Atacama Large (sub)millimeter Array
Największy na świecie Interferometr Radiowy - znajdujący się na płaskowyżu Chajnantor w Chilijskich Andach na wysokości ok. 5000 m n.p.m. 66 anten o średnicy 12m i 7m. Budowę rozpoczęto w 2003 roku, a oficjalne otwarcie nastąpiło 13 marca 2013 roku. Ostatnia antena zainstalowana została w październiku 2013 roku. Zakres roboczy częstotliwości: 31.3 GHz - 950 GHz, czyli fal o długościach 0.3 to 9.6 mm. Zakres nie eksploatowany głęboko w przeszłości młode obłoki gazu, powstawanie gwiazd na granicy obserwowanego Wszechświata (promień - 46 mld lat). Odpowiednik pojedynczego teleskopu o średnicy 14km. Rozstaw i konfiguracja anten jest dynamiczna odpowiada za zdolność rozdzielczą i pozwala sterować powiększeniem (ogniskową układu). Najmniejsza odległość między antenami to 150m, a największa = 16km. Szacowana maksymalna rozdzielczość: 10 ms łuku (5 x HST).
CONTROL ROOM
W DRODZE NA CHAJNANTOR PLATEAU
CHAJNANTOR PLATEAU 5050m npm CHAJNANTOR WZNOSZĄCY-SIĘ-DO-NIEBA
GRAWITACJA MALEJE WRAZ Z WYSOKOŚCIĄ
Detektory są chłodzone do 4 K. Zdjęcie obok przedstawia detektory FE dla pasma 4: 125-163 GHz, oraz dla pasma 8: 385-500 GHz. W sumie całość zakresu roboczego podzielono na 10 pasm. IF (częstotliwość pośrednia) <15GHz. Światłowody przesyłające informację na odległości 15km do korelatora. Największym wyzwaniem jest zapewnienie jednakowych opóźnień czasowych wymagana precyzja to 1/10 12 s. Anteny mają własne agregaty zapewniające 2h pracy w czasie awarii zasilania głównego.
- WARSZTAT
KONSERWACJA ANTEN W OSF
TRANSPORTERY ANTENOWE
AOS (ARRAY OPERATIONS SITE)
Dlaczego tak wysoko i akurat tam: 1:
Dlaczego tak wysoko i akurat tam: 2:
LOKALNA LAMA - VICUÑA
LIS ANDYJSKI
Korelator jest jednym z największych superkomputerów na świecie: składa się z 134 milionów procesorów wykonujących 17 kwadrylionów operacji na sekundę.
MY NIESTETY WIDZIELIŚMY MARTWĄ MASZYNĘ
BADANIA NAUKOWE: ALMA dopiero co rozpoczęła pracę pierwsze testy w 2011, pierwsze publikacje w 2014. 6 stycznia 2014 ALMA odkryła supernową fabrykę kurzu - SN 1987A w LMC w odległości 160 tys lat świetlnych. Najbliższa supernova od czasów Keplera (1604 r.). WA 1/2014. 11 sieprnia 2014 roku astronomowie z ALMA opublikowali badania opisujące szczegółowe rozłożenie (iso)cyjanków wodoru, formaldehydu i pyłu w ogonach komet C/2012 F6 Lemmon i C/2012 S1 ISON. 6 listopada 2014 roku opublikowano również zdjęcia dysku protoplanetarnego gwiazdy HL Tau podobnej do Słońca gwiazdy odległej od nas o ok. 450 lat świetlnych, znajdującej się w konstelacji Byka.
Za pomocą Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) zaobserwowano po raz pierwszy pozostałości po niedawnej supernowej, pełne świeżo utworzonego pyłu. Jeżeli odpowiednio dużo tego pyłu przemieści się do przestrzeni międzygwiazdowej, może to stanowić wytłumaczenie sposobu w jaki wiele galaktyk uzyskało swój pyłowy, mroczny wygląd. Galaktyki mogą być bardzo zapylonymi miejscami, a supernowe są uważane za główne źródło pyłu, szczególnie we wczesnym Wszechświecie. Ale bezpośrednie dowody zdolności wytwarzania pyłu przez supernowe były do tej pory dość słabe i nie były wstanie wytłumaczyć wielkich ilości pyłu wykrywanych w młodych, odległych galaktykach. Obserwacje wykonane za pomocą ALMA właśnie to zmieniają. Znaleźliśmy znacząco dużą masę pyłu skoncentrowaną w centralnej części wyrzutu materii ze względnie młodej i bliskiej supernowej powiedział Remy Indebetouw, astronom w National Radio Astronomy Observatory (NRAO) i University of Virginia w Charlottesville w USA. Po raz pierwszy byliśmy w stanie naprawdę zobrazować miejsce, w którym powstał pył, co jest ważne dla zrozumienia ewolucji galaktyk. Międzynarodowy zespół astronomów wykorzystał ALMA do obserwacji świecących pozostałości po supernowej SN 1987A, w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce karłowatej okrążającej Drogę Mleczną w odległości około 160 tysięcy lat świetlnych od Ziemi. SN 1987A jest najbliższą zaobserwowaną eksplozją supernowej od czasów obserwacji supernowej wewnątrz Drogi Mlecznej przez Johannesa Keplera w 1604 roku.
KONIEC Przygotował: Marek Pacuk Data: 03-03-2015 Żródła: ALMA, ESO, NASA, Wikipedia, zdjęcia z wyprawy PTMA Szczecin do Chile 08-22/02/2015