Procesy mikroszlifowania - wybrane problemy modelowania i badań eksperymentalnych

Podobne dokumenty
Analiza procesów szlifowania specjalnymi ściernicami o budowie mikroagregatowej

ANALIZA ZJAWISKA NIECIĄGŁOŚCI TWORZENIA MIKROWIÓRÓW W PROCESIE WYGŁADZANIA FOLIAMI ŚCIERNYMI

Analiza wpływu cech stereometrycznych ziaren ściernych na naprężenia, odkształcenia i przemieszczenia materiału w strefie mikroskrawania

Analiza naprężeń i odkształceń oraz sił i energii w początkowej strefie kontaktu ziarna ściernego z obrabianym materiałem

WYNIKI REALIZOWANYCH PROJEKTÓW BADAWCZYCH

MODELOWANIE OBCIĄŻEŃ ZIAREN AKTYWNYCH I SIŁ W PROCESIE SZLIFOWANIA

Wybrane problemy modelowania i symulacji procesów wygładzania powierzchni

BADANIA MODELOWE PROCESU MIKROSKRAWANIA

Inżynieria Maszyn, R. 20, z. 1, 2015

Analiza zjawiska nieciągłości tworzenia mikrowiórów w procesie wygładzania foliami ściernymi

MODELOWANIE OBCIĄŻEŃ ZIAREN AKTYWNYCH I SIŁ W PROCESIE SZLIFOWANIA

PROCESY MIKROSKRAWANIA W NISKICH TEMPERATURACH

Modelowanie naprężeń i przemieszczeń materiału w strefie mikroskrawania pojedynczym ziarnem ściernym z wykorzystaniem środowiska Ansys część II.

METODYKA DOBORU PARAMETRÓW MIKRO I NANOSZLIFOWANIA DLA OKREŚLONYCH WYMAGAŃ, DOTYCZĄCYCH CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI

METODYKA OCENY TOPOGRAFII FOLII ŚCIERNYCH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ROZMIESZCZENIA ZIAREN ŚCIERNYCH

PODSTAWY SKRAWANIA MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH

RECENZJA. Podstawa opracowania: pismo L.dz.PK/WM/Dz/6/302/2016, z dnia 29 kwietnia 2016 r. Dziekana Wydziału Mechanicznego Politechniki Koszalińskiej.

PROJEKT SYSTEMU DOSUWU NANOMETRYCZNEGO DO PRECYZYJNEJ OBRÓBKI MATERIAŁÓW CERAMICZNYCH

Topografia śladów skrawania tworzonych przez ziarna na czynnej powierzchni ściernicy podczas szlifowania płaszczyzn

Efekty mikrowygładzania foliami ściernymi o nieciągłej powierzchni czynnej

Temat: NAROST NA OSTRZU NARZĘDZIA

Katedra Inżynierii Systemów Technicznych i Informatycznych prof. nadzw. dr hab. inż. Błażej Bałasz Wykaz publikacji

ANALIZA WARTOŚCI SIŁY SKRAWANIA PODCZAS TOCZENIA STALI HARTOWANEJ W WARUNKACH MAŁYCH PRZE - KROJÓW WARSTWY SKRAWANEJ. Streszczenie

BADANIA WPŁYWU ZASTOSOWANIA MINIMALNEGO SMAROWANIA MQL NA SIŁY SKRAWANIA I POSTAĆ WIÓRA W OBRÓBCE KOMPOZYTÓW ALUMINIOWYCH NARZĘDZIAMI POWLEKANYMI

Rajmund Rytlewski, dr inż.

BADANIE PROCESU MIKROSKRAWANIA Z WYKORZYSTANIEM ZINTEGROWANEGO SYSTEMU REJESTRACJI OBRAZÓW SZYBKOZMIENNYCH.

Wniosek o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego w dziedzinie Nauk technicznych w dyscyplinie Budowa i eksploatacja maszyn Autoreferat

WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM

3. TEMPERATURA W PROCESIE SZLIFOWANIA. 3.1 Cel ćwiczenia. 3.2 Wprowadzenie

Model siły skrawania w procesie szlifowania obwodowego ceramiki inżynierskiej ze wspomaganiem ultradźwiękowym

PODSTAWY DOBORU CECH GEOMETRYCZNYCH METODY I PARAMETRÓW SZLIFOWANIA CZOŁEM ŚCIERNICY O HIPERBOLOIDALNEJ POWIERZCHNI CZYNNEJ

Cechy ściernic diamentowych i z regularnego azotku boru ze spoiwem ceramicznym

POWSTAWANIE I USUWANIE ZADZIORÓW W OBRÓBCE SKRAWANIEM BURR FORMATION AND REMOVAL IN MACHINING PROCESS

Wniosek o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego z nauk technicznych w dziedzinie budowy i eksploatacji maszyn. Autoreferat

WPŁYW MATERIAŁU ŚCIERNEGO NA STAN WARSTWY WIERZCHNIEJ PODCZAS SZLIFOWANIA STOPÓW TYTANU

Dr hab. inż. Anna ZAWADA-TOMKIEWICZ, prof. PK (Politechnika Koszalińska):

STANOWISKO BADAWCZE DO SZLIFOWANIA POWIERZCHNI WALCOWYCH ZEWNĘTRZNYCH, KONWENCJONALNIE I INNOWACYJNIE

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 7

Metodyka modelowania powierzchni czynnej ściernic

Technologia szlifowania miniaturowych części na profilowej szlifierce optycznej

Drgania poprzeczne belki numeryczna analiza modalna za pomocą Metody Elementów Skończonych dr inż. Piotr Lichota mgr inż.

NARZĘDZIA ŚCIERNE DIAMENTOWE I Z REGULARNEGO AZOTKU BORU

WPŁYW MODYFIKACJI ŚCIERNICY NA JAKOŚĆ POWIERZCHNI WALCOWYCH WEWNĘTRZNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 3

DIGITALIZACJA GEOMETRII WKŁADEK OSTRZOWYCH NA POTRZEBY SYMULACJI MES PROCESU OBRÓBKI SKRAWANIEM

BADANIA TOCZENIA SPIEKANYCH PROSZKOWO MATERIAŁÓW Z ZASTOSOWANIEM OPROGRAMOWANIA PRODUCTION MODULE

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

L a b o r a t o r i u m ( h a l a 2 0 Z O S )

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI. Obróbka skrawaniem i narzędzia

Budowa i zastosowanie narzędzi frezarskich do obróbki CNC.

MODELOWANIE PROCESÓW MIKROSZLIFOWANIA PŁASZCZYZN Z ZASTOSOWANIEM ŚCIERNIC O STOŻKOWEJ LUB HIPERBOLOIDALNEJ POWIERZCHNI CZYNNEJ

CZAS WYKONANIA BUDOWLANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCJI STALOWYCH OBRABIANYCH METODĄ SKRAWANIA A PARAMETRY SKRAWANIA

Narzędzia ścierne spojone

BADANIA CHŁODZENIA PROCESÓW OBRÓBKI W PRZEMYŚLE MASZYNOWYM I SAMOCHODOWYM

Mikrowygładzanie powierzchni

ANALIZA SKŁADOWYCH SIŁY SKRAWANIA I NAPRĘŻEŃ W WARSTWIE WIERZCHNIEJ METODĄ ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH W OBRÓBCE STOPU TYTANU Ti6Al4V.

Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali

OCENA PARAMETRÓW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI TOCZONYCH OTWORÓW W KOŁACH ZĘBATYCH OBRABIANYCH NAGNIATANIEM

PORÓWNANIE CECH CHROPOWATOŚCI ŻELIW PO OBRÓBCE TOKARSKIEJ. Streszczenie

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 1

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10

METODYKA I ALGORYTMY MODELOWANIA I SYMULACJI ORAZ BADAŃ I ANALIZY PROCESÓW OBRÓBKI ŚCIERNEJ

Dr inż. Łukasz NOWAKOWSKI, dr hab. inż. Edward MIKO, prof. PŚk (Politechnika Świętokrzyska):

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie

MP6100/MP7100/MP9100

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI. Obróbka skrawaniem i narzędzia

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

RAPORT Etap 1. Poznanie mechanizmów trybologicznych procesu HPC

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

Szlifowanie powierzchni ceramicznych płytek skrawających do realizacji obróbki w przemyśle motoryzacyjnym

SYMULACJA TŁOCZENIA ZAKRYWEK KORONKOWYCH SIMULATION OF CROWN CLOSURES FORMING

NOWOCZESNE METODY SYMULACYJNE WSPOMAGAJĄCE PROCES DOBORU NARZEDZI ŚCIERNYCH DO OBRÓBKI CZĘŚCI SAMOCHODOWYCH

AUTOKORELACJA SKŁADNIKÓW LOSOWYCH I JEJ WPŁYW NA ESTYMACJĘ MODELI PROCESÓW SZLIFOWANIA

QM MILL & QM MAX nowa generacja japońskich głowic high feed.

PORÓWNANIE DYNAMICZNYCH WSPÓŁCZYNNIKÓW SIŁ SKRAWANIA ZMIERZONYCH W CZASIE WYSTĘPOWANIA DRGAŃ SAMOWZBUDNYCH DLA OSTREJ I ZUŻYTEJ KRAWĘDZI SKRAWAJĄCEJ

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI OSTRZA NOŻA TOKARSKIEGO PRZY UŻYCIU METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH

Szlifowanie jednostronne z wykorzystaniem ściernic o spoiwie galwanicznym

Nowoczesne technologie materiałowe stosowane w przemyśle lotniczym r Nałęczów

katalog / catalogue DIAMOS

BADANIE EFEKTYWNOŚCI SZLIFOWANIA ŚCIERNICAMI CBN O PODWYŻSZONEJ POROWATOŚCI Z MIKROZIARNAMI KORUNDU SFERYCZNEGO

WPŁYW PRZEMIESZCZENIA NISZCZĄCEGO NA WYNIKI SYMULACJI NUMERYCZNEJ MES

Modelowanie numeryczne procesu gięcia owiewki tytanowej

P R O F E S J O N A L N E FREZY PILNIKOWE Z WĘGLIKA SPIEKANEGO 1500 HV

2.1.M.07: Wpływ warunków zużycia na własności powierzchni materiałów inżynierskich

RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

Monitorowanie sił skrawania powierzchni płaskich w procesie szlifowania stopu tytanu TIGR5

DWUTEOWA BELKA STALOWA W POŻARZE - ANALIZA PRZESTRZENNA PROGRAMAMI FDS ORAZ ANSYS

Analiza kształtu i położenia strefy obróbki w procesie szlifowania powierzchni śrubowych ślimaków stożkowych

Naprężenia i odkształcenia spawalnicze

TYP 42 ZAKŁAD WYTWARZANIA ARTYKUŁÓW ŚCIERNYCH.

5. ZUŻYCIE NARZĘDZI SKRAWAJĄCYCH. 5.1 Cel ćwiczenia. 5.2 Wprowadzenie

Metodyka tworzenia modeli neuronowych procesu szlifowania z wykorzystaniem wiedzy analitycznej i doświadczalnej

Maszyny technologiczne. dr inż. Michał Dolata

Inżynieria Maszyn, R. 20, z. 1, 2015

MODELOWANIE WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ O ZMIENNEJ TWARDOŚCI

OCENA WARUNKÓW TRIBOLOGICZNYCH PODCZAS SKRAWANIA STOPU INCONEL 718 PŁYTKĄ Z WĘGLIKA SPIEKANEGO. Streszczenie

KONCEPCJA INTELIGENTNEGO SYSTEMU OBRÓBKI SKŁADANYMI NARZĘDZIAMI ŚCIERNYMI

Węglikowe pilniki obrotowe. Asortyment rozszerzony 2016

Transkrypt:

Procesy mikroszlifowania - wybrane problemy modelowania i badań eksperymentalnych Prof. dr hab. inż. KACALAK Wojciech, dr h. c.; dr inż. TANDECKA Katarzyna, mgr inż. RYPINA Łukasz, mgr inż. SZAFRANIEC Filip (Katedra Mechaniki Precyzyjnej, Wydział Mechaniczny, Politechnika Koszalińska) 1. Wstęp Procesy obróbki ściernej znajdują powszechnie zastosowanie w produkcji precyzyjnych elementów maszyn i urządzeń, w przemyśle budowy maszyn, stoczniowym, samochodowym, lotniczym, kosmicznym, wojskowym, a także w budownictwie, w górnictwie, medycynie i w wielu innych [Kac2009]. Obrabiane materiały stanowią bardzo różnorodny zbiór są to stale i stopy innych metali, w tym stopy metali lekkich, a także ceramika, węgliki spiekane, materiały kompozytowe, minerały między innymi takie jak granit i bazalt, szkło, beton, drewno, tworzywa sztuczne, a także kryształy kamieni szlachetnych takich jak diament, rubin, szafir, szmaragd, ponadto monokryształy krzemu i wiele innych materiałów o wysokiej twardości i odporności na ścieranie. Odpowiednio do powszechności zastosowań i różnorodności obrabianych materiałów produkuje się narzędzia o bardzo zróżnicowanej budowie i strukturze, z zastosowaniem różnych materiałów ściernych oraz różnorodnych spoiw [Ocz1986]. Materiały ścierne wykorzystywane są również w obróbce strumieniowo-ściernej oraz w obróbkach ścierno-erozyjnych i hybrydowych. Powszechnie stosowane są narzędzia zawierające ziarna diamentowe i z regularnego azotku boru [Kac2000, Lia2000, Mam2002, Gaw2014/1, Gaw2014/2]. Często wykorzystywane są również narzędzia z różnych odmian elektrokorundów mono i polikrystalicznych, elektrokorundów spiekanych oraz z węglika krzemu [Bor1979, Bor1990]. Rozmiary ziaren ściernych najczęściej zawierają się w zakresie od 0,5 mikrometra (folie ścierne, pasty do docierania i polerowania) do 300 mikrometrów (ściernice do wydajnego szlifowania dokładnego). Liczba ziaren w objętości 1 mm 3 zawiera się w zakresie od około 30 do miliona. Energia właściwa w procesach obróbki ściernej i erozyjnej wynosi zazwyczaj od 10 1000 J/mm 3 [Kac1997, Kac2000/6, Kac2014/3]. Temperatura przekracza w mikroobiętościach 1200 C, gradienty temperatur sięgają do jednego miliona C/s i jednego tysiąca C/mm. Skutkiem wysokiej energochłonności procesów wytwarzania są znaczne siły oraz zjawiska termiczne, powodujące odkształcenia przedmiotu, narzędzia i systemu obróbkowego. Na niedokładność wytwarzania ma wpływ nie tylko energochłonność procesów i moc obróbki, ale także koncentracja lokalna energii oraz kształt i położenie strefy obróbki [Kac1994, Kac2000/4, Kac2014/1]. Zjawiska zachodzące w strefie szlifowania, są opisywane przez cechy o krótkim czasie występowania (około kilku milisekund) i obejmują obszary o małych powierzchniach lokalnych oddziaływań (o wielkości kilkunastu µm 2 ) oraz występują z wielką częstotliwością (0,3 10 MHz), co sprawia, że są trudne do eksperymentalnego obserwowania. Dla przykładowych danych: średnica ściernicy D=400 mm, wysokość ściernicy H=50 mm, rozmiar ziarna a z =120 µm, na powierzchni ściernicy znajduje się około 3*10 6

ziaren ściernych. Dla folii ściernych z ziarnami diamentowymi o wymiarze 0,5 µm, na powierzchni o wymiarach 500 x 20 mm znajduje się 10 10 ziaren. Analizując liczby zdarzeń w jednostce czasu, można zauważyć, że dla powyższego przykładu ściernicy, gdy prędkość obwodowa wynosi 60 m/s, to liczba ziaren przemieszczających się nad powierzchnią przedmiotu w czasie jednej sekundy przekracza 1,5 * 10 7. W czasie obróbki trwającej 60 sekund nad powierzchnią przedmiotu przemieszcza się około miliarda ziaren. Dla ziaren o rozmiarze az=45 µm, trzeba powyższe wartości jeszcze powiększyć dziesięciokrotnie. 2. Probabilistyczne cechy procesów i kumulowanie zakłóceń W procesach mikroskrawania, zwłaszcza w obróbce bardzo dokładnej, wiele zjawisk i czynników nabiera znaczenia decydującego o wynikach procesu. Są nimi: losowe rozmiary i ukształtowanie ziaren ściernych, losowe ich rozmieszczenie na powierzchni narzędzia, złożone procesy zużywania się wierzchołków i całych ziaren ściernych, nieciągłość procesu tworzenia mikrowiórów (w mikro- i submikroskali), lokalne cieplne i mechaniczne odkształcenia narzędzi i materiału obrabianego, a zwłaszcza liniowe i kątowe przemieszczenia ziaren ściernych pod wpływem oporów skrawania i wreszcie losowość samego procesu mikroskrawania, tym wyższa, im mniejsze są średnie przekroje warstw skrawanych poszczególnymi ostrzami [Kac2014/3]. Zmienność zagłębienia ziaren ściernych w materiał obrabiany jest niekorzystną, choć nieuniknioną cechą procesów mikroskrawania. Trzeba przy tym zauważyć, iż energia właściwa obróbki zależy nie tylko od średnich wartości parametrów warstw skrawanych poszczególnymi ostrzami, ale także od zakresu zmienności i rozkładu wartości tych parametrów. We wszystkich sposobach obróbki, ziarna ścierne w strefie styku z przedmiotem, przemieszczają się stycznie do obrabianej powierzchni, a ich zagłębienie w materiał jest zmienne wzdłuż toru skrawania. Zmienność zagłębienia jest skutkiem wielu czynników. Do najważniejszych można zaliczyć [Kac2014/3]: zmienność zagłębienia nominalnego, która zależy od kinematycznych cech metody, nierówności powierzchni przedmiotu w strefie obróbki, podatność lokalną materiału obrabianego i ziaren ściernych, drgania narzędzia i ziaren ściernych [Alt2004, Trm2001, Wec1989, Wie2010], znaczne lokalne zróżnicowanie (w strefie oddziaływania ziarna) przyrostów temperatur, zwłaszcza podczas obróbki z bardzo dużymi prędkościami materiałów o małej przewodności cieplnej, zmienności właściwości materiału obrabianego w mikroobjętościach porównywanych z objętościami warstw skrawanych [Kru2003], makro- i mikronieciągłość procesu tworzenia wiórów i wypływek. Przed ziarnem ściernym, między dolną częścią powierzchni natarcia, a powierzchnią ścinania materiału obrabianego, tworzy się strefa zastoju materiału, która nie może być stabilna w warunkach bardzo wysokich temperatur oraz nieciągłości naprzemiennego procesu narastania lokalnych odkształceń i oddzielania materiału.

Badania modelowe i eksperymentalne potwierdzają występowanie cyklicznie pojawiającego się i losowo oscylującego obszaru chwilowo ograniczonego przemieszczania materiału. Można stwierdzić ogólniej, że nieciągłość procesu tworzenia wióra nie jest odstępstwem od stanu stabilnego, wywołanego zakłóceniami, lecz jest stanem stabilizowanych fluktuacji, stanowiących typową cechę procesu (grubości płytek wynoszą od 1 do 6 µm). Siły tarcia, jakie występują między rozpatrywaną cząstką materiału, a powierzchnią ostrza są jedynie częścią składową oporów skrawania [Hec2007, Ika1992, Mar2004, Niż2013]. Rozpatrywana cząstka w swym ruchu stycznym do powierzchni ostrza poddawana jest ponadto oddziaływaniom cząstek sąsiednich, tych stykających się również z powierzchnią ostrza (te mają swoje sąsiednie cząstki itd.) jak również oddziaływaniu tych cząstek sąsiednich, które nie stykają się z powierzchnią ostrza. Ten mechanizm kumulacji wpływów decyduje o kierunkach przemieszczeń materiału. Zjawiskiem charakterystycznym w początkowej strefie kontaktu ziarna z obrabianym materiałem (w układzie kinematycznym z rosnącym zagłębieniem wzdłuż drogi ostrza) jest nieciągłość procesu rozpoczynania i przerywania mikroskrawania [Bri1992, Row1993], zauważalna zwłaszcza dla większych podatności zamocowania ostrzy. Jest to zrozumiałe, skoro nawet proces skrawania z większymi zagłębieniami, uważany za proces ciągły, charakteryzuje się mikronieciągłością tworzenia wióra. Ponadto, jeżeli amplituda drgań ostrza jest porównywalna z zagłębieniami (na przykład poniżej 1 µm), to należy uwzględnić również i to źródło makronieciągłości procesu. Z badań mikroskopowych jednoznacznie wynika, że boczne spiętrzenia materiału wyprzedzają ostrze i są następnie częściowo usuwane, gdyż powierzchnia wypływek od strony mikrorysy jest gładko ukształtowana przez ziarno. Krawędź górna wypływek jest ostra i w wielu miejscach ma promienie zaokrąglenia mniejsze od 0,1 mikrometra. W procesach mikroskrawania zmniejszenie współczynnika tarcia między ziarnem a materiałem obrabianym, utrudnia formowanie wióra, a zwiększenie współczynnika tarcia powoduje korzystne zmiany rzeczywistego kąta natarcia oraz wyraźne zmniejszenie skutecznego promienia zaokrąglenia krawędzi skrawającej - co zwiększa możliwości skutecznego skrawania ziarnami płytko zagłębionymi w materiał obrabiany. Zwiększenie współczynnika tarcia między ziarnem a materiałem obrabianym powoduje rozbudowanie strefy martwej. Skrawanie w takich warunkach jest łatwiejsze i bardziej podobne do skrawania wiórowego, energia właściwa maleje, dając w rezultacie niższe przyrosty temperatur, co sprzyja zmniejszaniu wartości naprężeń rozciągających w warstwie wierzchniej, choć proces mikroskrawania może być mniej stabilny. Skrawanie szeroką krawędzią równoległą do obrabianej powierzchni i położoną prostopadle do kierunku ruchu głównego, wydłuża drogę bocznych przemieszczeń materiału, co utrudnia tworzenie wypływek i korzystnie zmniejsza stosunek objętości wypływek bocznych do objętości usuwanego materiału [Kac2010/2]. Ze względu na zdolność do oddzielania materiału, wklęsła lub płaska powierzchnia natarcia ziarna, jest korzystniejsza od wypukłej. Najwyraźniej czynniki te uwidaczniają się podczas mikroskrawania monokrystalicznymi ziarnami węglika krzemu [Bor1979, Bor1990], które mają nie tylko małe promienie naroży, ale także płaską powierzchnię natarcia i tworzą szerokie mikrorysy.

Skrawanie krawędzią równoległą do obrabianej powierzchni i w przybliżeniu prostopadłą do kierunku ruchu ostrza jest korzystne zwłaszcza podczas obróbki materiałów o dużej plastyczności. Możliwe jest wówczas zmniejszenie stosunku objętości wypływek bocznych do objętości usuwanego materiału. 3. Badania mikrowiórów z wykorzystaniem mikroskopu skaningowego Jedną z metod badań i analiz procesów mikrowygładzania jest analiza wiórów powstałych w tych procesach. W celu badań produktów mikroobróbki przeprowadzono proces szlifowania małymi głębokościami 0,005 0,020 mm. W niniejszej publikacji przedstawiono wyniki szlifowania z wykorzystaniem ściernic o charakterystyce 1-250 25 76,2-99A100K7VTE10-35 o spoiwie ceramicznym i ziarnach z elektrokorundu szlachetnego o wielkości 125 150 µm. Parametry procesu były następujące: prędkość obwodowa ściernicy 35 m/s, dosuw kondycjonowania 0,1 0,15 mm, posuw wzdłużny 25 m/min, posuw poprzeczny 0,5 mm/skok. Szlifowano próbki z materiału X153CrMoV12 (NC11LV), czyli z ledeburytycznej chromowej stali narzędziowej do pracy na zimno, o twardości 63 HRC. Obrazy mikrowiórów w procesie szlifowania stali X153CrMoV12 przedstawiono na rysunkach 1, 2 i 3, a mikrowiórów powstających w procesie szlifowania stopu tytanu Grade 5 na rysunkach 4 i 5. Do akwizycji obrazów wykorzystano stołowy mikroskop skaningowy Phenom, umożliwiający uzyskanie powiększenia do 100 000x. Z analizy obrazów mikrowiórów wynika, że charakteryzują się znaczną długością w odniesieniu do ich szerokości [Kac2014/2]. Można zaobserwować również, że wióry od strony wierzchołka natarcia ostrza skrawającego są gładkie, natomiast z drugiej strony cechują się charakterystyczną schodkową budową (rys. 1, 2, 3), wskazującą na nieciągłość procesów mikroskrawania.

Rys. 1. Obrazy SEM mikrowiórów powstałych w procesie szlifowania stali łożyskowej X153CrMoV12 (NC11LV)

Rys. 2. Obrazy SEM mikrowiórów powstałych w procesie szlifowania stali łożyskowej X153CrMoV12 (NC11LV)

Rys. 3. Obrazy SEM mikrowiórów powstałych w procesie szlifowania stali łożyskowej X153CrMoV12 (NC11LV)

Rys. 4. Obrazy SEM zatarcia oraz mikrowióra powstałych na powierzchni ściernicy w procesie szlifowania stopu tytanu Grade 5

Rys. 5. Obrazy SEM zatarcia oraz mikrowióra powstałych na powierzchni ściernicy w procesie szlifowania stopu tytanu Grade 5 Zaobserwowano, że kształt mikrowiórów zmienia się wraz ze zmianą właściwości materiału obrabianego. Na powierzchni mikrowiórów powstałych w procesie szlifowania stali łożyskowej można zaobserwować mikropłytki o grubości 2 4 µm, które występują ze znacznie mniejszą częstością (rys. 6), a wiór ma znacznie mniejszą grubość, w porównaniu do wióra powstałego w procesie obróbki tytanu (rys. 7), gdzie obserwuje się spęczanie i duże powierzchnie płaskich i cienkich płytek.

Rys. 6. Obrazy SEM mikrowióra powstałego w procesie szlifowania stali łożyskowej X153CrMoV12 (NC11LV)

Rys. 7. Obrazy SEM mikrowióra powstałego w procesie szlifowania stopu tytanu Grade 5 4. Badania modelowe nieciągłości mikrowiórów w zależności od właściwości obrabianego materiału W badaniach mikroskopowych zaobserwowano duże zróżnicowanie w kształtach i formach mikrowiórów, jak również charakterystyczną schodkową ich budowę. W celu pełnego poznania mechanizmu powstawania tak zróżnicowanych postaci wiórów, przeprowadzono modelowanie procesu mikroskrawania pojedynczym ziarnem, dla materiałów o różnej plastyczności. Analizę komputerową przeprowadzono w systemie Ansys dla ziarna ściernego o kształcie przedstawionym na rysunku dla obrabianych materiałów o różnej plastyczności.

Rys. 8. Cechy geometryczne ziarna ściernego wykorzystanego w procesie mikroskrawania W analizie komputerowej użyto modelu materiałowego Johnsona-Cook a, który odnosi się do rozkładu naprężeń, odkształceń, prędkości odkształceń oraz temperatury w badanym obiekcie. Równania Johnsona-Cook a są powszechnie stosowane do modelowania materiałów narażonych na odkształcenia w szerokim zakresie prędkości odkształceń i temperatury. Ogólna postać równania Johnsona-Cook a jest następująca [And2011, And2012, Buc2014]: σ = A + B(ε p ) n (1 + Clnε )(1 (T ) m ) (1) gdzie: A początkowa, statyczna granica plastyczności, B parametr umocnienia plastycznego, n wykładnik umocnienia odkształcenia plastycznego, m wykładnik uplastycznienia termicznego, ε p odkształcenie plastyczne rzeczywiste, T - temperatura homologiczna. Rozwiązując postawiony problem określenia wpływu cech geometrycznych ziarna na kierunki przemieszczeń obrabianego materiału posłużono się metodą całkowania jawnego zwaną również metodą różnic centralnych bądź metodą explicit. W metodzie tej równanie opisujące ruch obiektu można zapisać w postaci: M r( τ ) + Cr ( τ ) + Kr( τ ) = R( τ ) τ [ t 0,t s ] gdzie, M, C i K są odpowiednio stałymi w czasie macierzami: masy, tłumienia i sztywności układu. Przez R oznaczono wektor obciążenia zewnętrznego, a r, r,r są wektorami przemieszczenia, prędkości i przyspieszenia węzłów układu. Równanie to, jest całkowane względem czasu τ, metodą krok po kroku i nie jest przed tą operacją przekształcane [Nie2015/1, Nie2015/2, Out2006, Sim2010]. W symulacji komputerowej zastosowano różne modele materiałowe, posiadające właściwości materiałów typu: Aluminium w stanie wyżarzonym (rys. 9), stop tytanu Grade 5 (rys. 10), ceramika alundowa (rys. 11), w celu określenia wpływu zmiany prędkości odkształceń na proces przemieszczania cząstek materiału oraz tworzenie mikrowiórów. W celu uzyskania danych o procesie dla różnych zagłębień ziaren powierzchnia próbki została pochylona tak, aby głębokość mikroskrawania zmieniała się od 0 do 200 μm. (2)

Rys. 9. Mikroskrawanie materiału o dużej plastyczności i małej wytrzymałości zbliżonej do aluminium w stanie wyżarzonym Rys. 10. Mikroskrawanie materiału o dużej plastyczności i dużej wytrzymałości odpowiadającej właściwościom stopu tytanu Grade 5

Rys. 11. Mikroskrawanie materiału kruchego o dużej wytrzymałości o właściwościach typowych dla ceramiki alundowej Zaobserwowano, że w wyniku oddziaływania pojedynczego ziarna ściernego na materiały o różnej plastyczności nie tylko postać formowanych wiórów oraz wypływek różni się od siebie (rys. 9 11), lecz widoczne są różnice w częstotliwości cyklicznych zmian wartości naprężeń normalnych w kierunku prostopadłym do kierunku mikroskrawania (rys. 5). Można więc stwierdzić, że nieciągłość w tworzeniu fragmentu oddzielonego materiału zauważalna jest w wynikach naprężeń normalnych przedstawionych na rysunku 12.

Rys. 12. Nieciągłość cyklicznych zmian naprężeń normalnych w kierunku prostopadłym do ruchu ostrza w procesie mikroskrawania materiałów o różnych właściwościach mechanicznych 5. Podsumowanie Częstotliwość cyklicznych zmian w procesie oddzielania materiału uzależniona jest od takich czynników jak: prędkości odkształceń oraz od własności mechanicznych materiału, które w procesie mikroskrawania decydują o wielkości strefy intensywności odkształceń oraz strefy zastoju. Analizując wyniki naprężeń można dostrzec, że w chwili, kiedy obrabiany materiał ulega spęczaniu, strefa intensywnych odkształceń narasta a naprężenia rosną, a w momencie kiedy naprężenia osiągały swoje wartości graniczne następowało oddzielenie materiału w postaci płytki wióra. Wyniki analiz doświadczalnych pokazują, że mikronieciągłość procesu obróbki materiału o dużej plastyczności oraz małej wytrzymałości uwidacznia się w postaci schodkowej budowy mikrowiórów o niewielkiej grubości płytek. Natomiast podczas mikroobróbki materiałów o małej plastyczności i dużej wytrzymałości produkty obróbki posiadają znacznie większe grubości płytek. Wyniki przeprowadzonych analiz komputerowych potwierdzają powyższą zależność. Na rysunku 12 można zauważyć, że amplituda zmiany naprężeń jest większa dla materiału o małej plastyczności i dużej wytrzymałości. Można stwierdzić, że wielkość amplitudy cyklicznych zmian naprężeń normalnych w kierunku prostopadłym do ruchu ostrza wpływa na postać schodkowej budowy mikrowiórów. Badania wykonano w ramach projektu

Literatura 1. [Alt2004] Altintas Y., Weck M.: Chatter stability of metal cutting and grinding. Ann. CIRP 2, 2004, 619 642. 2. [And2011] Anderson D., Warkentin A., Bauer R., Experimental and numerical investigations of single abrasive-grain cutting, International Journal of Machine Tools & Manufacture 51 (2011), 898-910. 3. [And2012] Anderson D., Warkentin A., Bauer R., Comparison of spherical and truncated cone geometries for single abrasive-grain cutting, Journal of Materials Processing Technology 212 (2012), 1946-1953. 4. [Bor1979] Borkowski J.: Podstawy stosowania monokrystalicznych ziaren węglika krzemu w obróbce ściernej. Monografie Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1979. 5. [Bor1990] Borkowski J. A.: Zużycie i trwałość ściernic. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, Warszawa. 6. [Buc2014] Buchkremer S., Wu B., Lung D., Münstermann, Klocke F., Bleck W., FE-simulation of machining processes with a new material model, Journal of Materials Processing Technology 214 (2014) 599 611. 7. [Gaw2014/1] Gawlik J., Kiełbus A., Karpisz D.: Application of an Integrated Database System for Processing Difficult Materials. Solid State Phenomena (Volume 223), Advances in Manufacturing Engineering, Chapter 1: Innovative Materials and Materials Processing Technologies in Mechanical Engineering, 2014, 35-45. 8. [Gaw2014/2] Gawlik J., Niemczewska-Wójcik M., Krajewska J., Sokhan S. V., Paščenko E. A., Žuk T. S.: The Influence of Tool Composite's Structure During Process of Diamond Grinding of Ceramic Materials. Management and Production Engineering Review Volume 5, Number 4, 2014, 9 17. 9. [Hec2003] Hecke R.,L., Liang S.,Y.: Predictive modeling of surface roughness in grinding. International Journal of Machine Tools & Manufacture 43 (2003), 755 761. 10. [Ika1992] Ikawa N., Shimada S., Tanaka H.: Minimum Thickness of Cut in Micromachining. Nanotechnology 3, 1992, 6 9.

11. [Kac1997] Kacalak W.: Teoretyczne podstawy minimalizacji energii właściwej w procesach obróbki ściernej. XX Naukowa Szkoła Obróbki Ściernej. Poznań 1997, s.77-81. 12. [Kac2000/1] Kacalak W., Kukiełka L., Krzyżyński T.: Application of Fuzzy Logic Algorythms to Irregular Distirbuance Compensation in Technological Processes. GAMM Annual Meeting, Metz 1999. Zeitschrift f. angew. Math. Mech. 80 (2000). 13. [Kac2000/2] Kacalak W., Krzyżyński T., Dziura Z., Ściegienka R., Lewkowicz R.: On Optimization of Automated Process of Fine Grinding Small Ceramic Elements. Annual Scientific Conference GAMM 2000, Goettingen. 14. [Kac2000/3] Kacalak W.: Modelowanie, diagnostyka i optymalizacja procesów obróbki ściernej. Zbiór prac, XXIII Naukowej Szkoły Obróbki Ściernej, Rzeszów-Myczkowce, wrzesień 2000, strony 76-88. 15. [Kac2009] Kacalak W., Bałasz B., Królikowski T., Lipiński D.: Kierunki rozwoju mikro- i nanoszlifowania. Współczesne problemy obróbki ściernej, Monografie - Szkoła Naukowa Obróbki Ściernej, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin, 2009, 13-40. 16. [Kac2010/2] Kacalak W., Królikowski T., Bałasz B.: Analiza przemieszczeń materiału w strefie mikroskrawania. XXXIII Naukowa Szkoła Obróbki Ściernej, Łódź, 2010. 17. [Kac2014/1] Kacalak W., Majewski M., Lipiński D.: Minimalizacja odkształceń cieplnych i kompensacji odchyłek położenia ściernicy i przedmiotu w procesie szlifowania długich powierzchni śrubowych. Miesięcznik Naukowo-Techniczny MECHANIK, nr 1/2014, str. 36-40. 18. [Kac2014/1] Wojciech Kacalak, Błażej Bałasz, Robert Tomkowski, Dariusz Lipiński, Tomasz Królikowski, Filip Szafraniec, Katarzyna Tandecka, Łukasz Rypina, Problemy naukowe i kierunki rozwoju procesów mikroobróbki ściernej, Mechanik, Zeszyt: 8 9, str. 157-170/724, 2014. 19. [Kac2014/2] Wojciech Kacalak, Katarzyna Tandecka, Dariusz Lipiński, Thomas G. Mathia, Micro and nano - discontinuities of chips formations in diamond foils abrasive finishing process, 2nd International Conference on Abrasive Processes - ICAP 2014, str. 25, Cambridge UK, 2014. 20. [Kac2015] Wojciech Kacalak, Katarzyna Tandecka, Łukasz Rypina, Analiza zjawiska nieciągłości tworzenia mikrowiórów w procesie wygładzania foliami ściernymi, Mechanik, Numer 8-9/2015, str. 179-184, 2015. 21. [Kru2001/2] Kruszyński B.: Surface Integrity in Grinding. The Technical University Press. A Series of Monographs, 2001, Łódź. 22. [Lia2000] Liao T.,W., Li K., Mcspadden S., B.: Wearmechanisms of diamond abrasives during transition and steady stages in creep-feed grinding of structural ceramics. Wear, 2000, 242(1/2), 28 37.

23. [Mam2002] Mamalis A.,G., Kundrak J., Gyani K., Horvath M.: On the precision grinding of advanced ceramics. Int. J. Adv. Manuf. Technol. 20, 2002, 255 258. 24. [Mar2004] Marinescu I.,D., Rowe W.,B., Dimitrov B., Inasaki I.: Tribology of Abrasive Machining Processes. William Andrew Publishing, New York, 2004. 25. [Nie2015/1] Niesłony P., Grzesik W., Chudy R., Habrat W., Meshing strategies in FEM simulation of the machining process, Archives of Civil and Mechanical Engineering 15 (2015) 62-70. 26. [Nie2015/2] Niesłony P., Grzesik W., Laskowski P., Żak K., Numerical 3D FEM simulation and experimental analysis of tribological aspects in turning Inconel 718 Alloy, Journal of Machine Engineering, Vol. 15, No.1, 2015. 27. [Niż2013] Niżankowski C.: Influence of the abradant s composition on the selected physical properties in the process of front grinding of surfaces with microcrystalline sintered corundum grinding wheels. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 2013, Volume 69, Issue 1-4, 499-507. 28. [Ocz1986] Oczoś K., Porzycki J.: Szlifowanie. Podstawy i technika. WNT Warszawa 1986. 29. [Out2006] Outeiro J.C., Umbrello D., M Saoubi R. 206, Experimental and numerical modelling of the residual stresses induced in orthogonal cutting of AISI 316L steel, International Journal of Machine Tools & Manufacture 46 (2006), 1786 1794. 30. [Sim2010] Sima M., Özel T., Modified material constitutive models for serrated chip formation simulations and experimental validation in machining of titanium alloy Ti 6Al 4V, International Journal of Machine Tools & Manufacture 50 (2010) 943-960. 31. [Trm2001] Trmal G.J., Holesovsky F.: Wave-shift and its effect on surface quality in super-abrasive grinding. Int. J. Mach. Tools. Manuf. 7, (2001),979 989. 32. [Wec1989] Weck M, Alldieck J.: The originating mechanisms of wheel generative grinding vibration. Ann. CIRP 1, 1989, 381 384. 33. [Wie2010] Wieczorowski M., Cellary A., Majchrowski R.: The analysis of credibility and reproducibility of surface roughness measurement results. Wear, Volume 269, Issues 5 6, 2010, 480 484.