2015 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Klastry w Polsce: diagnoza, polityka i instrumenty wsparcia Szczecinek, 24 września 2015 r.
Klaster kilka słów teorii
Klaster = współpraca + konkurowanie koncentracja geograficzna i świadomość terytorialnej tożsamości klastra, konkurencja, ale i współpraca, koncentracja wokół dominującej branży, zróżnicowana struktura, trwałość współpracy, wspólne inicjatywy,
komunikacja wewnętrzna aktywność rynkowa marketing kreowanie wiedzy i innowacji ludzkie know how finansowe infrastruktura PROCESY ZASOBY KLASTER POTENCJAŁ WZROSTU WYNIKI przywództwo uwarunkowania regionalne polityka władz otoczenie instytucjonalne rozwój zasobów ludzkich pozycja rynkowa innowacyjność internacjonalizacja
Korzyści z funkcjonowania klastrów Niższe koszty transakcyjne (wyspecjalizowanych zasobów, nieformalnych powiązań i przepływu informacji). Wewnętrzna konkurencja stymuluje innowacyjność i jest siłą napędową rozwoju. Przestrzenna bliskości licznej grupy niezależnych podmiotów, skupienie określonej wiedzy i kwalifikacji; łatwość znalezienia pracowników i partnerów biznesowych (podwykonawców i usługodawców) oraz realizacji wspólnych działań w pewnych obszarach. Dostępne lokalnie, wyspecjalizowane i unikalne zasoby w tym wiedza i kapitał ludzki oraz odpowiednia infrastruktura. Klaster staje się atrakcyjnym rynkiem pracy przyciągającym wykwalifikowanych pracowników i absolwentów (talenty). Niższe koszty pozyskiwania i szkolenia nowych pracowników. Oprócz konkurencji występuje także współpraca, czy też współdziałanie (często niesformalizowane i nieuświadomione), zwłaszcza pomiędzy sektorem przedsiębiorstw, administracją i sektorem badawczo-rozwojowym.
Charakterystyka klastrów w Polsce* *Na podstawie raportu z badania 35 klastrów: Benchmarking klastrów w Polsce edycja 2014, PARP, Warszawa 2014
Podstawowe informacje o badaniu 35 klastrów => najwięcej z woj. wielkopolskiego (6), podkarpackiego (5), mazowieckiego (4) 3 1 6 1 3 31 klastrów z edycji 2012 20 klastrów z edycji 2010 618 członków klastrów (32%) w badaniu opinii o klastrze 1 2 2 3 4 1 5 3 Produkty: 1 Raport ogólny- analiza&diagnoza 35 Raportów indywidualnych Indywidualne konsultacje klastrów 2 dni warsztatów 23 dobre praktyki Rekomendacje dla interesariuszy
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Rok utworzenia 1 6 8 7 Cechy podstawowe 3 3 2003 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Forma prawna 7 10 12 Faza rozwoju 28 6 Podmiot inicjujący 15 7 sektor prywatny sektor publiczny sektor pozarządowy sektor b+r
Struktura klastrów 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 81,3% 74,1% 72% Struktura podmiotów w klastrach 7,3% 7,5% 7% 7,6% 8,7% 9% 9,6% 12% 3,8% przedsiębiorstwa instytucje wsparcia sektor B+R inne podmioty 2014 2012 2010 Struktura przedsiębiorstw w klastrach wg wielkości zatrudnienia
Klastry w Polsce naturalne środowisko proinnowacyjne KONCENTRACJA PODMIOTÓW O WYSOKEIJ KONKURENCYJNOŚCI LEPSZE WARUNKI DO DZIAŁALNOŚCI B+R INTERNACJONALIZACJA 7% PRZYROST ZATRUDNIENIA 1% ZATRUDNIONYCH W GOSPODRACE (96,5 tys. osób) 81,3% CZŁONKÓW TO FIRMY (1,6 TYS.) OK. 1920 PODMIOTÓW (WZROST o 41%) PONAD 120 START-UP I SPIN-OFF/2 LATA 58% FIRM WDROŻYŁO INNOWACJE 80% FIRM WPROWADZIŁO NOWY PRODUKT 51,4% FIRM PROWADZI DZIAŁANIA B+R 26 tys. OSÓB ZATRUDNIONYCH W B+R OK. 55 PROJEKTÓW BADAWCZYCH/2 LATA KONCENTRACJA FIRM AKTYWNYCH EKSPORTOWO OBECNOŚĆ NA PONAD 100 RYNKACH/ ŚREDNIA 27 OK. 170 UMÓW Z PARTNERAMI ZAGRANICZNYMI 7 p.p. PRZYROST AKTYWNOŚCI EKSPORTOWEJ/ 2 LATA
Procesy w klastrach - wnioski 2/3 klastrów tworzy wspólną ofertę rynkową - stosunkowo wysoki poziom aktywności w wymiarze wspólnych szkoleń, warsztatów, konferencji i wizyt studyjnych - intensywne działania w zakresie promocji - rozwój wspólnych systemów identyfikacji - dobrze rozwinięta komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna - w zakresie kreowania wiedzy i innowacji oraz w działalności targowo - wystawienniczej w klastrach występuje znaczne rozwarstwienie - słabe wykorzystanie elektronicznych platform komunikacji W 23 klastrach realizowane są wspólne zamówienia 26 klastrów organizuje wspólne kanały dystrybucji 32 klastry prowadzi działalność targowo-wystawienniczą 14 klastrów prowadzi wspólne prace nad 3-4 nowymi produktami i technologiami a w 25 nad innowacjami marketingowymi i organizacyjnymi
Wyniki klastrów wnioski klastry starsze (powyżej 4 lat) osiągają lepsze wyniki od klastrów młodszych korelacja między masą krytyczną klastra a osiąganymi wynikami prac w klastrze przedsiębiorstwa w klastrze wykazują wyższą innowacyjność w stosunku do średnich wyników w całej populacji przedsiębiorstw klastry powinny dążyć do większego umiędzynarodowienia, aby skutecznie wspierać innowacyjności i konkurencyjność członków
Potencjał wzrostu klastrów wnioski klastry to cenny element budowy kapitału społecznego w Polsce klastry zaczynają odgrywać ważną funkcję łącznika przedsiębiorstw z jednostkami naukowymi silne powiązanie klastrów z potencjałem lokalnym versus zróżnicowana postawa władz lokalnych wobec klastrów nieskuteczność działań sektora instytucji rynku pracy, edukacyjnych, szkoleniowych i doradczych w odniesieniu do potrzeb klastrów trudne przywództwo w klastrze
Inwentaryzacja klastrów* 2015 r. 700 302 210 Liczba analizowanych klastrów Liczba klastrów spełniająca Kryterium 2: specjalizacja klastra 302 301 Liczba klastrów spełniająca Kryterium 3: zróżnicowanie struktury klastra Liczba klastrów spełaniająca Kryterium 1: aktualny dokument formalizujący 276 266 Liczba klastrów spełaniająca Kryterium 4: usługi na rzecz członków klastra Liczba klastrów spełaniająca Kryterium 5: komunikacja w klastrze LICZBA KLASTRÓW SPEŁNIAJĄCYCH WSZYSTKIE KRYTERIA *Badanie PARP w trakcie realizacji 228 226 210 0 50 100 150 200 250 300 350
Polityka klastrowa
Polityka krajowa: Grupa robocza ds. polityki klastrowej (2011-2012) CEL: wypracowanie kierunków i założeń polityki klastrowej do 2020 roku, na podstawie wniosków i rekomendacji wynikających z obecnie realizowanej polityki, z uwzględnieniem doświadczeń i dobrych praktyk zagranicznych oraz zaleceń Komisji Europejskiej. >> wsparcie instytucji kształtujących politykę klastrową<<
klastry o największym potencjale konkurencyjnym i znaczeniu dla gospodarki regionu powiązane i konkurencyjne w skali regionu/ kraju wpisują się w regionalne inteligentne specjalizacje Rozkład klastrów w Polsce Kluczowe Klastry Krajowe Kluczowe klastry regionalne Klastry lokalne/ regionalne mobilizacja oddolnego powstawania i angażowania się aktorów klastrów w procesy wspólnego, strategicznego planowania rozwoju oraz definiowania wspólnych przedsięwzięć klastry o największym potencjale konkurencyjnym i znaczeniu dla polskiej gospodarki powiązane i konkurencyjne w skali międzynarodowej posiadające znaczący potencjał naukowotechnologiczny
Poziom centralny koncentracja na Krajowych Klastrach Kluczowych Krajowe Klastry Kluczowe to kategoria klastrów o istotnym znaczeniu dla gospodarki kraju i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej. Klastry te są wybierane na poziomie krajowym, m.in. w oparciu o kryteria dotyczące: masy krytycznej, potencjału rozwojowego i innowacyjnego, dotychczasowej i planowanej współpracy oraz doświadczenia i potencjału koordynatora. http://www.mg.gov.pl/wspieranie+przedsiebiorczosci/polityki+przedsiebiorczosci+i+innowa cyjnosci/klastry/krajowe+klastry+kluczowe Projekty uzgodnione przez aktorów KKK i wynikające ze strategii rozwoju klastra będą korzystały z dodatkowych punktów w systemie oceny różnych działań pomocowych na poziomie krajowym (tzw. system parasola). W zależności od instrumentu, projekty będą składane przez koordynatorów, konsorcja członków klastra, powołane przez nie spółki celowe lub członków klastra. Dedykowany instrument dla koordynatorów Krajowych Klastrów Kluczowych na działania związane z internacjonalizacją tj. rozwijanie współpracy i ekspansji międzynarodowej klastra. W okresie posiadania statusu KKK, realizacja strategii i planu działania danego klastra będzie przedmiotem działań wspierających - merytoryczne wsparcie KKK w drodze do osiągniecia wyznaczonych sobie celów i zamierzeń.
Bezpośrednie wsparcie publiczne dla klastrów 2014-2020 PO IR Cykliczny wybór Krajowych Klastrów Kluczowych (KKK) Internacjonalizacja KKK instrument dedykowany (II oś, 33,25 mln EUR) Preferencje dla projektów z KKK PO PW Wsparcie MSP z ponadregionalnych powiązań kooperacyjnych (100 mln EUR) PT PO IR wsparcie systemowe Działania informacyjne dla potencjalnych KKK Systemowe działania wspierające KKK System monitoringu klastrów w Polsce
KKK - Kryteria oceny (struktura) I II III IV Obszary oceny (3) Podobszary oceny (6) Kryteria oceny (12) Wskaźniki (34) Potencjał rozwojowy klastra (osiągnięcia i doświadczenie) Potencjał klastra do realizacji Zarządzanie strategii strategiczne (strategia klastra) Kryteria formalne Kryteria Panelu Ekspertów Kryteria merytoryczne Kryteria dodatkowe 1: Zarządzanie klastrem 2: Potencjał gospodarczy klastra, innowacyjność i konkurencyjność międzynarodowa 3. Współpraca, intensywność kooperacji 4. Internacjonalizacja klastra 5. Znaczenie gospodarcze klastra 6. Strategia rozwoju klastra
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości na rzecz klastrów
Rezultaty działań PARP w zakresie wsparcia klastrów 1/4 Aktywna rola w procesie kształtowania polityki klastrowej w Polsce: PARP Partnerem w Tworzeniu Rozwiązań Systemowych inicjator powołania Grupy roboczej ds. polityki klastrowej (2011-2012) współautor Kierunków i założenia polityki klastrowej w Polsce do 2020 propozycje mechanizmów koordynacji systemu wsparcia rozwoju klastrów opiniowanie dokumentów strategicznych i operacyjnych opracowanie systemu wyboru Krajowych Klastrów Kluczowych aktywna współpraca z partnerami instytucjonalnymi Aktywny udział w kształtowaniu polityki klastrowej w Europie:
Rezultaty działań PARP w zakresie wsparcia klastrów 2/4 PARP Buduje Wiedzę i Świadomość Klastrową PROMOCJA INFORMACJA - UPOWSZECHNIANIE INTERNACJONALIZACJA BADANIA I ANALIZY PUBLIKACJE PORADNIKI RAPORTY KONFERENCJE SEMINARIA PANELE WYSTAWY&KATALOGI B2B KOJARZENIE PARTNERÓW MISJE GOSPODARCZE CYKLICZNY BENCHMARKING EWALUACJE PORTAL INNOWACJI MAPA KLASTRÓW KONFERENCJE WARSZTATY ANALIZY PRZEKROJOWE
Rezultaty działań PARP w zakresie wsparcia klastrów 3/4 Wsparcie bezpośrednie PARP wartość ok. 500 mln zł: 1,64 mln Wsparcie bezpośrednie (łączna wartość: 511,34 mln zł): Pilotaż na wsparcie klastrów 5 projektów 1,8 mln 440 mln Innovation Express Działanie 5.1 POIG 55 projektów 7 projektów 52 mln Działanie 1.4.3 PORPW 17 projektów
Rezultaty działań PARP w zakresie wsparcia klastrów 4/4 Wsparcie pośrednie - wartość: 11,33 mln zł: Program szkoleń promujących clustering 5,76 mln zł Projekt promocji klastrów i klasteringu 134 tys. zł Projekt Klastry i polityka klastrowa 5,18 mln zł Opracowanie systemu KKK i standardów zarządzania klastrem 260 tys. zł
Polecam
2015 Joanna Podgórska joanna_podgorska@parp.gov.pl klastry@parp.gov.pl Dziękuję za uwagę www.parp.gov.pl www.pi.gov.pl