POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT - WROCŁAW

POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT - WROCŁAW N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 0 1. 1 0. 2 0 1 3 P O L I T Y K A K U L T U R A L N A UE W TYM NUMERZE Materiał dydaktyczny 2 Sprawdź się! 10 Odpowiedzi 12 Szanowni Państwo, Pomoce Naukowe Wrocławskiego Punktu Europe Direct to zbiór informacji, quizów, testów, gier o tematyce Europejskiej. Skierowany jest to wszystkich, którzy pragną poszerzyć swoją wiedzę na temat Unii Europejskiej, nauczycieli, wychowawców chcących urozmaicić swoje zajęcia a także do uczniów, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę. W dziesiątym wydaniu Pomocy Naukowych przedstawiamy Państwu praktyczne informacje o polityce kulturalnej UE. Zwracamy uwagę na rozwój tej polityki, jej uwarunkowania prawne, realizowane przez nią cele, w końcu prezentujemy konkretne działania podejmowane przez Wspólnotę w zakresie kultury, a także przedstawiamy perspektywę działań na lata 2014-2020. Na zakończenie tradycyjnie przedstawiamy kilka zadań sprawdzających wiedzę nabytą podczas lektury naszej publikacji. Życzę Państwu przyjemnej lektury i wielu inspiracji. Konsultantka Europe Direct Wrocław Roksana Tomaszewska

S T R. 2 TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA PAŃST CZŁONKOWSKICH Kraje Europy są bardzo różnorodne pod względem kulturowym. Różnorodność ta przejawia się w dziedzinach takich jak: literatura, teatr, kino, czy architektura. Dyscypliny te, specyficzne dla poszczególnych regionów, tworzą tożsamość kulturową, będącą duchową więzią między mieszkańcami danego regionu, a ich materialnymi dokonaniami. Unia Europejska szanuje odrębność i specyfikę kulturową każdego z państw członkowskich, dlatego w tym obszarze jej celem nie jest ujednolicenie, czy wprowadzenie wspólnego prawa regulującego politykę kulturalną, ale działania wspierające wzajemne poszanowanie kultur oraz zachowanie ich suwerenności. ROZWÓJ POLITYKI KULTURALNEJ UE Trochę historii... Początkowo sprawy kultury nie były dla integracji europejskiej szczególnie istotne. Priorytetem w pierwszych etapach zjednoczenia były przede wszystkim problemy gospodarcze. Konieczność stworzenia podstaw prawnych w dziedzinie kultury pojawiła się w momencie znoszenia ograniczeń w handlu międzynarodowym (określonych w Jednolitym Akcie Europejskim), co dotyczyło także dóbr artystycznych, mających przecież wartość dla poszczególnych narodów. Sytuację przepływu dóbr artystycznych w następujący sposób uregulował art.36 Traktatu Rzymskiego: Postanowienia artykułów 30-34 (zniesienie ograniczeń w handlu międzynarodowym) nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami ( ) ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi. Do lat 80. kwestie kulturalne pozostawały w gestii wewnętrznych regulacji państw członkowskich. Dopiero szczyty w Hadze ( 69), Paryżu ( 72) i Kopenhadze ( 79) zwróciły uwagę na istotność kultury dla procesu zjednoczenia Europy. P O M O C E N A U K O W E

N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 S T R. 3 Pierwszym traktatem regulującym prawne podstawy dla podejmowania działań wspólnotowych w zakresie polityki kulturalnej był Traktat z Maastricht (1992). Poniżej przedstawiono treść art.128 owego traktatu: 1. Wspólnota przyczynia się do rozkwitu kultur Państw Członkowskich w poszanowaniu ich różnorodności narodowej i regionalnej, równocześnie podkreślając znaczenie wspólnego dziedzictwa kulturowego. 2. Działanie Wspólnoty zmierza do zachęcenia do współpracy między Państwami Członkowskimi oraz, jeśli to niezbędne, do wspierania i uzupełniania ich działań w następujących dziedzinach: - pogłębiania wiedzy oraz upowszechniania kultury i historii narodów europejskich; - zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim; - niehandlowej wymiany kulturalnej; - twórczości artystycznej i literackiej włącznie z sektorem audiowizualnym 3.Wspólnota i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwami trzecimi oraz z kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie kultury, zwłaszcza z Radą Europy. ( ) 5. Aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w niniejszym artykule, Rada przyjmuje: - środki zachęcające, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 189b i po konsultacji z Komitetem Regionów. Rada stanowi jednomyślnie w toku całej procedury określonej w artykule 189b; - zalecenia, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji. Zapamiętaj! UE nie zmierza do ujednolicenia polityk kulturalnych państw członkowskich, opierając się na przekonaniu, iż siła wspólnoty tkwi w jej różnorodności. To właśnie różnorodność należy wspierać i pielęgnować przy jednoczesnym poszanowaniu kulturowej odrębności państw członkowskich. Źródło: http://queer.uw.edu.pl/? page_id=987

S T R. 4 CELE POLITYKI KULTURALNEJ UNII Do celów polityki kulturalnej UE należą: zgodnie z traktatem z Maastricht: > pogłębianie wiedzy oraz upowszechnianie kultury i historii narodów europejskich; -> zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim; -> niehandlowa wymiana kulturalna; -> wspieranie twórczości artystycznej i literackiej włącznie z sektorem audiowizualnym realizacja strategicznych celów UE (osiągnięcie dobrobytu, bezpieczeństwa i solidarności między obywatelami UE); poszanowanie różnorodności kulturowej (propagowanie dialogu międzykulturowego) państw członkowskich i pielęgnowanie wspólnego dziedzictwa kulturowego; promowanie kultury jako elementu niezbędnego w stosunkach międzynarodowych Trzy ostatnie cele określone zostały w maju 2007 r., kiedy Komisja Europejska przyjęła ważny komunikat dotyczący Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji świata. Maria Amalia Mercouri grecka polityk, aktorka, piosenkarka; w 1981r. została ministrem kultury w Grecji; pomysłodawczyni instytucji Europejskiej Stolicy Kultury Źródló: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Melina_Mercouri P O M O C E N A U K O W E

N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 S T R. 5 INICJATYWY REALIZOWANE PRZEZ UE W RAMACH POLITYKI KULTURALNEJ Program Kultura (2007-2013) Cele programu Kultura (2007 2013) obejmują promowanie transnarodowej mobilności twórców kultury, wspieranie upowszechniania dzieł i wyrobów artystycznych i kulturalnych, jak również propagowanie dialogu międzykulturowego. Ogólny budżet programu wynosi 400 milionów euro, które przeznacza się na przedsięwzięcia i inicjatywy poświęcone europejskiej różnorodności kulturowej oraz wspierające nasze wspólne dziedzictwo kulturowe poprzez rozwój transgranicznej współpracy podmiotów działających w dziedzinie kultury i instytucji kultury. Europejskie Stolice Kultury W 2012 r. obchodzono 27. rocznicę Europejskich Stolic Kultury. Inicjatywa ta, zarówno pod względem swojego zakresu, jak i skali, stała się jednym z najbardziej ambitnych długotrwałych przedsięwzięć europejskich w dziedzinie kultury. Realizowana przez lata inicjatywa dotycząca europejskich stolic kultury stała się również unikal- nym bodźcem do rewitalizacji miast, zwiększania ich kreatywności oraz po- prawy wizerunku. Tytuł Europejskiej Stoli- cy Kultury otrzymało dotychczas ponad 40 miast, od Sztokholmu po Genuę, od Aten po Glasgow, od Krakowa po Porto. Jedyną in- stytucją, która może przyznawać tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, jest Rada Unii Europejskiej. Począwszy od 2011 r. co roku dwa miasta z dwóch róż- nych państw UE wyznaczane są na Europejskie Stolice Kultury (w 2013 r. była to Marsylia i Koszyce). Do proce- dury wyboru miasta przystępuje się około sześć lat wcześniej, ale kolej- ność państw członkowskich, które mogą być gospodarzami wydarzenia, ustalana jest wcześniej i przebie- Źródło: http:// chojnowski.blogspot.com/2011/06/wrocaw- ga w dwóch eta- pach. Polega ona między innymi na ocenie wniosków przez zespół niezależnych ekspertów w dziedzinie kultury. Dwa polskie miasta zdobyły do tej pory tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. W 2000 roku był to Kraków, natomiast w 2016r. Europejską Stolicą Kultury będzie Wrocław (wraz z hiszpańskim San Sebastián).

S T R. 6 Zapamiętaj Europejska Nagroda Literacka przyznawana jest w dziedzinie literatury od 2008r. W konkursie biorą udział państwa uczestniczące w unijnym programie Kultura. W 2012r. nagrodę zdobył polski autor Piotr Paziński za powieść pt.: Pensjonat. Nagrody Program Kultura wspiera przyznawanie nagród w dziedzinie dziedzictwa kulturowego, architektury, literatury i muzyki. Nagrody UE mają służyć zwracaniu uwagi na najwyższą jakość działań europejskich w tych sektorach oraz ich powodzenie. Za pomocą nagród wyróżnia się przede wszystkim artystów, muzyków, architektów i pisarzy, którzy podejmują problematykę dziedzictwa kulturowego, i zwraca uwagę na ich twórczość. Tym samym stają się oni wizytówką Europy, propagując jej bogatą różnorodność kulturową oraz znaczenie dialogu międzykulturowego i transgranicznych działań w dziedzinie kultury, zarówno w Europie, jaki poza jej granicami. Źródło: http://ec.europa.eu Mobilność artystów Transnarodowa mobilność artystów i osób zawodowo zajmujących się kulturą odgrywa niebagatelną rolę w urzeczywistnianiu idei wspólnej europejskiej przestrzeni kulturowej. Artyści i osoby zawodowo zajmujące się kulturą muszą mieć możliwość odbywania podróży zagranicznych, aby poszerzać zakres swoich działań oraz konfrontować się z nową publicznością. Stanowi to dla nich nowe źródło inspiracji i motywuje ich do twórczej pracy, a także wymiany doświadczeń z innymi i wzajemnej nauki, dzięki czemu mają oni więcej możliwości rozwoju kariery. Transnarodowa mobilność artystów i osób zawodowo zajmujących się kulturą jest jednym z działań priorytetowych programu Kultura od 2000 r. Zagadnieniu temu nadano jeszcze większą wagę, uznając je za jeden z trzech szczegółowych celów programu Kultura (2007 2013), i przyjmując jako sposób wspierania wspólnej europejskiej przestrzeni kulturowej oraz promowania europejskiej aktywnej postawy obywatelskiej. P O M O C E N A U K O W E

N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 S T R. 7 POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ UE WSPIERAJĄ- CA CELE POLITYKI KULTURALNEJ Europa dla Obywateli Program ten zapewnia współpracę obywateli Europy w tworzeniu Europy otwartej na Świat i zjednoczonej w swej różnorodności (kulturowej i językowej). Inicjatywa uświadamia Europejczykom wspólne tradycje, historię, wartości. Umacnia poczucie odpowiedzialności za Wspólnotę, a także propaguje tolerancję i wzajemny szacunek, przyczyniając się do pogłębiania dialogu międzykulturowego. Źródło: http://mediadeskpoland.eu/ Źródło: http://news.o.pl/2013/05/20/ szkolenie-europa-dla-obywateli- Media Desk Polska Program MEDIA przyznaje dofinansowania w europejskim sektorze audiowizualnym, będąc jednym z najważniejszych elementów polityki audiowizualnej Unii Europejskiej. Jest skierowany do: firm zajmujących się produkcją audiowizualną, dystrybutorów, organizatorów festiwali filmowych i targów branżowych, organizatorów szkoleń dla przedstawicieli branży audiowizualnej, kin promujących filmy europejskie. Program promuje projekty mające na celu zachowanie europejskiego dziedzictwa audiowizualnego. Młodzież w działaniu Młodzież w działaniu to program Unii Europejskiej, który pozwala uzyskać młodym ludziom dofinansowanie na realizację projektu, dzięki czemu mogą realizować swoje pasje, rozwijać umiejętności i zdobywać nowe doświadczenia. Program adresowany jest również do osób pracujących z młodzieżą oraz organizacji działających na rzecz młodzieży, które chcą podnieść swoje kwalifikacje, rozwinąć działalność czy nawiązać współpracę międzynarodową. Program "Młodzież w działaniu" realizuje także długofalowe cele, takie jak: przezwyciężanie barier, uprzedzeń i stereotypów wśród młodych ludzi i zastępowanie ich poczuciem solidarności i tolerancji, wspieranie mobilności młodzieży oraz promowanie aktywności obywatelskiej, a w szczególności obywatelstwa europejskiego. Źródło: http://www.mlodziez.org.pl/

S T R. 8 Dialog międzykulturowy Wobec wciąż rosnącej w i e l o ś c i k u l t u r w społeczeństwach europejskich Komisja dąży do pogłębiania i ulepszenia struktury wieloletniego dialogu między kulturami, który rozwijany jest dzięki krokom podejmowanym przez Komisję. W tym celu dialog powinien stać się horyzontalnym priorytetem we wszystkich programach Wspólnoty w tej dziedzinie. Zapamiętaj! Rok 2008 został ogłoszony przez Komisję Europejską Rokiem Dialogu Międzykulturowego. Obchody Roku mają na celu: poszanowanie i promocję różnorodności kulturowej zapewnienie równości szans wszystkim mieszkańcom UE i przeciwdziałanie dyskryminacji wsparcie idei solidarności i sprawiedliwości społecznej budowanie partnerskich relacji z krajami członkowskimi i krajami spoza Wspólnoty 7 milionów. Tylu mieszkańców UE pracuje w sektorach związanych z kulturą Wsparcie dla twórców kultury Unia przyjęła szereg dyrektyw o prawach autorskich i własności intelektualnej, a także postanowienia w zakresie prawa odsprzedaży oraz prawa najmu i użyczenia. Mając na uwadze wspieranie twórczości artystycznej i intelektualnej, Unia Europejska zezwala na stosowanie przez państwa członkowskie obniżonej stawki podatku VAT od niektórych towarów i usług, np. od sprzedaży książek i periodyków, dostępu do wydarzeń kulturalnych czy odbioru programów radiowych i telewizyjnych (minimalna stawka standardowa wynosi 15%, stawka obniżona 5%). W czerwcu 2007 r. Parlament Europejski przyjął także sprawozdanie na temat społecznego statusu artystów, w którym podkreślono fakt, iż wielu artystów, pracujących przez krótki czas w różnych państwach członkowskich, napotyka na problemy związane z otrzymaniem wizy, ubezpiec z e n i e m z d r o w o t n y m i uzyskaniem świadczeń w wypadku bezrobocia lub świadczeń emerytalnych. UE działa na rzecz opracowania praktycznych wytycznych dla artystów europejskich w związku z powyższymi problemami. P O M O C E N A U K O W E

N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 S T R. 9 PROGRAM NA LATA 2014-2020 Źródło: http:// nowoczesnekino.pl Androulla Vassiliou- cypryjska polityk, od 2010 roku jest komisarzem ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży w Komisji Europejskiej. Na lata 2014-2020 Komisja Europejska zaproponowała nowy program Kreatywna Europa, wspierający europejskie sektory kultury, filmu i kreatywne. Zakładany budżet na cały okres programowania to aż 1,8 miliarda euro (na program Kultura zakładano budżet w wysokości 400 mln euro). Kreatywna Europa ma po pierwsze wspierać takie działania, które będą miały na celu rozwijanie międzynarodowych karier artystycznych, tworzenie nowych możliwości zawodowych i zwiększanie umiejętności sektora kultury do konkurencyjnego działania ponadnarodowo zarówno w dziedzinie literatury, jak i filmu, muzyki czy teatru. Dzięki temu artyści mają łatwiej docierać do słuchaczy, widzów itd. w innych krajach europejskich. Po drugie wspierane będzie budowanie nowej publiczności i rozwój już istniejącej na przykład poprzez korzystanie z innowacyjnych metod pracy z publicznością, nowych mediów i interaktywnych narzędzi internetowych. Chodzi o to, aby w perspektywie długofalowej kształtował się pewien gust, aby dzieła europejskie mogły docierać do jak największej liczby odbiorców w różnych krajach i skutecznie konkurować z wszechobecną kulturą angloamerykańską, aby sektor kultury mógł sprostać wyzwaniu jakim jest cyfryzacja i globalizacja, które zmieniają relacje między artystą i publicznością. Źródlo: http:// www.europeanvoice.com W Polsce urzędem obsługującym dział administracji rządowej kultura i dziedzictwo narodowe- jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na jego czele od 2007r. stoi Bogdan Zdrojewski. Fundusze strukturalne UE są głównym zewnętrznym źródłem finansowania działań ministerstwa. Źródło: http://www.mimearttheatre.pl/

S T R. 10 SPRAWDŹ SIĘ! Test składa się z 3 części. Pierwsza zawiera zbiór pytań zamkniętych, za każde z nich zdobyć można 1 pkt. Część drugą stanowią pytania otwarte, punktacja każdego z nich podana została w nawiasach obok treści zadania. Ostatnia część zawiera kilka fotografii, które należy rozpoznać (3pkt za każde zdjęcie). Po podliczeniu zdobytych przez siebie punktów zajrzyj do tabeli wyników i sprawdź jak dużo wiesz o polityce kulturalnej UE. Powodzenia! CZĘŚĆ 1 Pytanie 1. Pierwszym traktatem regulującym prawne podstawy dla podejmowania działań wspólnotowych w zakresie polityki kulturalnej był: A) traktat rzymski B) Jednolity akt europejski C) Traktat z Maastricht Pytanie 2. Konieczność stworzenia podstaw prawnych w dziedzinie kultury pojawiła się w momencie: A) nasilonych migracji artystów europejskich B) znoszenia ograniczeń w handlu międzynarodowym C) apelu ministrów kultury państw UE Pytanie 3. Kraków zdobył tytuł ESK na rok: A) 2000 B) 2004 C) 2016 Pytanie 4. Szacuje się, że w sektorach związanych z kulturą pracuje w UE około: A) 300 000 mieszkańców B) 7 milionów mieszkańców C) 12 milionów mieszkańców Pytanie 5. W 2016r. Europejską Stolicą Kultury będzie Wrocław. Wraz z nim, tytuł ESK na rok 2016 zdobył: A) Amsterdam B) Kraków C) San Sebastian Pytanie 6. Rok 2008 został ogłoszony przez Komisję Europejską Rokiem: A) Dialogu Międzykulturowego B) Kreatywnej Europy C) Europy dla Obywateli T Y T U Ł B I U L E T Y N U

N U M E R 1 0 / 2 0 1 3 S T R. 11 CZĘŚĆ 2 Pytanie 7. Wymień 5 celów polityki kulturalnej UE (5 pkt): 1.... 2.... 3.... 4.... 5... Pytanie 8. Podaj definicję tożsamości kulturowej (2 pkt):.. Pytanie 10. Uzupełnij zdania (10 pkt): 1. Maria Amalia Mercouri, piastująca stanowisko... w Grecji od roku.,była pomysłodawczynią powołania instytucji. 2. Ogólny budżet programu Kultura (2007-2013) wynosił w założeniach..mln euro. Budżet programu Kreatywna Europa ma wynosić..mld euro. 3. Przykładem nagród przyznawanych przez UE w dziedzinie kultury jest..przyznawana od...roku. 4. Urzędem administracji państwowej działającym w dziedzinie kultury i dziedzictwa narodowego jest.. Na jego czele stoi minister kultury i dziedzictwa narodowego -. Głównym zewnętrznym źródłem inwestowania działalności ministerstwa są CZĘŚĆ 3 Pytanie 10. Rozpoznaj postaci przedstawione na fotografiach. Podaj ich narodowość i piastowany przez nich urząd. (9 pkt za cale zadanie, po 1 pkt za każdą informację)

ODPOWIEDZI Część 1 c 2. b 3.a 4. b 5.c 6.a Część 2. 7. przykładowe odpowiedzi: pogłębianie wiedzy oraz upowszechnianie kultury i historii narodów europejskich; zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim; wspieranie twórczości artystycznej i literackiej; realizacja strategicznych celów UE (osiągnięcie dobrobytu, bezpieczeństwa i solidarności między obywatelami UE; promowanie kultury jako elementu niezbędnego w stosunkach międzynarodowych 8. duchowa więź między mieszkańcami danego regionu, a ich materialnymi dokonaniami. 9. ministra kultury; 1981; Europejskiej Stolicy Kultury; 400; 1,8; Europejska Nagroda Literacka; 2008; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Bogdan Zdrojewski; fundusze strukturalne UE. Część 3 10. od lewej: Maria Amalia Mercouri w 1981r. została ministrem kultury w Grecji; Bogdan Zdrojewski polski minister kultury i dziedzictwa narodowego; Androulla Vassiliou- cypryjska polityk, od 2010 roku jest komisarzem ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży w Komisji Europejskiej. TABELA WYNIKÓW 32-28 Jesteś mistrzem! 27 20 Masz sporą wiedzę! 19-10 Coś Ci świta;) 9-5 Kultura nie jest Twoją mocną stroną 4-0 Następnym razem będzie lepiej!

EUROPE DIRECT WROCŁW Ul. Legnicka 65, Wrocław Poniedziałek: 9.00-15.00 Wtorek: 9.00-15.00 Środa: 9.00-17.00 Mail: europedirect-wroclaw@europedirect-wroclaw.pl Tele: 717237351 GG: 46076235 Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej "Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct" w latach 2013-2017 Źródła informacji: 1. http://europa.eu/ 2. http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/www/ serce.nsf/0/0a45f4878245f88dc1256e7e0032dbf0?open 3. http://www.cie.gov.pl/hlp/files.nsf/0/5c1a2848dfcfbb24c1256e7b00485ed0/ $file/inf08.pdf 4. http://www.program-kultura.eu/kreatywna-europa-2014-2020 5. http://dialog2008.pl/ 6. http://www.mlodziez.org.pl/program/o-programie 7. http://mediadeskpoland.eu/program-media-2007/