Prawo restrukturyzacyjne cz. II

Prawo restrukturyzacyjne cz. II Restrukturyzacja przez układ Wojciech Piłat Prawo restrukturyzacyjne wraz z prawem upadłościowym mają tworzyć spójny system regulacji. Dłużnik potencjalnie zagrożony upadłością, a chcący jej uniknąć może z własnej inicjatywy podjąć próbę restrukturyzacji. Trzeba jednak pamiętać, że w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego nie można ogłosić upadłości firmy. Wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego (wniosek restrukturyzacyjny) mogą składać jedynie dłużnicy będący w stanie tzw. niewypłacalności oraz zagrożeni niewypłacalnością. Postępowania restrukturyzacyjnego nie może wszcząć wierzyciel dłużnika; pozostaje on jednak uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika. Wniosek ten jest tożsamy z obecnym wnioskiem o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. Cały czas w mocy pozostaje zasada, że upadłość likwidacyjna może zostać ogłoszona także na wniosek dłużnika. W przypadku zbiegu wniosków o ogłoszenie upadłości oraz o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, w pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlega wniosek o wszczęcie restrukturyzacji. W trakcie postępowania restrukturyzacyjnego nie można ogłosić upadłości firmy. Za naczelne zasady prawa restrukturyzacyjnego przyjmuje się: 1) zasadę ochrony słusznych praw dłużnika przy czym interes dłużnika jest rozumiany jako restrukturyzacja przedsiębiorstwa i zapobieżenie jego likwidacji; 2) zasadę dominacji grupowego (zbiorowego) interesu wierzycieli przy zachowaniu konieczności wyważenia różnorakich interesów poszczególnych wierzycieli. Jednocześnie każde postępowanie restrukturyzacyjne mają cechować następujące zasady: 1) szybkość, 2) równość uczestników, 3) jawność. Jak wspomniano powyżej, wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego może złożyć przedsiębiorca będący w stanie tzw. niewypłacalności lub zagrożony popadnięciem w ten stan. Jego definicja znajdująca się w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze ulegnie istotnej zmianie. Najogólniej rzecz ujmując, dłużnik będzie uznany za niewypłacalnego, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ustawa wprowadza jednak domniemanie stanu niewypłacalności, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Ponadto dłużnik będący spółką kapitałową jest niewypłacalny także wtedy, kiedy: 1) jego zobowiązania pieniężne przekroczą wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące; 2) zgodnie z bilansem jego zobowiązania przekroczą wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ustawodawca zrywa zatem z obowiązującą obecnie zasadą, że upadłość może zostać ogłoszona wskutek niezapłacenia dwóch faktur. Zgodnie z założeniami ustawy do wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych będą miały zastosowanie podobne regulacje dotyczące zakresu wierzytelności objętych układem, propozycji układowych, zawarcia i zatwierdzenia układu i jego skutków, a także zasady zmian i uchylenia układu. Zmiany przewidują także m.in. wprowadzenie instytucji zwiększających wpływ wierzycieli na przebieg postępowania przy jednoczesnym ograniczeniu roli sądu i sędziego-komisarza. Wierzyciele będą mogli skutecznie domagać się powołania rady wierzycieli, a ich wniosek będzie obligował sędziegokomisarza do jej powołania. W toku postępowania restrukturyzacyjnego kompetencje rady wierzycieli zostaną zwiększone, uproszczona będzie także procedura zmiany jej składu. Dłużnik będzie uznany za niewypłacalnego, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przewidywane zmiany obejmują także rozwiązania, które mają zapobiec możliwości wykorzystywania postępowania restrukturyzacyjnego w celu pokrzywdzenia wierzycieli. Sąd odmówi otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli mogłoby to prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli, względnie gdy działania dłużnika, jego sposób zarządzania przedsiębiorstwem i prowadzenia negocjacji z wierzycielami wskazuje, że jego jedynym celem jest uniemożliwienie wierzycielom prowadzenia skutecznej egzekucji (np. poprzez pozbywanie się majątku lub pozornie nieudolne prowadzenie przedsiębiorstwa) lub przegłosowanie układu przez wierzycieli, wobec których zaciągnięte zostały fikcyjne zobowiązania (np. na rzecz podmiotów powiązanych faktycznie, ale nie formalnie). Wprowadzenie przepisów dotyczących procedur restrukturyzacyjnych pozostaje w ścisłym związku ze zmianami planowanymi w stosunku do ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Pomimo obszerności tych ostatnich ustawodawca nie planuje jednak modyfikacji podstawowych zało- 4

żeń i zasad, na których opiera się obecna struktura postępowania upadłościowego z opcją likwidacyjną. Cele postępowania upadłościowego, jego główne instytucje oraz zasadnicze elementy procedury pozostaną niezmienione. Doradca restrukturyzacyjny Należy także odnotować, że od 1 stycznia 2016 r. ma powstać nowy zawód: doradca restrukturyzacyjny. Podobnie jak w przypadku syndyka masy upadłości, ma on mieć charakter licencjonowany. Wydaje się, że przy tworzeniu zawodu doradcy ustawodawcy przyświecały poniższe cele. Pierwszym z nich jest intencja, by doradca restrukturyzacyjny nie był kojarzony z syndykiem masy upadłości. Ścisły podział na osoby przeprowadzające likwidację przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym (czyli syndyków) oraz osoby przeprowadzające czynności związane z restrukturyzacją firmy (czyli doradców restrukturyzacyjnych) jest powiązany z rozwiązaniem systemowym obejmującym dwie odrębne ustawy, zdejmującym z restrukturyzacji negatywne odium związane z terminem upadłości. Drugi cel ustawodawcy to stworzenie zawodu, który, w odróżnieniu od syndyka, miałby charakter komercyjny. Syndycy, zarządcy i nadzorcy sądowi funkcjonują w zasadzie tylko w zakresie postępowań sądowych. Natomiast doradca restrukturyzacyjny ma funkcjonować zarówno w ramach postępowania sądowego, jak i pozasądowo. Podstawowym zadaniem doradcy ma być wykonywanie tzw. czynności doradztwa restrukturyzacyjnego. W ich zakres ma wchodzić udzielanie porad, opinii i wyjaśnień oraz świadczenie innych usług z zakresu restrukturyzacji i upadłości 1. Definicja czynności doradztwa restrukturyzacyjnego ma zatem charakter otwarty. W istocie w ich zakres wchodzi doradzanie przedsiębiorcom: jak zrestrukturyzować firmę, jak pozyskać nowe finansowanie, jak obniżać koszty działalności, oraz prowadzenie negocjacji z wierzycielami itp. Kompetencje doradców będą zatem znacznie szersze niż syndyków. Docelowo ma powstać rynek usług restrukturyzacyjnych, w którym będą funkcjonować licen- cjonowani doradcy. Z przyczyn oczywistych będą nimi przede wszystkim ci, którzy najszybciej zdobędą doświadczenie i uznanie swoich klientów wskutek udanie przeprowadzonych restrukturyzacji. Osoby mające uprawnienia syndyka od 1 stycznia 2016 r. automatycznie otrzymają uprawnienia doradcy restrukturyzacyjnego. To ostatnie budzi niemałe wątpliwości, ponieważ komercyjny charakter zawodu doradcy niewątpliwie niesie pewne zagrożenia. Doradca, który nawet dysponuje wiedzą i doświadczeniem syndyka masy upadłości, będzie musiał przyswoić sobie nowe obszary wiedzy. Przede wszystkim chodzi tutaj o zagadnienia z zakresu pomocy publicznej, pomocy de minimis i programów pomocowych sensu largo. Odpowiedzią na zgłaszane wątpliwości wydaje się m.in. dobranie właściwej formy prawnej świadczenia usług przez danego doradcę bądź zespół osób posiadających łącznie odpowiednią wiedzę i uprawnienia. Ustawa dopuszcza bowiem wykonywanie czynności nadzorcy albo zarządcy w postępowaniach restrukturyzacyjnych nie tylko przez osobę fizyczną posiadającą licencję doradcy, ale też przez spółkę prawa handlowego. Trzecim i najważniejszym celem wprowadzenia instytucji doradców jest przekonanie przedsiębiorców, że problemy biznesowe warto rozwiązywać poprzez postępowania prowadzone pod nadzorem sądu i przy wsparciu fachowo do tego przygotowanych specjalistów, a nie wyłącznie pozasądowo i na własną rękę. Konieczność namawiania polskich przedsiębiorców do wszczynania sądowych postępowań restrukturyzacyjnych jest niestety pokłosiem dotychczasowego stanu prawnego, ale także ogólnej niechęci krajowych podmiotów gospodarczych do wszczynania wszelkich procedur sądowych, w tym również postępowań upadłościowych. Według stanu dzisiejsze- Fot. Bartosz Bartosiński 5

go postępowania naprawcze w zasadzie w ogóle nie mają miejsca, natomiast spośród prowadzonych postępowań upadłościowych ponad 80% stanowią upadłości likwidacyjne, a nie układowe. To ostatnie wynika z faktu, że w momencie, w którym przedsiębiorca zdecyduje się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, jest już zbyt późno na ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. W efekcie zdecydowana większość postępowań kończy się likwidacją firmy dłużnika. Czy uda się przedsiębiorców przekonać do restrukturyzacji sądowej? W zasadniczej mierze będzie to zależało od tego, czy ustawa Prawo restrukturyzacyjne w ogóle zacznie funkcjonować w praktyce, czy też jej przepisy pozostaną martwe. Istotnym elementem przyczyniającym się do popularyzacji nowych instytucji pośród krajowych podmiotów gospodarczych mogłaby być także odpowiednia polityka informacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Ministerstwa Gospodarki, nagłaśniająca i edukująca krajowych przedsiębiorców w zakresie nowych prawnych instrumentów restrukturyzacyjnych. Cztery tryby postępowania restrukturyzacyjnego Prawo restrukturyzacyjne przewiduje wprowadzenie czterech nowych procedur restrukturyzacyjnych wdrażanych w formie postępowania sądowego: 1) postępowania w przedmiocie zatwierdzenia układu, 2) przyspieszonego postępowania układowego, 3) postępowania układowego, 4) postępowania sanacyjnego. Ich wspólną cechą będzie dokonywana restrukturyzacja przedsiębiorstwa dłużnika. W pierwszej kolejności restrukturyzacji mają podlegać jego zobowiązania, a ponadto, w różnym stopniu, jego majątek, sposób zarządzania przedsiębiorstwem oraz stan zatrudnienia w firmie. Przewidziane postępowania mają zapewnić możliwość wyboru formy restrukturyzacji dostosowanej do potrzeb poszczególnych przedsiębiorstw znajdujących się w konkretnej sytuacji finansowej. nie procedury. Umożliwia ono zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania przez dłużnika głosów wierzycieli opowiadających się za zawarciem układu. Zbieranie głosów odbywa się bez udziału sądu, zaś same głosy zbierane są w formie oświadczeń na piśmie. Postępowanie o zatwierdzenie układu może być prowadzone jedynie w przypadkach, w których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Jako przykład można przywołać sytuację, w której łączna kwota zobowiązań dochodzonych od dłużnika i wchodzących w zakres układu wynosi 1 000 000 PLN, z czego dłużnik kwestionuje np. w toku procesów sądowych zasadność długów, których wartość nie przekracza łącznie 150 000 PLN. Jeżeli łączna wartość długów kwestionowanych przez dłużnika przekroczy kwotę 150 000 PLN, będzie konieczny wybór innej, bardziej sformalizowanej procedury restrukturyzacyjnej. Osoby mające uprawnienia syndyka od 1 stycznia 2016 r. automatycznie otrzymają uprawnienia doradcy restrukturyzacyjnego. Wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania w przedmiocie zatwierdzenia układu dłużnik powinien złożyć tzw. plan restrukturyzacyjny. Dotyczącym go uregulowaniom warto przyjrzeć się bliżej z uwagi na istotny charakter tego dokumentu w postępowaniach restrukturyzacyjnych wszystkich rodzajów. Niewątpliwie powodzenie każdej restrukturyzacji zależy od właściwego doboru i zaplanowania działań naprawczych. Sytuacja każdego przedsiębiorcy jest unikalna nie tylko z racji odmiennej specyfiki branży działalności, ale także z racji aktualnej sytuacji finansowej, źródeł finansowania działalności, wdrożonych rozwiązań logistycznych (względnie braku tychże), struktury zatrudnienia, aktywności wierzycieli oraz wielu innych czynników, które składają się na ogólną kondycję firmy. Przed rozpoczęciem restrukturyzacji jest zatem Postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu Pierwszy z przewidzianych w ustawie trybów restrukturyzacyjnych, czyli postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu, cechuje maksymalne uproszczekonieczne zdefiniowanie celu, który ma zostać osiągnięty, oraz zaplanowanie całokształtu działań, które mają do niego doprowadzić. Podejmowanie ich w sposób chaotyczny, przypadkowy i doraźny mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku samej firmie, a w konsekwencji pośrednio również jej wierzycielom. Sporządzenie planu restrukturyzacyjnego umożliwia ocenę celowości i prognozowanej skuteczności działań przez sąd oraz wierzycieli, a także pozwala na późniejsze monitorowanie wdrażania czynności restrukturyzacyjnych w przypadku akceptacji planu. Będzie on jednocześnie stanowił naturalne uzasadnienie propozycji układowych, które, zgodnie z nowymi przepisami, nie będą wymagać odrębnego uzasadniania. W postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu plan powinien zostać sporządzony przez tzw. nadzorcę układu. Może nim zostać wyłącznie osoba mająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Nadzorca układu jest samodzielnie wybierany przez dłużnika i współpracuje z nim na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej (umowa-zlecenie lub umowa o dzieło). Koszty wynagrodzenia i działalności nadzorcy ponosi dłużnik. Plan restrukturyzacyjny powinien być sporządzony w oparciu o wiarygodne informacje i realne założenia co do możliwości jego wykonania oraz zawierać co najmniej następujące informacje: opis stanu przedsiębiorstwa wraz z informacją na temat sektora rynku, na którym przedsiębiorstwo działa; analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika; prezentację proponowanej przyszłej strategii prowadzenia przedsiębiorstwa oraz informację na temat poziomu i rodzaju ryzyka; pełny opis i przegląd różnych planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów; harmonogram wdrożenia różnych środków oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego w pełni; informację o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa, w szczególności o ich wykorzystaniu i ich redukcji; opis metod i źródeł finansowania, w tym wykorzystanie wciąż dostępnego kapitału; sprzedaż aktywów w celu finansowania restrukturyzacji, finansowe zobowiązania udziałowców i osób trzecich (jak kredytodawcy, banki), 6

wielkość pomocy publicznej i wykazanie zapotrzebowania na nią; projektowane zyski i straty na kolejne trzy lata oparte na co najmniej dwóch scenariuszach 2. Co istotne, jeżeli w postępowaniu restrukturyzacyjnym może dojść do udzielenia pomocy publicznej w jakiejkolwiek formie 3, plan restrukturyzacyjny musi dodatkowo zawierać także ocenę dokonaną na podstawie testu prywatnego wierzyciela lub prywatnego inwestora, czy wsparcie udzielone w postępowaniu restrukturyzacyjnym i w trakcie wykonywania układu będzie stanowiło pomoc publiczną, a jeżeli tak także ocenę, czy pomoc spełnia kryteria uznania jej za pomoc de minimis 4. Należy zauważyć, że doradca restrukturyzacyjny jest bezwzględnie odpowiedzialny za udzielenie dłużnikowi informacji o dostępnych źródłach finansowania czynności restrukturyzacyjnych oraz możliwości uzyskiwania pomocy innego rodzaju, w tym pomocy publicznej na restrukturyzację 5. Musi on zatem posiadać niezbędną wiedzę z tego zakresu. Jeżeli z uwagi na wielkość i charakter przedsiębiorstwa ustalenie wszystkich informacji wymienionych powyżej nie jest niezbędne dla dokonania oceny możliwości wykonania układu, nadzorca albo zarządca mogą ograniczyć plan restrukturyzacyjny. Wymaga to jednak uzasadnienia. Ustawa wprowadza także rozróżnienie pomiędzy planem restrukturyzacyjnym a tzw. wstępnym planem restrukturyzacyjnym. Ustawa wprowadza także rozróżnienie pomiędzy planem restrukturyzacyjnym a tzw. wstępnym planem restrukturyzacyjnym. Ten ostatni nie występuje w przypadku postępowania w przedmiocie zatwierdzenia układu (zostanie on omówiony w następnej części niniejszego artykułu). Po wszczęciu postępowania dłużnik wraz z nadzorcą układu przygotowuje i przekazuje wierzycielom oraz sądowi propozycje układowe oraz ustala datę tzw. Po przygotowaniu propozycji układowych, kolejnym zadaniem dłużnika jest zebranie od wierzycieli oświadczeń o zgodzie na zawarcie układu bądź jej braku. Oświadczenia zbiera się w formie kart do głosowania sporządzonych według ściśle określonych w ustawie wymogów. Układ zostaje przyjęty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności. Jeżeli natomiast głosowanie nad układem odbywa się w grupach wierzycieli obejmudnia układowego. Musi on przypadać nie wcześniej niż trzy miesiące po tej dacie i nie później niż jeden dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Według stanu z dnia układowego określa się uprawnienie wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki zawartego układu. Propozycje układowe mogą zawierać kilka wariantów układu, przy czym mogą się one wzajemnie wykluczać. Propozycje układowe powinny określać sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika. Może ona obejmować w szczególności: odroczenie spłaty, rozłożenie spłaty na raty, zmniejszenie wysokości wierzytelności, konwersję wierzytelności na udziały lub akcje, zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Propozycje układowe mogą przewidywać podział wierzycieli na grupy obejmujące poszczególne kategorie interesów. Restrukturyzacja powinna w równym stopniu dotyczyć zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych. Warunki restrukturyzacji zobowiązań dłużnika powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli, a jeżeli głosowanie nad układem odbywa się w grupach wierzycieli, warunki powinny być jednakowe dla wierzycieli zaliczonych do tej samej grupy, chyba że dany wierzyciel wyraźnie zgodzi się na warunki mniej korzystne. Propozycje układowe mogą przewidywać również zaspokojenie wierzycieli poprzez likwidację majątku dłużnika (tzw. układ likwidacyjny). Powiązanie międzynarodowego doświadczenia ze znajomością lokalnych rynków Układem nie są objęte wierzytelności powstałe po dniu układowym. Nie obejmuje on także: wierzytelności alimentacyjnych; wierzytelności z tytułu rent; roszczeń o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw; wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego; wierzytelności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego, których płatnikiem jest dłużnik. Układ nie obejmuje także wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, chyba że wierzyciel zabezpieczony rzeczowo wyraził zgodę na objęcie wierzytelności układem. 7

jących poszczególne kategorie interesów, układ jest przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość uprawnionych do głosowania nad układem wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności w danej grupie. Po zebraniu głosów o ile wynik głosowania wierzycieli jest korzystny dłużnik składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Co istotne, sąd nie zatwierdzi układu, jeżeli suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. W takim przypadku sąd wyda postanowienie o zmianie trybu postępowania restrukturyzacyjnego na pełnowymiarowe postępowanie układowe. Układ wiąże wszystkich wierzycieli, których wierzytelności według ustawy są objęte układem, choćby nie zostały umieszczone w spisie wierzytelności. Układ nie wiąże jednak wierzycieli, których dłużnik nie ujawnił i którzy nie byli uczestnikami postępowania. Działania dłużnika w okresie wykonywania układu pozostają pod kontrolą nadzorcy. Interesującą propozycją ustawodawcy jest możliwość zawarcia tzw. układu częściowego 6. Może on być przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym. Dłużnik może złożyć propozycje układowe dotyczące jedynie niektórych swoich zobowiązań, jeżeli restrukturyzacja tych właśnie długów ma zasadniczy wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa dłużnika. Wyodrębnienie wierzycieli objętych układem częściowym powinno się odbyć w oparciu o obiektywne, jednoznaczne i uzasadnione ekonomicznie kryteria dotyczące stosunków prawnych wiążących wierzycieli z dłużnikiem, z których wynikają zobowiązania objęte propozycjami układowymi. Niedopuszczalne jest takie sformułowanie kryteriów uczestników układu częściowego, które ma na celu pominięcie wierzyciela przeciwnego zawarciu układu. Propozycje układowe nie mogą przewidywać dla wierzycieli objętych układem częściowym korzyści, które zmniejszają możliwość zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem. Układ częściowy jest przyjęty, jeżeli za jego przyjęciem głosowała większość wierzycieli mających łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługującej wierzycielom objętym układem częściowym i uprawnionym do głosowania. Sąd może umorzyć postępowanie restrukturyzacyjne, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że układ nie będzie wykonany. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu postępowanie restrukturyzacyjne zostaje formalnie zakończone. Do pełnego przejścia procedury restrukturyzacyjnej dłużnikowi pozostaje wywiązać się z ustaleń zawartych w układzie. Działania dłużnika w okresie wykonywania układu pozostają pod kontrolą nadzorcy. Po wykonaniu układu sąd wydaje o tym postanowienie. Oznacza to faktyczny koniec procedury restrukturyzacyjnej. W przypadku niewywiązywania się przez dłużnika z określonych w układzie zobowiązań układ może zostać zmieniony bądź uchylony. To ostatnie oznacza w istocie umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego. Postępowanie ulega zakończeniu także w przypadku uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia układu. Sąd może odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli narusza on prawo albo jeżeli jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. Domniemywa się przy tym, że jest oczywiste, iż układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania. Sąd może także odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi i zgłosili zastrzeżenia. Wreszcie sąd odmawia zatwierdzenia układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym, gdy suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie będzie z kolei przez sąd umorzone, jeżeli prowadzenie postępowania zmierzałoby do pokrzywdzenia wierzycieli, dłużnik wniósł o umorzenie postępowania i wyraziła na to zgodę rada wierzycieli bądź gdy układ nie został przyjęty. Sąd może umorzyć postępowanie restrukturyzacyjne, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że układ nie będzie wykonany, bądź gdy dłużnik nie wykonuje poleceń sędziego-komisarza, a zgodę na umorzenie wyraziła rada wierzycieli. Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego pozwala wierzycielom złożyć uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, którego restrukturyzacja się nie powiodła 7. Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości jest kolejną nową instytucją nieznaną dotychczasowym regulacjom ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Cechą szczególną postępowania w przedmiocie zatwierdzenia układu jest zatem okoliczność, że znaczna część działań dłużnika ma charakter całkowicie pozasądowy i polega na przekonaniu wierzycieli do akceptacji przygotowanych propozycji układowych. n Wojciech Piłat adwokat, partner w Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Piłat i Partnerzy www.pilatipartnerzy.pl www.prawo-upadłościowe.pl 1 Zgodnie z nowym brzmieniem art. 2 ust. 3 ustawy o licencji syndyka. 2 Art. 10 pr. rest. 3 Przez pomoc publiczną należy rozumieć pomoc przyznaną przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, o której mowa w art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 4 Art. 11 pr. rest. 5 Art. 30 pr. rest. 6 Art. 174 i nast. pr. rest. 7 Art. 201 pr. rest. 8