Dyplomata to człowiek, który dwukrotnie się zastanowi, zanim nic nie powie (...) Winston Churchill Jest wiele definicji pojęcia "dyplomacja", wybrałyśmy tą, która wydaje nam się najbardziej odpowiednia i prosta do zrozumienia. Dyplomacja to opierający się na założeniach naukowych zespół metod i środków służących realizacji polityki zagranicznej państwa oraz sztuka osiągania poszczególnych zadań i celów, sztuka utrzymywania stosunków między państwami i organizacjami międzynarodowymi. Jest to także zawód i nauka urzeczywistniania zewnętrznych funkcji państwa przez wyspecjalizowane organy państwowe i instytucje, a ściślej; przez zespół ludzi, głównie funkcjonariuszy służby dyplomatycznej państwa, przygotowanych zawodowo i upoważnionych do realizacji tych funkcji. To także sztuka osiągania kompromisów. Obszar działania dyplomacji systematycznie się rozszerza. Obok zagadnień ściśle politycznych dyplomacja współczesna koncentruje się na problematyce kontaktów handlowych, gospodarczych, kulturalnych, naukowych co znajduje odbicie także w organizacji służb dyplomatycznych. Dyplomacja jako środek prowadzenia polityki zagranicznej; Środki realizacyjne polityki zagranicznej, podobnie jak metody postępowania można podzielić na pozytywne i negatywne, inaczej na dyplomatyczne i niedyplomatyczne. Dyplomatyczne środki obejmują szeroka gamę zachowań - mediacje, gotowość pośrednictwa w sporze, udostępnienie terytorium dla stron w sporze, misje stałe i specjalne, dyplomacje konferencyjną (parlamentarną) i wiele innych działań. I chociaż wszystkie techniki i sposoby realizacji polityki zagranicznej państwa mają zastosowanie we współczesnym świecie, to środki dyplomatyczne są najważniejsze. Negocjacje, podobnie jak wojna są najstarszym środkiem rozwiązywania sporów międzynarodowych. Ich rola i znaczenie nic nie straciły ze swej atrakcyjności, o czym mogą świadczyć liczne podróże dyplomatyczne polityków, przedstawicieli państw zaangażowanych w rozwiązanie istniejących sporów i napięć. Spotykamy się z wieloma rodzajami dyplomacji. Omówimy jednak tylko kilka z nich: 1 / 12
1. dyplomacja prewencyjna- są to działania państw lub organizacji międzynarodowych mające zapobiegać powstawaniu sporów lub w razie ich wystąpienia, ograniczać ich zasięg. Jest to ogólnie mówiąc złagodzenie napięć zanim przerodzą się w konflikt lub jeśli konflikt wybuchnie na szybkim działaniu w celu powstrzymania go i usunięcia jego przyczyn. Dyplomacja prewencyjna rozwinęła się w latach 90-tych, kiedy ukształtowały się nowe możliwości współpracy międzynarodowej i współdziałania na rzecz umacniania pokoju i bezpieczeństwa. Znalazła zastosowanie m.in. w działalności ON Z oraz KBWE/OBWE podczas wojny w byłej Jugosławii. Natomiast niepowodzenia doznała w związku z inwazją Iraku na Kuwejt i aneksją jego terytorium w 1990r; 2. dyplomacja społeczna (obywatelska) oznacza działalność związaną z polityką zagraniczną państwa, prowadzoną przez różne pozarządowe organizacje, społeczne fundacje, grupy, więc przez czynniki nie reprezentujące państwa, rządu, czy ministerstwa spraw zagranicznych. Jest to działalność na rzecz zbliżenia między narodami i polepszania wzajemnych stosunków. 3. dyplomacja tajna - oznaczała utajnianie układów zawieranych na niekorzyść państw trzecich. Mistrzami tajnej dyplomacji byli Włosi i Francuzi, ale swą złą sławę w jej wykorzystaniu mają Niemcy i Rosjanie. Tajna dyplomacja zgodnie z postanowieniami art. 18 Ligii Narodów oraz będące ich rozwinięciem art.19-21, została uznana za sprzeczną z zasadami prawa międzynarodowego. Jednak to wcale nie oznacza, że rokowania międzynarodowe toczą się przy otwartej kurtynie. Utajnienie negocjacji ma ułatwić rozmowy stronom bezpośrednio zainteresowanym, nie może być jednak wykorzystywane przeciwko nim. Przykładem mogą być ściśle utajnione, trwające ponad 6 miesięcy działania dyplomacji norweskiej w kwestii porozumienia izraelsko-palestyńskiego, które doprowadziły ostatecznie do rozpoczęcia dialogu pomiędzy Izraelem a OWP oraz podpisanie 3.09.1993 r. Deklaracji Zasad. 4. dyplomacja konferencyjna-parlamentarna: są to specyficzne formy i metody prowadzenia dialogu i rokowań między rządami i organizacjami międzynarodowymi lub między samymi rządami na zwoływanych ad-hoc konferencjach międzynarodowych. Dyplomacja konferencyjna łączy się z wielkim wzrostem nie tylko liczby, lecz także roli organizacji międzynarodowych, zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach. Celem spotkań, konferencji itp. jest przeważnie rozwiązywanie różnych, nierzadko palących problemów międzynarodowych, konfliktów, ustalania zasad współpracy, zawierania umów międzynarodowych, przyjmowanie zaleceń dla rządów, omawianie specyficznych problemów. Istnieją również takie rodzaje dyplomacji jak: 2 / 12
- dyplomacja ad hoc - prowadzona przy pomocy misji specjalnych na różnych szczeblachwysyłanych w celu rozwiązania konkretnego zadania: niekiedy realizuje się ją w formie spotkań na najwyższym szczeblu np. "szczyty"; - dyplomacja bezpośrednia - oznacza realizację poszczególnych aspektów polityki zagranicznej bezpośrednio przez członków najwyższych władz państwowych; - dyplomacja dwustronna - działalność dyplomatyczna między dwoma państwami; - dyplomacja gospodarcza - działalność dyplomatyczna w dziedzinie rozwoju stosunków handlowo-gospodarczych z zagranicą; - dyplomacja kolektywna - wspólne działanie grupy państw w celu osiągnięcia jakiegoś zamierzenia w sferze polityki międzynarodowej. Np. w latach 80-tych grupa 6 państw z różnych kontynentów wystąpiła wspólnie na rzecz przystąpienia do procesu rozbrojenia; - dyplomacja kuluarowa - polega na nieformalnych rozmowach np. w czasie lunchów, w bufetach. Jest uprawiana na dość szeroką skalę, szczególnie w organizacjach międzynarodowych, tj. ONZ, UE. Nierzadko w kuluarach załatwiane są bardzo ważne sprawy; - dyplomacja międzynarodowa - to dyplomacja wielostronna, głównie działalność przedstawicieli państw na forum organizacji międzynarodowych; - dyplomacja nacisków (czyli presja dyplomatyczna) są to różne działania dyplomatyczne, stanowiące formy mniejszego lub większego mieszania się do spraw wewnętrznych innych państw, a więc przeważnie kroków sprzecznych z zasadą nieinterwencji. Spotkania na szczycie to również forma prowadzenia dyplomacji. Są to spotkania głów państw lub szefów rządów w krajach, gdzie są oni bezpośrednio odpowiedzialni za prowadzenie polityki zagranicznej. Spotkania na szczycie miały miejsce od niepamiętnych czasów. Odbywały się na płaszczyźnie dwustronnej, jak i wielostronnej. Jednakże dopiero w XX w., nastąpił ich rozkwit (m.in. Teheran, Jałta, Poczdam) i swoista instytucjonalizacja, np. w UE - Rada Europejska. Dzięki nowoczesnym środkom transportu i łączności organizowanie takich spotkań nawet w krótkim czasie, nie przysparza trudności. Dlatego też współcześnie spotkania na szczycie należą już do powszechnej praktyki międzynarodowej i stanowią bardzo istotny element współczesnej dyplomacji. Typowym przykładem dyplomacji na szczycie są coroczne spotkania szefów państw tzw. Grupy G7 plus Rosja, czyli najbogatszych państw świata. W czasie spotkań na szczycie rozstrzygane są nierzadko zasadnicze i skomplikowane kwestie stosunków między państwami, których nie można byłoby rozwiązać na szczeblu ambasadorów lub nawet ministrów spraw zagranicznych. 3 / 12
Oprócz rozwiązywania niekiedy trudnych problemów np. rozbrojeniowych, spotkania na szczycie służą przeważnie wymianie poglądów oraz dokonywaniu ocen sytuacji lub poszczególnych wydarzeń międzynarodowych. Wskazują one także na nie zawsze wykorzystane możliwości rozszerzania współpracy w poszczególnych dziedzinach. Torują niejako drogę do dalszego rozwoju SM i służą konkretyzacji różnych koncepcji i tematów współpracy. W sumie przyczyniają się, niekiedy w sposób zasadniczy, do podtrzymywania dialogu, pogłębiania stosunków i usuwania pojawiających się przeszkód i hamulców w ich rozwoju. Sprzyjają także wytwarzaniu się koniecznej, pozytywnej atmosfery politycznej np. przez deklarowanie politycznej woli wychodzenia sobie naprzeciw, gotowości do wzajemnego respektowania interesów narodowych. W Prawie międzynarodowym jest szereg norm i ustaw, konwencji dotyczących dyplomacji. Najważniejsze dokumenty prawa dyplomatycznego i konsularnego w ujęciu historycznym to: - Regulamin Wiedeński z 1815 r., czyli Regulamin o rangach agentów dyplomatycznych z 19 marca 1815 r. - Protokół Akwizgrański z 1818 r. - Protokół Kongresu Akwizgrańskiego z 21 listopada 1818r. - Konwencja Hawańska z 1928 r. - Konwencja dotycząca urzędników dyplomatycznych przyjęta na VI Konferencji Inter-amerykańskiej w Hawanie 20 lutego 1928 r. + Konwencja dotycząca urzędników konsularnych przyjęta na VI Konferencji Inter-amerykańskiej w Hawanie 20 lutego 1928 r. - Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 r. - Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r. - Konwencja o misjach specjalnych z 8 grudnia 1969 r. - Konwencja ONZ o zapobieganiu i karaniu przestępstw przeciwko osobom korzystającymi z ochrony międzynarodowej, włączając w to przedstawicieli dyplomatycznych z 14 grudnia 1973 r. - Konwencja Wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z ich organizacjami międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym z 14 marca 1975 r. Jednak najważniejsze są trzy konwencje, które zapoczątkowały pewne normy prawa dyplomatycznego i konsularnego. Są to Konwencje Wiedeńskie z lat 1815, 1861 i 1863. 4 / 12
Urzędnicy dyplomatyczni i ich funkcje Wyróżnia się 3 klasy szefów misji: 1. Ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw oraz innych szefów misji równorzędnego stopnia; 2. Posłów, ministrów i internuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw; 3. Chargé d'affaires en pied (en titre), akredytowanych przy ministrach spraw zagranicznych. Ambasador: szef misji dyplomatycznej, zaliczany do najwyższej klasy w hierarchii dyplomatów. Tytuł ambasadora znany w XIII w. zatwierdzony został w tzw. Regulaminie Wiedeńskim (19.III.1815) ujednolicającym system precedencji (pierwszeństwa). Początkowo tytuł ambasadora przysługiwał osobom kierującym specjalnymi misjami dyplomatycznymi, później ambasadorzy stali na czele stałych misji dyplomatycznych mocarstw. Po II wojnie światowej tytuł ambasadora upowszechnił się, co znalazło wyraz w Konwencji Wiedeńskiej o stopniach dyplomatycznych (1961) zaliczającej ambasadorów do najwyższej klasy w hierarchii dyplomatów. Ambasador akredytowany jest zawsze przy głowie państwa. W praktyce międzynarodowej znane jest tez instytucja ambasadora wędrującego, jako osoby wysyłanej w misjach specjalnych w celach przedstawienia stanowiska swego państwa w konkretnej sprawie lub wysondowania opinii innego państwa czy też państw w kwestii interesującej państwo wysyłające ambasadora wędrującego. Ambasadorowi przysługują specjalne przywileje. Np. tytuł "ekscelencji", zajmowanie pierwszeństwa przed pozostałymi szefami przedstawicielstw dyplomatycznych (z wyjątkiem przedstawicieli Stolicy Apostolskiej). Ambasador reprezentuje swe państwo (głowę państwa, rząd) i społeczeństwo wobec władz i społeczeństwa państwa przyjmującego oraz w organizacjach międzynarodowych. Pełni swe funkcje na podstawie zasad i norm skodyfikowanych w Konwencji Wiedeńskiej z 1961r. oraz norm zwyczajowych, korzystając z należnych mu przywilejów i immunitetów. ZADANIA AMBASADORA W PAŃSTWIE PRZYJMUJĄCYM: - reprezentuje Rzeczpospolitą Polską, - chroni Jej interesów oraz obywateli, zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem państwa przyjmującego, - nadzoruje działalność wszystkich placówek zagranicznych w państwie przyjmującym, - prowadzi rokowania z tym państwem, - popiera przyjazne stosunki między Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym. 5 / 12
W służbie dyplomatycznej Watykanu odpowiednikiem ambasadora jest Nuncjusz. Nuncjusz oznacza stałego przedstawiciela dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej przy rządzie określonego państwa oraz jednocześnie Episkopatu Kościoła lokalnego. Zgodnie z postanowieniami Konwencji Wiedeńskiej z 1961 jego ranga odpowiada pozycji ambasadora. Nuncjusza, którym zwykle staje się biskup bądź arcybiskup, mianuje papież. Minister: w dyplomacji tytuł ten używany był, zwłaszcza w XVIII i XIX w. obok tytułu posła. Przewidywał go regulamin Wiedeński z 1815r. Nie znalazł potwierdzenia w Konwencji Wiedeńskiej z 1961 r. Stosowany jest także dzisiaj, chociaż rzadko. Nadaje się go przeważnie zastępcom ambasadorów. Np. na liście korpusu dyplomatycznego w Warszawie 2004 r. tytuł ministra miało siedmiu dyplomatów w ambasadach różnych państw. Chargé d'affaires en titre (en pied) - tytularny, szef misji dyplomatycznej trzeciej klasy szefów misji. Akredytowany jest przy ministrze spraw zagranicznych państwa przyjmującego. Instytucja chargé d'affaires en pied powstała na mocy ustaleń kongresu wiedeńskiego i jest już rzadkością. W odróżnieniu od ambasadorów składa on listy wprowadzające ministrowi spraw zagranicznych państwa przyjmującego. Chargés d'affaires ad interim - tymczasowy chargé d'affaires. Nie jest to szef misji najniższej klasy, lecz osoba zastępująca właściwego szefa misji dyplomatycznej wyższej klasy w przypadku choroby, śmierci, opuszczenia placówki, czasowej nieobecności. Najczęściej jest nim najwyższy stopniem członek personelu dyplomatycznego misji. Jeśli ambasador przebywa w państwie przyjmującym, to w ambasadzie nie może być chargé d'affaires, chyba, że ambasador nie jest w stanie pełnić funkcji z powodu choroby i jest formalnie notyfikowane do MSZ państwa przyjmującego. Jeżeli stanowisko szefa misji nie jest obsadzone lub jeżeli szef misji nie może pełnić swoich funkcji, chargé d'affaires ad interim będzie działał przejściowo jako szef misji. Nazwisko chargé d'affaires ad interim będzie podane do wiadomości bądź przez szefa misji, bądź, w przypadku, gdy nie może on tego uczynić, przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych państwa wysyłającego Ministerstwu Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego lub innemu ministerstwu uznanemu za właściwe. 6 / 12
Na podstawie prawa polskiego Art. 8. ust. 1. Ustawy o służbie zagranicznej z 2001 roku wymienia następujące stopnie dyplomatyczne w służbie zagranicznej: 1. ambasador tytularny, 2. radca-minister, 3. I radca, 4. radca, 5. I sekretarz, 6. II sekretarz, 7. III sekretarz, 8. attaché. Najniższym stopniem dyplomatycznym jest stopień attaché. Stopnie dyplomatyczne są jednocześnie stanowiskami pracy, a w placówkach zagranicznych funkcjami, na których członek personelu dyplomatyczno-konsularnego wykonuje czynności służbowe. Organa dyplomatyczne są to organy zewnętrzne państwa reprezentują bezpośrednio dany kraj oraz jego interesy na arenie międzynarodowej. Wypełniają tymczasowo lub stale określone przez to państwo zadania i funkcje. Korzystają przy tym w państwie przyjmującym i państwach trzecich z określonych przywilejów i immunitetów na podstawie norm prawa zwyczajowego lub w oparciu o traktatowe normy prawa międzynarodowego (konwencje). Organy państwa za granicą obejmują: - Stałe misje dyplomatyczne - Stałe misje i przedstawiciele państw przy organizacjach międzynarodowych - Urzędy konsularne - Przedstawicielstwa handlowe - Misje specjalne, zwane misjami ad-hoc - Ośrodki kulturalno-propagandowe - Oddziały wojskowe - Okręty wojenne - Samoloty wojskowe - Misje wojskowe - Oddziały uczestniczące w doraźnych siłach zbrojnych ONZ - Przedstawiciele państwa w komisjach międzynarodowych. 7 / 12
Misja nie posiada osobowości prawnej w prawie wewnętrznym państwa przyjmującego i nie może stawać w jego sądach. To państwo wysyłające ponosi odpowiedzialność za działalność misji, która chroni nietykalność i immunitet jurysdykcyjny tego państwa. Misje dyplomatyczne To zewnętrzny organ państwa wysyłającego, o charakterze przedstawicielskim, który znajduje się i działa na terytorium państwa przyjmującego, kierowanym przez właściwie upełnomocnionego przedstawiciela dyplomatycznego, jednoosobowo odpowiedzialnego za działalność misji. Typy misji dyplomatycznych: - stałe misje dyplomatyczne w stosunkach bilateralnych; - stałe misje dyplomatyczne w stosunkach multilateralnych, są to misje państw do organizacji międzynarodowych; - czasowe misje dyplomatyczne w stosunkach bilateralnych-misje specjalne; - czasowe misje dyplomatyczne w stosunkach multilateralnych-misje konferencyjne. Misja dyplomatyczna składa się z szefa misji, personelu dyplomatycznego, personelu administracyjno-technicznego oraz personelu służby misji. Funkcje misji dyplomatycznej obejmują: - reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym; - ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe; - prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego; - zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego; - popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych. 8 / 12
Misje Konsularne to natomiast stosunki konsularne to urzędowe stosunki między państwami ustanawiane za ich wzajemna zgodą w celu realizacji funkcji konsularnych. Urząd konsularny reprezentuje państwo wysyłające w sferze skonkretyzowanych i ograniczonych interesów. Stosunki konsularne utrzymywane są za pośrednictwem urzędów konsularnych. Urzędy konsularne mogą być: zawodowe i honorowe. Na czele honorowego urzędu konsularnego stoi konsul honorowy. Według Konwencji Wiedeńskiej z 1963r. urzędy konsularne i ich kierownicy dzielą się na cztery klasy: 1. konsulaty generalne, kierowane przez konsula generalnego-w najważniejszych okręgach konsularnych; 2. konsulaty, kierowane przez konsula; 3. wicekonsulaty, kierowane przez wicekonsula; 4. agencje konsularne, kierowane przez agenta konsularnego; W zależności od wielkości państwa przyjmującego, liczby obywateli państwa wysyłającego zamieszkałych w nim oraz innych przyczyn, w jednym kraju można powołać kilka konsulatów (urzędów konsularnych), którym podlegają okręgi konsularne. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku polskich konsulatów we Francji, RFN czy USA. Nieraz całe terytorium państwa stanowi jeden integralny okręg konsularny, który podlega wydziałowi konsularnemu w ambasadzie. W innych przypadkach jeden konsulat obsługuje kilka państw (dotyczy państw odległych, odgrywających mniejszą rolę w stosunkach dyplomatycznych, z niewielka liczbą Polonii). Funkcje konsularne W myśl Konwencji Wiedeńskiej z 1963 r. funkcje konsularne polegają na: - ochronie w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego oraz jego obywateli, w granicach dozwolonych przez prawo międzynarodowe; - popieraniu rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym; - zapoznawaniu się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia handlowego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego państwa przyjmującego; - wydawaniu paszportów i dokumentów podróży obywatelom państwa wysyłającego, jak również wiz lub odpowiednich dokumentów osobom, które pragną udać się do państwa 9 / 12
wysyłającego; - działaniu w charakterze notariusza i urzędnika stanu cywilnego; - ochronie interesów obywateli państwa wysyłającego w sprawach spadkowych, na terytorium państwa przyjmującego, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa; - ochronie, w granicach ustalonych przez ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego, interesów małoletnich i innych osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, obywateli państwa wysyłającego, w szczególności gdy zachodzi potrzeba ustanowienia nad nimi opieki lub kurateli; - w zakresie żeglugi morskiej i powietrznej: zapewnienie statkom i członkom ich załóg ochrony prawnej i opieki w różnych sytuacjach życiowych; Przywileje i immunitety dzielimy na: 1. rzeczowe - przysługujące misji dyplomatycznej 2. osobowe - przysługujące członkom personelu misji. Do przywilejów i immunitetów rzeczowych zaliczamy: - prawo używania flagi i godła na pomieszczeniach misji dyplomatycznej i konsularnej, - nietykalność pomieszczeń misji, jej archiwów, dokumentacji i korespondencji urzędowej, - zwolnienie od podatków i opłat skarbowych, - swobodę porozumiewania się. Do przywilejów i immunitetów osobowych zaliczamy: - prawo używania flagi i godła (tylko w przypadku szefa misji dyplomatycznej na terenie jego rezydencji prywatnej i w środkach transportu), - nietykalność osobistą (osoba przedstawiciela dyplomatycznego jest nietykalna, tzn. nie podlega żadnej formie przymusu, a szczególnie zatrzymaniu czy aresztowaniu), rozciągającą się także na prywatną rezydencję, mienie, dokumenty i korespondencję, - immunitet jurysdykcyjny, czyli - co do zasady - niepodleganie prawu kraju, w którym się jest akredytowanym, - zwolnienie od opłat, podatków i ubezpieczeń społecznych, - zwolnienie od rewizji osobistej i rewizji bagażu. 10 / 12
Na zakończenie wspomnimy o kilku znanych dyplomatach: 1. Pierwszym z nich jest Henry Alfred Kissinger - amerykański polityk i dyplomata ur. 27 maja 1923. Uważany jest za jednego z najzręczniejszych negocjatorów, zwolennika prywatnych rozmów i poufnych spotkań, preferował tradycyjną dyplomację budowaną na "prywatności rozmów", "fragmentaryzacji rozmów", i "porozumień". W 1973 laureat Pokojowej Nagrody Nobla. W 2002 przewodniczący prezydenckiej komisji ds. zbadania przyczyn zamachów z 11 września 2001. Uważany za jednego z głównych architektów światowej polityki odprężenia (obok m.in. Nixona, Charles'a de Gaulle'a czy Willy'ego Brandta), dzięki której w dużej mierze zakończono zimną wojnę. 2. Frank Billings Kellogg - ur. 22 grudnia 1856. Polityk amerykański, dyplomata, sekretarz stanu. Kellog jest twórcą paktu paryskiego (Brianda-Kellogga), w którym określa się agresję wojenną jako sprzeczną z prawem międzynarodowym. Właśnie za to osiągnięcie został laureatem pokojowej nagrody Nobla za rok 1929. 3. Daniel Passent (ur. 28 kwietnia 1938 w Stanisławowie) - polski dziennikarz i dyplomata, wieloletni felietonista tygodnika społeczno-politycznego "Polityka" i były ambasador RP w Chile (w latach 1996-2001). 4. Hanna Suchocka (ur. 3 kwietnia 1946 w Pleszewie) - polska polityk, radca prawny, nauczyciel akademicki, premier Polski w latach 1992-1993, minister sprawiedliwości w rządzie Jerzego Buzka, ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej od 2001 roku. W naszych czasach, gdy ma miejsce bezprecedensowy rozwój różnorakich stosunków między państwami, gdzie stopień współzależności między nimi poważnie wzrósł, znacznej ewolucji i rozszerzeniu uległy także funkcje współczesnej dyplomacji i służby konsularnej. Wpływ na to miało oczywiście ponad trzykrotne powiększenie się liczby państw i organizacji międzynarodowych po 1945r. Współcześnie coraz większą role w stosunkach międzynarodowych odgrywa dyplomacja wielostronna, konferencyjna, a więc dyplomacja na forum wzrastającej liczby organizacji międzynarodowych. Wzrosła też rola dyplomacji ad hoc, misji specjalnych, w tym tzw. osobistej dyplomacji. Można więc powtórzyć za Hugo Kołłątajem, że "jeden rozumny, a kochający swą ojczyznę minister (dyplomata) więcej może uczynić dla Rzeczypospolitej, niż kilkadziesiąt tysięcy wojska w pole wyprowadzonych". 11 / 12
Bibliografia: 1. Dobrosielski M., Frelek R., Sujka B., Wybitni dyplomaci XX wieku, wyd. Projekt, Warszawa 1996. 2. Łoś- Nowak T. Współczesne stosunki międzynarodowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000. 3. Mojsiewicz C. Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, wyd. alta 2, Wrocław 1998. 4. Pietraś M. Międzynarodowe stosunki polityczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 2006. 5. Sutor J. Leksykon dyplomatyczny, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005. 6. Sutor J. Prawo dyplomatyczne i konsularne, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006. 7. Zięba R. Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2004. 8. Strona internetowa; http://www.psz.pl/content/view/8436/ 12 / 12