Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika To jest fizyka Nowa Era KLASA III Rozdział I. Elektrostatyka i prąd elektryczny Temat według Wymagania konieczne (dopuszczająca) programu Temat 1. Lekcja organizacyjna. Temat 2. Elektryzowanie ciał. Wymagania podstawowe (dostateczna) Wymagania rozszerzone (dobra) Zapoznanie z wymaganiami edukacyjnymi z fizyki oraz Przedmiotowymi Zasadami Oceniania. Przepisy bhp w pracowni. wymienia rodzaje ładunków elektrycznych wyjaśnia, które ładunki się odpychają, a które przyciągają bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelektryzowanymi przez tarcie i formułuje wnioski (9.6, 4.2, 8.1, 8.2) opisuje budowę atomu i jego składniki (4.5) demonstruje zjawisko wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk wyjaśnia, na czym polega zjawisko elektryzowania ciał wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie (4.1) określa jednostkę ładunku (1 C) jako wielokrotność ładunku elementarnego (4.5) wyjaśnia elektryzowanie przez tarcie (analizuje przepływ elektronów) (4.5) wyjaśnia uziemianie ciał (4.4) podaje jakościowo, od czego zależy wartość siły wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych stosuje zasadę zachowania ładunku do wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez tarcie stosuje zasadę zachowania ładunku do wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez dotyk ciałem naelektryzowanym opisuje budowę elektroskopu wyjaśnia, do czego służy elektroskop Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca)) opisuje mechanizm zobojętniania ciał naelektryzowanych (metali i dielektryków) (4.4) wyjaśnia oddziaływania na odległość ciał naelektryzowanych, posługując się pojęciem pola elektrostatycznego (4.2) rysuje wektory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelektryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie wyjaśnia oddziaływania na odległość ciał naelektryzowanych, posługując się pojęciem pola elektrostatycznego (4.2) rysuje wektory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelektryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie analizuje kierunek przepływu elektronów podczas elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego Temat 3. Przewodniki i izolatory podaje przykłady przewodników i izolatorów (4.3) klasyfikuje materiały, dzieląc je na przewodniki i izolatory opisuje budowę przewodników i izolatorów (rolę elektronów swobodnych) (4.3) objaśnia pojęcie jon (4.5) opisuje budowę krystaliczną soli kuchennej (3.2) opisuje budowę metalu (przewodnika) opisuje budowę izolatora wyjaśnia oddziaływania na odległość ciał naelektryzowanych, posługując objaśnia elektryzowanie przez indukcję (4.3) wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzowane przyciągają nienaelektryzowane przewodniki wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzowane przyciągają 1
się pojęciem pola elektrostatycznego (4.2) nienaelektryzowane izolatory Temat 4. Obwód prądu elektrycznego wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulator, prądnica (4.8) buduje najprostszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika (4.12) stwierdza, że prąd elektryczny płynie tylko w obwodzie zamkniętym rysuje schemat najprostszego obwodu, posługując się symbolami elementów wchodzących w jego skład (4.12) opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów wskazuje kierunek przepływu elektronów w obwodzie i umowny kierunek prądu (4.6) mierzy napięcie na żarówce (oporniku) (8.12) buduje proste obwody elektryczne według zadanego schematu wskazuje analogie między zjawiskami, porównując przepływ prądu z przepływem wody Temat dodatkowy Prąd elektryczny w cieczach Temat 5. Prąd elektryczny w gazach Temat 6, 7. Napięcie elektryczne i natężenie prądu elektrycznego. podaje przykłady praktycznego wykorzystania przepływu prądu w cieczach wymienia przykłady przepływu prądu w zjonizowanych gazach, wykorzystywane lub obserwowane w życiu codziennym wyjaśnia, jak należy się zachowywać w czasie burzy podaje jednostkę napięcia (1 V) (4.8) wskazuje woltomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia (8.12) podaje jednostkę natężenia prądu (1 A) (4.7) rozróżnia wielkości dane i szukane wyjaśnia, jak powstaje jon dodatni, a jak jon ujemny wyjaśnia, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w cieczach wyjaśnia, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w gazach opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elektronów swobodnych (4.6) posługuje się intuicyjnie pojęciem napięcia elektrycznego (4.8) definiuje napięcie elektryczne definiuje natężenie prądu oblicza natężenie prądu ze wzoru q I = (4.7) t opisuje doświadczenie wykazujące, że niektóre ciecze przewodzą prąd elektryczny wyjaśnia, do czego służy piorunochron wymienia i opisuje skutki przepływu prądu w przewodnikach (4.13) zapisuje wzór definicyjny napięcia elektrycznego wykonuje obliczenia, stosując definicję napięcia objaśnia proporcjonalność q~ t oblicza każdą wielkość ze wzoru q I = (4.7) t przelicza jednostki ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) (4.7) przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek napięcia i natężenia rozwiązuje proste zadania, wykorzystując wzory definiujące przewiduje wynik doświadczenia wykazującego, że niektóre ciecze przewodzą prąd elektryczny opisuje przesyłanie sygnałów z narządów zmysłu do mózgu wykonuje obliczenia w trudnych zadaniach analizuje schemat przedstawiający wielkości natężenia oraz napięcia spotykane w przyrodzie i urządzeniach elektrycznych 2
Temat 8, 9. Praca i moc prądu elektrycznego. Temat 10. Pomiar napięcia i natężenia. Wyznaczanie mocy Temat 11, 12. Połączenia szeregowe i równoległe odczytuje dane z tabliczki znamionowej odbiornika (4.10) odczytuje zużytą energię elektryczną na liczniku (4.10) podaje jednostki pracy oraz mocy prądu i przelicza je (4.11) podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elektryczny (4.13) wyjaśnia sposób obliczania pracy prądu elektrycznego wyjaśnia sposób obliczania mocy urządzeń elektrycznych rozróżnia wielkości dane i szukane nazywa przyrządy służące do pomiaru napięcia i natężenia określa zakres pomiarowy przyrządów elektrycznych (woltomierza i amperomierza) buduje najprostszy obwód prądu i mierzy napięcie i natężenie prądu w tym obwodzie (4.7) wyznacza moc żarówki (9.9, 8.1, 8.12) podaje przykłady szeregowego połączenia odbiorników energii elektrycznej podaje przykłady równoległego połączenia odbiorników energii elektrycznej wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować tylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozostałych oblicza pracę prądu elektrycznego ze wzoru W = UIt (4.10) oblicza moc prądu ze wzoru P= UI (4.10) przelicza jednostki pracy oraz mocy prądu posługuje się pojęciem mocy do obliczania pracy wykonanej (przez urządzenie) oblicza koszt zużytej energii elektrycznej porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy określa dokładność przyrządów elektrycznych (woltomierza i amperomierza) opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki mierzy napięcie i natężenie prądu podaje niepewność pomiaru napięcia i natężenia rysuje schematy obwodów elektrycznych, w skład których wchodzi kilka odbiorników wyjaśnia, jakie napięcie uzyskujemy, gdy baterie połączymy szeregowo wyjaśnia, jakie napięcie uzyskujemy, gdy baterie połączymy równolegle mierzy natężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle (8.12) mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo napięcie i natężenie prądu oblicza każdą z wielkości występujących we wzorach W = UIt W W 2 U R = t 2 = I Rt (4.10, 4.11) opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce (4.13) przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek pracy i mocy przelicza dżule na kilowatogodziny i kilowatogodziny na dżule rozwiązuje proste zadania, wykorzystując wzory na pracę i moc opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (8.1) rysuje schemat obwodu, który służy do pomiaru napięcia i natężenia prądu montuje obwód elektryczny według podanego schematu objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować tylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozostałych rysuje schemat szeregowego połączenia odbiorników energii elektrycznej rysuje schemat równoległego połączenia odbiorników energii elektrycznej wyjaśnia, dlaczego urządzenia elektryczne są włączane do sieci równolegle wyjaśnia rolę bezpiecznika w obwodzie elektrycznym (4.13) analizuje schemat przedstawiający moc urządzeń elektrycznych analizuje koszty eksploatacji urządzeń elektrycznych o różnej mocy projektuje tabelę pomiarową zapisuje wynik pomiaru, uwzględniając niepewność pomiaru zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do trzech cyfr znaczących (8.11) oblicza opór zastępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elektrycznym na podstawie doświadczenia wnioskuje o sposobie łączenia odbiorników sieci domowej (4.7, 4.8) uzasadnia, że przez odbiorniki połączone szeregowo płynie prąd o takim samym natężeniu wyjaśnia, że napięcia elektryczne na odbiornikach połączonych szeregowo sumują się 3
Temat 13. Powtórzenie lub równolegle (8.12) wykazuje, że w łączeniu szeregowym natężenie prądu jest takie samo w każdym punkcie obwodu, a w łączeniu równoległym natężenia prądu w poszczególnych gałęziach sumują się (4.7, 4.8) wykazuje, że w łączeniu równoległym napięcia na każdym odbiorniku są takie same, a w łączeniu szeregowym sumują się wyjaśnia, dlaczego przy równoległym łączeniu odbiorników jest na nich jednakowe napięcie wyjaśnia, dlaczego przy równoległym łączeniu odbiorników prąd z głównego przewodu rozdziela się na poszczególne odbiorniki (np. na podstawie analogii hydrodynamicznej) Temat 14. Sprawdzian Temat 15. Omówienie wyników sprawdzianu Rozdział II. Elektryczność i magnetyzm Temat według programu Temat 16, 17. Prawo Ohma. Wyznaczanie oporu elektrycznego. Temat 18. Domowa sieć elektryczna. Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje jego jednostkę (1Ω) (4.9) podaje zależność wyrażoną przez prawo Ohma (4.9) podaje sposób obliczania oporu elektrycznego mierzy napięcie i natężenie zapisuje wyniki pomiaru napięcia i natężenia prądu w tabeli odczytuje dane z wykresu zależności I(U) podaje wartość napięcia skutecznego w domowej sieci elektrycznej wymienia rodzaje energii, na jakie Wymagania podstawowe (dostateczna) oblicza opór przewodnika na U podstawie wzoru R = (4.9) I oblicza opór, korzystając z wykresu I(U) formułuje prawo Ohma buduje obwód elektryczny oblicza opór, wykorzystując wyniki pomiaru napięcia i natężenia oblicza opór na podstawie wykresu zależności I(U) wyjaśnia, dlaczego nie wolno dotykać przewodów elektrycznych pod napięciem wyjaśnia, w jakim celu stosujemy Wymagania rozszerzone (dobra) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elektryczny przewodnika (8.7) oblicza wszystkie wielkości ze wzoru U R = (4.9) I przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostki oporu stosuje prawo Ohma do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych rysuje schemat obwodu sporządza wykres zależności natężenia prądu od napięcia porównuje obliczone wartości oporów wyjaśnia, do czego służy uziemienie opisuje zasady postępowania przy porażeniu elektrycznym Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) sporządza wykresy I(U) oraz odczytuje wielkości fizyczne na podstawie wykresów wyjaśnia przyczynę oporu elektrycznego projektuje tabelę pomiarową wyjaśnia, co to znaczy, że w domowej sieci elektrycznej istnieje napięcie przemienne oblicza, czy dany bezpiecznik 4
zamieniana jest energia elektryczna bezpieczniki wyłączy prąd, wiedząc, jaka jest liczba i moc włączonych urządzeń elektrycznych Temat dodatkowy Praca i moc prądu trudniejsze zagadnienia zapisuje dane i szukane w rozwiązywanych zadaniach rozwiązuje zadania, w których konieczne jest połączenie wiedzy o przepływie prądu z nauką o cieple rozwiązuje zadania, w których konieczne jest połączenie wiedzy o przepływie prądu z prawami mechaniki rozwiązuje zadania obliczeniowe, posługując się pojęciem sprawności urządzenia Temat 19. Magnesy. podaje nazwy biegunów magnetycznych i opisuje oddziaływania między nimi (5.1) opisuje sposób posługiwania się kompasem (5.2) wymienia przykłady zastosowania magnesów opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu (5.2) wskazuje bieguny magnetyczne Ziemi opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania (5.3) do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magnetycznego (5.2) wyjaśnia zasadę działania kompasu (5.2) za pomocą linii przedstawia pole magnetyczne magnesu i Ziemi podaje przykłady zjawisk związanych z magnetyzmem ziemskim wyjaśnia, dlaczego żelazo znajdujące się w pobliżu magnesu też staje się magnesem wyjaśnia, dlaczego nie mogą istnieć pojedyncze bieguny magnetyczne Temat 20. Prąd elektryczny i magnetyzm. demonstruje działanie prądu w przewodniku na igłę magnetyczną umieszczoną w pobliżu, w tym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodnika (9.10, 8.1, 5.4) opisuje budowę elektromagnesu (5.5) stosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magnetycznych dla zwojnicy, przez którą płynie prąd elektryczny opisuje działanie elektromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioty żelazne i magnesy (5.5) opisuje rolę rdzenia w elektromagnesie (5.5) opisuje pole magnetyczne zwojnicy wyjaśnia zachowanie igły magnetycznej, używając pojęcia pola magnetycznego wytworzonego przez prąd elektryczny (prąd pole magnetyczne) (5.4) wskazuje bieguny N i S elektromagnesu (5.5) wyjaśnia zastosowania elektromagnesu (np. dzwonek elektryczny) doświadczalnie demonstruje, że zmieniające się pole magnetyczne jest źródłem prądu elektrycznego w zamkniętym obwodzie (pole magnetyczne prąd) (8.1) wyjaśnia przyczynę namagnesowania magnesów trwałych opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami Temat 21. Silnik elektryczny. wymienia przykłady zastosowania silników zasilanych prądem stałym opisuje budowę silnika elektrycznego na podstawie oddziaływania elektromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd stały (5.6) opisuje doświadczenie, w którym energia elektryczna zamienia się w energię mechaniczną 5
Temat dodatkowy Indukcja elektromagnetyczna. Temat 22. wymienia przykłady zastosowania prądnicy Powtórzenie opisuje budowę transformatora wymienia przykłady zastosowania transformatora opisuje budowę prądnicy wyjaśnia, w jakim celu stosujemy transformatory opisuje działanie prądnicy Temat 23. Sprawdzian Temat 24. Omówienie wyników sprawdzianu Rozdział III. Drgania i fale. Temat według programu Temat 25. Ruch drgający. Przemiany energii w ruchu drgającym. Temat 62. Wyznaczanie okresu i częstotliwości drgań. Wymagania konieczne (dopuszczająca) wskazuje w otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający (6.1) podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, amplituda, okres, częstotliwość (6.4) wskazuje położenie równowagi ciała w ruchu drgającym doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.12, 8.1, 8.6, 8.10, 8.11, 8.12) Wymagania podstawowe (dostateczna) opisuje przemiany energii w ruchu drgającym definiuje amplitudę, okres i częstotliwość drgań opisuje ruch wahadła i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach (6.1) wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla ciała drgającego Wymagania rozszerzone (dobra) odczytuje amplitudę i okres z wykresu x() t dla drgającego ciała (6.4) oblicza częstotliwość drgań wahadła opisuje ruch ciężarka zawieszonego na sprężynie analizuje siły działające na ciężarek zawieszony na sprężynie w kolejnych fazach jego ruchu opisuje zjawisko izochronizmu wahadła (6.2) oblicza średni czas ruchu wahadła na podstawie wykonanych pomiarów zapisuje wynik obliczenia jako przybliżony wyjaśnia, dlaczego nie mierzymy czasu jednego drgania, tylko 10, 20 lub 30 drgań Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych (6.2) analizuje przemiany energii w ruchu wahadła matematycznego, stosując zasadę zachowania energii analizuje przemiany energii dla ruchu ciężarka zawieszonego na sprężynie wskazuje punkty toru, w których ciężarek osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię potencjalną ciężkości wskazuje punkty toru, w których ciężarek osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię potencjalną sprężystości wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła (1.7, 6.1) Temat 27. demonstruje falę poprzeczną opisuje falę, posługując się opisuje mechanizm przekazywania uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą 6
Fale. i podłużną (8.1) podaje różnice między tymi falami (6.4) odczytuje z wykresu zależności x(t) amplitudę i okres drgań odczytuje z wykresu zależności y(x) amplitudę i długość fali Temat 28, 29. Dźwięk. Wysokość dźwięku. Temat 30. Fale elektromagnetyczne. Temat dodatkowy Co faluje w falach elektromagnetycznych? Energia fal elektromagnetycznych. podaje przykłady ciał, które są źródłem dźwięków opisuje doświadczalne badanie związku częstotliwości drgań źródła z wysokością dźwięku (9.13, 8.1) wytwarza dźwięki o małej i dużej częstotliwości (9.13) wytwarza dźwięk głośniejszy i cichszy od danego dźwięku za pomocą dowolnego ciała drgającego lub instrumentu muzycznego wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku (6.6) wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami (6.7) podaje przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych (7.12) stwierdza, że fala elektromagnetyczna może rozchodzić się w próżni stwierdza, że w próżni wszystkie rodzaje fal elektromagnetycznych rozchodzą się z jednakową prędkością pojęciami: amplituda, okres, częstotliwość, prędkość i długość fali (6.3) opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych (6.5) podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powietrzu (6.4) stwierdza, że prędkość rozchodzenia się dźwięku zależy od rodzaju ośrodka porównuje prędkości dźwięków w różnych ośrodkach wymienia wielkości fizyczne, od których zależy wysokość dźwięku wymienia wielkości fizyczne, od których zależy głośność dźwięku nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe, rentgenowskie) (7.12) podaje przybliżoną prędkość fal elektromagnetycznych w próżni stwierdza, że każde ciało wysyła promieniowanie cieplne drgań jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu (6.3) stosuje wzory do obliczeń (6.4) l = u T oraz l= u f stosuje do obliczeń zależność między długością fali, prędkością i okresem podaje cechy fali dźwiękowej (częstotliwość 16 Hz 20000 Hz, fala podłużna) (6.6) opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków (np. w medycynie) (6.7) wyjaśnia, dlaczego dźwięk nie może rozchodzić się w próżni oblicza czas lub drogę przebywaną przez dźwięk w różnych ośrodkach porównuje dźwięki na podstawie wykresów zależności x(t) podaje niektóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, szybkość 8 c= 3 10 m s, różne długości fal) (7.11) stosuje do obliczeń zależność między długością fali, prędkością i okresem opisuje doświadczenie ilustrujące ułożenie linii pola magnetycznego wokół magnesu stwierdza, że ładunek elektryczny się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko w ciałach stałych (6.3) opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie rysuje wykres obrazujący drgania cząstek ośrodka, w którym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośne i ciche opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego podczas rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu opisuje sposoby wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych, głośnikach itp. rysuje wykresy fal dźwiękowych różniących się wysokością rysuje wykresy fal dźwiękowych różniących się amplitudą wyjaśnia, na czym polega echolokacja nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i promieniowanie rentgenowskie) opisuje fale elektromagnetyczne jako przenikanie się wzajemne pola magnetycznego i elektrycznego (7.1) opisuje pole magnetyczne jako właściwość przestrzeni, w której działają siły magnetyczne określa zwrot linii pola magnetycznego 7
Temat dodatkowy Dyfrakcja i interferencja. Rezonans. Temat 31. podaje przykłady zjawiska rezonansu mechanicznego Powtórzenie opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko ugięcia fali na wodzie opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko interferencji fal na wodzie opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko rezonansu mechanicznego wytwarza pole elektryczne wyjaśnia, że promieniowanie cieplne jest falą elektromagnetyczną stwierdza, że ciała ciemne pochłaniają więcej promieniowania niż jasne wyjaśnia zjawisko interferencji fal wyjaśnia, że zjawisko dyfrakcji i interferencji dotyczy zarówno fal dźwiękowych, jak i elektromagnetycznych wyjaśnia zjawisko rezonansu mechanicznego opisuje pole elektryczne jako właściwość przestrzeni, w której działają siły elektryczne wyjaśnia, że częstotliwość fali wysyłanej przez ciało zależy od jego temperatury wyjaśnia, które ciała bardziej się nagrzewają - jasne czy ciemne wyjaśnia zjawisko efektu cieplarnianego wyjaśnia zjawisko dyfrakcji fali porównuje sposoby rozchodzenia się fal mechanicznych i elektromagnetycznych, podając cechy wspólne i różnice wyjaśnia rolę rezonansu w konstrukcji i działaniu instrumentów muzycznych podaje przykłady rezonansu fal elektromagnetycznych Temat 32. Sprawdzian Temat 33. Omówienie wyników sprawdzianu Rozdział IV. Optyka. Temat według programu Temat 34. Światło i cień. Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje przykłady źródeł światła (7.2) wyjaśnia, co to jest promień światła wymienia rodzaje wiązek światła Wymagania podstawowe (dostateczna) opisuje sposób wykazania, że światło rozchodzi się po liniach prostych (7.2) opisuje doświadczenie, w którym można otrzymać cień i półcień Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym (7.2) przedstawia graficznie tworzenie cienia i półcienia przy zastosowaniu jednego lub dwóch źródeł światła Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym Temat 35. Widzimy dzięki światłu. Zwierciadła płaskie. wskazuje kąt padania i odbicia od powierzchni gładkiej (7.3) podaje prawo odbicia wytwarza obraz w zwierciadle opisuje zjawisko rozproszenia światła na powierzchniach chropowatych (7.3) podaje cechy obrazu powstającego w rysuje konstrukcyjnie obraz punktu lub odcinka w zwierciadle płaskim (7.3) rozwiązuje zadania, wykorzystując rysuje konstrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim buduje kamerę obskurę i wyjaśnia, do czego służył ten wynalazek w 8
Temat 36. Zwierciadła kuliste. Temat 37. Załamanie światła. Temat 38. Soczewki. Obrazy tworzone przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą. płaskim wyjaśnia, dlaczego widzimy wskazuje w swoim otoczeniu ciała przezroczyste i nieprzezroczyste posługuje się pojęciami: kąt padania i kąt odbicia światła szkicuje zwierciadło kuliste wklęsłe i wypukłe (7.4) wytwarza obraz w zwierciadle kulistym wklęsłym wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł (7.4) opisuje zwierciadło wklęsłe i wypukłe podaje przykłady występowania zjawiska załamania światła doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie (9.11, 8.1) wskazuje kąt padania i kąt załamania światła posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej (7.6) wskazuje oś optyczną soczewki rozróżnia po kształcie soczewkę skupiającą i rozpraszającą wskazuje praktyczne zastosowania soczewek posługuje się lupą zwierciadle płaskim (7.3) opisuje budowę i zasadę działania kamery obskurny opisuje różnice między ciałem przezroczystym a nieprzezroczystym nazywa cechy obrazu powstałego w zwierciadle płaskim opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła (7.4) wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła (7.4) wymienia cechy obrazów otrzymywanych w zwierciadle kulistym (7.4) opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków i oznacza kąt padania i kąt załamania (7.5) wyjaśnia, na czym polega zjawisko załamania światła demonstruje zjawisko załamania światła opisuje bieg promieni równoległych do osi optycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (7.6) posługuje się pojęciami: ognisko i ogniskowa soczewki oblicza zdolność skupiającą soczewek nazywa cechy wytworzonego przez soczewkę obrazu w sytuacji, gdy odległość przedmiotu od soczewki jest większa od jej ogniskowej własności trójkątów podobnych bada doświadczalnie zjawisko odbicia światła wyjaśnia działanie światełka odblaskowego rysuje konstrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym (7.4) wymienia cechy obrazu wytworzonego przez zwierciadła wklęsłe wyjaśnia pojęcie gęstości optycznej (im większa szybkość rozchodzenia się światła w ośrodku tym rzadszy ośrodek) (7.5) opisuje bieg promieni świetlnych przy przejściu z ośrodka rzadszego optycznie do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej (7.6) rysuje dalszy bieg promieni padających na soczewkę równolegle do jej osi optycznej porównuje zdolności skupiające soczewek na podstawie znajomości ich ogniskowych opisuje doświadczenie, w którym za pomocą soczewki skupiającej otrzymamy ostry obraz na ekranie przeszłości objaśnia i rysuje konstrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego (7.4) opisuje obraz wytworzony przez zwierciadło wypukłe rysuje konstrukcyjnie obraz wytworzony przez zwierciadło wypukłe opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia (7.5) wyjaśnia budowę światłowodów opisuje ich wykorzystanie w medycynie i do przesyłania informacji (7.5) rysuje bieg promienia przechodzącego z jednego ośrodka przezroczystego do drugiego (jakościowo, bez obliczeń) wyjaśnia, na czym polega zjawisko fatamorgany oblicza zdolność skupiającą soczewki 1 ze wzoru z = i wyraża ją w f dioptriach (7.6) opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej) rozróżnia soczewki skupiające i rozpraszające, znając ich zdolności skupiające wyjaśnia pojęcia: obraz rzeczywisty i 9
tworzy za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu wymienia cechy obrazu tworzonego przez soczewkę rozpraszającą wyjaśnia zasadę działania lupy konstruuje obraz tworzony przez soczewkę rozpraszającą obraz pozorny rozwiązuje zadania dotyczące tworzenia obrazu przez soczewkę rozpraszającą metodą graficzną z zastosowaniem skali Temat 39. Konstruowanie obrazów tworzonych przez soczewkę. wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie (9.14, 8.1) rysuje symbol soczewki, oś optyczną, zaznacza ogniska rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające (7.7) rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych (7.7) rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki rozpraszające nazywa cechy obrazu wytworzonego przez lupę wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów optycznych np. aparatu fotograficznego) rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewkę w sytuacjach nietypowych, z zastosowaniem skali Temat 40. Oko i aparat fotograficzny. Temat 41. Barwy. podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania wad wzroku (7.8) wymienia cechy obrazu wytworzonego przez soczewkę oka opisuje budowę aparatu fotograficznego wymienia cechy obrazu otrzymywanego w aparacie fotograficznym rozpoznaje tęczę jako efekt rozszczepienia światła słonecznego (7.9) wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługując się pojęciem światło białe (7.9) opisuje światło jako mieszaninę fal o różnych częstotliwościach wyjaśnia, dlaczego jest możliwe ostre widzenie przedmiotów dalekich i bliskich wyjaśnia rolę źrenicy oka opisuje światło białe, jako mieszaninę barw (7.10) opisuje światło lasera jako światło jednobarwne opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku (7.8) wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności (7.8) porównuje działanie oka i aparatu fotograficznego wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego (monochromatycznego) i prezentuje je za pomocą wskaźnika laserowego (7.10) wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne (7.10) opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu wymienia zjawiska obserwowane w przyrodzie powstałe w wyniku rozszczepienia światła podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krótkowzroczność i dalekowzroczność (7.8) opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku opisuje na przykładach, w jaki sposób w oku zwierzęcia powstaje ostry obraz wyjaśnia barwy przedmiotów wyjaśnia barwę ciał przezroczystych Temat dodatkowy wymienia zastosowania lunety opisuje budowę lunety opisuje powstawanie obrazu w lunecie 10
Luneta. Mikroskop, teleskop. Temat 42. Powtórzenie wymienia zastosowania mikroskopu opisuje budowę mikroskopu wyjaśnia, do czego służy teleskop opisuje powstawanie obrazu w mikroskopie porównuje obrazy uzyskane w lunecie i mikroskopie opisuje teleskop Temat 43. Sprawdzian Temat 44. Pozostałe tematy Omówienie wyników sprawdzianu Powtórzenie i utrwalenie wiadomości przed egzaminem gimnazjalnym W okresie I przewiduje się do realizacji rozdziały: Elektrostatyka i prąd elektryczny, Elektryczność i magnetyzm. W okresie II przewiduje się do realizacji rozdziały: Drgania i fale oraz Optyka. Zakres wymagań w danym okresie może ulec zmianie ze względu na tempo realizacji materiału programowego. O zmianie zakresu wymagań uczniowie będą informowani na bieżąco. PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI I. CELE PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA Zapoznanie uczniów i rodziców (prawnych opiekunów )z wymaganiami edukacyjnymi na poszczególne oceny. Przedstawienie metod sprawdzania umiejętności uczniów. Umożliwienie uczniom kontrolowania procesu uczenia się. Motywowanie uczniów do systematycznej pracy i samorozwoju. Dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach,trudnościach i uzdolnieniach ucznia. Doskonalenie procesu dydaktycznego i metod pracy. II. METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Nieprzygotowanie: - Uczeń może przed lekcją zgłosić dwa nieprzygotowania do zajęć (bez podania przyczyny), ale nie częściej niż dwa razy w ciągu okresu. Na lekcji powtórzeniowej nie można zgłosić nieprzygotowania. Sprawdziany pisemne - odbywają się po zakończeniu działu programowego, - trwają całą godzinę lekcyjną, - mogą zawierać zadania otwarte i zamknięte - mogą zawierać zadanie lub polecenie na ocenę celującą, - zapowiedziane są i zaznaczone w dzienniku z przynajmniej tygodniowym wyprzedzeniem, 11
- w przypadku nieobecności nauczyciela lub uzasadnionej nieobecności klasy w dniu sprawdzianu termin sprawdzianu zostaje ustalony ponownie, ale nie musi być zachowane tygodniowe wyprzedzenie, - uczeń nieobecny na sprawdzianie pisze sprawdzian na następnej lekcji. W przypadku długotrwałej nieobecności ucznia spowodowanej jego chorobą lub inną sytuacją losową, uczeń pisze sprawdzian w terminie indywidualnie uzgodnionym z nauczycielem. - poprawa sprawdzianu jest możliwa w terminie do 2 tygodni od chwili otrzymania oceny - ocena z poprawy sprawdzianu jest wpisywana do dziennika - uczeń, który nie wykorzystał możliwości poprawy w podanym terminie traci szansę poprawy - w czasie pisania sprawdzianów i kartkówek uczeń nie może korzystać z żadnych pomocy( podręczników, zeszytów, itp.). Kartkówki - jeśli jest zapowiedziana to bez możliwości zgłoszenia np. - jeśli jest niezapowiedziana to obowiązuje np zgłoszone na początku lekcji - obejmują materiał maksymalnie z trzech ostatnich lekcji lub pracy domowej, - czas trwania kartkówki ok.5-20min, - uczeń może poprawić każdą ocenę z kartkówki w terminie do 2 tygodni od chwili otrzymania oceny - uczeń nieobecny pisze kartkówkę na następnej lekcji, na której się pojawi. W przypadku długotrwałej nieobecności ucznia spowodowanej jego chorobą lub inną sytuacją losową, uczeń pisze kartkówkę w terminie indywidualnie uzgodnionym z nauczycielem. Wszelkie prace pisemne otrzymuje uczeń do wglądu na lekcji. Prace te przechowywane są przez nauczyciela i mogą być udostępnione rodzicom na ich życzenie. Odpowiedź ustna - obejmuje bieżący materiał (zadania teoretyczne i rachunkowe) lub z pracy domowej, a na lekcjach powtórzeniowych z całego działu, - uczeń przynajmniej raz w okresie uczestniczy w tej formie sprawdzania wiadomości i umiejętności. Zadania domowe -Uczeń może zgłosić dwa braki zadania przed lekcją (2 bz). O kolejnych brakach rodzic jest informowany w dzienniku elektronicznym. - zadanie domowe może być sprawdzane u wszystkich osób lub wybranych - możliwe jest sprawdzenie zadania domowego w formie kartkówki niezapowiedzianej (nie piszą osoby, które zgłosiły bz lub np) Referaty lub prezentacje multimedialne na dany temat pisane samodzielnie lub parami. Pod każdym referatem lub prezentacją należy podać literaturę lub źródła, z których się korzystało przy pisaniu. Nieoddanie referatu lub prezentacji na czas (bez uzasadnionej przyczyny lub zgłoszenia np. lub bz ) powoduje brak możliwości otrzymania oceny bdb. Zeszyt jest obowiązkowy sprawdzany przynajmniej raz w roku np. przy okazji zadania domowego. W przypadku zmiany zeszytu, uczeń w wyznaczonym terminie powinien przynieść do sprawdzenia stary zeszyt. Brak starego zeszytu powoduje brak możliwości otrzymania oceny bdb. - można zgłosić przed lekcją tylko jeden brak zeszytu zgłoszony przed lekcją oznaczony symbolem z (brak zeszytu), za kolejne braki rodzic otrzymuje informację w dzienniku elektronicznym. - notowanie na bieżąco, nierobienie notatki na lekcji grozi otrzymaniem minusa - ocena za zeszyt uwzględnia: jakość merytoryczną, rzeczowość notatek, prac pisemnych ( 0-2pkt) 12
jakość i estetykę schematów, wykresów i rysunków. Wykresy (i rysunki, gdzie jest rysowana linia prosta) rysowane z pomocą przyborów!!! ( 0 2pkt) estetykę i poprawność pisowni, ( 0-2pkt) liczbę tematów, notatek, (0-2pkt) estetykę ogólną zeszytu. (0-2pkt) Ocena za zeszyt: 0-2 pkt- niedostateczna (1) 3-4 pkt - dopuszczająca (2) 5-6 pkt - dostateczna (3) 7-8 pkt - dobra (4) 9-10 pkt - bardzo dobra (5) Dyżurny: - przed każdą lekcją przygotowuje klasę do zajęć. - dyżurny po skończonych zajęciach ma obowiązek pozostawić klasę w czystości. - niewypełnianie obowiązków dyżurnego grozi wpisaniem uwagi do dziennika elektronicznego. UCZEŃ, KTÓRY BYŁ NIEOBECNY NA ZAJĘCIACH JEST ZOBOWIĄZANY W CIĄGU TYGODNIA UZUPEŁNIĆ BRAKI (NOTATKI, ZADANIA I ZREALIZOWANY MATERIAŁ). Nie ocenia się ucznia do dwóch dni po dłuższej (co najmniej tygodniowej) usprawiedliwionej nieobecności w szkole. Sprawdziany, testy i kartkówki są punktowane, a punkty przelicza się na oceny według skali: 0-29%- niedostateczna (1) 30-49%- dopuszczająca (2) 50-69%- dostateczna (3) 70-89%- dobra (4) 90-100%- bardzo dobra (5) 90-100%-+zad. dod.- celująca (6) Wykonane samodzielnie modele, urządzenia i pomoce naukowe ocena bdb Aktywność poza lekcjami fizyki: udział i wyniki w konkursach: bdb lub cel Uczeń, który nie zgadza się z proponowaną roczną oceną klasyfikacyjną, w tym oceną niedostateczną, może ją poprawić w formie pisemnej podczas lekcji po uprzednim złożeniu w terminie 3 dni od uzyskania informacji o takiej ocenie ustnej prośby odnotowanej w Rejestrze uczniowskich wniosków w sekretariacie szkoły. Prawo zgłaszania przysługuje także rodzicowi. 13
14