Woda Atlantycka w Morzach Nordyckich - właściwości, zmienność, znaczenie klimatyczne. Waldemar Walczowski

Podobne dokumenty
Transport ciepła do Oceanu Arktycznego z wodami Prądu Zachodniospitsbergeńskiego

PROPAGACJA CIEPŁYCH ANOMALII W PRĄDZIE ZACHODNIOSPITSBERGEŃSKIM WARM ANOMALIES PROPAGATION IN THE WEST SPITSBERGEN CURRENT. Waldemar Walczowski

Fizyka Procesów Klimatycznych Wykład 1

Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku

Dr hab., Ireneusz Sobota, prof. UMK Toruń, r. Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

OCEANY STELLA CHOCHOWSKA KL.1TH

VIII Doroczna Konferencja Naukowa IO PAN w Sopocie

Rola megafauny bentosowej we fiordach Spitsbergenu

Pomiary hydrograficzne w rejonie Mórz Nordyckich oraz w fiordach Spitsbergenu

Lokalną Grupę Działania. Debata realizowana w ramach projektu. wdrażanego przez

RÓŻNORODNOŚD WIDŁONOGÓW Z FIORDÓW SVALBARDU JAKO WYNIK ODDZIAŁYWANIA CZYNNIKÓW ŚRODOWISKA

SPITSBERGEN HORNSUND

Obserwacje zmian klimatu w Arktyce

Globalne ocieplenie okiem fizyka

Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2015/2016 The Ice Winter 2015/2016 on the Polish Baltic Sea Coast

SPITSBERGEN HORNSUND

Globalne ocieplenie okiem fizyka

SPITSBERGEN HORNSUND

DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ ( )

prof. dr hab. Zbigniew W. Kundzewicz

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND

Treść. Środki transportu wodnego 85 / 153. Zbigniew Sekulski

Fizyka Procesów Klimatycznych Wykład 2

SPITSBERGEN HORNSUND

ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY POWIERZCHNI MORZA W REJONIE SPITSBERGENU ( ) JAKO PRZEJAW WSPÓŁCZEŚNIE ZACHODZĄCYCH ZMIAN KLIMATYCZNYCH

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND

Zjawisko słonych wlewów z Morza Północnego do Bałtyku. Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk walczows@iopan.gda.pl

Sprawozdanie z rejsu AREX Pomiary hydrograficzne w fiordach zachodniego Spitsbergenu

EFEKT CIEPLARNIANY. Efekt cieplarniany występuje, gdy atmosfera zawiera gazy pochłaniające promieniowanie termiczne (podczerwone).

Menu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery

WPŁYW ZMIAN TEMPERATURY WÓD W GŁÓWNYM NURCIE PRĄDU ZACHODNIOSPITSBERGEŃSKIEGO NA TEMPERATURĘ POWIETRZA NA SPITSBERGENIE ZACHODNIM ( )

Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV

SPRAWOZDANIE Z REJSU BADAWCZEGO R/V OCEANIA AREX Koordynator rejsu Dr hab. Waldemar Walczowski

SPITSBERGEN HORNSUND

Informacja o seminarium licencjackim z zakresu meteorologii i klimatologii w ramach studiów I stopnia Geografia

Bez względu na powód zmian jest cieplej

SPITSBERGEN HORNSUND

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) W REJONIE SPITSBERGENU ZACHODNIEGO ( )

SPITSBERGEN HORNSUND

Globalne ocieplenie, mechanizm, symptomy w Polsce i na świecie

Meteorologia i Klimatologia Ćwiczenie II Poznań,

Eksploracja Obszarów Polarnych i Górskich

SPRAWOZDANIE Z REJSU BADAWCZEGO R/V OCEANIA AREX Koordynator rejsu Dr hab. Waldemar Walczowski

SPITSBERGEN HORNSUND

Układ klimatyczny. kriosfera. atmosfera. biosfera. geosfera. hydrosfera

ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Borucino. Nr 44 (93) ISSN X

Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2017/18 The Ice Winter 2017/18 on the Polish Baltic Sea Coast

Problemy Klimatologii Polarnej 22

STRUMIENIE ENERGII I MASY POMIĘDZY MORZEM I ATMOSFERĄ W REJONIE ARKTYKI NORWESKIEJ SEA-AIR FLUXES IN THE REGION OF NORWEGIAN ARCTIC

CHARAKTERYSTYCZNE DLA HORNSUNDU TYPY POGODY A CYRKULACJA ATMOSFERY WEATHER TYPES CHARACTERISTIC OF HORNSUND AND ATMOSPHERE CIRCULATION.

ZMIENNOŚĆ POŁOŻENIA TROPOPAUZY W WYSOKICH SZEROKOŚCIACH GEOGRAFICZNYCH

Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia

SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU

Czy ocieplenie Arktyki wpływa na zmiany bioróżnorodności fauny dennej?

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa

Energia słoneczna i cieplna biosfery Zasoby energii słonecznej

Prądy oceaniczne. Prądy, oceanologia - 1

Informacja o seminarium dyplomowym z zakresu meteorologii i klimatologii r.a. 2017/2018

Laboratorium InŜynierii i Aparatury Przemysłu SpoŜywczego

SPITSBERGEN HORNSUND

Ewa Krajny, Leszek Ośródka, Marek Wojtylak

Cyrkulacja oceanów. Ocean światowy. Skład wody morskiej. Rozkład zasolenia

PIĄTY RAPORT IPCC KAZIMIERZ RÓŻAŃSKI

ZESZYTY NAUKOWE NR 11(83) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE. Ograniczenia nawigacyjne i pogodowe żeglugi do portu Svea na Spitsbergenie

Ireneusz Sobota Współczesne zmiany kriosfery północno-zachodniego Spitsbergenu na przykładzie regionu Kaffiøyry

Cechy klimatu Europy. Czynniki kształtujące klimat Europy

Wnikanie ciepła przy konwekcji swobodnej. 1. Wstęp

PROGRAM FUNKCJONALNO - UŻYTKOWY

SPITSBERGEN HORNSUND

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) NA WSCHÓD OD SVALBARDU ( )

ZAŁĄCZNIK 17 Lotnicza Pogoda w pytaniach i odpowiedziach

Program II krajowej konferencji sieci badawczej Poland-AOD pt. Rola aerozoli w systemie klimatycznym Sopot 7-9 wpaździernika 2015 r.

ROK Borucino. Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Nr 84 (132) ISSN X

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm

STAN TERMICZNY ATLANTYKU PÓŁNOCNEGO A ZLODZENIE MÓRZ BARENTSA I GRENLANDZKIEGO ( )

FIZYKA I CHEMIA GLEB. Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001

ZAŁĄCZNIK 7 - Lotnicza Pogoda w pytaniach i odpowiedziach.

Piotr Kowalczuk Natura rozpuszczonej materii organicznej w morzach szelfowych w świetle najnowszych zastosowań spektroskopii fluorescencyjnej

Informacja o ścieżce specjalizacyjnej z zakresu meteorologii i klimatologii w ramach MSU Geografia

Cechy klimatu Polski. Cechy klimatu Polski. Wstęp

SPITSBERGEN HORNSUND

Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, Spis treści

SPITSBERGEN HORNSUND

Klimat w Polsce w 21. wieku

Wyniki - Ogólne. Podstawowe informacje: Nazwa projektu: Budynek Administracyjno - Biurowy Stan istniejący Miejscowość:

Borucino ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Nr 109 (158) KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański

SPITSBERGEN HORNSUND

Sprawozdanie z realizacji badań w rejsie jachtu Magnus Zaremba.

Zbigniew W. Kundzewicz

JEDZIEMY NAD... Morze Bałtyckie

KONSEKWENCJE GLOBALNEGO OCIEPLENIA DLA KRIOSFERY

m a g a z y n p o l s k i e j a k a d e m i i n a u k

2012 w Europie - temperatura wg E-OBS (1)

ZMIANY TEMPERATURY POWIERZCHNI MORZA BARENTSA W LATACH CHANGES IN THE SEA SURFACE TEMPERATURE OF THE BARENTS SEA IN THE YEARS

Dr hab. Ksenia Pazdro, prof. nadzw. IO PAN

Próba zastosowania metody wydzielania naturalnych okresów synoptycznych na przykładzie dorzecza górnej Wisły

INSTYTUTY NAUKOWE I SZKOŁY MOśLIWOŚCI WSPÓŁPRACY

Analiza danych środowiskowych III rok OŚ

Transkrypt:

VIII Doroczna Konferencja Naukowa INSTYTUTU OCEANOLOGII PAN W SOPOCIE Sopot, 15 lutego 2011 Woda Atlantycka w Morzach Nordyckich - właściwości, zmienność, znaczenie klimatyczne Waldemar Walczowski

Badania w Arktyce Struktura Prądu Zachodniospitsbergeńskiego Zmienność właściwości Wody Atlantyckiej (AW) Transformacja Wody Atlantyckiej Dywergencja ciepła i objętości AW Wpływ AW na atmosferę Wpływ AW na kriosferę Wnioski Plany IOPAN na przyszłość

Rejsy Arex 10-11 sekcji ~200 stacji CTD ~200 profili LADCP Holowana CTD przekroje wysokiej rozdzielczości Badania fiordów Zachodniego Spitsbergenu

Mimo, że obecnie naukowcy bardziej doceniają siłę i zmienność globalnej cyrkulacji oceanicznej, jej rola klimatyczna jest ciągle głęboko dyskutowana. Czy jest ona pasywnym odbiorcą wymuszania atmosferycznego i co za tym idzie konsekwencjami zmian klimatu, czy jest aktywnym udziałowcem zmiany? IPCC AR4

Jak zmiany właściwości Wody Atlantyckiej wpływają na klimat Arktyki? zmiany w czasie (zmienność) zmiany w przestrzeni (transformacja) Co powoduje zmienność właściwości Wody Atlantyckiej? Jakie są główne mechanizmy transformacji Wody Atlantyckiej?

Schemat Globalnej Cyrkulacji Termohalinowej Kuhlbrodt, 2007

NAC North Atlantic Current NwAC Norwegian-Atlantic Current NwASC Norwegian Atlantic Slope Current WSC West Spitsbergen Current 1.8 Sv 40 TW 1.8 Sv 48 TW 1 Sv 25 TW 3.5 Sv 124 TW 3.2 Sv 127 TW

Rozkład temperatury na 100 dbar Lato 2000-2009

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i prądy barolkinowe na 100 dbar

Temperatura i zasolenie AW na równoleżniku 76 30 N

Temperatura i zasolenie AW na równoleżniku 76 30 N

Temperatura i zasolenie AW na równoleżniku 76 30 N

Temperatura i zasolenie na przekroju 76 30 N. Wykres Hovmoellera

Południkowa zmienność właściwości AW Średnia z sezonów letnich 2000-2009 Transformacja Wody Atlantyckiej znacząco wpływa na klimat Arktyki

Średnia ilość ciepła (GJ/m 2 ) zgromadzona w warstwie AW (2000-2009) Domena Atlantycka traci ~4.3 GJ ciepła z każdym metrem propagacji AW na północ

Dywergencja ciepła i objętości niesionych przez WSC (obliczenia geostroficzne) Strumienie ciepła do atmosfery: 68 W/m^2 w części południowej 129W/m^2 w części północnej Ciepło transportowane przez WSC na północ od równoleżnika 73 30 rozdziela się: 22% na północ, do Oceanu Arktycznego przez Cieśninę Fram 25% do atmosfery 53% na zachód, do Morza Grenlandzkiego.

AW temperatura na przekroju N (Lipiec) Jak zmiany temperatury AW wpływają na rejon Svalbardu?

AW temperatura na przekroju N (Lipiec) i średnia roczna temperatura z Polskiej Bazy Polarnej w Hornsundzie

Współczynnik korelacji pomiędzy średnią temperaturą AW na przekroju N (Czerwiec) i 2-miesięczną średnią temperaturą powietrza w Hornsundzie Zmiany temperatury AW wyprzedzają zmiany temperatury powietrza

SST i pokrywa lodowa w kwietniu 2008

Koncentracja lodu morskiego, dane SSMI 01 Września 2005

Koncentracja lodu morskiego, dane SSMI 01 Września 2002

Temperatura na sekcji N (Lipiec) i średnia Styczeń- Marzec powierzchnia wolna od lodu na północ od Svalbardu

Korelacja pomiędzy temperaturą AW i powierzchnią wolną od lodu dla okresu Styczeń-Marzec Zaznaczono poziom ufności 95%

Wnioski Obserwowana jest znaczna zmienność właściwości Wody Atlantyckiej; Wyniki sugerują 5-7 letni cykl zmian; W latach 2005-2006 nastąpił bezprecedensowy wzrost temperatury i zasolenia AW; W tym czasie uaktywniła się zachodnia gałąź WSC; Wzrost prędkości prądów baroklinowych w tym okresie; Wzrost temperatury nastąpił zarówno wskutek adwekcji cieplejszej wody z południa jak i wzrostu prędkości prądów; Zachodzi znacząca transformacja AW podczas jej adwekcji na północ; 25% niesionego ciepła oddawane jest do atmosfery; Zachodzi korelacja pomiędzy temperaturą AW i temperaturą powietrza ; Sygnał AW wyprzedza zmiany temperatury powietrza; Zachodzi korelacja pomiędzy temperaturą AW i zimową pokrywą lodową na północ od Svalbardu.

Science 28 January 2011: Vol. 331 no. 6016 pp. 450-453 DOI: 10.1126/science.1197397 Report Enhanced Modern Heat Transfer to the Arctic by Warm Atlantic Water 1.Robert F. Spielhagen 1, 2,*, 2.Kirstin Werner 2, 3.Steffen Aagaard Sørensen 3, 4.Katarzyna Zamelczyk 3, 5.Evguenia Kandiano 2, 6.Gereon Budeus 4, 7.Katrine Husum 3, 8.Thomas M. Marchitto 5, and 9.Morten Hald 3 Fig. 3 Planktic foraminiferal data and temperature reconstructions of upper Atlantic Water in the eastern Fram Strait over the past ~2100 years from sediment core MSM5/5-712-1. R F Spielhagen et al. Science 2011;331:450-453 Published by AAAS

Plany Kontynuacja letnich rejsów R/V Oceania; Intensyfikacja obserwacji w Hornsundzie; Wprowadzanie nowych technologii: Wykorzystanie pływaków ARGO; Wykorzystanie mooringow w Hornsundzie; Mooringi w Sørkapp Current Użycie gliderów w Hornsundzie? (projekt SIOS); Pomiary przy pomocy mooringów MMP;

2009 deployment September 16th, 2009 11:22 UTC Geographical location 78 25.808 N, 009 11.733 E Recovery in 2010 September 16th, 2010 01:03 UTC Re-deployment In 2010 September 16th, 2010 15:03 UTC New geographical location 77 58.297 N, 009 18.224 E

MMP wstępne wyniki

MMP wstępne wyniki Temperatura na 150 i 500 m

MMP wstępne wyniki Prądy na 300 m