SPIS TREŚCI OBJAŚNIENIA SKRÓTÓW UWAGI WSTĘPNE... 15

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI OBJAŚNIENIA SKRÓTÓW UWAGI WSTĘPNE Rozdział I. NAZWA I RYS HISTORYCZNY. POJĘCIE DYPLOMACJI ORAZ PO JĘCIE, ŹRÓDŁA I KODYFIKACJA PRAWA DYPLOMATYCZNEGO Nazwa i rys historyczny Dyplomacja polska Pojęcie dyplomacji Pojęcie prawa dyplomatycznego Źródła prawa dyplomatycznego Kodyfikacja prawa dyplomatycznego Rozdział II. ORGANY WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE PAŃSTW DO SPRAW STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH Pojęcie i podział Organy wewnętrzne o kompetencjach w zakresie stosunków międzynarodowych. 42 a. Parlament 42; b. Głowa państwa 43; c. Premier i rząd 45; d. Minister spraw zagranicznych Ministerstwo spraw zagranicznych a. Uwagi ogólne 48; b. Departament Stanu USA Minister i Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP Inne centralne organy Organy państwa działające za granicą a. Charakter i rodzaje organów działających za granicą 57; b. Stałe misje dyplomatyczne 58; c. Szef misji dyplomatycznej 60; d. Kurierzy dyplomatyczni 62; e. Specjalne organy ęuasi-dyplomatyczne (gwasi-dyplomacja) i guasi-konsulame 63; f. Urzędy konsularne zawodowe i honorowe 65; g. Biura radcy (attache) handlowego oraz stanowiska radcy, sekretarza ekonomicznego, finansowego itp. 66; h. Instytuty kultury, ośrodki informacyjne itp. 69; i. Stałe przedstawicielstwa państw przy organizacjach międzynarodowych i delegacje na konferencje 70; j. Misje specjalne ad hoc 71; k. Oddziały wojskowe 72; 1. Misje wojskowe 74; m. Okręty wojenne i inne

2 6 Spis treści rządowe jednostki pływające używane do celów niehandlowych 74; n. Przedstawiciele państw w komisjach międzynarodowych i misjach obserwatorów 75; o. Doraźne siły ONZ 76 Rozdział III. USTANAWIANIE STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH Określenie stosunków dyplomatycznych i służby dyplomatycznej Prawo legacji (ius legationis) Nawiązanie stosunków dyplomatycznych Prawo legacji w świetle prawa wewnętrznego Sprawa uznania a stosunki dyplomatyczne a. Uznanie państwa 85; b. Uznanie rządu 87; c. Pojawienie się dwóch rządów, okupacja terytorium i zmiany systemowe oraz zmiany na stanowisku szefa państwa lub rządu Podmioty prawa legacji a. Konfederacja 91; b. Federacja 92; c. Rządy emigracyjne, narody walczące o wyzwolenie spod obcej okupacji Prawo legacji Stolicy Apostolskiej Prawo legacji krajów zależnych, niektórych małych państewek, w tym utrzymujących specjalne stosunki z jednym z państw, oraz Zakonu Maltańskiego a. Państwa zależne 98; b. Małe państewka mające specjalne stosunki z innymi państwami 99; c. Zakon Maltański 100 Rozdział IV. FUNKCJE DYPLOMATYCZNE Ewolucja funkcji dyplomatycznych Znaczenie odpowiedniego doboru, wykształcenia i przygotowania zawodowego kadr służby dyplomatyczno-konsularnej oraz rola zaplecza naukowego Najważniejsze funkcje dyplomatyczne a. Pojęcie funkcji dyplomatycznych 107; b. Funkcja reprezentacyjna 108; c. Opieka dyplomatyczna 110; d. Funkcja negocjacyjna 111; e. Funkcja informacyjna 114; f. Funkcja promocyjna w dziedzinie stosunków politycznych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych 115; g. Funkcja konsularna Reprezentowanie interesów państwa trzeciego i jego obywateli Wspólne przedstawicielstwa (ambasady, misje, konsulaty) 122 Rozdział V. RODZAJE, KLASY, RANGI, TYTUŁY SZEFÓW I CZŁONKÓW MISJI DYPLOMATYCZNYCH. ZASADY PRECEDENCJI ORAZ KORPUS DYPLO MATYCZNY Rodzaje Klasy a. Pierwsza klasa 126; b. Druga klasa 126; c. Trzecia klasa Stolica Apostolska Zasady pierwszeństwa (precedencji) między szefami misji dyplomatycznych Zasada równości między szefami misji Rangi i zasady pierwszeństwa członków personelu misji dyplomatycznej Attaches wojskowi Korpus dyplomatyczny Rozdział VI. POCZĄTEK I KONIEC FUNKCJI DYPLOMATYCZNYCH Mianowanie i objęcie funkcji przez szefa misji dyplomatycznej 143

3 Spis treści 7 a. Tryb mianowania ambasadora (posła) 143; b. Agrément 143; c. Listy uwierzytelniające 148; d. Akredytacja stałego i tymczasowego chargé d affaires 152; e. Mianowanie członków personelu misji dyplomatycznej oraz kwestia jej liczebności 153; f. Obowiązek notyfikowania 155; g. Siedziba misji dyplomatycznej Zakończenie funkcji szefa i członków misji dyplomatycznej a. Różnorakie powody 157; b. Zawieszenie stosunków dyplomatycznych 159; c. Zerwanie stosunków dyplomatycznych 160; d. Tymczasowe lub definitywne wycofanie szefa misji 162; e. Tymczasowa ewakuacja misji 164; f. Brak stosunków dyplomatycznych 165; g. Utrata podmiotowości prawnomiędzynarodowej przez państwo 165; h. Zmiany konstytucyjne i systemowe oraz zmiany na stanowisku głowy państwa 166; i. Persona non grata i osoba niepożądana 167; j. Ekspulsja 168; k. Koniec funkcji stałego szefa misji dyplomatycznej 169; 1. Listy odwołujące 169; m. Koniec misji pozostałych członków misji dyplomatycznej 170 Rozdział VII. PRZYWILEJE I IMMUNITETY DYPLOMATYCZNE Terminologia Teoretyczne aspekty instytucji przywilejów i immunitetów a. Immunitet jurysdykcyjny państwa a immunitet dyplomatyczny 172; b. Koncepcja reprezentacji 174; c. Teoria eksterytorialności 175; d. Teoria funkcjonalna Obowiązek respektowania ustawodawstwa i zwyczajów państwa przyjmującego i niemieszania się do jego spraw wewnętrznych Zasada niedyskryminacji, wzajemności i największego uprzywilejowania Odpowiedzialność za naruszenie przywilejów i immunitetów Zakres osobowy, terytorialny i czasowy korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych a. Zakres osobowy 192; b. Zakres terytorialny 196; c. Zakres czasowy Nietykalność osobista Status pomieszczeń misji dyplomatycznej, rezydencji i mieszkań jej personelu oraz mienia a. Definicja i funkcjonalny zakres uprzywilejowanego statusu pomieszczeń oraz kwestia siedziby misji dyplomatycznej 208; b. Nietykalność pomieszczeń misji dyplomatycznych 209; c. Majątek, fundusze (m.in. konta bankowe) misji dyplomatycznych i ich personelu 216; d. Zwolnienie misji i jej pomieszczeń od opłat, podatków, opłat celnych, obciążeń służby publicznej i ubezpieczeń społecznych 219; e. Archiwa i korespondencja misji dyplomatycznej 222; f. Korespondencja i dokumenty członków personelu misji dyplomatycznej 224; g. Azyl dylomatyczny Immunitet jurysdykcyjny a. Uwagi ogólne 228; b. Immunitet od jurysdykcji karnej 230; c. Immunitet od jurysdykcji cywilnej i administracyjnej oraz m.in. kwestia prywatnej działalności zarobkowej 232; d. Broń palna 239; e. Zeznawanie w charakterze świadka, doręczanie pism procesowych i występowanie w charakterze biegłego 240; f. Zrzeczenie się immunitetu jurysdykcyjnego 242; g. Immunitet egzekucyjny i zrzeczenie się tegoż immunitetu 244; h. Sposoby dochodzenia roszczeń wobec misji dyplomatycznej i jej członków Komunikowanie się z władzami państwa przyjmującego, swoboda poruszania się, porozumiewania się, korespondencja urzędowa, poczta dyplomatyczna, kurierzy dyplomatyczni i nadajnik radiowy a. Komunikowanie się z władzami i obywatelami państwa przyjmującego 250; b. Swoboda komunikowania się z własnym rządem, misjami dyplomatycznymi, urzędami konsularnymi, własnymi obywatelami itd. 250; c. Swoboda poruszania się 251; d. Status kuriera i poczty dyplomatycznej 251; e. Nadajnik radiowy 256

4 8 Spis treści 11. Zwolnienia podatkowe i celne członków misji dyplomatycznej a. Zwolnienia podatkowe 257; b. Zwolnienia celne 259; c. Bagaż osobisty przedstawiciela dyplomatycznego Inne przywileje i immunitety, takie jak; zwolnienia od świadczeń osobistych, obciążeń wojskowych, obowiązków rejestracyjnych, zwolnienia w zakresie ubezpieczeń społecznych, prawo do wywieszania flagi, godła i ich ochrony oraz prawo do kaplicy Paszporty dyplomatyczne, służbowe MSZ, wizy, legitymacje, laissez-passer, listy polecające, glejty bezpieczeństwa ( żelazne listy ) a. Paszporty dyplomatyczne i służbowe MSZ 265; b. Wizy 268; c. Legitymacje 270; d. Laissez-passer 271; e. Listy polecające 271; f. Glejty bezpieczeństwa ( żelazne listy ) Przywileje i immunitety dyplomatyczne w okolicznościach wyjątkowych, takich jak wojna, interwencje zbrojne, zerwanie stosunków dyplomatycznych, konflikty o charakterze wewnętrznym, stan wyjątkowy i wojenny oraz sankcje międzynarodowe Rozdział VIH. MISJE SPECJALNE Pojęcie i podstawy prawnomiędzynarodowe Podstawowe rodzaje misji specjalnych oraz ich zakres osobowy Przywileje i immunitety a. Zakres rzeczowy 288; b. Zakres czasowy i terytorialny 291 Rozdział IX. PRAWO DYPLOMATYCZNE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH Rozwój i kodyfikacja oraz źródła prawa dyplomatycznego organizacji międzynarodowych Pojęcie prawa dyplomatycznego organizacji międzynarodowych Kwestia podmiotowości prawnomiędzynarodowej organizacji międzynarodowych oraz ich osobowości w prawie wewnętrznym państw Prawo legacji organizacji międzynarodowych Stałe przedstawicielstwa państw i organizacji międzynarodowych Delegacje do organów i na konferencje organizacji międzynarodowych Funkcjonariusze międzynarodowi Funkcje organizacji międzynarodowych Przywileje i immunitety Status prawny, przywileje i immunitety NATO Rozdział X. AKTY DYPLOMACJI, DYPLOMACJA KONFERENCYJNA, JĘZYK DYPLOMATYCZNY, KURTUAZJA MIĘDZYNARODOWA, PROTOKÓŁ DYP LOMATYCZNY ORAZ KORESPONDENCJA DYPLOMATYCZNA Akty dyplomacji Dyplomacja konferencyjna (parlamentarna) a. Pojęcie dyplomacji konferencyjnej 318; b. Konferencje międzynarodowe 319; c. Delegacje na rokowania wielostronne i konferencje 325; d. Pełnomocnictwa 326; e. Instrukcje negocjacyjne Język dyplomatyczny Kurtuazja międzynarodowa oraz protokół dyplomatyczny Korespondencja dyplomatyczna a. Ogólne zasady odnoszące się do korespondencji dyplomatycznej 333; b. Korespondencja na szczeblu państwa, szefa i członków rządu 334

5 Spis treści 9 Rozdział XI. NAZWA, ZARYS HISTORYCZNY, POJĘCIE, ŹRÓDŁA I KODYFI KACJA PRAWA KONSULARNEGO Nazwa i zarys historyczny Pojęcie i źródła prawa konsularnego Kodyfikacja prawa konsularnego Rozdział XH. USTANAWIANIE STOSUNKÓW KONSULARNYCH Stosunki konsularne i ich nawiązywanie oraz kwestia prawa konsulatu Podmioty prawa konsulatu Stosunki konsularne a sprawa uznania Ustanowienie urzędu konsularnego, jego klasy, siedziby i okręgu konsularnego Okręg konsularny, sieć konsularna i siedziba urzędu konsularnego Ustanowienie honorowego urzędu konsularnego, jego szefa, klasy siedziby, i okręgu konsularnego Stosunki dyplomatyczne a stosunki konsularne Rozdział XIII. ORGANY DO SPRAW REALIZACJI STOSUNKÓW KONSULAR NYCH Urzędy konsularne oraz ich kategorie i klasy Klasy kierowników urzędów konsularnych Urzędnicy konsulami a. Zawodowi urzędnicy konsulami 364; b. Honorowi urzędnicy konsulami Pracownicy konsulami Członkowie personelu służby Członkowie personelu prywatnego Pracownicy honorowych urzędów konsularnych Mianowanie członków urzędu konsularnego oraz kwestia obywatelstwa Zasady pierwszeństwa Kwestia przedstawicielskiego charakteru konsula oraz jednolitości służby dyplomatycznej i konsularnej Korpus konsularny Rozdział XIV. FUNKCJE KONSULARNE Uwagi ogólne Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli ( opieka konsularna ) Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym, sądowym, notarialnym, urzędnika stanu cywilnego oraz w sprawach spadkowych, opieki i kurateli i przyjmowania przedmiotów wartościowych do depozytu urzędu konsularnego a. Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym 385; b. Funkcja o charakterze sądowym 387; c. Pełnienie przez urzędnika konsularnego funkcji notariusza 389; d. Funkcje konsularne w sprawach spadkowych 390; e. Funkcje konsularne w zakresie opieki i kurateli 391; f. Przyjmowanie do depozytu urzędu konsularnego Funkcje konsularne w dziedzinie żeglugi morskiej i powietrznej Funkcje konsularne w dziedzinie promocji stosunków gospodarczych i handlowych Funkcja promocyjna w dziedzinie stosunków kulturalnych i naukowych Funkcja informacyjna Funkcje polityczne i specyficzne zadania o charakterze dyplomatycznym Możliwość pełnienia funkcji konsularnych przez członka misji dyplomatycznej 400

6 10 Spis treści 10. Dokonywanie aktów dyplomatycznych przez urzędników konsularnych Powierzenie konsulowi reprezentacji państwa wysyłającego przy organizacji międzynarodowej Wykonywanie funkcji konsularnych w państwie trzecim Wykonywanie funkcji konsularnych na rzecz państwa trzeciego Mianowanie tej samej osoby urzędnikiem konsularnym przez dwa lub więcej państw Funkcje konsulów honorowych Rozdział XV. POCZĄTEK I KONIEC FUNKCJI KONSULARNYCH Mianowanie i dopuszczanie do wykonywania funkcji kierownika urzędu konsularnego a. Listy komisyjne 411; b. Exequatur 412; c. Tymczasowe dopuszczenie do wykonywania funkcji kierownika urzędu konsularnego 415; d. Tymczasowe wykonywanie funkcji kierownika urzędu konsularnego Zakończenie funkcji konsularnych Początek i koniec funkcji konsula honorowego Obowiązek notyfikowania państwu przyjmującemu o nominacjach, przybyciu i wyjazdach oraz wszelkich zmianach w składzie osobowym urzędów konsularnych Rozdział XVI. PRZYWILEJE I IMMUNITETY KONSULARNE Teoria funkcji w odniesieniu do przywilejów i immunitetów konsularnych Niestosowanie dyskryminacji, zasada wzajemności i największego uprzywilejowania Obowiązek poszanowania ustawodawstwa państwa przyjmującego i niemieszania się do jego spraw wewnętrznych Zakres osobowy i rzeczowy przywilejów i immunitetów konsularnych, prywatna działalność członków personelu urzędu konsularnego oraz kwestie związane z ich obywatelstwem Zakres czasowy przywilejów i immunitetów konsularnych Zrzeczenie się przywilejów i immunitetów konsularnych Swoboda poruszania się, zakres terytorialny przywilejów i immunitetów konsularnych oraz przejazd przez państwa trzecie (tranzytowe) Nietykalność osobista Immunitet jurysdykcyjny a. Uwagi ogólne 433; b. Immunitet od jurysdykcji karnej 435; c. Immunitet od jurysdykcji cywilnej 437; d. Immunitet od jurysdykcji administracyjnej Składanie zeznań w charakterze świadka, występowanie w charakterze biegłego lub tłumacza, przedstawianie korespondencji i dokumentów oraz doręczanie pism sądowych Swoboda komunikowania się, kurier i poczta konsularna, kontaktowanie się z władzami i obywatelami państwa przyjmującego, własnymi władzami i obywatelami, obowiązek powiadamiania o zatrzymaniu i aresztowaniu, zgonach, rozbiciach statków oraz kwestia języka urzędowego korespondencji Zwolnienie od opłat i podatków członków urzędu konsularnego Zwolnienie od opłat celnych i rewizji celnej Zwolnienie od świadczeń osobistych i rzeczowych, od rejestracji cudzoziemców, od zezwoleń na pracę, od ubezpieczeń społecznych oraz obciążeń wojskowych Przywileje i immunitety dotyczące pomieszczeń konsularnych a. Pojęcie urzędu konsularnego i pomieszczeń konsularnych 449; b. Kwestia nietykalności pomieszczeń konsularnych 450; c. Kwestia rekwizycji, wywłaszczania

7 Spis treści 11 i rewizji 453; d. Archiwa konsularne i korespondencja urzędowa 454; e. Status rezydencji kierownika urzędu konsularnego i pozostałych członków urzędu konsularnego Kwestia udzielania azylu w pomieszczeniach konsularnych Zwolnienia urzędu konsularnego od podatków, opłat celnych i rewizji celnej oraz ułatwienia przy nabywaniu pomieszczeń urzędu konsularnego Prawo urzędu konsularnego do używania flagi i godła państwowego Sytuacja członków urzędu konsularnego, ochrona pomieszczeń i archiwów konsularnych oraz interesów państwa wysyłającego w okolicznościach wyjątkowych, a szczególnie zerwania stosunków konsularnych i konfliktu zbrojnego Przywileje i immunitety honorowych urzędników konsularnych i członków ich rodzin oraz personelu honorowego urzędu konsularnego WYBRANA LITERATURA