Czy Urząd Gminy może zapłacić fakturę prognozową przed rzeczywistym odczytem faktycznego zużycia gazu? Pytanie Dostawca gazu wprowadził nowy system rozliczeń na podstawie faktury prognozowej". Odczyty będą wykonywane 2 razy w ciągu roku w cyklach półrocznych. Po każdym takim odczycie będzie wystawiana faktura za faktyczne zużycie oraz 2 faktury prognozowe obejmujące kolejne 4 miesiące (po 2 miesiące w każdej). Kolejny odczyt zużycia gazu nastąpi po upływie 6 miesięcy od poprzedniego. W konsekwencji po odczycie wykonanym przez inkasenta otrzymamy 3 faktury. Pierwsza będzie za rzeczywiste zużycie, zaś dwie pozostałe za zużycie prognozowane. Faktury te będą miały różne terminy płatności. Czy Urząd Gminy może zapłacić fakturę prognozową przed rzeczywistym odczytem faktycznego zużycia gazu? Czy jest możliwe dokonywanie zaliczkowej zapłaty za zużycie gazu? Odpowiedź Urząd Gminy ma obowiązek terminowo uregulować zobowiązanie wynikające z faktury prognozowej za pobór gazu, pod warunkiem, że taki sposób rozliczenia przewiduje umowa, a kwota z faktury prognozowej została wyliczona zgodnie z umową i ostatnim odczytanym zużyciem gazu, a także w zgodzie z ustawą - Prawo energetyczne i przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Przepisy obowiązującego prawa dopuszczają, aby w okresie rozliczeniowym dostawca gazu wystawiał odbiorcy faktury do zapłaty wyliczanej według prognozy zużycia gazu. Należność dostawcy zostaje zweryfikowana po kolejnym odczycie z urządzeń pomiarowych i ustaleniu faktycznego zużycia gazu. Zapłata faktury nazywanej przez dostawcę gazu fakturą prognozową" nie jest zaliczką", czyli zapłatą na poczet przyszłego zobowiązania", ale stanowi zapłatę zobowiązania zgodnego z zawartą umową. Nadpłata wyliczana na koniec okresu rozliczeniowego (po pomiarze) nie jest udzieloną uprzednio zaliczką, gdyż z dochowaniem umowy i przepisów prawa można żądać jej zwrotu. W sytuacji niewniesienia przez Urząd Gminy żądania zwrotu nadpłaty zostaje ona zaliczona na poczet przyszłych należności dostawcy gazu. Wówczas przyszła faktura za zużycie gazu za okres rozliczeniowy będzie opiewać na kwotę 1 / 6
pomniejszoną o nadpłatę. Szczegółowe uzasadnienie odpowiedzi Przedstawiony w pytaniu stan faktyczny sprawy wskazuje, iż faktury przedkładane przez dostawcę gazu do Urzędu Gminy, w tym również faktura prognozowa", są potwierdzeniem zobowiązania wynikającego z zawartej przez strony umowy o dostawę gazu. Strony - to jest dostawcę gazu i Gminę (działającą przez Wójta Gminy kierującego Urzędem Gminy) - wiąże umowa sprzedaży paliw gazowych, o której mowa w przepisie art. 5 ustawy z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j.: Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, ze zm. - dalej: PrawEnergU"). Zastrzec w tym miejscu należy, że umowy sprzedaży energii i paliw poddane są zasadom prawa cywilnego (w tym zasadzie swobody umów), jednak są one tzw. umowami adhezyjnymi" (art. 384-385[4] Kodeksu cywilnego), czyli zawieranymi z użyciem klauzul uprzednio przyjętych i ogłoszonych jako wiążące w przyszłych umowach. Klauzule dla umów adhezyjnych opracowuje się na potrzeby ogółu zawieranych umów tego rodzaju, przez co wiążą przy kształtowaniu treści każdej indywidualnej umowy pod warunkiem powiadomienia drugiej strony umowy przed jej zawarciem o funkcjonowaniu wzorca umów. Przepis art. 5 ust. 2 pkt 1 PrawEnegU stanowi, że oprócz określenia ceny" lub grupy taryfowej" stosowanej w rozliczeniach, jednym z istotnych elementów umowy (essentialiae negoti) jest określenie sposobu prowadzenia rozliczeń". Problem zawarty w pytaniu dotyczy zatem sposobu rozliczeń między dostawcą i odbiorcą gazu oraz pośrednio prowadzenia ewidencji należności i zobowiązań z tytułu umowy zawartej przez Urząd Gminy, jako jednostkę budżetową z art. 20 i 21 ustawy z 30.6.2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.). 2 / 6
Według przepisu art. 45a. PrawEnergU przedsiębiorstwo energetyczne dokonuje wyliczenia opłaty za dostarczone do odbiorcy paliwa gazowe na podstawie cen i stawek opłat wynikających z obowiązującej taryfy. (Przepis dopuszcza również stosowanie przez dostawcę bonifikat i upustów). Mając na względzie dominującą pozycję dostawców paliw na rynku energetycznym, jak również potrzebę ochrony konsumentów (odbiorców paliw i usług) na podstawie art. 46 PrawEnergU wydane zostało rozporządzenie Ministra Gospodarki z 6.2.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami (Dz.U. Nr 28, poz.165 - dalej: RozpMinGosp"). Poruszone w zadanym pytaniu kwestie rozliczania się dostawcy gazu z odbiorcami znajdują regulację w przepisach 38-46 RozpMinGosp. Zgodnie z zasadą z 39 ust. 1 RozpMinGosp - przedsiębiorstwo energetyczne dokonuje rozliczeń za pobrane paliwa gazowe (lub wykonane usługi związane z ich dostarczaniem) na podstawie wskazań układu pomiarowego. Dlatego za zużycie gazu w poprzednim okresie rozliczeniowym odbiorca ponosi opłatę odpowiadającą faktycznemu zużyciu gazu. Przy czym, uwzględniając interesy odbiorców i dostawcy, powołane rozporządzenie odmiennie traktuje kwestię okresu rozliczeniowego" i kwestię opłat", gdyż dopuszcza do pobierania opłat w trakcie okresu rozliczeniowego. (Zadane pytanie dotyczy więc opłat ponoszonych w trakcie okresu rozliczeniowego, czyli przed pomiarem rzeczywistego zużycia gazu za dany okres rozliczeniowy). Okresy rozliczeniowe dla umowy o dostawę paliw gazowych określa obowiązująca taryfa, która powinna uwzględniać wymagania z pkt. 1 i pkt. 2 39 ust. 1 RozpMinGosp. W przyjmowanych taryfach dostawcy wolno stosować dwa rodzaje okresów rozliczeniowych: 1. okres rozliczeniowy jednomiesięczny - stosowany do odbiorców pobierających paliwa gazowe w ilościach większych niż 10 m3 na godzinę dla gazu ziemnego wysokometanowego i gazu propan-butan lub w ilościach większych niż 25 m3 na godzinę dla gazu ziemnego naazotowanego; 3 / 6
2. okres rozliczeniowy krótszy niż 12 miesięcy - stosowany do odbiorców pobierających paliwa gazowe w ilościach nie większych niż 10 m3 na godzinę dla gazu ziemnego wysokometanowego i gazu propan-butan lub w ilościach nie większych niż 25 m3 na godzinę dla gazu ziemnego naazotowanego. Poprzez przepis 39 ust. 2 RozpMinGosp dopuszczono do funkcjonowania opłat śródokresowych pomiędzy dokonanymi pomiarami zużycia paliw gazowych. Wysokość takich opłat szacowana jest na podstawie prognozowanego zużycia paliw. (Stąd stosowane w taryfach pojęcie: faktura prognozowa"). Po upływie okresu rozliczeniowego dostawca gazu ustala faktyczne zużycie, wylicza swoją należność i porównuje z kwotą z opłat prognozowanych, które otrzymał w tym okresie od odbiorcy. W przypadku powstania nadpłaty dostawca musi niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie odbiorcę ( 39 ust. 3 RozpMinGosp). Jeśli odbiorca w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o nadpłacie nie zażąda jej zwrotu, nadpłatę zalicza się na poczet płatności na najbliższy okres rozliczeniowy ( 39 ust. 4 pkt 1 RozpMinFin). W sytuacji niedopłaty, dostawca na podstawie 39 ust. 4 pkt 2 RozpMinGosp zwiększa o niedopłatę kwotę pierwszej faktury wystawianej za najbliższy okres rozliczeniowy (faktura opiewa wówczas na opłatę za zużycie prognozowane oraz zapłatę z tytułu wyrównania za poprzedni okres rozliczeniowy). Jeśli zwrot nadpłaty następowałby w tym samym roku budżetowym co nadpłata, to spływ środków pieniężnych zostanie zaksięgowany na pomniejszenie wydatków i zarazem spowoduje pomniejszenie zaangażowania w planie wydatków Urzędu. Gdyby nadpłata dotyczyła wydatków dokonanych w poprzednim roku budżetowym - to jej wpływ do Urzędu Gminy należałoby 4 / 6
traktować jako należność, która z kolei zwiększa dochody budżetu gminy danego roku. W przypadku niewystąpienia z żądaniem zwrotu, dostawca gazu uznaje nadpłatę za zobowiązanie wobec odbiorcy i zgodnie z prawem w najbliższym okresie rozliczeniowym pomniejsza o nią należność od odbiorcy gazu. Odbiorca już raz zapłacił za gaz, który faktycznie zużyje w następnym okresie rozliczeniowym. Dlatego zobowiązanie do zapłaty z faktury wystawionej na Urząd Gminy będzie w rzeczywistości opiewać na kwotę pomniejszoną o dokonany uprzednio wydatek - nadpłatę. Reasumując Skoro w opisywanym przypadku między Urzędem Gminy i dostawcą gazu została zawarta umowa sprzedaży paliw gazowych przewidująca (opisany w pytaniu) prawnie dopuszczalny sposób dokonywania rozliczeń (w tym uiszczania opłat za zużycie prognozowane) - zatem dokonanie zapłaty zobowiązania z faktury prognozowej" jest w pełni uprawnione. Nawet jeśliby w zakończeniu okresu rozliczeniowego ustalono, że ze względu na niższe (niż prognozowane) zużycie gazu Urząd Gminy dokonał nadpłaty, kwota taka w chwili uiszczania opłaty nie byłaby zaliczką, skoro w momencie jej uiszczania stanowiła wydatek" z zobowiązania umownego. Podstawa prawna: 5 / 6
- ustawa z 10.4. 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.); - rozporządzenie Ministra Gospodarki z 6.2.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (Dz.U. Nr 28, poz.165); - ustawa z 30.6.2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.); - ustawa z 23.4. 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16 poz. 93 ze zm.). 6 / 6