PILOTAŻ PUNKTU KONSULTACYJNEGO Data i miejsce pilotażu: VI Bieg Walentynkowy 19.02, hall wejściowy Centrum Sportu i Rekreacji w Dąbrowie Górniczej. Czas trwania pilotażu: ok. 9:30-12:30 Orientacyjna liczba osób, które wzięły udział w konsultacjach: 64 osoby udzieliły odpowiedzi na pytanie na sznurku 38 zaznaczyły na mapie skąd przyjechały/skąd pochodzą ok. 40-50 osób wzięło udział w rozmowie na temat różnych typach przestrzeni miejskich (punktem wyjścia do rozmowy były zaprezentowane zdjęcia) Trudno oszacować ile liczyła grupa wszystkich badanych (ile osób brało udział tylko w jednym ćwiczeniu lub w więcej, niż jednym). Wydaje się jednak, że w punkcie konsultacyjnym wzięło udział ok. 100-150 wszystkich uczestników wydarzenia (zarówno biegaczy jak i osób towarzyszących). W ramach punktu konsultacyjnego przygotowaliśmy trzy ćwiczenia: pytanie na sznurku zawierające krótkie pytania, umożliwiające szybką odpowiedź: o W jaki celu zazwyczaj przyjeżdżasz do śródmieścia Dąbrowy Górniczej? o W jaki sposób chciał(a)byś tu (w Śródmieściu) spędzać czas? Czego Ci brakuje? mapa Dąbrowy Górniczej z prośbą o zaznaczenie post-item miejsca, z którego przyjechali na wydarzenie ćwiczenie miasto idealne czyli pakiet zdjęć przedstawiających różne typy przestrzeni miejskiej oraz ich funkcje. Uczestnicy proszeni byli o wskazanie tych funkcji, które ich zdaniem powinno pełnić śródmieście Dąbrowy Górniczej (w odpowiedzi na pytanie czego brakuje zadane w ankiecie) i wyjaśnienie, co ich zdaniem się z tym wiąże (np. jakie korzyści mogą płynąć z danej funkcji). Wnioski z tego ćwiczenia były na bieżąco notowane przez moderatorów OMÓWIENIE Uczestnicy punktu konsultacyjnego na VI Biegu Walentynkowym skąd przyjechali? Zebrane odpowiedzi pokazały, że ponad połowa badanych mieszka na co dzień poza Dąbrową Górniczą rodzimi mieszkańcy stanowili jedynie 14 osób z grupy 38, które wzięły udział w ćwiczeniu. Najwięcej uczestników przyjechało z miejscowości lub gmin na południowy zachód od Dąbrowy Górniczej. Znaczącą reprezentację miał również pobliski Sosnowiec (6 wskazań).
Wyniki te mają znaczenie dla przebiegu pozostałych ćwiczeń, są też zgodne z obserwacją moderatorów. Znaczna część badanych nie pochodzi z Dąbrowy Górniczej a wielu z nich bywało tu do tej pory sporadycznie. Podkreślić należy, że większość osób kojarzyła (nawet pobieżnie) śródmieście Dąbrowy Górniczej. Jeśli natomiast zupełnie nie kojarzyli okolicy, moderatorzy dziękowali im za udział w dalszych ćwiczeniach. Uczestnicy punktu konsultacyjnego w jakim celu zazwyczaj przyjeżdżają do śródmieścia Dąbrowy Górniczej? Jak pokazała analiza zebranych w ramach pytań na sznurku odpowiedzi, uczestnicy konsultacji przyjeżdżają do centrum Dąbrowy Górniczej przede wszystkim w celach sportowych i rekreacyjnych, na imprezy sportowe, aby pobiegać lub pospacerować częściej wokół zbiorników wodnych Pogoria (a więc poza centrum), rzadziej w przestrzeni śródmiejskiego parku. Drugim, dużo rzadziej wskazywanym powodem odwiedzin centrum są zakupy oraz cele kulturalne i rozrywka (tutaj istotnym miejscem spotkań jest Pałac Kultury Zagłębia a forma spędzania czasu to w dużej mierze wizyta w kinie, zarówno w PKZ jak i w CH Pogoria). Mniej niż połowa osób, które odpowiedziały na zadanie pytania, podały swoje imię oraz wiek. Dlatego też do zebranych wyników należy podejść z dystansem i nie traktować ich jako wiążące. Można jednak zauważyć niewielką tendencję, że wśród tych osób, które podpisały swoje ankiety, zdecydowanie częściej to mężczyźni (w wieku 30-50 lat) w centrum Dąbrowy Górniczej realizują swoje potrzeby o charakterze sportowym. Kobiety zaś (w wieku 18-50) wskazywały raczej na cele kulturalne, towarzyskie, bądź też zakupy. Uczestnicy punktu konsultacyjnego w jaki sposób chcieliby spędzać czas w Dąbrowie Górniczej? Czego im brakuje? Osoby, które wzięły udział w konsultacjach (pytanie na sznurku, ćwiczenie miasto idealne ), nadal chciałyby utrzymać sportowo-rekreacyjną funkcję centrum miasta. Oprócz kontynuacji oferty, z której już korzystają (liczne imprezy sportowe), jako konieczne wskazują usprawnienie infrastruktury rowerowej (budowa ścieżek rowerowych w centrum, między Sosnowcem a Dąbrową Górniczą, wypożyczalni rowerowych), biegowej (trasy biegowe) oraz stworzenie zupełnie nowych miejsc rozrywki ekstremalnej, tj. ścianka wspinaczkowa, park linowy
czy tzw. jump city. Zainspirowani zdjęciami zaprezentowanymi w ramach ćwiczenia miasto idealne, niektórzy uczestnicy sygnalizowali również potrzebę budowy siłowni plenerowych a także otwartych kompleksów rekreacyjno-sportowych np. jak na terenie b. kopalni Zollverein w Essen: Do największym potrzeb sygnalizowanych przez uczestników konsultacji należy jednak wzbogacenie śródmieścia o funkcję gastronomiczną (zdaniem rozmówców, jeden z największych deficytów miasta) oraz poszerzenie istniejącej oferty kulturalnej centrum o nowe miejsca koncertowe, kina studyjne, letnie, pokazy multimedialne, imprezy festiwalowe czy też galerie. Uczestnicy dąbrowskiej kultury oczekują więcej różnorodnych, atrakcyjnych i nietypowych miejsc, z których mogliby korzystać. Jednym z najbardziej wyróżniających się - a jednocześnie konkretnych propozycji, które padły w trakcie rozmów z moderatorami, było stworzenie muralu ze słynnymi dąbrowianami, takimi jak np. Podsiadło czy Imieliński. W temacie gastronomii, uczestnicy byli zaskakująco zgodni. W Dąbrowie Górniczej brakuje miejsce oferujących różnorodną gastronomię, od pubów i kawiarni po restauracje, prowadzonych przez lokalnych restauratorów i właścicieli - a nie na zasadzie sieciowej franczyzy. Bardzo ważnym kryterium jest tutaj dostępność. Jak powiedział jeden z mieszkańców żeby było tanio, smacznie, dla każdego. Innym palącym deficytem miasta jest brak gastronomii na otwartym powietrzu, zarówno w formie ogródków restauracyjnych jak i food trucków. Jest to też związane z postulowaną przez wielu potrzebą odrodzenia dąbrowskiego życia nocnego. Kolejną ważną kwestią, na którą zwrócona została uwaga, to deficyt miejsc i wydarzeń dedykowanych rodzinom z dziećmi. Przede wszystkim chodzi tutaj o place zabaw w tym również nietypowe, otoczone zielenią - ale również festyny rodzinne, teatr dziecięcy czy parki rozrywki (rzadziej).
Badania sygnalizowali również potrzebę takiego kształtowania krajobrazu miasta, aby sprzyjał wypoczynkowi w plenerze (więcej miejsc do siedzenia, spokój, czystość). Wśród prezentowanych zdjęć największą popularnością cieszyły się więc te, prezentujące hamaki, leżaki, plenerowe pikniki a także ogrody i tereny zielone, które łączyłyby naturę z nowoczesnością, wchodząc na tereny poprzemysłowe czego ulubionym przykładem jest park krajobrazowy w Duisburgu: Niektórzy badani zwracali również uwagę na potrzebę stworzenia w centrum przestrzeni dla lokalnych rzemieślników, rozwiązań dedykowanych osobom starszym (głównie w formie nietypowych atrakcji oraz aktywności fizycznej) oraz osobom z niepełnosprawnościami. Wśród postulowanych rozwiązań padło również kilka konkretów z innego porządku. Należą do nich tzw. Escape Room, miejski punkt konsultacyjny oraz inkubator przedsiębiorczości jako przykład miejsca stwarzającego okazję do rozwoju. Ponadto, pojedyncze głosy sygnalizowały potrzebę budowy nowoczesnego i reprezentacyjnego dworca kolejowego czy otwartego zoo. Warto również przybliżyć ducha, jakiego od nowego centrum Dąbrowy Górniczej oczekują nasi rozmówcy. Badani podkreślają, że historyczne i przemysłowe dziedzictwo miasta powinno zostać odpowiednio skonsumowane nowoczesne rozwiązania powinny nawiązywać do industrialnego klimatu miejsca, a pamięć i wiedza o przeszłości powinna zostać podtrzymana poprzez odpowiednie opisy historyczne i tablice pamiątkowe. Panuje zgoda, że industrialne dziedzictwo powinno być podkreślane i eksponowane w trakcie tworzenia nowej zabudowy, nie oznacza to jednak tworzenia skansenu stara zabudowa powinna być punktem wyjścia, inspiracją dla nowych rozwiązań i funkcji. Jako przykład niech posłuży wypowiedź jednego z mieszkańców: Tu była kiedyś odkrywkowa kopalnia węgla kamiennego Nemo i powinna upamiętniać to tablica pamiątkowa, bo to było coś wyjątkowego.
Pomimo, iż Pogoria I, II i III nie należą do terenu objętego programem rewitalizacji, to badani przez nas uczestnicy wielokrotnie odwiedzają te tereny. Dlatego też, w ramach punktu konsultacyjnego pojawiło się wiele głosów sygnalizujących potrzebę zmian o charakterze infrastrukturalnym i komunikacyjnym, związanych z korzystaniem z uroków Pogorii. Należą do nich m.in.: usprawnienie komunikacji na Pogorię III (większa częstotliwość przejazdów), budowa toru wodnego łączącego Pogorie I, II i III, budowa oświetlenia, zwiększenie liczby koszy, zaplecza gastronomicznego i sanitarnego. REKOMENDACJE NA PRZYSZŁOŚĆ Organizowanie punktu konsultacyjnego na dedykowanych imprezach lub wydarzeniach, np. sportowych, jest zarówno szansą jak i wyzwaniem. Szansą, ponieważ umożliwia dotarcie do sporej grupy uczestników o określonym profilu zainteresować, którzy być może nie mieliby innej okazji aby wziąć udział w konsultacjach. Z drugiej strony trzeba sobie zdawać sprawę, że wypowiedzi i opinie przedstawicieli takiej grupy mogą być zdominowane przez ich zainteresowania. Zebrane wyniki należy więc zestawić ze wszystkimi, które zostały zebrane w ramach różnych punktów konsultacyjnych. Podczas prowadzonych rozmów należy nieustannie podkreślać, że tematem rozmowy jest śródmieście Dąbrowy Górniczej. Być może warto mieć na podorędziu mapę tego terenu lub też w taki sposób oznakować ten punkt, by komunikat ten był czytelny, wręcz rzucał się w oczy. Jeśli to możliwe, warto przypominać osobom odpowiadającym na pytanie na sznurku, aby podały swoje imię oraz wiek. Być może należy w tym celu przeorganizować ankietę tak, aby metryczka znajdowała się na górze kartki. Z racji na różnorodność ćwiczeń do obsługi punktu konsultacyjnego potrzebnych jest co najmniej 4 moderatorów.