PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: 1. Adres jednostki: Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej Adres: ul. 28 Czerwca 1956 r. nr 135/147, 610545 Poznań Tel. /Fax : tel. 8-310-360 fax. 8-310-173 Strona WWW E-mail : ortopedia.dziecieca@orsk.ump.edu.pl 2. Kierownik jednostki: Prof. zw. dr hab. med. Andrzej Szulc 3. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I: Nazwisko: dr hab. med. Tomasz Kotwicki Tel. kontaktowy: 0602/ 613-054 Możliwość kontaktu dni robocze, godz. 8-9, oddział IIE E-mail: kotwicki@ump.edu.pl Osoba zastępująca prof. UM dr hab. Maciej Glowacki Kontakt tel. 0605/409-136 4. Organizacja zajęć REGULAMIN ZAJĘĆ Zajęcia z o r t o p e d i i prowadzone są w następujących Katedrach i Klinikach: - Ortopedii i Traumatologii (KOT) - Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej (KOD) - Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki (KCR) oraz w Klinikach: - Ortopedii Ogólnej, Onkologicznej i Traumatologii (KOOT) - Chirurgii Kręgosłupa, Ortopedii Onkologicznej i Traumatologii (KCK) Koordynatorem zajęć jest prof. zw. dr hab. Andrzej Szulc Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej 1.Warunkiem rozpoczęcia ćwiczeń jest zdanie ustnego sprawdzianu wstępnego. Zakres wiadomości potrzebnych do zdania sprawdzianu wstępnego znajduje się na tablicy ogłoszeń "sprawy studenckie". 2.Ustny sprawdzian wstępny student zdaje u lekarza prowadzącego ćwiczenia danej podgrupy w dniach od poniedziałku do piątku w czasie tygodnia rozpoczynającego się 14 dni przed terminem rozpoczęcia ćwiczeń. Dokładny termin (dzień i godzinę) sprawdzianu ustnego ustala starosta grupy studenckiej, bezpośrednio z lekarzem prowadzącym ćwiczenia każdej podgrupy. Podział poszczególnych grup studenckich na podgrupy zdające sprawdzian wstępny u poszczególnych lekarzy prowadzących znajduje się na tablicy ogłoszeń. Ocenę ze sprawdzianu wpisuje lekarz prowadzący do karty ćwiczeń. Studenci grupy ćwiczeniowej pierwszej zdają sprawdzian wstępny w pierwszym dniu ćwiczeń. 3.Ustny sprawdzian wstępny poprawkowy zdawać można tylko u tego samego asystenta, u którego zdawało się sprawdzian wstępny w pierwszym terminie i to w tygodniu poprzedzającym bezpośrednio rozpoczęcie ćwiczeń. Nie zdanie sprawdzianu wstępnego wyklucza możliwość rozpoczęcia ćwiczeń. 4.Zajęcia w podgrupach odbywają się zgodnie z planem ćwiczeń. odbywają
się w Klinice Ortopedii i Traumatologii (KOT), w Klinice Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej (KOD), w Klinice Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki (KCR), w Klinice Kręgosłupa, Ortopedii Onkologicznej Traumatologii (KCK)w Poradni znajdującej się na terenie O-RSK, pracowniach Klinik i w Zakładach Zaopatrzenia Ortopedycznego UM w Poznaniu. Wyjątkowo w razie braku możliwości odbywania ćwiczeń w w/w placówkach prowadzenie ćwiczeń w tym miejscu i terminie przejmuje lekarz - opiekun grupy studenckiej. 5.Zakres i tematyka ćwiczeń są w każdym dniu inne. W przypadku jednodniowej nieobecności studenta na zajęciach wyrównanie zaległości jest możliwe w porozumieniu z odpowiedzialnym za ćwiczenia lekarzem, w odpowiednim dniu ćwiczeń jednej z następnych grup studentów odrabiających ćwiczenia. W przypadku dłuższej usprawiedliwionej nieobecności wyrównanie zajęć następuje na w/w zasadach. 6.Sprawdzanie obecności na ćwiczeniach odbywa się codziennie na początku dnia ćwiczeń i pod koniec zajęć. Spóźnienie na ćwiczenia wpisuje się do listy obecności w kratce odpowiadającej dniowi ćwiczeń. Dwa spóźnienia równają się nie zaliczeniu ćwiczeń. 7.Integralną częścią wymagań stawianych studentowi przy zaliczeniu ćwiczeń z ortopedii jest nabycie umiejętności praktycznych zestawionych na załączonej liście. Asystent potwierdza to wpisem na karcie ćwiczeń 8.Zaliczenie ćwiczeń na karcie ćwiczeń studenta w poszczególnych tematach zajęć potwierdza asystent prowadzący ćwiczenia podpisem i pieczątką. 9.Karty ćwiczeń odbiera starosta grupy w sekretariatach Katedr (2 tygodnie przed rozpoczęciem ćwiczeń. 10.Termin egzaminu z ortopedii należy uzgodnić indywidualnie w sekretariatach Katedr (po zakończeniu wykładów). Przydział studentów do poszczególnych egzaminatorów następuje na drodze losowania. Listy przydziału znajdują się w gablocie - informacje dla studentów. 11.Student przystępujący do egzaminu powinien mieć zaliczone ćwiczenia, posiadać indeks i kartę egzaminacyjną oraz przedstawić egzaminatorowi kartę ćwiczeń z ortopedii. 12.Zakres materiału do egzaminu z ortopedii, oparty o "Program nauczania Ortopedii", zawarty w postaci przykładów pytań znajduje się na tablicy ogłoszeń "sprawy studenckie". Obowiązuje materiał z podręcznika Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja, PZWL 2003), wykładów, ćwiczeń i seminariów. I tydzień PROGRAM ZAJĘĆ Poniedziałek godz. 8.00-10.00 Technika badania narządu ruchu (na oddziale) 10.30-12.00 Technika badania narządu ruchu (zajęcia w Klinice) Wtorek godz. 8.00-10.00 Neuroortopedia 10.30-12.00 Poradnia Preluksacyjna Zajęcia w Klinice KCR Zajęcia w Klinice KOD Środa godz. 8.00-10.00 Wady i choroby kończyn dolnych oraz dysplazja stawów Sala operacyjna Zajęcia w Klinice KOT 10.30-12.00 Zajęcia w Klinice KCR Sala operacyjna Zajęcia na oddziałach Zajęcia w Klinice KOT Czwartek godz. 8.00-9.30 Zagadnienia Zaopatrzenia Ortopedycznego 10.00-12.00 Sala operacyjna; zajęcia na oddziałach Piątek godz. 8.00-10.00 Zmiany zwyrodnieniowe stawów 10.00-12.00 Wybrane zagadnienia z chirurgii ręki 2
II tydzień Poniedziałek godz. 8.00-9.30 Zajęcia na oddziałach Technika badania narządu ruchu Skoliozy i choroby kręgosłupa godz. 10.00-11.45 Skoliozy i choroby kręgosłupa Wady i choroby kończyn dolnych oraz rozwojowa dysplazja stawów biodrowych Wtorek godz. 8.00-10.00 Sala operacyjna Zajęcia na Oddziałach Poradnia Preluksacyjna Technika badania narządu ruchu godz. 10.30-11.45 Choroby kolana Środa godz. 8.00-10.00 Zajęcia na Oddziałach 10.30-11.45 Podstawowe zagadnienia z traumatologii narządu ruchu Czwartek godz. 8.00-9.45 Zajęcia na Oddziałach Sala operacyjna godz. 10.15-11.45 Zajęcia na Oddziałach Sala operacyjna Piątek godz. 8.00-9.00 Zajęcia na Oddziałach godz. 9.30-10.30 Zajęcia na Oddziałach Poradnia Preluksacyjna godz. 10.30-11.45 Mikrochirurgia 12. Program nauczania Wymagania wstępne 1. Przed przystąpieniem do ćwiczeń student zobowiązany jest do zdania ustnego sprawdzianu wstępnego. 2. Terminy zdawania ustnego sprawdzianu wstępnego student (starosta grupy) ustala z lekarzem prowadzącym ćwiczenia. Nazwisko lekarza prowadzącego daną grupę jest podane są na tablicy ogłoszeń "sprawy studenckie". Przygotowanie do zajęć Wymagania końcowe. Egzamin z przedmiotu zdawać można po zakończeniu wykładów i zaliczeniu ćwiczeń. Termin egzaminu ustala student indywidualnie w sekretariatach Katedr: - Katedra Ortopedii i Traumatologii - Katedra Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej - Katedra Traumatologii Ortopedii i Chirurgii Ręki Egzaminatorzy wyznaczeni są na podstawie podziału list grup studenckich. 13. Cele i treści merytoryczne przedmiotu Diagnozowanie i leczenie wad rozwojowych chorób układowych, zapaleń oraz chorób nowotworowych narządu ruchu 3
14. Tematy wykładów: Program wykładów z ortopedii z elementami traumatologii narządów ruchu /Poniedziałki godz. 13:30-15:00 s. wykładowa im. F. Raszeji/ 4.10. Prof. dr hab. WŁADYSŁAW MANIKOWSKI Historia ortopedii. Odrębność badania i metod leczenia chorych z dysfunkcją narządu ruchu. Złożoność leczenia nieoperacyjnego i operacyjnego. Podział złamań kości wg AO. Złamanie dalszej nasady kości promieniowej. Reumatoidalne zapalenie stawów- podział. Zasady leczenia operacyjnego. Przykurcz Dupuytrena. Zastosowanie mikrochirurgii w ortopedii, traumatologii i chirurgii ręki. 11.10 Prof. dr hab. LESZEK ROMANOWSKI Wady wrodzone kończyny górnej. Urazowe uszkodzenia nerwów obwodowych i ścięgien. Zespoły powięziowe na przykładzie powikłań po złamaniu nadkłycia k.ramiennej u dzieci. Uszkodzenia barku.wady wrodzone kończyny górnej. Urazowe uszkodzenia nerwów i ścięgien. Zespoły powięziowe na przykładzie powikłań po złamaniu nadkłykcia k. ramiennej u dzieci. Uszkodzenia barku. 18.1 Prof. dr hab. ANDRZEJ SZULC Wady wrodzone stawu biodrowego u dzieci i młodzieży. Wrodzona dysplazja stawu biod-rowego. Wrodzone biodro szpotawe. Choroba Perthesa. Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej. Krwiopochodne zapalenie kości i stawów ze szczególnym uwzględnieniem ropnego zapalenia stawu biodrowego u noworodków. Gruźlica kostno-stawowa. Mózgowe porażenie dziecięce. Przepuklina rdzeniowo-oponowa. Nowotwory narządu ruchu. Odmienno9ść gojenia się i leczenia złamań u dzieci. 25.11 Prof. UM dr hab. med. MAREK JÓŹWIAK Wrodzone zniekształcenia stóp: końsko-szpotawa, przywiedziona, piętowa, płaska. Stopa wydrążona. Stopa końsko-szpotawa, porażenna. Wady nabyte: stopa płaskokoślawa statyczna, paluch koślawy, stopa poprzecznie płaska, paluch sztywny. Chód gołębi. Wrodzone braki kości goleni. Piszczel szpotawa i przodozgięta. Możliwość egalizacji kończyn (zastosowanie metody Ilizarowa). 8.11. Prof. dr hab. ANDRZEJ PUCHER Wady i choroby kręgosłupa i tułowia. Wady postawy. Skoliozy idiopatyczne i wrodzone. Zespół Klipell-Feilla. Choroba Sprengela. Kręcz szyi (mięśniowy, kostny, oczny). Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (profilaktyka kifozy, możliwość leczenia operacyjnego). Kręgozmyk rodzaje, rozpoznanie, leczenie 15.11 prof. dr hab. ANDRZEJ PUCHER Zmiany zwyrodnieniowe stawów z uwzględnieniem endoprotezoplastyki (powikłania) i innych metod leczenia operacyjnego. Wady wrodzone, choroby i skutki urazów stawu kolanowego (badanie i różnicowanie). Złamanie szyjki k. udowej. Problemy leczenia operacyjnego-ortopedycznego osób starszych. Złamania śródstawowe w obrębie stawów kończyny dolnej. Staw kolanowy i skokowo-goleniowy. 22.1 Dr hab. Andrzej NOWAKOWSKI Zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego. Deformacje kręgosłupa. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (spondylodeza, spondyloartroza, zwyrodnienie krążka międzykręgowego, przepuklina krążka międzykręgowego, stenoza kręgowa, spondylolisteza).nowotwory (pierwotne i przerzutowe). Zapalenia kręgosłupa (bakteryjne, autoimunizacyjne, gruźlica). Urazy kręgosłupa (paraplegia pourazowa). Obrażenia kręgosłupa w sporcie 4
15. Tematy seminariów: ------ 16. Tematy ćwiczeń: I tydzień 1. Technika badania narządu ruchu 2. Neuroortopedia 3. Poradnia Preluksacyjna 4. Wady i choroby kończyn dolnych oraz rozwojowa dysplazja stawów 5. Zagadnienia Zaopatrzenia Ortopedycznego 6. Zmiany zwyrodnieniowe stawów 7. Wybrane zagadnienia z chirurgii ręki II tydzień 8. Skoliozy i choroby kręgosłupa 9. Wady i choroby kończyn dolnych oraz rozwojowa dysplazja stawów biodrowych 10. Choroby kolana 11. Mikrochirurgia 12. Sala operacyjna 17. Zasady i forma oceny wyników nauczania i zaliczenia zajęć oraz przedmiotu: 1. Zaliczenie przedmiotu Ortopedia z elementami traumatologii narządów ruchu odbywa się na podstawie odbycia 45 godzin ćwiczeń trwających 2 tygodnie - I tydzień - godz. 8 oo - 12 oo II tydzień - godz. 8 oo - 11 45 W czasie ćwiczeń jest 30 minutowa przerwa. 2. odbywają się w grupach studenckich według ustaleń Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I. 3. Przed przystąpieniem do ćwiczeń student zobowiązany jest do zdania ustnego sprawdzianu wstępnego. 4. Termin zdawania sprawdzianu wstępnego student (starosta grupy) ustala z lekarzem prowadzącym ćwiczenia. Nazwisko lekarza prowadzącego daną grupę jest podane na tablicy ogłoszeń "sprawy studenckie". 5. Zaliczenie ćwiczeń odbywa się w trakcie ich odbywania i polega na ocenie przez asystenta umiejętności badania klinicznego, ustalenie rozpoznania i ogólnych zasad leczenia podstawowych schorzeń ortopedycznych i urazowych umieszczonych w karcie ćwiczeń. 6. Egzamin z przedmiotu zdawać można po zakończeniu wykładów i zaliczeniu ćwiczeń. Termin ustala student indywidualnie w sekretariatach Katedr: Ortopedii i Traumatologii, Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej, Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki Egzaminatorzy wyznaczeni są na podstawie podziału list grup studenckich. 11. Materiały dydaktyczne, literatura obowiązująca i uzupełniająca: Literatura obowiązująca i uzupełniająca: 1. Marciniak W., Szulc A.: Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja PZWL Warszawa, 2003 2. Gaździk Sz.: Ortopedia i traumatologia PZWL Warszawa, 2009 3. Dormans I.P.: Ortopedia pediatryczna Elsevier, Wrocław 2009. 5
12. Studenckie koło naukowe - Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze działa od 15 lat. Opiekunami są: prof. UM dr hab. med. Marek Jóźwiak tel. 0602-645-847; e-mail: mjsl@poczta.onet.pl i dr med. Maciej Idzior. tel. 0600-341-553; e-mail: maciejidzior@poczta.onet.pl Studenci działający w Kole corocznie przedstawiają na krajowych i międzynarodowych studenckich konferencjach naukowych referaty będące rezultatem ich pracy.. Działalność naukowa Koła związana jest z ortopedią i traumatologią narządu ruchu ze szczególnym uwzględnieniem tematyki mózgowego porażenia dziecięcego i biomechaniki ruchu. Spotkania odbywają się raz w miesiącu. Na każde spotkanie zaproszony jest ekspert z danej dziedziny ortopedii, który przedstawia problematykę, którą się zajmuje. Studenci w podgrupach realizują programy badawcze, które są ustalane na początku każdego roku akademickiego. Członkowie Koła aktywnie uczestniczą w działalności klinicznej Katedry podczas odbywania praktyk wakacyjnych, w poradni przyszpitalnej oraz asystują w czasie zabiegów operacyjnych. Istnieje możliwość realizowania własnych pomysłów badawczych pod kierunkiem opiekunów Koła. - Klinika Ortopedii Ogólnej, Onkologicznej i Traumatologii Opiekunami są: prof. dr hab. med. Małgorzata Wierusz-Kozłowska tel. (061) 8-310-364; e-mail: mwierusz@sk4.amp.edu.pl lek. Jacek Markuszewski tel. (061) 8-310-117; e-mail: jmarkusz@sk4.amp.edu.pl Działalność studenckiego Koła Naukowego związana jest głównie z zagadnieniami endoprotezoplastyki stawów. Studenci uczestniczą w pisaniu prac naukowych, a także prowadzą samodzielne badania pod opieką lekarzy z Kliniki. Prace studentów z Koła są przedstawiane na zjazdach naukowych oraz publikowane w czasopismach ortopedycznych. Podczas spotkań omawiane są przypadki kliniczne. Studenci asystują także do zabiegów przeprowadzanych w Klinice. Istnieje możliwość odbywania praktyk wakacyjnych. - Klinika Ortopedii, Traumatologii i Chirurgii Ręki Opiekunem jest: lek. Piotr Czarnecki tel. 0605-650-316; e-mail: pczarnecki@kcr.edu.pl Spotkania Koła Naukowego odbywają się 2-4 razy w miesiącu. W czasie spotkań prowadzone są prace doświadczalne na zwierzętach, analiza danych klinicznych oraz wykłady szkoleniowe. 6
Program studiowania ortopedii z elementami traumatologii narządu ruchu oparty na szczegółowych celach nauczania Dział lub grupa haseł Hasło programowe Forma realizacji 1 2 3 1. Zakres przedmiotu ortopedia" i ogólne zasady diagnostyki i leczenia chorego z dysfunkcją narządu ruchu. 1.Opanować sposoby zbierania wywiadu w zależności od rodzaju schorzenia. 2.Opanować technikę badania klinicznego narządu ruchu. 3.Opanować nazewnictwo ortopedyczne. 4.Znać zastosowanie badań pomocniczych w ortopedii,/ rtg, usg, KT, MRI, badania elektromiograficzne, 1aboratoryjne, biochemiczne/. 5.Znać zasady leczenia bezoperacyjnego / redresji, wyciągów, unieruchomienia, zaopatrzenia ortopedycznego, fizykoterapii/ oraz wskazania do leczenia operacyjnego. Wykład 2. Stany naglące w ortopedii 2.1 Zapalenie kości i stawów 1. Opisać objawy zapalenia stawów i kości u noworodków i niemowląt oraz dzieci zwracając uwagę na źródła bakteriemii / stan pępowiny, zapalenie nosogardzieli /. 2. Znać zasady leczenia ostrego zapalenia kości i stawów / zastosować antybiotyki o szerokim spectrum działania a w drugim etapie antybiotyk celowy określony na podstawie wyniku posiewu krwi, wymazu z nosogardzieli, treści czyraka/. 3. Podać wskazania do wczesnych interwencji chirurgicznych w zapaleniu kości i stawów u noworodków i niemowląt. 4. Znać następstwa przejścia ostrego zapalenia w stan przewlekłych i konsekwencje odległe. 2.2 Niektóre choroby stawu biodrowego u dzieci. 7
2.2.1 Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej. 2.2.2 Przemijające zapalenie stawu biodrowego. 1.Rozpoznać i opisać objawy młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej / zwracając uwagę na typ konstytucyjny i ograniczenie rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym/. 2.Znać możliwości diagnostyczne / pamiętać o konieczności wykonania radiogramu stawu biodrowego w projekcji osiowej i umieć ocenić przemieszczenie głowy kości udowej w stosunku do szyjki/. 3.Doraźnie skierować chorego na leczenie operacyjne. 1.Rozpoznać objawy kliniczne zaangażowania błony maziowej w proces zapalenia stawu biodrowego / znać pozycję adaptacyjną" uda w stawie biodrowym/. 2.Wiedzieć, że rutynowe badania kiwi mogą nie wykazać odchyleń od normy, znać obraz zmian w USG. 3.Wymienić sposoby leczenia 2.2.3 Choroba Perthesa 1.Umieć odróżnić chorobę Perthesa od innych stawów powodujących ograniczenie mchów w stawie biodrowym u dzieci. 2.3 Następstwa urazów kończy. 2.3.1 Ostre niedokrwienie w obrębie kończyn związane z urazem. 2.Znać metody oceny radiologicznej, scyntygrafii, USG, MPI. 3.Opanować zasady leczenia nieoperacyjnego. 4.Wiedzieć o długotrwałym przebiegu choroby ;poinformować rodziców o ewentualnej potrzebie leczenia operacyjnego. 1.Rozpoznać i opisać objawy ostrego niedokrwienia kończyn. 2.Wymienić sposoby postępowania doraźnego w przypadkach pourazowego niedokrwienia kończyn. 8
2.3.2. Rewaskularyzacja i replantacja kończyn górnych. 2.3.3. Pourazowe uszkodzenia nerwów obwodowych. 2.3.4. Pourazowe uszkodzenia ścięgien 3. Następstwa urazów kości i stawów. 4.Opisać mechanizm powikłań i następstwa ostrego niedokrwienia kończyn w postaci przykurczu Volkmanna i zespołu ciasnoty 1.Rozpoznać i opisać stany kwalifikujące się do remplantacji i rewaskularyzacji kończyn. 2.Znać sposoby transportu i przechowywania amputowanej kończyny. 3.Znać zasady mikrochirurgii i remplantacji kończyn. 1.Rozpoznać i opisać objawy uszkodzenia nerwów. 2.Wymienić kryteria różnicowania anatomicznego i czynnościowego uszkodzeń nerwów. 3.Opisać postępowanie chirurgiczne w przypadku uszkodzenia nerwu. 1.Opisać, rozpoznać i ocenić objawy uszkodzenia ścięgien. 2.Wymienić kryteria różnicowania uszkodzeń ścięgien. 3.Opisać metody leczenia uszkodzeń ścięgien: nieoperacyjne oraz operacyjne 1.Rozpoznać i ocenić złamanie kości. 2.Rozpoznać i ocenić zwichnięcie stawu. 3.Znać zasady właściwego postępowania w przypadku urazu kości. 4.Wymienić i ocenić następstwa urazu stawu ramiennego, łokciowego i tzw..złamania kości promieniowej w miejscu typowym, opisać najczęstsze złamania w obrębie kończyn dolnych / złamanie szyjki kości udowej, złamanie na wysokości 1/3 obwodowej goleni/ 5.Wymienić i ocenić skutki nieprawidłowego leczenia urazów kończyn 9
4. Reumatoidalne zapalenie stawów /r.z.s./ 5. Boczne skrzywienie kręgosłupa. w postaci: a. zespołu Sudecka b. zrostu opóźnionego c. stawu rzekomego d. zakażeń prowadzących do pourazowych zapaleń kości. 6.Znać zasady leczenia następstw urazów kości i stawów. 1.Umieć rozpoznać w badaniu klinicznym ostry stan zapalenia stawu. 2.Zinterpretować wyniki badań dodatkowych. 3.Znać zasady zapobiegania zniekształceniom kończyn w ostrej fazie reumatoidalnego zapalenia stawów. 4.Znać możliwości leczenia operacyjnego w ostrym okresie r.z.s. 5.Opisać następstwa reumatoidalnego zapalenia stawów. 1.Rozpoznać skoliozę idiopatyczną i odróżnić ją od skrzywień fizjologicznych. 2.Umieć zidentyfikować skrzywienie piersiowe, opisać mechanizmy kompensacyjne w obrębie tułowia towarzyszące skoliozom. 3.Znać konsekwencje postępujących skrzywień bocznych kręgosłupa dla wydolności układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. 4.Wymienić rodzaje skolioz związane z ich etiologią. 5.Ustalić rokowanie w zależności od typu skrzywienia, wieku dziecka, znać sposoby obiektywizacji progresji skolioz. 6.Znać granice celowości stosowania 10
6. Wady wrodzone narządu ruchu wymagające leczenia doraźnego. 6.1. Dysplazja stawu biodrowego. 6.2. Wrodzona stopa końskoszpotawa. 6.3. Wrodzona stopa piętowa. 6.4. Wrodzona stopa przywiedzona 6.5. Wrodzona stopa płaska. leczenia bezoperacyjnego. 7.Umieć rozpoznać objawy niedowładów i porażeń w skoliozach i znać zasady postępowania w tego rodzaju powikłaniach. 8.Umieć różnicować skoliozy z wadami postawy i z młodzieńczą kyfozą kręgosłupa / choroba Scheuermanna 1.Umieć zbadać stawy biodrowe noworodka zwracając uwagę na objaw przeskakiwania, objaw wyważania i ograniczenia odwodzenia. 2.Znać możliwości oceny stawów biodrowych przy pomocy ultrasonografii. 3.Znać zasady leczenia nieoperacyjnego dysplazji stawu biodrowego. 4.Opisać następstwa nieprawidłowo prowadzonego leczenia i braku leczenia. 5.Znać wskazania do leczenia operacyjnego. 1.Umieć zbadać stopy noworodka i doraźnie skierować do leczenia specjalistycznego. 2.Umieć różnicować wady wrodzone z innymi zniekształceniami stopy. 6.6. Kręcz szyi. 1.Rozpoznać kręcz szyi. 6.7. Zniekształcenia kręgosłupa i kończyn u dzieci z przepukliną 2.Znać przyczyny występowania kręczu i możliwości diagnostyki różnicowej. 3.W przypadkach kręczu szyi pochodzenia mięśniowego zademonstrować rodzicom ćwiczenia korekcyjne. 4.Znać zasady zaopatrzenia ortopedycznego. 1.Wiedzieć o możliwościach powstania zniekształceń porażennych kończyn dolnych - omówić mechanizm ich 11
oponowo -rdzeniową. powstania. 2.Wdrożyć profilaktykę zapobiegania deformacjom kończyn / znajomość ułożeń korekcyjnych, stosowania łusek gipsowych oraz ortez /. 3.Znać wskazania do leczenia operacyjnego zniekształceń kończyn i kręgosłupa. 4.Umieć uzasadnić konieczność wielospecjalistycznej opieki nad dzieckiem. 7. Inne wady wrodzone narządu ruchu. 7.1 Wady stawu biodrowego 7.1.1. biodro szpotawe. 7.1.2. niedorozwój uda. 7.2.Wrodzone wady goleni. 7.2.1 Wrodzony staw rzekomy goleni. 7.2.2. wrodzone przodozgięcie piszczeli. 7.2.3. Wrodzony brak strzałki. 7.3. Wrodzone wady stawu kolanowego. 7.3.1 Łąkotka tarczo wata. 7.3.2. Wrodzone zwichnięcie rzepki. 7.3.3. Wrodzone zwichnięcie stawu kolanowego. 7.4 Wady wrodzone kończyny górnej. 7.4.1. Braki i ubytki. 7.4.2. Palce nadliczbowe ręki. 7.4.3.Syndaktylia prosta i złożona ręki. 7.4.4. Rozszczepy ręki. 7.5. Wady wrodzone kręgosłupa. 7.5.1. Wrodzona skolioza. 8. Dziecko z mózgowym porażeniem dziecięcym, /m. p.d. / 1.Umieć rozpoznać wady wrodzone na podstawie badania klinicznego i oceny obrazu radiologicznego / USG, MRI /. 2.Potrafić przeprowadzić różnicowanie wad j wrodzonych ze stanami pourazowymi i pozapalnymi. 3.Znać możliwości i ograniczenia leczenia nieoperacyjnego wad wrodzonych ;orientować się w terminach kierowania chorych z wrodzonymi wadami kończyn i kręgosłupa do leczenia operacyjnego. 4.Wymienić zasady leczenia operacyjnego w przypadkach wad wrodzonych kończyn i kręgosłupa 1.Umieć zbadać dziecko z m.p.d., ocenić 12
9. Kręgozmyk 9.1. Kręgozmyk dysplastyczny. 9.2. Kręgozmyk cieśniowy. 9.3. Kręgozmyk patologiczny. 9.4. Kręgozmyk zwyrodnieniowy. 10. Nabyte zniekształcenia stóp. 10.1. Stopa płasko-koślawa statyczna, paluchy koślawe. wiek rozwojowy dziecka, stopień spastyczności mięśni oraz utrudnienia dła pielęgnacji i mobilizacji dziecka wynikające z zaburzeń bilansu mięśniowego. 2.Znać najczęstsze postacie zniekształceń tułowia i kończyn u dzieci z m.p.d. 3.Znać zasady leczenia usprawniającego dzieci z m.p.d. i potrafić wyjaśnić rodzicom celowość wczesnego wdrożenia leczenia operacyjnego. 4.Orientować się we wskazaniach do leczenia operacyjnego. 5.Skierować do specjalistycznych poradni leczniczego usprawniania prowadzących dzieci z m.p.d. 1.Znać etiologię kręgozmyku. 2.Umieć rozpoznać kręgozmyk na podstawie charakterystycznego obrazu chorego oraz oceny radiogramów / z uwzględnieniem radiogramów skośnych kręgosłupa/. 3.Znać możliwości leczenia operacyjnego. 4.Wymienić wskazania do leczenia operacyjnego i omówić możliwości tego leczenia 1.Znać budowę sklepienia stopy. 2.Umieć rozpoznać obniżenie sklepień stopy oraz towarzyszące zniekształcenia kolan i znać możliwości leczenia bezoperacyjnego płaskostopia oraz operacyjnej korekcji palucha koślawego 10.2. Stopa wrażliwa. 1.Rozumieć patomechanizm powstawania stopy wrażliwej 2.Wymienić możliwości leczenia ze szczególnym uwzględnieniem zasady 13
10.3. Stopa wydrążona idiopatyczna, palce szponiaste. 10.4. Stopa porażenna poiniekcyjna. 11. Nowotwory narządów ruchu jakie powinno spełniać obuwie. 1.Rozpoznać zniekształcenia. 2.Wiązać wymienione zniekształcenia z objawami myelodyspłazji. 3.Znać zasady stosowania zaopatrzenia ortopedycznego oraz wskazania do operacji. 1.Znać mechanizmy uszkodzenia nerwu kulszowego podczas wykonywania infekcji domięśniowej / szczególnie u dzieci i młodzieży/. 2.Wiedzieć w jaki sposób i w obrębie jakich okolic należy wykonywać injekcje domięśniowe u dzieci. 3.Umieć rozpoznać porażenne tło zniekształcenia stopy / z uwzględnieniem oceny badań elektrofizjologicznych/. 4.Znać metody postępowania nieoperacyjnego i wskazania do leczenia operacyjnego porażennej, poinjekcyjnej stopy końsko- szpotawej. 1.Znać lokalizację, wiek pojawienia się i dynamizm najczęściej występujących nowotworów kości u dzieci i młodzieży / ze szczególnym uwzględnieniem okolicy stawu kolanowego/, 2.Wiedzieć o istnieniu zmian nowotworopodobnych oraz o możliwościach ich zezłośłiwienia. 3.Potrafić wiązać występowanie złamań patologicznych nie tylko z pierwotnymi nowotworami kostnymi, lecz również z przerzutami nowotworów złośliwych zlokalizowanych poza układem kostnym. 4.Znać ogólne zasady rozpoznawania zmian nowotworowych i nowotworopodobnych kości i związany z nimi sposób postępowania /natychmiastowe wdrożenie leczenia/. 5.Rozumieć, że choroba nowotworowa 14
12. Różnica długości kończyn dolnych i górnych. 13. Choroba zwyrodnieniowa stawów. 13.1 zmiany zwyrodnieniowe pierwotne idiopatyczne. 13.2.Wtórne zmiany zwyrodnieniowe stawów stanowi problem wielospecjalistyczny, wymagający koordynacji postępowania. 1.Znać przyczyny nierówności kończyn dolnych. 2.Omówić skutki chodzenia bez wyrównania 3.Znać możliwości egalizacji kończyn 1.Rozumieć istotę zmian zwyrodnieniowo - zniekształcających stawów. 2.Umieć rozpoznać zmiany zwyrodnieniowe na podstawie a. badania klinicznego b. badań dodatkowych / ze szczególnym uwzględnieniem objawów radiologicznych/. 3.Znać możliwości profilaktyki zmian zwyrodnieniowych i zasady leczenia zachowawczego. 4.Wymienić sposoby leczenia operacyjnego. 1.Znać mechanizm powstawania wtórnych zmian zwyrodnieniowych i umieć powiązać je z wrodzonymi wadami kończyn oraz następstwami nieprawidłowo leczonych urazów prowadzących do niezborności powierzchni stawowych. 2.Umieć rozpoznać wtórne zmiany zwyrodnieniowe stawów. 3.Znać sposoby profilaktyki wtórnych zmian zwyrodnieniowych stawów / właściwe leczenie przyczyn powodujących powstawanie zmian zwyrodnieniowych stawów/. 4.Orientować się w możliwościach leczenia operacyjnego. 14. Artrogrypoza 15
1.Umieć rozpoznać wrodzona sztywność stawów na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego i ocenie radiogramów. 2.Wymienić możliwości leczenia nieoperacyjnego. 3.Znać wskazania do leczenia operacyjnego w przypadkach artrogrypozy. 15. Jałowe martwice kości u dzieci i dorosłych. 1.Znać lokalizację najistotniejszych klinicznie martwic jałowych kości. 2.Znać zasady prowadzenia chorych z jałowymi martwicami kości w zależności od umiejscowienia zmian. 3.Wymienić wskazania do leczenia operacyjnego 16. Zniekształcenia osi kończyn. 17. Urazowe uszkodzenia stawu kolanowego i ramiennego 18. Ultrasonografia narządu ruchu 1.Wymienić przyczyny zniekształceń osi kończyn / wady wrodzone, stany pozapalne, nieprawidłowo prowadzone złamania kończyn/. 2.Omówić możliwości leczenia operacyjnego zniekształceń osi kończyn. 1.Znać obrazy kliniczne uszkodzenia więzadeł stawu kolanowego, uszkodzenia łąkotek, zerwania pierścienia rotatorów. 2.Umieć zbadać i rozpoznać powyższe uszkodzenia 3.Znać wskazania do operacji artroskopowych w/w uszkodzeń 16
Lista umiejętności w zakresie ortopedii, które powinni nabyć studenci V roku Wydziału Lekarskiego w trakcie ćwiczeń w Ortopedyczno-Rehabilitacyjnym Szpitalu Klinicznym im. W. Degi 1. Zbadaj zakres ruchów w stawie, podaj normy: - barkowym - łokciowym - biodrowym - kolanowym - skokowym górnym i dolnym - kręgosłupa szyjnego - kręgosłupa lędźwiowego - nadgarstka 2. Oceń siłę mięśnia w skali Lovett (od 0 do 5): - naramiennego - trójgłowego ramienia - dwugłowego ramienia - czworogłowego uda - piszczelowego przedniego - piszczelowego tylnego - trójgłowego łydki 3. Zbadaj odruchy (powiedz na jakim poziomie zamykają się w rdzeniu); - głębokie w kończynach górnych - głębokie w kończynach dolnych - patologiczne w kończynach dolnych (Babiński, Rossolimo) - skórne brzuszne 4. Oceń długości i obwody kończyn: - długość względną kończyn dolnych - długość bezwzględną uda i podudzia - długość bezwzględną ramienia i przedramienia - długość funkcjonalną kończyn dolnych - zmierz porównawczo obwód: uda, podudzia, przedramienia 5. Zbadaj (zademonstruj, objaśnij) wybrane testy diagnostyczne: - test Thomasa - objaw Trendelenburga i Duchenne`a - objaw Ortolaniego i Barlowa - objaw Fromenta - objaw Tinela-Hofmanna - próba Adsona - test Childressa 17
6. Wykonaj badanie: - kąta koślawości (szpotawości łokcia lub kolana za pomocą goniometru) - kąta rotacji tułowia w skoliozie za pomocą linijki lub skoliometru (dekompensacji za pomocą pionu) - ukrwienia ręki testem Alena - ruchomości kręgosłupa lędźwiowego pomiarem Schobera - ocieplenia stawu łokciowego/kolanowego i otaczających grup mięśniowych - obecności wolnego płynu w stawie kolanowym - mięśnia trójgłowego łydki przy podejrzeniu uszkodzenia ścięgna Achillesa - deficytów naczyniowo-nerwowych dystalnej części kończyny po złamaniu/zwichnięciu - w kierunku oceny pierścienia rotatorów: - test Jobe`a - objaw lift of - objaw lag sing - w kierunku oceny przestrzeni podbarkowej: - objaw Hawkins`a - objaw Neer`a 7. Wskaż za pomocą badania palpacyjnego wybrane struktury układu mięśniowo-szkieletowego: - wyrostek kolczysty C7 - kolce biodrowe przednie i tylne - wyrostek kruczy łopatki - krętarz większy kości udowej - tabakierkę anatomiczną - przyczep m. zginacza łokciowego nadgarstka do k. grochowatej - przyczep m. dwugłowego uda do k. strzałkowej - pasmo biodrowo-piszczelowe - gęsią stopę ścięgnistą kolana - zatokę stępu - piszczelowego - strzałkowego wspólnego - udowego 8. Przeprowadź wywiad przy podejrzeniu: - choroby zwyrodnieniowej stawu - deformacji pourazowej - skoliozy - zapalenia stawu u dziecka - rozwojowej dysplazji stawu biodrowego - choroby nowotworowej narządu ruchu 9. Podaj objawy uszkodzenia nerwu (ruchowe, czuciowe, autonomiczne) - promieniowego - łokciowego - pośrodkowego - mięśniowo-skórnego - kulszowego 10. Wykonaj opatrunek gipsowy unieruchamiający kończynę górną/dolną z uwzględnieniem: - rożnic pomiędzy opatrunkiem zamkniętym a łuską gipsową 18
- zakresu unieruchomienia kończyny w zależności od miejsca złamania - obrzęku okienkowego (zapobieganie) - badanie ręki/stopy przy podejrzeniu zespołu ciasnoty powięziowej przedramienia/goleni - sposobu postępowania z opatrunkiem gipsowym - sposobu chodzenia z pomocą jednej lub dwu kul łokciowych bez obciążenia, z częściowym lub pełnym obciążeniem kończyny dolnej Uwagi proszę zgłaszać dr hab. med. T. Kotwickiemu e-mail: kotwicki@ump.edu.pl 19