Chwilowe uszkodzenia sprzętu elektronicznego Chwilowe uszkodzenia sprzętu elektronicznego Jakub Wojciechowski W artykule opisano kilka najczęstszych powodów występowania uszkodzeń chwilowych i sposoby ich eliminacji. Uszkodzenie chwilowe to uszkodzenie, które powoduje chwilowe zakłócenia i nieprawidłowości działania sprzętu elektronicznego. Przykładem takiego uszkodzenia mogą być zaniki czerwonego koloru w monitorze czerwony kolor może pojawiać się znikać samoistnie lub przy stukaniu w obudowę monitora. Inny przykład monitor może pracować poprawnie wiele godzin i nagle wyłącza się. Po wyłączeniu monitora i ponownym włączeniu może on dalej pracować poprawnie kilka godzin, po czym ponownie wyłącza się. Szukanie przyczyny takich uszkodzeń jest frustrujące i może zająć wiele czasu. Najłatwiejsze do diagnozowania są uszkodzenia, które pojawiają się po stukaniu w płytę urządzenia z elementami elektronicznymi. Jeżeli w monitorze z lampą CRT występuje migotanie obrazu, należy delikatnie postukać w moduł kineskopu. Jeżeli stukanie powoduje pojawianie się i znikanie migotania obrazu, to przyczyną takiego zachowania jest niepewne lutowanie elementów na tym module. Należy obejrzeć i poprawić lutowanie elementów modułu, można również rozłączyć i ponownie połączyć wtyki przewodów łączących moduł kineskopu z płytą bazową, a także rozłączyć i połączyć kilka razy kabel VGA. Delikatne stukanie w moduł kineskopu lub w płytę bazową monitora pozwala sprawdzić, czy występują jakieś zmiany obrazu przy rysunek 1. Rozłączenie i ponowne podłączenie wtyku na module kineskopu może usunąć problem z zanikami kolorów Rys.2 Niepewne lutowanie występuje często na dużych punktach lutowniczych elementów o grubych wyprowadzeniach. Delikatnie stukaj w moduł kineskopu lub w płytę bazową monitora, aby sprawdzić, czy występują jakieś zmiany obrazu przy stukaniu Rys.1 Rozłączenie i ponowne podłączenie wtyku na module kineskopu może usunąć problem z zanikami kolorów rysunek 2. Często zimne luty występują w dużych punktach lutowniczych płytki Rys.3
Innym typem uszkodzeń chwilowych są uszkodzenia, które pojawiają się pod wpływem temperatury. Element działa prawidłowo, gdy jest zimny i nieprawidłowo po nagrzaniu. Aby znaleźć taki element konieczne jest podgrzanie płyty lub modułu. Do podgrzewania można użyć 100W żarówkę umieszczoną w pobliżu płyty urządzenia. Można również wykorzystać suszarkę do włosów i ogrzewać gorącym powietrzem podejrzane rejony płyty. Należy uważać, aby nie spowodować przegrzania plastikowych elementów urządzenia rysunek 4. Przekaźnik można sprawdzić lekko w niego pukając w czasie gdy monitor pracuje rys.5. Jeżeli pukanie powoduje pojawienie się uszkodzenia, przekaźnik należy wymienić. Niektóre z uszkodzeń chwilowych są wywoływane przez nieprawidłowy montaż i lutowanie elementów. Należy obejrzeć dokładnie elementy na płycie bazowej i modułach. Niektóre z elementów mogą mieć zbyt długie wyprowadzenia, które zwierają sąsiednie ścieżki rys.6 i 7. Rys.4 Podgrzewając suszarką wybrane rejony płyty można znaleźć uszkodzone elementy półprzewodnikowe Jeżeli problem wystąpił po podgrzaniu płyty, teraz należy płytę szybko schłodzić. Do tego celu stosuje się sprężone powietrze. Po schłodzeniu podejrzanego elementu lub rejonu płyty uszkodzenie ustępuje. W ten sposób podgrzewając i chłodząc poszczególne elementy można zlokalizować element uszkodzony. Częstą przyczyną uszkodzeń chwilowych jest uszkodzenie przekaźnika załączającego napięcie zasilające. Sprawdzić, czy długie wyprowadzenia elementów nie powodują zwarć do sąsiednich ścieżek Rys.6 Zbyt długie wyprowadzenia elementów mogą dotykać sąsiadujące ścieżki Przekaźnik może być źródłem problemów. Stukając w przekaźnik w czasie gdy monitor jest włączony, można sprawdzić, czy nie jest on uszkodzony Rys.5 Rys.7 Innym źródłem problemów mogą być mikropęknięcia ścieżek. Te pęknięcia mogą być zlokalizowane przy użyciu szkła powiększającego rys.8. Urządzenia mogą być wyposażone w potencjometry do regulacji. Bardzo często po kilku latach eksploatacji urządzenia potencjometr pokrywa się kurzem, co powoduje, że potencjometr traci rezystancję i jest przyczyną chwilowych nieprawidłowości w działaniu urządzenia. Źle działający potencjometr najlepiej jest wymienić na nowy. Można zregenerować potencjometr poprzez zastosowanie preparatu czyszczącego do potencjometrów - często wtryśnięcie na potencjometr preparatu wystarczy, aby zaczął on działać poprawnie.
Innymi elementami, które należy sprawdzić są mikroprzełączniki. Uszkodzenie mikroprzełącznika może być np. przyczyną chwilowych zaników OSD. Uszkodzony mikroprzełącznik należy wymienić rys.10. Jeżeli nie jest możliwe szybkie znalezienie przyczyny uszkodzeń chwilowych konieczne jest wymontowanie płyty monitora i szczegółowe oględziny płyty rys.11 i 12. Użycie szkła powiekszającego pozwala zlokalizować włosowe pęknięcia płytki Rys.8 Regeneracja potencjometrów przy pomocy środka czyszczącego została pokazana na rysunku 9. Jeśli nie można zlokalizować przyczyny chwilowych uszkodzeń, należy wymontować płytę główną z monitora Rys.11 Serwisowanie wszystkich potencjometrów nastawczych za pomocą specjalnego środka czyszczącego styki w sprayu Rys.9 Czasami problem pojawiania i znikania OSD rozwiązuje wymiana przycisków klawiatury lokalnej Czasami w celu udanego zlokalizowania problemu konieczne jest całkowite wyjęcie i odłączenie płyty głównej z monitora Rys.10 Rys.12
Częstymi przyczynami uszkodzeń są: zwarcie wyprowadzeń sąsiadujących elementów np. diod i rezystorów rys.13, zwarcie rezystora z sąsiadującym kondensatorem rys.16, Zwarcie wyprowadzeń sąsiadujących elementów np. diod i rezystorów Rezystor dotyka do kondensatora. Należy odsunąć rezystor od kondensatora Rys.13 zwarcie obudów kondensatorów rys.14, Rys.16 zmiana koloru rezystorów - jeżeli na skutek przegrzania rezystora nie jest możliwe odczytanie jego wartości z kodu paskowego, taki rezystor należy wymienić. Pomiar jego wartości będzie prawidłowy, ale przegrzany rezystor po podgrzaniu może być przyczyną uszkodzeń. Przegrzane rezystory należy wymienić rys.17. Obudowy kondensatorów nie powinny stykać się ze sobą Rys.14 rezystor dotyka do radiatora rys.15, Radiator Przegrzane rezystory należy wymienić Rezystor dotyka do radiatora. Należy odsunąć rezystor od radiatora Rys.15 Rys.17 skorodowane wyprowadzenia kondensatorów i tranzystorów rys.18, przewodzenie klejów silikonowych lub ich rozkład pod wpływem czasu - taki klej należy usunąć 19, Jeżeli monitor wyłącza się przypadkowo, przyczyną może być uszkodzenie obudowy tranzystora wysokonapięciowego montowanego na radiatorze. Uszkodzenie obudowy jest przyczyną przebicia do radiatora i powoduje wyłączanie się monitora.
Należy obejrzeć, czy wyprowadzenia kondensatorów i tranzystorów nie są skorodowane Rys.18 Należy usunąć rozkładające się kleje silikonowe Rys.19 Przebicie na obudowie wysokonapięciowego tranzystora do radiatora może być przyczyną wyłączania się monitora Rys.20 }