Warszawa, dnia 27 lipca 2017 MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Znak sprawy: RR.pz.058.10.2017 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej W odpowiedzi na przesłaną w dniu 12 lipca 2017 r. interpelację nr 13948 w sprawie wypłaty odszkodowań za skutki ASF oraz mechanizmów pomocowych przygotowanych w celu ograniczenia negatywnych skutków ekonomicznych związanych z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń dla producentów trzody chlewnej, uprzejmie informuję, co następuje. Odnosząc się do pytań dotyczących wypłaty pomocy dla producentów świń, wyjaśniam, że Agencja Rynku Rolnego realizuje działania mające na celu udzielenie pomocy finansowej producentom świń, którzy ponieśli straty w związku z wystąpieniem ognisk afrykańskiego pomoru świń (ASF), wynikające m.in. ze spadku cen i problemów ze zbytem zwierząt. Pomoc przyznawana jest w ramach: 1. nadzwyczajnej pomocy dostosowawczej dla producentów mleka i rolników w innych sektorach hodowlanych przewidzianej w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2016/1613 z dnia 8 września 2016 r., (tzw. pakiet Hogana ), na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie realizacji przez Agencję Rynku Rolnego zadań związanych z ustanowieniem nadzwyczajnej pomocy dostosowawczej dla producentów mleka i rolników w innych sektorach hodowlanych (Dz. U. z 2017 r., poz. 499, z późn. zm.); 2. nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny w Polsce w odniesieniu do niektórych loch i innych świń poddanych ubojowi w okresie od dnia 1 sierpnia do dnia 30 listopada 2016 r., przewidzianych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2017/647 z dnia 5 kwietnia 2017 r., na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 2017 r. w sprawie realizacji przez Agencję Rynku Rolnego zadań
związanych z ustanowieniem nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny w Polsce (Dz. U. z 2017 r., poz. 1166). Wsparcie kierowane jest do producentów świń prowadzących gospodarstwa położone na obszarach objętych weterynaryjnymi środkami ochronnymi, wprowadzonymi w celu zapobiegania rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń (ASF), określonych w ww. przepisach prawnych i którzy utrzymywali świnie zgłoszone do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, w siedzibie stada, której nadano numer na podstawie ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Ad.1. W ramach działań objętych pakietem Hogana, na który zostało przeznaczone 98 mln zł, przewidziane zostały dwie formy wsparcia dla producentów trzody chlewnej z obszarów objętych ASF. Pierwszy rodzaj pomocy dotyczy wyrównania do cen rynkowych stawek, które uzyskiwali producenci trzody chlewnej w strefie objętej restrykcjami wprowadzonymi w związku z afrykańskim pomorem świń. ARR wypłaca różnicę między średnią ceną zakupu netto masy poubojowej ciepłej tuszy świni notowaną w regionie, a ceną otrzymaną przez producenta świń. W ramach drugiej formy pomocy producenci trzody z terenów objętych ASF, którzy podjęli decyzję o zmianie profilu produkcji z hodowli trzody chlewnej na rzecz bydła mięsnego, mogli ubiegać się o refundacje kosztów zakupu jałówek i buhaja. Ostatni nabór wniosków o udzielenie pomocy z tytułu wyrównania ceny sprzedaży świń z przeznaczeniem do uboju, w odniesieniu do świń sprzedanych od dnia 1 maja 2017 r. do dnia 30 czerwca 2017 r., został zakończony w dniu 21 lipca 2017 r. W przypadku pomocy w formie refundacji kosztów zakupu bydła hodowlanego mięsnego, wnioski o płatność należało złożyć w terminie do 14 lipca 2017 r. Wg. stanu na dzień 21.07.2017 r. do OT ARR wpłynęło: 2 259 wniosków o udzielenie pomocy z tytułu wyrównania ceny sprzedaży świń z przeznaczeniem do uboju. OT ARR wydały 2001 decyzji o przyznaniu pomocy na kwotę 17 240 022 PLN. 10 wniosków o płatność refundacji do zakupu jałówek lub buhaja. ARR wydała 5 decyzji o przyznanie pomocy w formie refundacji kosztów zakupu bydła hodowlanego mięsnego na kwotę 63 000 PLN. Ponadto uprzejmie informuję, że Agencja Rynku Rolnego odpowiedzialna za realizację powyższych działań zobowiązana jest do prawidłowego wydatkowania przeznaczonych na ten cel środków finansowych, m.in. w oparciu o weryfikację formalno-prawną i merytoryczną złożonych dokumentów, uzupełnioną o kontrole, a ponadto w przypadku wykrycia, iż cała kwota pomocy lub jej część została nienależnie lub nadmiernie wypłacona, do podjęcia działań administracyjnych zmierzających do odzyskania wypłaconej pomocy.
Każdy wniosek, który wpłynie do ARR rozpatrywany jest indywidualnie, bez zbędnej zwłoki, a płatności dokonywane są w terminie do 21 dni od daty wydania decyzji o przyznaniu pomocy. W przypadku przyznawania pomocy z tytułu wyrównania ceny sprzedaży świń z przeznaczeniem do uboju, każda sztuka zwierząt, o dopłatę do której wnioskuje producent, weryfikowana jest w oparciu o dane z systemu IRZ, których administratorem jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W ramach powyższego mechanizmu ARR zobowiązana jest do potwierdzenia sprzedaży każdej sztuki świni, którą obejmuje złożony wniosek, z uwzględnieniem jej przemieszczania, jak również jej uboju na podstawie danych przekazywanych przez rzeźnie. Ponadto w przypadku, gdy producent świń ubiega się o pomoc w odniesieniu do świń sprzedanych w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 czerwca 2017 r., ARR dokonuje weryfikacji w systemie IRZ sprzedaży świń z przeznaczeniem do uboju oraz ich uboju w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 30 czerwca 2016 r. Liczba świń objętych pojedynczymi wnioskami jest bardzo zróżnicowana i obejmuje od kilku do kilku tys. sztuk (OT ARR Lublin i Białystok). Dodatkowo w ramach mechanizmu, OT ARR zobowiązane są do przeprowadzania kontroli administracyjnych oraz kontroli na miejscu u producenta świń, zarówno przed jak i po przyznaniu pomocy, mających na celu potwierdzenie spełnienia warunków niezbędnych do udzielenia pomocy oraz w zakresie wywiązania się producenta z zobowiązania. Kontrole administracyjne przeprowadzane są w odniesieniu do 100% wniosków o udzielenie pomocy. Kontrolą na miejscu, przed przyznaniem pomocy należy objąć co najmniej 2% wniosków o udzielenie pomocy złożonych w danym OT, spełniających wymagania formalno-prawne i merytoryczne dotyczące spełniania warunków niezbędnych do udzielenia pomocy, natomiast po przyznaniu pomocy kontrolą na miejscu należy objąć co najmniej 3% wszystkich wniosków o udzielenie pomocy w ramach mechanizmu, w odniesieniu do których pomoc została przyznana. Podobnym stopniem złożoności charakteryzuje się obsługa mechanizmu pomocowego w formie refundacji kosztów zakupu bydła hodowlanego mięsnego, obejmująca zarówno weryfikację danych w systemie IRZ, jak i przeprowadzanie kontroli administracyjnych oraz na miejscu. Ponadto ww. mechanizm podzielony jest na dwa etapy: pierwszy związany z obsługą wniosków o udzielenie pomocy producentom oraz drugi zainicjowany złożeniem wniosków o płatność, skutkujący rozliczeniem i wypłatą pomocy. Mając na uwadze złożoność procesu oraz czas potrzebny na uzyskanie i potwierdzenie niezbędnych informacji, a także, w szczególnych przypadkach konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ARR może wydłużyć termin rozpatrzenia sprawy. W trakcie realizacji mechanizmu, a zwłaszcza w pierwszym jej
okresie, Agencja informowała producentów o wydłużeniu czasu potrzebnego na przeprowadzenie postępowania. Należy jednak zaznaczyć, że zawiadomienia te wystawiane były nielicznie. Z obowiązujących przepisów prawa nie wynika jednoznacznie obowiązek zawiadomienia strony o kwalifikacji sprawy. ARR uznała jednak za wskazane udzielenie takiej informacji wnioskodawcy. W zawiadomieniach określany jest maksymalny termin na załatwienie sprawy, co nie oznacza, że decyzja w danej sprawie, nie może być wydana w terminie wcześniejszym. Wydłużenie prowadzonego przez ARR postępowania wyjaśniającego wynikało niejednokrotnie z braku dokonywania przez producentów świń, pośredników oraz rzeźnie bieżącej aktualizacji danych w systemie IRZ. Należy zaznaczyć, że Agencja Rynku Rolnego dokłada wszelkiej staranności, by producenci świń z terenów objętych restrykcjami wynikających z ASF otrzymywali wsparcie w jak najszybszym terminie. Decyzje o przyznaniu pomocy wydawane są w przeciągu od 3 dni, w przypadku kompletnej i prawidłowej dokumentacji, do ponad 60 dni w przypadku konieczności wezwania producenta do uzupełnienia danych i wyjaśniania niezgodności występujących w złożonych wnioskach. Płatność dokonywana jest nie później niż w ciągu 21 dni od daty wydania decyzji o przyznaniu pomocy. Ponadto wszelkie odroczenia terminu rozpatrzenia sprawy, mają na celu doprowadzenie do niezwłocznego, ale przede wszystkim pozytywnego dla producentów rozstrzygnięcia sprawy. Ad. 2. Biorąc pod uwagę trudną sytuację producentów trzody chlewnej z obszarów objętych weterynaryjnymi środkami ochronnymi wprowadzonymi w związku z wystąpieniem ognisk afrykańskiego pomoru świń (ASF), w czerwcu br. uruchomione zostało dodatkowe działanie w ramach nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny w Polsce w odniesieniu do niektórych loch i innych świń poddanych ubojowi w okresie od dnia 1 sierpnia do dnia 30 listopada 2016 r. Jest to drugie źródło pomocy dla producentów świń, mające na celu złagodzenie skutków ekonomicznych, które dotknęły rolników i może docelowo objąć 50 tys. sztuk świń. Podobnie jak w przypadku udzielania pomocy z tytułu wyrównania ceny sprzedaży świń z przeznaczeniem do uboju, pomoc ta dotyczy wyrównania do cen rynkowych stawek, które uzyskiwali producenci trzody chlewnej w strefie objętej restrykcjami wprowadzonymi w związku z afrykańskim pomorem świń. ARR będzie wypłacać różnicę między średnią ceną zakupu netto masy poubojowej ciepłej tuszy świni notowaną w regionie, a ceną otrzymaną przez producenta świń. Wnioski o udzielenie pomocy w ramach nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny w Polsce, producenci świń mogli składać do OT ARR do dnia 11 lipca 2017 r. Wg stanu na dzień 21.07.2017 r. do OT ARR wpłynęło 205 wniosków dotyczących wsparcia do ok. 32,3 tys. sztuk świń. Wypłata należnej producentowi trzody chlewnej kwoty pomocy
finansowej nastąpi w terminie do 21 dni od daty wydania decyzji o przyznaniu pomocy, jednak nie później niż do 30 września 2017 r. Odnosząc się do pytania o inne mechanizmy pomocowe dla producentów świń, informuję, że z dniem 15 lipca 2017 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 lipca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Programu bioasekuracji mającego na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń na lata 2015-2018 (Dz. U. poz. 1378), zgodnie z którym posiadacze zwierząt utrzymujący świnie na obszarach wskazanych w ww. rozporządzeniu zobowiązani zostali do dostosowania gospodarstw do wymagań dotyczących bioasekuracji określonych w ww. programie. Termin na dostosowanie gospodarstw do ww. wymagań bioasekuracji upływa 14 sierpnia 2017 r. z wyłączeniem obowiązku zabezpieczenia budynków inwentarskich oraz budynków i miejsc wykorzystywanych do przechowywania pasz i ściółki pojedynczym ogrodzeniem o wysokości wynoszącej co najmniej 1,5 m na całej długości, związanym na stałe z podłożem, wykluczającym dostęp wolnożyjących dzików na teren gospodarstwa - który powinien być spełniony do 31 grudnia 2017 r. Posiadacze utrzymujący świnie na wyżej wymienionych obszarach, którzy nie będą mogli dostosować gospodarstw do ww. wymagań do dnia 14 sierpnia 2017 r., mogą składać do powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa oświadczenie, że gospodarstwo nie spełni wymagań określonych w programie bioasekuracji. W takim przypadku: 1) powiatowy lekarz weterynarii, po przeprowadzeniu kontroli w gospodarstwie, wyda decyzję nakazującą zabicie świń utrzymywanych w gospodarstwie lub poddanie ich ubojowi oraz zakazującą wprowadzania do gospodarstwa i utrzymywania w nim zwierząt z gatunków wrażliwych przez okres obowiązywania programu, tj. do 31 grudnia 2018 r.; 2) posiadaczowi świń będzie przysługiwać: - odszkodowanie za zabite lub poddane ubojowi zwierzęta, wypłacane przez powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa, - rekompensata za nieprzerwane nieutrzymywanie świń w gospodarstwie, przyznawana w drodze decyzji kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa. Wniosek o przyznanie rekompensaty należy złożyć do kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa, w terminie do dnia 15 września 2017 r. Do wniosku należy dołączyć kopię ww. decyzji wydanej przez powiatowego lekarza
weterynarii oraz dokumenty potwierdzające jej wykonanie. Natomiast posiadaczowi utrzymującemu świnie na ww. obszarze, który nie dostosuje, do dnia 14 sierpnia 2017 r., gospodarstwa do ww. wymagań dotyczących bioasekuracji i nie złoży w tym terminie do powiatowego lekarza weterynarii oświadczenia, że gospodarstwo nie spełni wymagań określonych w ww. programie bioasekuracji: 1) powiatowy lekarz weterynarii, po przeprowadzeniu kontroli w gospodarstwie, wyda decyzję nakazującą zabicie świń utrzymywanych w gospodarstwie lub poddanie ich ubojowi oraz zakazującą wprowadzania do gospodarstwa i utrzymywania w nim zwierząt z gatunków wrażliwych przez okres obowiązywania programu, tj. do 31 grudnia 2018 r.; 2) będzie przysługiwać jedynie odszkodowanie za zabite lub poddane ubojowi zwierzęta, wypłacane przez powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa; 3) nie będzie przysługiwać ww. rekompensata za nieprzerwane nieutrzymywanie świń w gospodarstwie. Ponadto, na ostatnim etapie uzgodnień z Komisją Europejską jest uruchomienie pomocy z tytułu zaniechania produkcji świń w gospodarstwach niedostosowanych do podwyższonych wymagań bioasekuracji w strefach objętych restrykcjami weterynaryjnymi, o co Polska wnioskowała do Komisarza Hogana w piśmie z dnia 4 listopada 2017 r. Prowadzone są także prace nad projektem rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, który ma na celu stworzenie podstawy prawnej do udzielania w 2017 r. i w 2018 r. pomocy dla producentów świń, którzy utrzymywali świnie w siedzibie stada położonej na obszarze wymienionym w części II lub III załącznika do decyzji wykonawczej Komisji 2014/709/UE lub na obszarze zapowietrzonym, zagrożonym lub innym obszarze podlegającym ograniczeniom w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń. Z pomocy będą mogli korzystać producenci rolni będący mikroprzedsiębiorstwem, małym albo średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika nr 1 do rozporządzenia nr 702/2014, którzy nie otrzymali innej pomocy publicznej do sprzedawanych świń. Projekt rozporządzenia będzie podlegał zgłoszeniu do Komisji Europejskiej na podstawie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Krzysztof Jurgiel Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi