en okres wydane zaświadczenie A1. Jeśli Twoja praca w innym pańswie będzie rwała dłużej, o powinieneś zosać objęy przepisami amego pańswa. Isnieje jednak możliwość, żebyś dalej był objęy zabezpieczeniem społecznym w Polsce. Twój pracodawca może zwrócić się do Oddziału ZUS w Kielcach, do Wydziału Ubezpieczeń i Składek 1, ul. Piorkowska 27, 25-510 Kielce, 5
z prośbą o wysąpienie z wnioskiem o zawarcie porozumienia wyjąkowego z insyucją pańswa, w kórym pracujesz. Jeśli insyucja zagraniczna wyrazi zgodę, o do zakończenia wykonywania ej pracy będziesz mógł w dalszym ciągu być objęy ubezpieczeniami w Polsce. Podsawa prawna: ar. 16 rozporządzenia Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. Porozumienie wyjąkowe może również zosać zaware, gdy z góry wiadomo, że okres delegowania do pracy za granicą będzie dłuższy niż 24 miesiące. W ej syuacji pracodawca od razu powinien wysąpić do Oddziału ZUS w Kielcach o zawarcie porozumienia wyjąkowego na cały okres delegowania. Ponieważ przesłanką do zawarcia porozumienia wyjąkowego jes ineres osoby lub grupy osób, powinno ono zosać zaware w Twoim ineresie. Jeśli prośbę o zawarcie porozumienia będzie składał pracodawca, o powinien poprosić Cię o podpisanie oświadczenia o chęci pozosania w polskim sysemie zabezpieczenia społecznego w czasie pracy za granicą. Możesz również sam poprosić o zawarcie akiego porozumienia. WAŻNE! Oddział ZUS jedynie wysępuje z wnioskiem o wyrażenie przez insyucję innego pańswa członkowskiego zgody na urzymanie sosowania polskich przepisów w zakresie zabezpieczenia społecznego. To nie Oddział ZUS w Kielcach wydaje zgodę. Zgodę wydaje (bądź jej odmawia) insyucja zagraniczna i o od jej oceny sanu fakycznego zależy rozparzenie sprawy. Podsawa prawna Rozporządzenie Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwienia 2004 r. w sprawie koordynacji sysemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30.04.2004 r., sr. 1, z późn. zm.), Rozporządzenie Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. doyczące wykonywania Rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji sysemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009 r., sr. 1, z późn. zm.). Więcej informacji Decyzja Komisji Adminisracyjnej ds. Koordynacji Sysemów Zabezpieczenia Społecznego nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 r. doycząca wykładni ar. 12 rozporządzenia Parlamenu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie usawodawswa mającego zasosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących 6
pracę na własny rachunek, ymczasowo pracujących poza pańswem właściwym (Dz. Urz. UE C 106 z 24.04.2010 r., sr. 5), Prakyczny poradnik. Usawodawswo mające zasosowanie w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii opracowany przez Komisję Adminisracyjną ds. Koordynacji Sysemów Zabezpieczenia Społecznego (www.zus.pl). Uloka ma charaker informacyjny i nie sanowi wykładni prawa. Warszawa, kwiecień 2017 r. Zdjęcie na okładce i sronie 3: beeboys Foolia.com Skład: Poligrafia ZUS w Warszawie. Zam. nr 830/17 Druk: Wydz. Poligr. ZUS w Słupsku. Nakł. 9905 egz. Zam. nr 172/17 7
www.zus.pl Zakład Ubezpieczeń Społecznych ul. Szamocka 3, 5 01-748 Warszawa Plaforma Usług Elekronicznych: www.zus.pl PUE o nowoczesna i wygodna forma konaku z ZUS, dzięki kórej możesz zrealizować większość spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi bez wychodzenia z domu przez inerne. W en sposób możesz sprawdzić swoje dane zapisane na indywidualnym koncie w ZUS, przesyłać dokumeny, śledzić san swoich spraw, a akże rezerwować wizyy w jednosce ZUS. Cenrum Obsługi Telefonicznej ZUS: 22 560 16 00* * kosz połączenia według umowy kliena z operaorem elekomunikacyjnym Skype: zus_cenrum_obslugi_el e-mail: co@zus.pl