Wrocław 2007-09 SYSTEMY OPERACYJNE WPROWADZENIE Paweł Skrobanek C-3, pok. 321 e-mail: pawel.skrobanek@pwr.wroc.pl pawel.skrobanek.staff.iiar.pwr.wroc.pl 1 PLAN: 1. Komputer (przypomnienie) 2. System operacyjny 4. Przykłady maszyna wirtualna, zabezpieczenie partycji systemowej 2 1. Komputer model warstwowy 7. Aplikacje 6. Języki wyŝszego poziomu 5. Asembler(y) 4. System(y) operacyjny 3. Język wewnętrzny 2. [Mikroprogram] 1. Układy elektroniczne 3 1
1. Komputer uruchamianie 1. Automatycznie zostaje uruchomiony BIOS (Basic Input Output System) -podstawowy system obsługi wejść i wyjść (nie traci swej wartości po wyłączeniu komputera -pamięć typu flash EPROM). 2. Zostaje odczytana i sprawdzona konfiguracja komputera -(dla XT były to przełącznikinapłycie głównej) parametry są pobierane z pamięci podtrzymywanej zasilaniem bateryjnym, a ustalane w programie SETUP (uruchamianym typowo klawiszem DEL /F2 po uruchomieniu komputera). 4 1. Komputer uruchamianie 3. Zostaje uruchomiona procedura POST (Power On Self Test) -procedura testująca wszystkie podzespoły komputera (np. monitor, klawiaturę, pamięć - są wyświetlane cyfry na ekranie oraz tabelka). 4. BIOS uruchamia procedurę ładującą system -szukany jest pierwszy sektor (ang. boot sector). 5. Poszukiwane są zbiory systemowe. 5 1. Komputer pytanie CO typowo oznaczają trzy sygnały (PC-SPEAKER a) przy uruchamianiu komputera i co moŝe być tego przyczyną? 6 2
2. SYSTEM OPERACYJNY SYSTEM OPERACYJNY: - zestaw danych i programów umoŝliwiających operowanie komputerem, - dystrybutor zasobów (procesor, pamięć, urządzenia we/wy, itp.), oczekujemy: wydajny, tani, bezpieczny, łatwy w obsłudze, bezawaryjny, - element maszyny wirtualnej SYSTEM SPRZĘT + mikrokod OPERACYJNY 7 2. SYSTEM OPERACYJNY JĄDRO (ang. kernel) zasadnicza część systemu operacyjnego odpowiedzialna za wszystkie jego zadania, POWŁOKA (ang. shell) część systemu operacyjnego stykająca się z uŝytkownikiem i/lub aplikacjami ( zewnętrzna część), np. w systemie LINUX: bash, sh Im mniej wykwalifikowany uŝytkownik tym bardziej rozbudowany system operacyjny 8 2. SYSTEM OPERACYJNY - pytanie 1. Czym róŝni się instalacja SO od skopiowania? 2. Jak zainstalować na jednym komputerze: LINUX, WINDOWS XP, WINDOWS 2003 Server, Novell Netware? 9 3
Interpreter poleceń przetwarza instrukcje uŝytkownika pobiera i wykonuje) jeden z głównych elementów SO, polecenia dotyczą m.in..: zarządzania procesami, obsługi we/wy, dostępu do plików, ochrony zasobów, zarządzania pamięcią, pracy sieciowej. 10 PROGRAM przechowywany (zazwyczaj na dysku) zbiór wykonywalny (zazwyczaj zestaw danych i sekwencja instrukcji) PROCES jest to program (lub jego część) wykonywany w danym systemie operacyjnym 11 WĄTEK część procesu (wszystkie wątki tego samego procesu korzystają z tych samych zasobów systemowych), umoŝliwiają wykonanie wielu zadań jednocześnie (wielowątkowość moŝe być wspierana sprzętowo). WIELOZADANIOWOŚĆ cecha SO moŝliwość wykonywania więcej niŝ jednego procesu jednocześnie (np. nie umiał tego DOS) 12 4
APLIKACJA rodzaj oprogramowania, które ma bezpośredni kontakt z uŝytkownikiem (program umoŝliwiający wykonywanie konkretnej pracy), OPROGRAMOWANIE SYSTEMOWE przeznaczone do kontroli nad / uzupełnienia systemu operacyjnego 13 BOOTLOADER rodzaj oprogramowania, który uruchamia system operacyjne, dodatkowo: moŝe mieć menedŝera do wyboru systemu operacyjnego, przykłady: NTLDR, LILO, GRUB, BootMagic. 14 STEROWNIKI rodzaj programu (lub jego części) pośredniczący pomiędzy SO i urządzeniem, np. UNIX ach sterowniki znajdują się w jądrze SO, (w systemie LINUX, sterowniki są zapisane w plikach, w katalogu /dev) UWAGA: przez ten termin moŝe być określane równieŝ układ (hardware owy) 15 5
SŁOWNIK (oprac. Mirosław Chowański) http://sluchacze.prv.pl/mir/ (kategoria inne, slownik.pdf) KSIĄśKA A.Silberschatz i inni Podstawy systemów operacyjnych, WNT, Warszawa 2006 16 4. Przykłady (na sprzęcie wykładowcy ) MASZYNA WIRTUALNA - instalacja Novell Netware 5.0, - instalacja systemu Linux KOPIA PARTYCJI SYSTEMOWEJ 17 6