Inwentaryzacja ornitologiczno-chiropterologiczna

Podobne dokumenty
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/ Bydgoszcz Tel , NIP:

Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Dokument: Ekspertyza przyrodnicza z inwentaryzacji ornitologicznej i chiropterologicznej budynku szkoły w Chrząstawie Wielkiej

Ekspertyza ornitologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Kossaka w Sosnowcu

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wyspiańskiego w Sosnowcu

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Grottgera w Sosnowcu

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Witkiewicza w Sosnowcu

Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, Olsztyn. tel.: Bydgoszcz, dn. 15 lipca 2016 r.

Anna Malecha Szczecin, ul. Zakole 46/ Szczecin Tel EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wincentego Pola 1-13 w Sosnowcu

Ekspertyza ornitologiczna budynku siedziby Delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Radomiu, ul. Pułaskiego 9 A

Dokument: Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy na budynku Przedszkola nr 140 w Krakowie przy ul. Słomianej 8

Dokument: Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy na budynku Przedszkola nr 178 w Krakowie przy ul. Sudolskiej 3

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Rodakowskiego 1-15 w Sosnowcu

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Ujejskiego 2-12 w Sosnowcu

b) Niszczenia ich siedlisk i ostoi, c) Niszczenia ich gniazd i innych schronień, d) Umyślnego płoszenia i niepokojenia, e) Obserwacji mogących ich pło

Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki

Przedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF

Katowice, 11 marca 2019 r.

Inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie występowania siedlisk ptaków i nietoperzy w budynkach Zespołu Szkół w Korszach.

autorzy opracowania mgr Tomasz Gottfried dr Iwona Gottfried MURINUS

~~ lesner. Ekspertyza ornitologiczna budynku Przedszkola Miejskiego nr 159 przy ulicy Lącznej 53 w Lodzi

Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A.

Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku VII Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, ul. Skarbińskiego 5, Kraków

Dokument: Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy na budynku Przedszkola nr 185 w Krakowie na os. Dywizjonu

autor opracowania dr Iwona Gottfried EKOZNAWCA

Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody

OPINIA ORNITOLOGICZNA I CHIROPTEROLOGICZNA

Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie

Inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie występowania siedlisk ptaków i nietoperzy w budynku Zespołu Szkół w Łankiejmach, gm. Korsze.

EKSPERTYZA CHIROPTEROLOGICZNA

Autorzy opracowania: Łukasz Kurkowski Paweł Grabowski

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna

mgr Kamil Kryza Piła, maj 2016r.

Riparia - Piotr Siuda, ul. Piłsudskiego 40/14, Police

Jaraczewo 30 czerwca 2018 r.

Ekspertyza ornitologiczna dotycząca warunków termomodernizacji elewacji budynku Środowiskowego Domu Samopomocy przy ul. Św. Ducha 90 w Inowrocławiu

Budynku Centrum Kultury i Ochotniczej Straży Pożarnej w Dobrej

Czerwiec 2016 r. Urząd Gminy Dębowa Łąka Dębowa Łąka 38

Ekspertyza przyrodnicza związana z inwestycją polegającą na:

Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku Zespołu Szkół Elektrycznych nr 1 w Krakowie, ul. Kamieńskiego 49, Kraków

Wymagania prawne w zakresie ochrony siedlisk ptaków i nietoperzy a termomodernizacja budynków zabytkowych. Jakub Szymczak Fundacja EkoRozwoju

Jaraczewo 3 marca 2016 r.

OPINIA O GNIEŻDŻENIU SIĘ PTAKÓW W BUDYNKU SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO-WYCHOWAWCZWEGO NR 5 PRZY UL

Ekspertyza chiropterologiczna dla budynku Szkoły Podstawowej w Niegosławiu

Pozwólmy ptakom mieszkać obok nas

Ekspertyza ornitologiczna opracowana w związku z termomodernizacją budynku mieszkalnego przy ul. Kordeckiego 19 w Bydgoszczy

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna dla budynków O ś rodka Szkolno - Wychowawczego nr 3 przy ulicy Tkackiej 34/36 w Łodzi

(raport końcowy część II) Jacek J. Nowakowski, Krzysztof Lewandowski, Andrzej Górski. 1 Strona

Wykonawca: Przemysław Doboszewski. Na zlecenie: Urząd Miasta Chełmży. Toruń, czerwiec 2016 r.

Inwentaryzacja ornitologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach

ComProjekt Biuro Architektoniczne

Opinia ornitologiczna dla Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Łowiczu dot. zasiedlenia budynku ul. Jana Pawła 169 przez lęgowe ptaki chronione.

"Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo."

Spis treści. 5. Niezbędne pozwolenia Literatura Dokumentacja fotograficzna... 12

Opinia ornitologiczna dotycząca zabudowań folwarcznych przy zespole pałacowo-parkowym w Krotoszycach.

Inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie występowania ptaków i nietoperzy wykonana dla budynków należących do spółdzielni mieszkaniowej Ujeścisko

1. Gołąb sklany forma miejska (gołąb miejski) Columba livia forma urbana: 2. Kawka Coloeus monedula: 3. Wróbel domowy Passer domesticus

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna

WSTĘP I OPIS METODYKI

Czerwiec 2016 r. Urząd Gminy Dębowa Łąka Dębowa Łąka 38

Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna dla budynku Szkoły Podstawowej w Sławęcinie

OPINIA O GNIEŻDŻENIU SIĘ PTAKÓW ORAZ OBECNOŚCI NIETOPERZY W BUDYNKU SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 33 PRZY UL

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna budynku Wrocławskiego Teatru Współczesnego ul. Rzeźnicza 12, Wrocław

INWENTARYZACJA ORNITOLOGICZNA

Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Dobromierzu.

Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Janusza Korczaka w Gniewkowie.

Zalecenia dla administratorów budynku oraz inwestorów i wykonawców

W związku z tym należy przestrzegać kilku bardzo ważnych zasad związanych z ochroną ptaków:

EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA I CHIROPTEROLOGICZNA NA POTRZEBY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU

Ocena występowania ptaków oraz nietoperzy i ich siedlisk na potrzeby inwestycji: "Termomodernizacja budynków Gimnazjum w Ślesinie"

Paweł Kmiecik, Radosław Gwóźdź

Ekspertyza ornitologiczna budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30, przeznaczonego do termomodernizacji

Listopad 2017 r. Biuro Projektowe ARTU Artur Tusznio ul. Sienkiewicza 3a/ Kamień Krajeński

EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA I CHIROPTEROLOGICZNA WYKONANA NA POTRZEBY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU

Lokalizacja: Węgliniec, powiat zgorzelecki, woj. dolnośląskie. Radosław G. Urban, Agnieszka Smernicka. Zamawiający: Gmina Węgliniec. ul.

Czerwiec 2017 r. Krakowskiego Szkolnego Ośrodka Sportowego im. Szarych Szeregów Al. Powstania Warszawskiego Kraków

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna na potrzeby termomodernizacji pięciu budynków użyteczności publicznej w Braniewie

Opinia ornitologiczna dotycząca występowania ptaków oraz nietoperzy w budynkach Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii

Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna dla budynków Zespo łu Sz kół Ponadgimnazjalnych nr 15 ul. Kop ciń ski ego 5/11 w Łod zi

Monika Zielińska, Agnieszka Przesmycka, Piotr Zieliński

"Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących w alei wzdłuż drogi Jonkowo Gamerki Wielkie"

Czerwiec 2017 r. Krakowskiego Szkolnego Ośrodka Sportowego im. Szarych Szeregów Al. Powstania Warszawskiego Kraków

Michał Piskorski Krzysztof Piksa

ZASADY OCHRONY PTAKÓW ZASIEDLAJĄCYCH OBIEKTY BUDOWLANE. KAZIMIERZ WALASZ Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytet Jagielloński

Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna dla budynku mieszkalnego przy ul. Pokoju 72 w Szczecinie


Egz. 1. PROJEKT BUDOWLANY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU B AWFiS im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku Gdańsk, ul. Kazimierza Górskiego 1.

Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1:

EKSPERTYZA PRZYRODNICZA DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA TERMOMODERNIZACYJNEGO BUDYNKU TECHNICZNEGO WOJEWÓDZKIEGO SZPITALA ZESPOLONEGO PRZY UL

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.

Zabójcy komarów mieszkają w naszych domach

Ekspertyzy ornitologiczne i chiropterologiczne oraz nadzór

autor opracowania Tomasz Gottfried MURINUS

Transkrypt:

Bydgoszcz, 26.08.2015 r. Inwentaryzacja ornitologiczno-chiropterologiczna obejmująca przestrzeń Zespołu Szkół nr 9 przy ul. Cichej 59 w Bydgoszczy Autor opracowania: MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/5 85-313 Bydgoszcz Tel. 782277462 kilondawid@gmail.com NIP: 9532555275 Zamawiający: Miasto Bydgoszcz Ul. Jezuicka 1 85-102 Bydgoszcz 1

Spis treści Wstęp... 3 Teren badań... 4 Metody badań... 6 Wyniki... 7 Wnioski... 11 Literatura... 14 2

Wstęp Ptaki w/na budynkach mogą gniazdować licznie od połowy marca do końca sierpnia. Gatunkami je zasiedlającymi mogą być: jerzyk Apus apus, wróbel Passer domesticus, mazurek Passer montanus, szpak Sturnus vulgaris, kawka Corvus monedula, gołąb skalny Columba livia f. urbana, pustułka Falco tinnunculus. Dla jerzyka i kawki - budynki stanowią prawie wyłącznie jedyne miejsce gniazdowania. Wszystkie ptaki gniazdujące w budynkach są objęte ścisłą ochroną gatunkową wynikającą z ustawy o ochronie przyrody (za wyjątkiem gołębia miejskiego będącego pod ochroną częściową). Nietoperze wykorzystują budynki jako hibernakula, czyli miejsca do zimowania (np. karlik mniejszy Pipistrellus pipistrellus i gacek brunatny Plecotus auritus). Zakładają w nich także swoje kolonie rozrodcze np. mroczek późny Eptesicus serotinus, nocek duży Myotis myotis, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, czy gacek brunatny Plecotus auritus. Również ich siedliskiem (miejscem rozrodu) mogą być stare dziuplaste drzewa np. borowiec wielki Nyctalus noctula. Zgodnie z art. 52 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. dla gatunków chronionych ptaków, nietoperzy i jeży wprowadza się zakazy umyślnego zabijania, niszczenia jaj i piskląt (ptaków), siedlisk i ostoi, będących ich obszarem rozrodu/lęgów, wychowu młodych, odpoczynku, migracji i żerowania. Ponadto nie wolno niszczyć, usuwać lub uszkadzać ich gniazd (jedynie od dnia 16 października do końca lutego ze względów sanitarnych i bezpieczeństwa). Inwentaryzacje wykonano w związku z planowaną termomodernizacją budynku. Celem niniejszego opracowania jest wykazanie, czy na inwentaryzowanym terenie znajdują się siedliska ptaków oraz nietoperzy. 3

Teren badań Przedmiotem opracowania jest inwentaryzacja ornitologiczna i chiropterologiczna terenu położonego na działkach nr ew: 48/1, 50/1, 53/1, 395/55, 396/1, 56/2 obr. 194, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów Zespołu Szkół nr 9 przy ulicy Cichej 59 w Bydgoszczy. Kontroli poddano budynki Zespołu (fot. 1) oraz sąsiadujące drzewa (fot. 2). Inwentaryzowany obszar oznaczono na poniższej mapie (ryc.1). Sporządzono bogatą dokumentacje fotograficzną terenu. Ryc. 1. Teren objęty inwentaryzacją kolor czerwony. Mapa udostępniona przez zleceniodawcę. 4

Fot. 1. Inwentaryzowany budynek Zespołu Szkół nr 9, widok od strony ul. Kamiennej. Fot. 2. Inwentaryzowany budynek Zespołu Szkół nr 9, widok od strony ul. Cichej. 5

Metody badań Ekspertyza chiropterologiczna obejmowała weryfikację zasiedlenia budynku przez nietoperze. Badania chiropterologiczne w ramach niniejszej ekspertyzy wykonano w dniu 28 i 18 lipca 2015. Badania obejmowały: oględziny wszystkich budynków z uwzględnieniem elewacji zewnętrznych, prowadzone z poziomu gruntu, poszukiwanie nietoperzy oraz śladów zasiedlenia budynków przez nietoperze (odchody nietoperzy na ścianach budynku), nasłuch sygnałów emitowanych przez nietoperze z wnętrza budynków, obserwacje wzrokowe połączone z nasłuchem detektorowym wszystkich elewacji budynków w celu sprawdzenia, czy z budynków wylatują nietoperze, rejestrację nietoperzy przelatujących w sąsiedztwie budynku. Nasłuchy detektorowe prowadzono z wykorzystaniem detektorów ultrasonicznych Pettersson D230 oraz D240x podłączonych do rejestratorów cyfrowych ZOOM H2. W celu jednoczesnego obserwowania wszystkich elewacji budynku badania były wykonywane przez 4 osoby w godzinach 20.00-22.15 (przez magistra Leszka Koziroga, Pawła Świtałę, Agnieszkę Kiełtykę i autora niniejszego opracowania). Wykonano 2 kontrole ornitologiczne w trakcie sezonu lęgowego ptaków. Pierwszą przeprowadzono 01.07.2015 r. w godzinach 15-17, starano się wykryć gniazda, a także inne ślady bytowania mogących świadczyć o obecności ptaków np. odchody i pióra. Drugą wieczorną przeprowadzono 20.07.2015 r. w celu wykazania obecności jerzyków Apus apus, które wlatują do swoich gniazd (ulokowanych w budynkach) tuż po zmierzchu. Na obiekcie poszukiwano drożnych otworów wentylacyjnych. Starano się odnaleźć również inne szczeliny pod parapetami, oknami i rynnami, które mogą stanowić miejsca lęgowe ptaków. Obserwacje wizualne ptaków prowadzono za pomocą lornetki o powiększeniu dziesięciokrotnym z poziomu gruntu. Na okolicznych drzewach poszukiwano dziupli, które mogą być zajmowane przez dziuplaki, a także gniazd otwartych ulokowanych przez ptaki wśród gałęzi drzew. 6

Wyniki W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono wylot 1 osobnika karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus, prawdopodobnie ze szczeliny jednego z parapetów (fot. 3). Rejon budynku, z którego wyleciał nietoperz wskazano na ryc. 2. Nietoperz po opuszczeniu budynku oddalił się od niego i już nie powrócił. Zaobserwowano również przeloty mroczków późnych Eptesicus serotinus, jednakże nie wyleciały one z inwentaryzowanych obiektów. Fot. 4. Szczelina pod parapetem, będąca potencjalną kryjówka karlika. 7

Ryc. 2. Miejsce wylotu karlika malutkiego czerwony punkt. Kolorem różowym oznaczono elewacje proponowane do instalacji schronów dla nietoperzy. Mapa udostępniona przez zleceniodawcę. 8

W wyniku przeprowadzonych badań ornitologicznych: wykazano gniazdowanie ptaków w budynku, na ścianie szczytowej o wystawie południowej, która została już poddana wcześniejszej termomodernizacji. Stwierdzono gnieżdżenie się 2 par wróbla domowego Passer domesticus (fot. 5) i minimum 3 par jerzyka Apus apus (fot. 6). Ptaki wykorzystywały szczelinę znajdująca się pomiędzy okapem dachu, a warstwą ociepliny. Lokalizacje siedlisk obu gatunków umieszczono na mapie terenu (ryc.3), pomimo występowania wielu pozostałych ubytków w tynku, szczelin znajdujących się pod parapetami, nie wykryto gniazdowania innych gatunków ptaków na przeznaczonym do termomodernizacji obiekcie, Nie stwierdzano gniazd na drzewach rosnących w najbliższym otoczeniu Szkoły. 9

Fot. 5. Wróbel domowy Passer domesticus przy gnieździe. Fot. 6. Jerzyki Apus apus przy szczelinie prowadzacej do gniazda. 10

Ryc. 3. Lokalizacja siedlisk wróbla domowego Passer domesticus i jerzyków Apus apus - oznaczono kolorem żółtym. Wnioski Wykonane prace wykazały obecność 1 nietoperza, karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus w obserwowanym budynku. Emitowane sygnały terytorialne wskazują, że budynek oraz jego sąsiedztwo stanowią terytorium godowe tego gatunku i można się spodziewać, że przejściowo pojawiać się tu mogą samice tego gatunku. Brak jest natomiast jakichkolwiek śladów zasiedlenia budynków przez kolonie rozrodcze. Ze względu na rozległość budynku oraz znaczną liczbę szczelin prowadzących do wnętrza budynku nie udało się precyzyjnie zlokalizować miejsca schronienia karlika malutkiego. W chwili obecnej nie można stwierdzić, czy kryjówka ma charakter przejściowy, czy wykorzystywana jest regularnie, przez cały rok, cały lub część okresu od wiosny do jesieni. Jest zatem możliwe, że w okresie prowadzenia zaplanowanych prac kryjówka nietoperza nie będzie zajęta i prowadzenie prac nie spowoduje zagrożenia dla życia nietoperza. Warunkiem realizacji prac jest uzyskanie zgody Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na likwidację schronienia 1 osobnika karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus, co będzie skutkiem przeprowadzenia prac remontowych i termomodernizacyjnych prowadzących do zablokowania dostępu do 11

schronienia. Przed rozpoczęciem zaplanowanych praz remontowych, budowlanych i termomodernizacyjnych konieczna jest ponowna kontrola zasiedlenia budynku przez nietoperze. Obserwacją należy objąć również inne szczeliny, które mogłyby być schronieniem nietoperzy. W przypadku stwierdzenia dalszej obecności nietoperza należy, przed rozpoczęciem prac wykonać zabezpieczenie otworu wylotowego lub otworów wylotowych z kryjówki nietoperza, w sposób, który umożliwi nietoperzowi wylot i uniemożliwi ponowny wlot. Pożądany efekt uzyskuje się poprzez montaż siatki plastikowej, półelastycznej (prostokątne płaty siatki dopasowane indywidualnie do otworów i szczelin) na otworach wykorzystywanych przez nietoperze w taki sposób, że góra oraz górna połowa boków siatki są przymocowane a dolny brzeg i fragmenty boków w pobliżu dołu siatki pozostają wolne tak że nietoperz opuszczając schronienie odgina brzeg siatki i wychodzi na zewnątrz. Po przejściu zwierzęcia siatka musi wrócić do wyjściowego ułożenia i przylegać do dolnego brzegu otworu. Nietoperz w takiej sytuacji nie będzie w stanie odgiąć siatki od zewnątrz. W taki sposób należy zabezpieczyć wszystkie otwory, z których stwierdzono wylot nietoperzy. Poniżej przedstawiono przykładowy schemat zabezpieczenia otworu wlotowego siatką (ryc. 4). Ryc. 4. Przykładowy schemat zabezpieczenia schronienia nietoperzy siatką, umożliwiająca opuszczenie schronienia i blokującą powrót nietoperzy. 12

Budynki objęte inwentaryzacją zawierają wiele szczelin i otworów mogących być potencjalnie schronieniami nietoperzy. Ze względu na stwierdzone zasiedlenie budynku przez karlika malutkiego oraz dużą liczbę potencjalnych schronień nietoperzy zaleca się wykonanie działań kompensujących utratę istniejącego schronienia oraz potencjalnych kryjówek poprzez montaż 4 podtynkowych schronień dla nietoperzy. Schrony należy montować w okolicy górnej krawędzi ścian budynku w miejscach jak najmniej oświetlonych w nocy. Na podstawie obecnej sytuacji na ryc. 2 wskazano elewacje proponowane do instalacji schronień nietoperzy (elewacje budynku głównego i sali gimnastycznej nad łącznikiem. W przypadku dokładnego ustalenia miejsca wylotu nietoperza oraz stwierdzenia odpowiednich warunków technicznych, można zamontować budki posiadające wycięte otwory w tylnej ściance, umożliwiające nietoperzowi korzystanie z dotychczas zajmowanej szczeliny. Dobór schronień i miejsc ich instalacji zaleca się skonsultować z chiropterologiem. Poniżej (fot. 6) zamieszczono przykładowe zdjęcie schronu podtynkowego przed montażem warstwy docieplenia. Po zamontowaniu warstwy ocieplającej na zewnątrz elewacji widoczny jest tylko wystający odcinek kanału dostępowego do schronienia. Fot. 6. Schron podtynkowy ( budka podtynkowa ) dla nietoperzy przed pokryciem warstwą docieplenia (źródło: http://zbytech.com.pl/budki/). Okres wykonywania inwentaryzacji przyrodniczej zbiegł się z końcem okresu lęgowego większości ptaków gniazdujących w budynkach. Nie było możliwości wykrycia wcześnie przystępujących do lęgów sikor Paridae, szpaka Sturnus vulgaris, czy kawki Corvus monedula. W związku z powyższym optymalnym terminem przeprowadzania prac termomodernizacyjnych na obiekcie jest okres po 31 sierpnia do 15 marca. Budynek powinny opuścić już wszystkie gniazdujące jerzyki Apus apus i wróble domowe Passer domesticus, zatem nie będzie dochodziło do płoszenia gatunków chronionych i strat w lęgach. 13

Należy zachować wykazane siedlisko wróbla Passer domesticus i jerzyka Apus apus na ścianie szczytowej o wystawie południowej, na której już została wykonana termomodernizacja. Wszelkie prace polegające na uszczelnieniu otworów, będą wiązały się ze zniszczeniem siedlisk gatunków chronionych, na co wymagana jest zgoda Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Gdyby planowano metody odstraszania gołębi, należy zrezygnować ze stosowania kolców, które potrafią często ranić i zabijać ptaki (także inne gatunki). Metodą bardziej przyjazną i skuteczniejszą są spirale, na których ptak nie jest w stanie usiąść ani zrobić gniazda (jak bywa w przypadku kolców). http://www.sklep.linarem.pl/p440,spirala-na-golebie-model-c-cena-za-1mb-sposob-na-golebie.html Literatura Rozporządzenie Ministra Ochrony z dnia 16 października 2014 roku., Dz.U. 2014 poz 1348. Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2009 Nr 151 poz. 1220). Wykonał mgr Dawid Kilon 14