Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych Uniwersytet Warszawski Centrum Nowych Technologii... dla humanistów
Mózg Relatywna wielkość mózgu w stosunku do reszty ciała small birds 1/12 human 1/40 mouse 1/40 dolphin 1/50 cat 1/100 chimpanzee 1/113 dog 1/125 frog 1/172 lion 1/550 elephant 1/560 horse 1/600 shark 1/2496 kochajcie wróbelka, dziewczęta, kochajcie do jasnej cholery! vs. Współczynnik encefalizacji Human 7.4 7.8 Tucuxi dolphin 4.56 Bottlenose dolphin 4.14 Orca 2.57 3.3 Chimpanzee 2.2 2.5 Rhesus monkey 2.1 Elephant 1.13 2.36 Dog 1.2 Squirrel 1.1 Cat 1.00 Horse 0.9 Sheep 0.8 Mouse 0.5 Rat 0.4 Prosta (?) miara
Kto lepszy? 33m & 16 ton 15 cm 3 1350 cm 3 2m & 0.1 ton Diplodok vs. Człowiek
Kto lepszy? 33m & 16 ton 15 cm 3 1350 cm 3 2m & 0.1 ton Diplodok vs. Człowiek
Ewolucja hominidów Współcześnie goryle nawet 750 cm 3 600 cm 3 Bardzo energożerny organ (drogi w utrzymaniu!) 1.5 kg : 20 25% energii! Odżywianie Rozmiar społeczności, komunikacja Styl życia (porusz. się), otwarte tereny Proste narzędzia Size matters (znowu!) ALE
Naczelne i małpy 7 szt. 1200 1700 cm 3 1100 1700 cm 3 6 szt. 3 szt. japonizacja mózgu Quality matters more!!!
Główna różnica: kora mózgowa Pofałdowanie Kora przedczołowa (pre-frontal cortex): pamięć robocza, zarządzanie: planowanie ruchów i działań, rozważanie ich konsekwencji, wpływa hamująco na spontaniczne i często gwałtowne stany emocjonalne, których źródłem jest podwzgórze i układ limbiczny Pla-no-wa-nie 2- vs. 5-ciostopniowe Neocortex (90% kory m.) 2-4 mm
Naczelne i małpy wielkość mózgu - rozmiar stada - uspołecznienie gatunków - zachowania i więzi społeczne - język samiec α Złożoność zachowań społ. & mating Rozmiar stada
Liczba Dunbara wielkość mózgu - rozmiar stada - uspołecznienie gatunków - zachowania i więzi społeczne - język System dziesiętników (10 15) Armia Korpus Dywizja Brygada (gen.b./płk.): 3 6 bat. Batalion (ppłk): 300 800 Kompania: 80 250 Pluton (1 oficer): 15 30 Drużyna (1 podoficer): 3 15 Więzy krwi: żona brata Kazirodztwo sakralne APES: dzieci rodzą się całkowicie bezradne, potrzebna im długa opieka Zróżnicowanie kontaktów
Po co mózg? Gorylica Koko (1971 ) vs. pan Kowalski (1972 ) 97% human DNA zna 1,000 migów rozumie 2,000 słów Gorilla Foundation average ACTIVE vocabulary of an adult English speaker 20,000; PASSIVE 40,000 171,500 Język ang.: 1,022,000 słów (Global Language Monitor) 5,000 słów /10,000 /ang./ Zasób słownictwa
Kuzyni: naczelne Apes rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne
Kuzyni: naczelne Apes 15-20 mln rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne
Kuzyni: naczelne Apes 15-20 mln rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne
Dwie nogi dobrze, cztery nogi źle Małpy człekokształtne: brak ogona większa długością kończyn przednich w porównaniu do tylnych bardzo ruchliwe dłonie i ramiona wydatne wały nadoczodołowe zdolność do (czasowego) przemieszczania się na 2 nogach Uwolnienie rąk Przeciwstawny kciuk (chwytność) & duża kora przedczoł. (planowanie) Narzędzia Planowania i ułatwiania c.d.
Dwie nogi dobrze, cztery nogi źle Małpy człekokształtne: brak ogona większa długością kończyn przednich w porównaniu do tylnych bardzo ruchliwe dłonie i ramiona wydatne wały nadoczodołowe zdolność do (czasowego) przemieszczania się na 2 nogach Uwolnienie rąk Przeciwstawny kciuk (chwytność) & duża kora przedczoł. (planowanie) Narzędzia Planowania i ułatwiania c.d.
Zdolności Dwunożne naczelne
Dwunożność 3.6 mln lat Przedczłowiekowate
Dwunożność 3.6 mln lat Przedczłowiekowate
Narzędzia olduwańskie Gona, Etiopia: 2.6 mln lat Rozkwit: od 2.4 mln lat Melka Kunture, Etiopia 1.7 mln lat Wczesny paleolit: 2.6 1.8 mln lat
Narzędzia olduwańskie Gona, Etiopia: 2.6 mln lat Rozkwit: od 2.4 mln lat 1.75 mln lat Melka Kunture, Etiopia 1.7 mln lat Wczesny paleolit: 2.6 1.8 mln lat
Hominidy Puzzle
Puzzle, c.d.
Hominidy, status 2015 Czas i przestrzeń
Out of Africa Ca.
W Afryce Louis S. B. Leakey 1903 1972 Mary Douglas Nicol 1913 1996 Australopitek Proconsul Omo I Parantropus Laetoli Wąwóz Olduvai /Tanzania/
W Afryce Louis S. B. Leakey 1903 1972 Mary Douglas Nicol 1913 1996 Australopitek Proconsul Omo I Parantropus Laetoli Wąwóz Olduvai /Tanzania/
Homo habilis 1.9 million years ago Paranthropus boisei 1.8 million years ago Homo erectus 1.2 million Homo sapiens 17,000 years W Afryce Wąwóz Olduvai /Tanzania/
Homo habilis 1.9 million years ago Paranthropus boisei 1.8 million years ago Homo erectus 1.2 million Homo sapiens 17,000 years W Afryce Krater Ngorongoro gł. 610 m pow. 260 km 2 2-3 mln lat temu Wąwóz Olduvai /Tanzania/
W Afryce, c.d. 1967 1974 Omo I Omo II + 4 szczęki kość nogi, 200 zębów i in. 2004 Omo I datowanie Ar 195 ±5 ky Omo II archaiczny Kibish /Etiopia/
W Afryce, c.d. 1967 1974 Omo I Omo II + 4 szczęki kość nogi, 200 zębów i in. 2004 Omo I datowanie Ar 195 ±5 ky Omo II archaiczny Kibish /Etiopia/
W Afryce, c.d. Homo sapiens idaltu 160 154 ky Tim D. White 1950 1997 2003 (1450 cm 3 ) Herto Bouri /Etiopia/
W Afryce, c.d. Middle Awash Depresja Afar /Etiopia/
W Afryce, c.d. Ardipithecus kadabba Ardipithecus ramidus Australopithecus afarensis Australopithecus garhi Australopithecus anamensis Homo erectus Homo sapiens idaltu Middle Awash Depresja Afar /Etiopia/
Skamieliny hominidów 1.8 mln lat (poza Afryką) późny miocen 7 5.3 mln lat 160ky 100-90ky pliocen 5.3 2.58 mln lat plejstocen 2.58 0.3 mln lat śr. paleolit: 300 50 ky Jebel Irhoud (Maroko) Qafzeh, Skhul (Izrael) Klasies River Caves (RPA) Dmanisi (Gruzja) Homo erectus 125-75ky Wymarło co najmniej 30 gatunków dwunożnych! Homo sapiens z Etiopii w świat!
Plemię San One broad study of African genetic diversity completed in 2009 found that the San people were among the five populations with the highest measured levels of genetic diversity among the 121 distinct African populations sampled. The San are one of fourteen known extant "ancestral population clusters" from which all known modern humans descend. 80 2009 Największa różnorodność genet.
Ewolucja hominidów 1.5 mln lat Homo ergaster Uzębienie: 9 11 lat Kościec: 15 lat Wzrost: 160 cm (!) Os. dorosły: +190 cm Homo florensis Wzrost: 100 cm (!) Samica 30 lat Hobbit Mózg 380 cm³ 100 12 ka LAS ROWNIKOWY SAWANNA temp! słońce! (futro) 12 ka, WYSPA Chiny 2002 (17l.) wieś 166.3cm miasto 170.2cm Pekin 174.7cm WZROST STRATA OWŁOS. PIGMENT Chłopiec znad Jeziora Turkana
Migracje na planecie Ziemia 200 ky Wzdłuż wybrzeży
Migracje na planecie Ziemia Heliobacter pylori (wrzody żołądka) 200 ky Wzdłuż wybrzeży
Migracje na planecie Ziemia 2014 Multiregional dispersion & isolation Wzdłuż wybrzeży
Trudna droga z Afryki Erytrea Jemen Dżibuti Nil/Synaj Izrael & / albo cieśn. Bab el Mandab Jemen 150 do 1100 osobników 55-60 ka: 17 vs. 18km 60 vs. 137m KLIMAT KLIMAT: lądem i wpław
Ludzkie DNA +3 mld par zasad Mitochondrialne i chromosomalne DNA. Roznorodność genotypu ludzkiego dziś 0.1% Różnica w stosunku do szympansa ok. 4% ZEGAR MOLEKULARNY Znaczna część pusta
Ludzkie DNA +3 mld par zasad Mitochondrialne i chromosomalne DNA. Roznorodność genotypu ludzkiego dziś 0.1% Różnica w stosunku do szympansa ok. 4% ZEGAR MOLEKULARNY Znaczna część pusta
Mitochondrialne DNA NFZ $1000 Papua Nowa Gwinea
(chrom.) Adam & (mitoch.) Ewa? DORIT et al., SCIENCE, 5/26 1995 MALE 270 ka 260 164 (2013) MANN et al., NATURE, 325/31 1987 FEMALE 234 99 ka 200 140 (2014) L0,L1,L5 ś.p. Adam vs. Ewa!
Mutacja w samcu THE male-specific portion of the Y chromosome is especially useful for studies of human origins. Patterns of nucleotide variation that are neutral with respect to fitness should permit estimates of when and where ancestral Y chromosomes existed. However, variation on the human Y chromosome has been observed to be greatly reduced relative to the autosomes and the X chromosome. One explanation is that selection for a favourable mutation on the non-recombining portion of the Y chromosome has resulted in the recent fixation of a single Y haplotype. A 2.6-kiIobase fragment encompassing a polymorphic Alu insertion was sequenced from 16 human and four chimpanzee Y chromosomes. Patterns of nucleotide sequence diversity and divergence provide no evidence for a recent, strong selective sweep on the human Y chromosome. The time back to a common ancestral human Y chromosome is estimated to be 188,000 years, with a 95% confidence interval from 51,000 to 411,000 years. These results are consistent with auto-somal and mitochondrial DNA studies that suggest a longterm human effective population size of 10,000 and a sex ratio of 1. These inferences contradict predictions of the multiregional hypothesis positing a widespread transformation of Homo erectus populations into Homo sapiens. HAMMER, MF, NATURE Volume: 378 Issue: 6555 Pages: 376-378 Published: NOV 23 1995 Ło Matko Boska!
Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!
Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!
Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!
Ewolucja to coś więcej niż teoria Kwestia WIARY?
Ewolucja to coś więcej niż teoria Kwestia WIARY?
Zamiast zakończenia "We know from the study of evolution that, again and again, various branches of animal stock have become over-specialized, and that over-specialization has led to their extinction. Present-day Homo sapiens is in many physical respects still very unspecialized... But in one thing man, as we know him today, is over-specialized. His brain power is very over-specialized compared to the rest of his physical make-up, and it may well be that this over-specialization will lead, just as surely, to his extinction.... if we are to control our future, we must first understand the past better." From L.S.B. Leakey, Adam's Ancestors, fourth edition, final page. ;-)