Ekologiczne aspekty recyklingu statków Maciej Nyka Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego i Ochrony Środowiska Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Gdański
Kwantytatywny zarys problemu
Temporalny zarys problemu*
Lokalizacja a sposób złomowania Recycling 10% Demolition 90% Bhatiari
Uwarunkowania lokalizacji procesu złomowania statków* Regulacyjny race to the bottom Normy środowiskowe Normy prawa pracy Niskie koszty pracy Zapotrzebowanie na surowce Struktura gospodarki Wzrost gospodarczy Właściciel końcowy Mniejsza kontrola administracyjna/społeczna
Beaching jako metoda recyclingu statków 1. Dozwolona przez normy prawa międzynarodowego 2. Generująca istotne zagrożenia środowiskowe i zdrowotne 3. Najpopularniejsza w procesie recyclingu statków
Postępowanie ze statkiem statek jako odpad Piramida preferencji w gospodarowaniu odpadami 1. Zapobieganie powstawania 2. Ponowne użycie 3. Recykling 4. Spalanie (z odzyskiem energii) 5. Unieszkodliwianie na składowiskach Preferencje w postępowaniu z likwidowanym statkiem 1. Ograniczone ramami użytkowania statku 20-30 lat (por. art. 8 ust. 2 KH) 2. Niska możliwość ponownego wykorzystania statku (w całości) częściowo wyposażenie. 3. Najczęściej przeprowadzany 4. Pozostałości, w ograniczonym zakresie (raczej bez odzysku energii) 5. Pozostałości, przeważnie substancje niebezpieczne
Kontekst prawnomiędzynarodowy Konwencja z Bazylei o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (1989) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1257/2013 z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie recyklingu statków oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 i dyrektywę 2009/16/WE Konwencja z Hongkongu o bezpiecznym i ekologicznie racjonalnym recyklingu statków (2009)
Problem z definiowaniem odpadu subiektywizm w definicji odpadu Konwencja z Bazylei art. 2(1) "odpady" są to substancje lub przedmioty, które są usuwane lub których usuwanie zamierza się przeprowadzić albo których usuwanie jest wymagane z mocy przepisów prawa krajowego; Dyrektywa 2008/98/WE w sprawie odpadów art. 3 (1) odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć, lub do których pozbycia został zobowiązany Konwencja z Hongkongu hazardous material każdy materiał lub substancja, która jest odpowiedzialna za stworzenie zagrożenia dla zdrowia człowieka i/lub środowiska
Kontekst prawa krajowego państw Azji kraj Specjalistyczne normy dt. złomowania statków Certyfikaty braku ładunków (Cargo Free Certificate) Indie (region Gujarat) Bangladesz Pakistan tak Nie/tak nie tak nie nie Certyfikat braku gazów (Gas Free Certificate) Wymóg posiadania infrastruktury do odbioru odpadów tak nie nie tak nie nie
Odpady przy złomowaniu statku 90% materiału nadaje się do odzysku (stal) 1% meble 5% urządzenia techniczne 1% metale nieżelazne 0,6% zużyte paliwo i oleje 2,4% reszta 5% masy statku to odpady niebezpieczne (Greenpeace)
Wpływ nieprawidłowego złomowania statków* Wpływ na środowisko naturalne (normy ochrony środowiska) Wpływ na zdrowie człowieka Wpływ na bezpieczeństwo pracy
Obszary wpływu nieprawidłowego złomowania statków na środowisko* Zanieczyszczenia wody Zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczenia gleby
Zanieczyszczenia wody morskiej i pitnej Substancje rozprowadzane przez pływy wody Substancje smarne Ropa naftowa Substancje przewożone w zbiornikach i ładowniach Bakterie Metale ciężkie
Zanieczyszczenia powietrza Metody cięcia kadłubów Tlenek węgla Tlenek żelaza Związki tributylocyny (TBT) (i inne z farb antyporostowych) Metody pozyskiwania metali szlachetnych Tlenek węgla Dioxyny Lotne związki kwasu Chlorowodorowego Spalanie odpadów
Zanieczyszczenia gleby Rozbiórka odbywa się w bezpośrednim kontakcie z glebą, przy wykorzystaniu prostych narzędzi Metale ciężkie Węglowodory poliaromatyczne
Szkody dla innych zasobów środowiska Zasoby ryb Ekosystem morski
(Nie)bezpieczeństwo pracy Powszechność pracy nieletnich Nieprzygotowana siła robocza Brak zabezpieczeń Łatwopalne, wybuchowe i stwarzające zagrożenie chemiczne substancje Demontaż ciężkich elementów bez sprzętu
Wpływ na zdrowie człowieka Lokalizacja Bezpośrednie skażenie żywności, powietrza i gleby Skupiska ubogiej ludności w bezpośredniej bliskości
Podsumowanie Beaching ma niezwykle negatywny wpływ na ekosystem Zagrożeniom środowiskowym towarzyszą zagrożenia zdrowotne Pragmatyzm regulacji znacząco ogranicza efekt środowiskowy Istotne problemy z egzekwowaniem norm Duże różnice pomiędzy państwami w sferze podejścia do problemów ekologicznych podobny efekt Normy tworzone w obszarze europejskiej kultury prawnej nie przystają do realiów najbiedniejszych rejonów Azji Realne efekty środowiskowe osiągnąć można jedynie przez kompleksowe zmiany w obszarze ekonomii, rządów prawa, praw człowieka, edukacji itp. Korzystne jest szerokie zainteresowanie społeczności międzynarodowej problemem (IMO,ILO,UNEP) Inicjatywy samoregulacyjne przedsiębiorstw zajmujących się złomowaniem statków