Systemy Inteligentnych Budynków Prowadzący przedmiot: Prowadzący laboratorium: mgr inż. Paweł Kwasnowski dr inż. Andrzej Ożadowicz Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Katedra Energoelektroniki i Automatyki Systemów Przetwarzania Energii 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 1
Organizacja zajęć Laboratoria Obecność na zajęciach laboratoryjnych obowiązkowa Dopuszcza się jedną nieobecność bez usprawiedliwienia - wiedza z ćwiczenia obowiązuje jak przy obecności egzekwowana na kolokwium Nie wykonuje się sprawozdań z ćwiczeń 2 kolokwia w połowie semestru i na koniec 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 2
Organizacja zajęć Strona WWW przedmiotu 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 3
Część 1 Podstawy Najważniejsze pojęcia i terminologia Wybrane standardy otwarte 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 4
Zamiast wstępu Automatyka Budynkowa Inteligentne Budynki Co kojarzy Ci się z pojęciem Automatyka... Automatyka budynkowa... Instalacje elektryczne w budynkach i ich rola Zasilanie pewność zasilania Systemy alarmowe przeciwpożarowe, antywłamaniowe Instalacje sieciowe w budynkach i ich rola Sieci teleinformatyczne Sieci automatyki sterowanie, monitoring, kontrola dostępu Czy elektryk to automatyk? kwestie projektów współpraca... (elektr., automat., IT,...) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 5
Zamiast wstępu Automatyka Budynkowa CELE, ZADANIA automatyczne załączanie i wyłączanie odbiorników regulacja temperatury sterowanie klimatem pomieszczeń kontrola dostępu monitoring obecności osób parametrów użytkowych... i co jeszcze??? (wg Państwa - szczegóły później) Budynek zautomatyzowany budynek energooszczędny efektywność energetyczna optymalizacja zużycia energii UWAGA na to pojęcie Redukcja zużycia energii i mediów budynki energooszczędne i pasywne Zarządzanie energią i mediami w budynkach 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 6
Zamiast wstępu Automatyka Budynkowa COŚ JESZCZE???!!!??? Automatyka poza budynkami Oświetlenie otoczenia budynków Oświetlenie przestrzeni publicznych Obsługa i sterowanie elementów infrastruktury w otoczeniu budynków 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 7
Organizacja zajęć Laboratorium AutBudNet Automatyka budynkowa i przemysłowa Sieciowe systemy sterowania i monitoringu Certyfikowane lab. technologii LonWorks Partner naukowy technologii KNX Więcej informacji: Strona WWW Katedry EiASPE Lab. Systemów Sterowania Przemysłowego i Automatyki Budynków http://www.keiaspe.agh.edu.pl/index.php/pl/com-finder/o-katedrze/laboratoria/systemowsterowania-przemyslowego-i-automatyki-budynkow 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 8
Organizacja zajęć Laboratorium AutBudNet Zespół automatyki budynkowej Katedra EiASPE 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 9
Technika cyfrowa sieci transmisji danych podstawy Pojęcia: Transmisja danych cyfrowych: Najprostsza szeregowa WAŻNE linie Tx, Rx Magistrala sieciowa Różne standardy RS-232, 485, CAN, SPI, Modbus, LonWorks, KNX Najczęściej para skręcona przewodów dlaczego? ZOBACZYĆ: Materiały np. na stronie WWW http://eduinf.waw.pl/inf/alg/002_struct/0050.php Szybkość transmisji obciążenie magistrali Przepływność - miarą natężenia strumienia danych w medium transmisyjnym jednostka: np. kbit/sek Przepustowość - cecha kanału medium transmisji (ang. bit rate, bitrate) jednostka: np. kbit/sek Pojemność pamięci, komórek pamięci jednostka: kb/sek MB, GB, TB Przykład: Przewód para przewodów światłowód 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 10
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap I - niezależne systemy specjalizowane Każda instalacja w obiekcie osobny układ, wydzielona instalacja 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 11
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap II - systemy scentralizowane Połączenie wszystkich systemów w jedną sieć sterowania i monitoringu; jedna jednostka centralna - komputer o dużej mocy obliczeniowej współcześnie: np. sterownik przemysłowy PLC 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 12
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap III i IV - systemy rozproszone (III) i zintegrowane (IV) Lokalne urządzenia sieciowe moduły sieciowe węzły sieciowe z własnymi mikroprocesorami oraz pamięcią; praca autonomiczna urządzeń z własną aplikacją i komunikujących się z innymi urządzeniami (magistrale komunikacyjne) Wprowadzenie standardów protokołów komunikacyjnych dla systemów automatyki budynkowej i przemysłowej (otwartość systemów) Integracja na trzech poziomach: sprzętu, oprogramowania i mediów transmisji danych 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 13
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Integracja z sieciami teleinformatycznymi Poziom obiektowy Dedykowana magistrala Dostęp do węzłów sieciowych poprzez routery Czujniki, elem. wykonawcze Bezpośrednia wymiana danych między węzłami na poziomie obiektowym Poziom obiektowy Różne standardy IP poziom nadrzędny 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 14
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Integracja z sieciami teleinformatycznymi Implementacja komunikacji bezprzewodowej ważne: kwestia zasilania Baterie np. w czujnikach itp. Wykorzystanie technologii mobilnych również komunikacja Bluetooth i inne 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 15
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Technologie Internetu Rzeczy Internet of Things IoT Technologia chmury (ang. Cloud) BigData Internet of Things w Automatyce Budynkowej i Przemysłowej: Popularne, branżowe informacje Jak wygląda struktura sieci IoT? Czy o to chodzi? Czy taka koncepcja dla automatyki? Rozproszone węzły sieci Czujniki, elementy wykonawcze, elementy systemowe IP standardowe medium komunikacji na wszystkich poziomach struktury sieci M2M machine-to-machine BIoT Building IoT 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 16
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Technologie Internetu Rzeczy Internet of Things IoT Technologia chmury (ang. Cloud) BigData Internet of Things w Automatyce Budynkowej i Przemysłowej: M2M machine-to-machine BIoT Building IoT 2016 Platformy integracji nowe technologie komunikacji danych Sieci fieldbus automatyka, monitoring, BMS, EMS poziom obiektowy Sieci bezprzewodowe poziom obiektowy Sieci z komunikacją Power Line PLC poziom obiektowy Sieci IP IPv4, IPv6 Sieci WiFi Sieci GSM, UMTS 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 17
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Technologie Internetu Rzeczy Internet of Things IoT Technologia chmury (ang. Cloud) BigData Sieć Internet medium komunikacji danych Numer IP dla każdego urządzenia, modułu, czujnika IPv4 32 bit adresy np. 149.156.98.23 IPv6 128 bit adresy np. 1234:5678:9ABC:DEF0:0000:0000:0000:0123 Zwiększenie przestrzeni adresowej protokołu o 2^96 obecnie zajęte jest około 15-20% tej przestrzeni adresowej Jaki maksymalny adres IP IPv4? 32 bity ile to bajtów? 32 bity = 4 x 8 bit 8 bitów to max: od 0 do 255 Jak to zapisać binarnie i szesnastkowo? Np. na AGH: 149.156.88.20? 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 18
Sieciowe magistralowe systemy sterowania i monitoringu w budynkach i aplikacjach przemysłowych Etap V ewolucja zdalne sterowanie, komunikacja bezprzewodowa Technologie Internetu Rzeczy Internet of Things IoT Technologia chmury (ang. Cloud) BigData Proste mikrokontrolery z obsługą protokołu IPv6 Komputery jednoukładowe (Raspberry Pi) Obsługa protokołu IPv6 Uniwersalne, otwarte systemy operacyjne łatwe programowanie Obsługa różnych interfejsów komunikacji bezprzewodowe, sieci lokalne, sieci obiektowe BeagleBone Black 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 19
Sieciowe systemy sterowania struktura 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 20
Sieciowe systemy sterowania struktura - Ethernet czy to najlepsze rozwiązanie? - Argumenty za i przeciw - Sieci fieldbus obiektowe gdzie i kiedy? - Protokoły, dane - Bezpieczeństwo 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 21
Sieciowe systemy sterowania struktura 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 22
Sieciowe systemy sterowania struktura TUNELOWANIE lub Zdalny dostęp remote access REDUNDANCJA bezpieczeństwo 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 23
Podstawowe pojęcia systemy w budynku zautomatyzowanym BMS Building Managment System BAS Building Automation System EMS Energy Management System Oświetlenie Ogrzewanie Klimatyzacja Wentylacja SMS Security Management System Oświetlenie Pewność zasilania Monitoring zużycia energii Jakość energii elektr. Pożar Włamanie Kontrola dostępu CCTV kamery Oświetlenie ewakuacyjne Sterowanie drogami ewakuacji 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 24
Podstawowe pojęcia Otwartość Interoperacyjność Otwartość jawny protokół, standardowe procedury, funkcje Interoperacyjność zdolność różnych urządzeń do pełnej współpracy na płaszczyźnie fizycznej i funkcjonalnej system elastyczny możliwość wykorzystania urządzeń równych producentów jeden standard Rozproszenie i integracja Rozproszenie zwiększenie autonomiczności węzłów sieci urządzenia z mikrokontrolerami i własnymi aplikacjami Rozproszenie rozproszenie inteligencji realizacja funkcji sterowania w różnych węzłach sieciowych Integracja realizacja wszystkich funkcji w jednym systemie sterowanie, monitoring, alarmy itp. Integracja łączenie w sieci komunikacji danych jak największej liczby podsystemów infrastruktury budynkowej 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 25
Standardy sieci poziomu obiektowego Klasyczny obwód zasilania odbiornika elektrycznego załącz/wyłącz 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 26
Standardy sieci poziomu obiektowego Sterowanie załącz/wyłącz w sieciowym systemie automatyki Nvo switch0 Nvi switch0 Zasilacz 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 27
Standardy sieci poziomu obiektowego Sterowanie załącz/wyłącz w sieciowym systemie automatyki Nvi switch2 Nvi switch1 Nvo switch0 Nvi switch0 Zasilacz 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 28
Standardy sieci poziomu obiektowego Moduły sterujące węzły sieci Mikrokontroler 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 29
Standardy sieci poziomu obiektowego Standardy sieciowe: Sieci przemysłowe firmowe otwarte PROFIBUS, MODBUS, CANOpen, Mbus, Sieci dla automatyki budynków firmowe (zamknięte) i otwarte LonWorks, KNX, BACnet Model protokołu standard ISO/OSI 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 30
Standardy sieci poziomu obiektowego Standardy sieciowe: Sieci przemysłowe PROFIBUS, MODBUS, CANOpen, Mbus, Sieci dla automatyki budynków LonWorks, KNX, BACnet www.bacnet.org www.knx.org www.lonmark.org Protokół Standard/Certyfikat Data BACnet ISO 16464-5 Październik 2003 KNX ISO/IEC 14543-3 Listopad 2006 LonWorks ISO/IEC 14908-1 Listopad 2008 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 31
Standardy sieci poziomu obiektowego Standardy LonWorks, KNX Podstawowe parametry i media transmisyjne Standard KNX PODSTAWOWE ELEMENTY: Mikrokontrolery Motorola serii 68HC Transceivery Język programowania ANSI C Obiekty DPT, standardy EIS, bloki funkcyjne MEDIA TRANSMISYJNE: Para skręcona (29 V DC) 9,6 kbps Power Line 230 V AC 1,2 kbps KNX.net standard TCP/IP Transmisja radiowa Podczerwień i inne KONFIGURACJA, SOFTWARE: Pakiet ETS 5 konfiguracja, dobór parametrów aplikacji urządzeń, proste narzędzia diagnostyczne (komunikacja, telegramy- rejestracja) Standard LonWorks Układy Neuron Chip Toshiba Transceivery Język programowania Neuron C Zmienne sieciowe (SNVT, UNVT), ustawienia konfiguracyjne, bloki funkcyjne Para skręcona - 78 kbps oraz 1,25 Mbps Power Line 230 V AC 4,8 kbps Ethernet TCP/IP Transmisja radiowa Podczerwień i inne Pakiet LonMaker konfiguracja, wybór parametrów aplikacji, prosta diagnostyka Wada: środowisko Visio kłopoty 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 32
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks i KNX Media transmisji danych magistrale 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 33
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks Media transmisji danych magistrale TP - para skręcona TP - para skręcona z zasilaniem PL linia zasilająca 230VAC Ethernet łącze szkieletowe transmisja radiowa Topologia połączeń magistrali Typu tree free (FT free topology) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 34
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks Układ Neuron-Chip struktura MAC - dostępu do medium transmisyjnego; NP sieciowy; obsługuje zmienne sieciowe i konfiguracyjne AP aplikacji; obsługuje prace systemu operacyjnego i aplikację progr. 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 35
Standardy sieci poziomu obiektowego Topologia warianty organizacyjne Zcentralizowany Rozproszony 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 36
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks szczegóły protokół LonTalk programowanie język Neuron C (na bazie C++) zmienne sieciowe typu SNVT standaryzacja typów zmiennych sieciowych - łatwa współpraca urządzeń pochodzących z różnych firm bloki funkcjonalne - profile funkcjonalne --- wyjaśnić różnicę dostęp do zmiennych zoptymalizowany jako obiekty języka Neuron C obsługa zdarzeń EVENT BASED/TRIGGERED - (zmian stanu parametrów) urządzeń w sieci oparta o komendę WHEN języka Neuron C i wbudowaną bibliotekę funkcji obsługi zdarzeń zorganizowana obsługa układów czasowych (timerów) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 37
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks Standardowe zmienne sieciowe SNVT różne zmienne dla różnych wielkości fizycznych Wybrane zmienne sieciowe 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 38
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks profile funkcjonalne Opis warstwy aplikacji zmienne sieciowe, ustawienia konfiguracyjne, parametry startowe itp. Profile standaryzacja funkcji, funkcjonalności NIE URZĄDZEŃ!!! Model do opracowania interfejsu aplikacji danej funkcji w węźle sieci LON Certyfikacja LONMARK tylko gdy interfejs sieciowy urządzenie bazuje na jednym lub kilku profilach funkcjonalnych z listy LONMARK Zmienne obowiązkowe i opcjonalne PROFILE element standardu PN-EN 14908 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 39
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks profile funkcjonalne Może pokazać arkusz normy 14908 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 40
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks certyfikowane urządzenia 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 41
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks bloki funkcjonlane Zbiory zmiennych sieciowych - SNVT i ustawień konfiguracyjnych - CPI używanych wspólnie do wykonania określonego zadania W jednym urządzeniu przynajmniej jeden blok funkcjonalny Bloki funkcjonalne opisują cały interfejs logiczny/funkcjonalny urządzenia sieci LonWorks: jego współpracę z siecią rodzaj realizowanych funkcji parametry wejściowe i wyjściowe Szablon bloku funkcjonalnego - zmienne obowiązkowe - zmienne opcjonalne 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 42
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks LonMaker pakiet integracji Komisjonowanie --- Commission --- adresowanie fizyczne urządzeń w sieci Bindowanie --- bind --- adresowanie logiczne - łączenie funkcjonalne zmiennych sieciowych 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 43
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard LonWorks Komisjonowanie w standardzie LonWorks dwie metody: Nr ID każde urządzenie niepowtarzalny numer związany z ukł. Neuron Chip Przycisk Service Pin na obudowie urządzenia 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 44
Standardy sieci poziomu obiektowego 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 45
Standardy sieci poziomu obiektowego 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 46
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard KNX 29 V DC mikroprocesor Motoroli (rodzina 68HC05B6, 68HC05BE12) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 47
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard KNX szczegóły programowanie język C++ Obiekty DPT standardy EIS standaryzacja typów zmiennych sieciowych - łatwa współpraca urządzeń pochodzących z różnych firm bloki funkcjonalne - profile funkcjonalne są w programach aplikacji dla węzłów nie wykorzystywane w praktyce przy ingerencji funkcji systemu automatyki dostęp do zmiennych zoptymalizowany jako obiekty języka Neuron C obsługa zdarzeń ale bez dedykowanych procedur i wbudowanych bibliotekę funkcji obsługi zdarzeń 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 48
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard KNX Media transmisji danych magistrale TP - para skręcona z zasilaniem 29 V DC PL linia zasilająca 230VAC Ethernet łącze szkieletowe transmisja radiowa Na każdej linii zasilacz - prąd 640 lub 160 ma Topologia połączeń magistrali Typu tree free Max wydajność prądowa zasilaczy: 640 ma - Max liczba urządzeń na linii: 255 - Max liczba urządzeń na zasilaczu 64 - Śr. pobór prądu na urządzenie/węzeł sieci to 10 ma 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 49
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard KNX ETS5 integracja Adresy fizyczne 0.3.53 lub 1 3.15.63 obsza r linia urządzenie Adresy grupowe łączenie funkcjonalne 15/2047 lub 15/7 /255 grupa główna podgrupa gr. główna gr. poś rednia podgrupa 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 50
Standardy sieci poziomu obiektowego Standard KNX Komisjonowanie w standardzie KNX tylko jedna metoda: Przycisk Service Pin na obudowie urządzenia UWAGA: Na ćwiczeniach z technologii KNX Nie będzie procedury komisjonowania Adresy fizyczne są już nadane urządzeniom!!! Trzeba do nich dostosować adresy fizyczne wprowadzane w projekcie dla dodawanych urządzeń węzłów sieci w czasie ćwiczeń 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 51
Telegramy sieciowe kodowanie informacji Standard LonWorks medium TP-FT Telegramy podstawowe Telegram LonWorks Wyłączanie oświetlenia SNVT_lev_disc Kod Manchester różnicowy 1 0 Telegram LonWorks Zmierzona temperatura SNVT_temp_p 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 52
Telegramy sieciowe kodowanie informacji Standard KNX medium TP Telegramy podstawowe Telegram EIB/KNX Wyłączanie oświetlenia Telegram EIB/KNX Ściemnianie oświetlenia 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 53
Telegramy sieciowe kodowanie informacji Standard KNX medium TP Telegramy KNX: aktualna wartość mocy biernej a) pojedynczy telegram (EIS 11), b) dwa telegramy wartość-znak, c) telegram wartości (EIS 10), d) telegram znaku (EIS 1) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 54
Telegramy sieciowe kodowanie informacji Standard LonWorks medium Power Line PL Pasmo transmisji 132 khz lub 115 khz (transceiver PLT-22) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 55
Telegramy sieciowe kodowanie informacji Standard KNX medium Power Line PL Zasada transmisji danych w sieci zasilania 230 VAC Nadajnik Odbiornik układ porównania dane 010010 częstotliwość 115,2 khz logiczne 1 częstotliwość 105,6 khz logiczne 0 medium transmisji sieć 230 VAC częstotliowść logiczne 1 częstotliowść logiczne 0 Detekcja bitu dane 010010 układ porównania 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 56
Część 2 Urządzenia systemy Stanowiska Laboratoryjne 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 57
Grupy urządzeń w systemach automatyki czujniki sensory --- ang. SENSORS Ruch, obecność Temperatura, wilgotność Intensywność światła Przyciski, włączniki, kontaktrony 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 58
Grupy urządzeń w systemach automatyki elementy wykonawcze - aktory --- ang. ACTUATORS Przekaźniki Zawory Silniki (gdzie?), siłowniki (gdzie?) 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 59
Grupy urządzeń w systemach automatyki urządzenia systemowe zasilacze sprzęgła wzmacniacze router y switch e gateway e 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 60
Standardy sieci poziomu obiektowego LonWorks box 14.03.2017 SIB Wydział EAIiIB Katedra EiASPE 61