Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku

kkkkkkkkkkkk 1 Instytut Turystyki Sp. z o.o. Jerzy Łaciak Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku Warszawa 2011

kkkkkkkkkkkk 2 Praca przygotowana w ramach PROGRAMU BADAŃ STATYSTYCZNYCH STATYSTYKI PUBLICZNEJ NA ROK 2010. Temat nr 1.30.06(096) Aktywność turystyczna Polaków. Pozycja finansowana przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, Departament Turystyki ISBN 83-88376-21-7 Instytut Turystyki, Sp. z o.o. ul. Grochowska 341, lok. 265, 03-822 Warszawa tel. +48 22 844 63 47, fax +48 22 844 12 63 www.intur.com.pl e-mail: it@intur.com.pl

3 Spis treści Wprowadzenie... 13 I. Charakterystyka badań... 15 1. Założenia metodologiczne... 15 2. Zasady doboru próby... 16 3. Charakterystyka badanej zbiorowości... 17 4. Sposób prezentacji wyników... 19 II. Dynamika uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych... 21 III. Przyczyny nieuczestniczenia w wyjazdach urlopowo-wakacyjnych... 25 IV. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych zmiany i tendencje w latach 2006-2010... 29 1. Poziom uczestnictwa... 29 2. Częstotliwość wyjazdów... 33 3. Cele wyjazdów... 35 4. Formy organizacyjne... 37 5. Rodzaje zakwaterowania... 39 6. Terminy wyjazdów... 41 7. Główne kierunki wyjazdów... 42 8. Osoby towarzyszące podczas podróży... 44 9. Środki transportu... 45 10. Sposoby spędzania czasu... 46 V. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych zmiany i tendencje w latach 2006-2010... 49 1. Poziom uczestnictwa... 49 2. Częstotliwość wyjazdów... 51 3. Cele wyjazdów... 53 4. Formy organizacyjne... 54 5. Rodzaje zakwaterowania... 56 6. Terminy wyjazdów... 58 7. Główne kierunki wyjazdów... 59 8. Osoby towarzyszące podczas podróży... 60

4 9. Środki transportu... 61 10. Sposoby spędzania czasu... 62 VI. Kierunki krajowych wyjazdów według województw... 65 1. Przyjazdy turystów krajowych do poszczególnych województw... 65 2. Kierunki wyjazdów Polaków w okresie wakacji... 68 3. Główne zmiany w porównaniu z latami 2006-2009... 71 VII. Zagraniczne podróże mieszkańców Polski według przekroczeń granicy zmiany i tendencje w latach 2006-2010... 75 1. Kierunki wyjazdów... 75 2. Sezonowość wyjazdów... 78 VIII. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych zmiany i tendencje w latach 2006-2010... 81 1. Poziom uczestnictwa... 81 2. Częstotliwość wyjazdów... 86 3. Cele wyjazdów... 88 4. Formy organizacyjne... 90 5. Rodzaje zakwaterowania... 91 6. Terminy wyjazdów... 93 7. Kierunki wyjazdów według krajów... 95 8. Osoby towarzyszące podczas podróży... 97 9. Środki transportu... 98 IX. Wydatki polskich turystów ponoszone w związku z wyjazdami za granicę... 101 1. Wydatki ponoszone przed podróżą i podczas podróży... 101 2. Przeciętne wydatki na osobę i na dzień pobytu... 101 3. Zróżnicowanie wydatków ze względu na cechy wyjazdów... 102 4. Zróżnicowanie wydatków ze względu na cechy turystów... 103 Podsumowanie... 107 Aneks tabelaryczny... 111

5 Spis tabel w tekście Tab. I Badana populacja według cech demograficznych i społecznych... 18 Tab. II Przyczyny nieuczestniczenia w długookresowych wyjazdach turystycznych w latach 2008-2010 (%)... 26 Tab. III Przyczyny nieuczestniczenia w długookresowych wyjazdach turystycznych w 2010 roku według miejsca zamieszkania (%)... 27 Tab. IV Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według grup społeczno-zawodowych (%)... 30 Tab. V Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według wieku (%)... 33 Tab. VI Częstotliwość wyjazdów i średnia długość pobytu (liczba noclegów) podczas krajowych podróży długookresowych w latach 2006-2010... 34 Tab. VII Średnia liczba wyjazdów długookresowych na osobę w 2010 roku według cech społeczno-demograficznych... 34 Tab. VIII Sposoby spędzania czasu przez Polaków podczas podróży długookresowych w latach 2009 i 2010 (%)... 47 Tab. IX Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych w 2010 roku według grup społeczno-zawodowych (%)... 50 Tab. X Częstotliwość wyjazdów i średnia długość pobytu (liczba noclegów) podczas krajowych podróży krótkookresowych w latach 2006-2010... 51 Tab. XI Średnia liczba wyjazdów krótkookresowych na osobę w 2010 roku według cech społeczno-demograficznych... 52 Tab. XII Sposoby spędzania czasu przez Polaków podczas podróży krótkookresowych w latach 2009 i 2010 (%)... 63 Tab. XIII Natężenie krajowego ruchu turystycznego w latach 2006-2010 według województw i liczby podróży (mln)... 71 Tab. XIV Natężenie krajowego ruchu turystycznego w latach 2006-2010 według województw i liczby podróży długookresowych (mln)... 70 Tab. XV Natężenie krajowego ruchu turystycznego w latach 2006-2010 według województw i liczby podróży krótkookresowych (mln)... 73 Tab. XVI Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 według granic (przekroczenia granicy w tys.)... 76 Tab. XVII Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 według granic (przekroczenia granicy w %)... 76 Tab. XVIII Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 według granic z uwzględnieniem krajów (przekroczenia granicy w tys.)... 77 Tab. XIX Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 Tab. XX według granic z uwzględnieniem krajów (przekroczenia granicy w %)... 78 Przekroczenia granicy i wyjazdy turystyczne mieszkańców Polski w latach 2006-2010 (mln)... 78 Tab. XXI Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 według kwartałów (przekroczenia granicy w mln)... 79 Tab. XXII Zagraniczne wyjazdy polskich obywateli w latach 2006-2010 według kwartałów (przekroczenia granicy w %)... 79 Tab. XXIII Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 w podziale na długookresowe i krótkookresowe (%)... 82 Tab. XXIV Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według wieku (%)... 85

6 Tab. XXV Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według miejscowości zamieszkania (%)... 86 Tab. XXVI Częstotliwość wyjazdów i średnia długość pobytu (liczba noclegów) podczas podróży zagranicznych w latach 2006-2010... 87 Tab. XXVII Średnia liczba wyjazdów zagranicznych na osobę w 2010 roku według cech społeczno-demograficznych... 87 Tab. XXVIII Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w celach typowo turystycznych w latach 2006-2010 według form organizacyjnych (%)... 91 Tab. XXIX Zagraniczne wyjazdy polskich turystów w latach 2008-2010 według odwiedzanych krajów (w mln)... 96 Tab. XXX Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według odwiedzanych krajów (%)... 97 Tab. XXXI Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2009-2010 według wykorzystywanych środków transportu (%)... 99 Tab. XXXII Przeciętne wydatki mieszkańców Polski na podróże zagraniczne w 2010 roku (zł)... 102 Tab. XXXIII Przeciętne wydatki na podróże zagraniczne w 2010 roku według form organizacyjnych (zł)... 102 Tab. XXXIV Przeciętne wydatki na podróże zagraniczne w 2010 roku według celu wyjazdu (zł)... 103 Tab. XXXV Przeciętne wydatki na podróże zagraniczne w 2010 roku według sytuacji materialnej osób wyjeżdżających (zł)... 104

7 Spis rysunków Rys. 1. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w latach 2006-2010 (odsetek populacji w wieku 15 i więcej lat)... 22 Rys. 2. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według sytuacji materialnej (%)... 31 Rys. 3. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według miejscowości zamieszkania (%)... 32 Rys. 4. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według wykształcenia (%)... 32 Rys. 5. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według celów (%)... 36 Rys. 6. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych według głównych celów w latach 2006-2010 (%)... 36 Rys. 7. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według form organizacyjnych (%)... 38 Rys. 8. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych według form organizacyjnych w latach 2006-2010 (%)... 38 Rys. 9. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według rodzajów zakwaterowania (%)... 39 Rys. 10. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w celach typowo turystycznych w 2010 roku według rodzajów zakwaterowania (%)... 40 Rys. 11. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 41 Rys. 12. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 42 Rys. 13. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2009 i 2010 według kierunku wyjazdu (%)... 43 Rys. 14. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według kierunku wyjazdu (%)... 43 Rys. 15. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2009 i 2010 według osób towarzyszących w % (z kim wyjechał?)... 44 Rys. 16. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według środków transportu (%)... 45 Rys. 17. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według głównych środków transportu (%)... 45 Rys. 18. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w latach 2006-2010 według wykształcenia (%)... 51 Rys. 19. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w 2010 roku według celów (%)... 53 Rys. 20. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych według głównych celów w latach 2006-2010 (%)... 54 Rys. 21. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w 2010 roku według form organizacyjnych (%)... 55

8 Rys. 22. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych według form organizacyjnych w latach 2006-2010 (%)... 55 Rys. 23. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w 2010 roku według rodzajów zakwaterowania (%)... 56 Rys. 24. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w celach typowo turystycznych w 2010 roku według rodzajów zakwaterowania (%)... 57 Rys. 25. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 58 Rys. 26. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 59 Rys. 27. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w latach 2009 i 2010 według kierunku wyjazdu (%)... 59 Rys. 28. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według kierunku wyjazdu (%)... 60 Rys. 29. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w latach 2009 i 2010 według osób towarzyszących w % (z kim wyjechał?)... 61 Rys. 30. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w roku 2010 według środków transportu (%)... 62 Rys. 31. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach krótkookresowych w latach 2006-2010 według głównych środków transportu (%)... 62 Rys. 32. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w 2010 roku według województw i liczby podróży (mln)... 65 Rys. 33. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w 2010 roku według województw i liczby podróży długookresowych (mln)... 66 Rys. 34. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w 2010 roku według województw i liczby podróży krótkookresowych (mln)... 67 Rys. 35. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w lipcu i sierpniu 2010 roku według województw i liczby podróży (mln)... 69 Rys. 36. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w lipcu i sierpniu 2010 roku według województw i liczby podróży długookresowych (mln)... 69 Rys. 37. Natężenie krajowego ruchu turystycznego w lipcu i sierpniu 2010 roku według województw i liczby podróży krótkookresowych (mln)... 70 Rys. 38. Polacy w wieku 15 i więcej lat uczestniczący w zagranicznych wyjazdach turystycznych w latach 2006-2010 (mln)... 82 Rys. 39. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2009 i 2010 według grup społeczno-zawodowych (%)... 83 Rys. 40. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według sytuacji materialnej (%)... 84 Rys. 41. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według wykształcenia (%)... 85 Rys. 42. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według głównych celów (%)... 88 Rys. 43. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w 2010 roku według celów (%)... 89 Rys. 44. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w 2010 roku według form organizacyjnych (%)... 90

9 Rys. 45. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2006-2010 według form organizacyjnych (%)... 91 Rys. 46. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w roku 2010 według rodzajów zakwaterowania (%)... 92 Rys. 47. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w celach typowo turystycznych w 2010 roku według rodzajów zakwaterowania (%)... 93 Rys. 48. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 94 Rys. 49. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w celach typowo turystycznych w latach 2009 i 2010 według terminu wyjazdu (%)... 94 Rys. 50. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w 2010 roku według odwiedzanych krajów (%)... 95 Rys. 51. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w latach 2009 i 2010 według osób towarzyszących w % (z kim wyjechał?)... 98 Rys. 52. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych w 2010 roku według środków transportu (%)... 99

10 Aneks tabelaryczny... 111 I. II. III. IV. Uczestnictwo w krajowych i zagranicznych wyjazdach turystycznych według rodzaju wyjazdu i wybranych cech osób badanych (%)...112 Tab. 1. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według płci... 112 Tab. 2. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według wieku... 112 Tab. 3. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według wykształcenia... 113 Tab. 4. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według pracy zawodowej... 113 Tab. 5. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według grupy społeczno-zawodowej... 114 Tab. 6. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według miejsca zamieszkania... 115 Tab. 7. Uczestnictwo w wyjazdach turystycznych według sytuacji materialnej... 115 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych według celów i wybranych cech osób badanych (%)...116 Tab. 8. Cele wyjazdów według płci... 116 Tab. 9. Cele wyjazdów według wieku... 116 Tab. 10. Cele wyjazdów według wykształcenia... 117 Tab. 11. Cele wyjazdów według pracy zawodowej... 117 Tab. 12. Cele wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 118 Tab. 13. Cele wyjazdów według miejsca zamieszkania... 119 Tab. 14. Cele wyjazdów według sytuacji materialnej... 119 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych według form organizacyjnych i wybranych cech osób badanych (%)... 120 Tab. 15. Organizacja wyjazdów według płci... 120 Tab. 16. Organizacja wyjazdów według wieku... 120 Tab. 17. Organizacja wyjazdów według wykształcenia... 121 Tab. 18. Organizacja wyjazdów według pracy zawodowej... 121 Tab. 19. Organizacja wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 121 Tab. 20. Organizacja wyjazdów według miejsca zamieszkania... 122 Tab. 21. Organizacja wyjazdów według sytuacji materialnej... 122 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych według rodzajów zakwaterowania i wybranych cech osób badanych (%)... 123 Tab. 22. Rodzaje zakwaterowania według płci... 123 Tab. 23. Rodzaje zakwaterowania według wieku... 123 Tab. 24. Rodzaje zakwaterowania według wykształcenia... 124 Tab. 25. Rodzaje zakwaterowania według pracy zawodowej... 124 Tab. 26. Rodzaje zakwaterowania według grupy społeczno-zawodowej... 125 Tab. 27. Rodzaje zakwaterowania według miejsca zamieszkania... 126 Tab. 28. Rodzaje zakwaterowania według sytuacji materialnej... 126 V. Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych według terminu wyjazdu i wybranych cech osób badanych (%)... 127 Tab. 29. Terminy wyjazdu według płci... 127 Tab. 30. Terminy wyjazdu według wieku... 127 Tab. 31. Terminy wyjazdu według wykształcenia... 128 Tab. 32. Terminy wyjazdu według pracy zawodowej... 128

11 VI. VII. Tab. 33. Terminy wyjazdu według grupy społeczno-zawodowej... 128 Tab. 34. Terminy wyjazdu według miejsca zamieszkania... 129 Tab. 35. Terminy wyjazdu według sytuacji materialnej... 129 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych według kierunków wyjazdów i wybranych cech osób badanych (%)... 130 Tab. 36. Kierunki wyjazdów według płci... 130 Tab. 37. Kierunki wyjazdów według wieku... 130 Tab. 38. Kierunki wyjazdów według wykształcenia... 131 Tab. 39. Kierunki wyjazdów według pracy zawodowej... 131 Tab. 40. Kierunki wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 131 Tab. 41. Kierunki wyjazdów według miejsca zamieszkania... 132 Tab. 42. Kierunki wyjazdów według sytuacji materialnej... 132 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych według celów i wybranych cech osób badanych (%)... 133 Tab. 43. Cele wyjazdów według płci... 133 Tab. 44. Cele wyjazdów według wieku... 133 Tab. 45. Cele wyjazdów według wykształcenia... 134 Tab. 46. Cele wyjazdów według pracy zawodowej... 134 Tab. 47. Cele wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 135 Tab. 48. Cele wyjazdów według miejsca zamieszkania... 136 Tab. 49. Cele wyjazdów według sytuacji materialnej... 136 VIII. Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych według form organizacyjnych i wybranych cech osób badanych (%)... 137 Tab. 50. Organizacja wyjazdów według płci... 137 Tab. 51. Organizacja wyjazdów według wieku... 137 Tab. 52. Organizacja wyjazdów według wykształcenia... 138 Tab. 53. Organizacja wyjazdów według pracy zawodowej... 138 Tab. 54. Organizacja wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 138 Tab. 55. Organizacja wyjazdów według miejsca zamieszkania... 139 Tab. 56. Organizacja wyjazdów według sytuacji materialnej... 139 IX. Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych według rodzajów zakwaterowania i wybranych cech osób badanych (%)... 140 Tab. 57. Rodzaje zakwaterowania według płci... 140 Tab. 58. Rodzaje zakwaterowania według wieku... 140 Tab. 59. Rodzaje zakwaterowania według wykształcenia... 141 Tab. 60. Rodzaje zakwaterowania według pracy zawodowej... 141 Tab. 61. Rodzaje zakwaterowania według grupy społeczno-zawodowej... 142 Tab. 62. Rodzaje zakwaterowania według miejsca zamieszkania... 143 Tab. 63. Rodzaje zakwaterowania według sytuacji materialnej... 143 X. Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych według terminu wyjazdu i wybranych cech osób badanych (%)... 144 Tab. 64. Terminy wyjazdu według płci... 144 Tab. 65. Terminy wyjazdu według wieku... 144 Tab. 66. Terminy wyjazdu według wykształcenia... 145 Tab. 67. Terminy wyjazdu według pracy zawodowej... 145 Tab. 68. Terminy wyjazdu według grupy społeczno-zawodowej... 145 Tab. 69. Terminy wyjazdu według miejsca zamieszkania... 146

12 XI. XII. Tab. 70. Terminy wyjazdu według sytuacji materialnej... 146 Uczestnictwo w krajowych wyjazdach krótkookresowych według kierunków wyjazdów i wybranych cech osób badanych (%)... 147 Tab. 71. Kierunki wyjazdów według płci... 147 Tab. 72. Kierunki wyjazdów według wieku... 147 Tab. 73. Kierunki wyjazdów według wykształcenia... 148 Tab. 74. Kierunki wyjazdów według pracy zawodowej... 148 Tab. 75. Kierunki wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 148 Tab. 76. Kierunki wyjazdów według miejsca zamieszkania... 149 Tab. 77. Kierunki wyjazdów według sytuacji materialnej... 149 Uczestnictwo w zagranicznych wyjazdach turystycznych według celów i wybranych cech osób badanych (%)... 150 Tab. 78. Cele wyjazdów według płci... 150 Tab. 79. Cele wyjazdów według wieku... 150 Tab. 80. Cele wyjazdów według wykształcenia... 151 Tab. 81. Cele wyjazdów według pracy zawodowej... 151 Tab. 82. Cele wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 152 Tab. 83. Cele wyjazdów według miejsca zamieszkania... 153 Tab. 84. Cele wyjazdów według sytuacji materialnej... 153 XIII. Uczestnictwo w zagranicznych wyjazdach turystycznych według form organizacyjnych i wybranych cech osób badanych (%)... 154 Tab. 85. Organizacja wyjazdów według płci... 154 Tab. 86. Organizacja wyjazdów według sytuacji materialnej... 154 Tab. 87. Organizacja wyjazdów według wykształcenia... 155 Tab. 88. Organizacja wyjazdów według pracy zawodowej... 155 Tab. 89. Organizacja wyjazdów według grupy społeczno-zawodowej... 156 Tab. 90. Organizacja wyjazdów według miejsca zamieszkania... 157 Tab. 91. Organizacja wyjazdów według sytuacji materialnej... 157 XIV. XV. Uczestnictwo w zagranicznych wyjazdach turystycznych według rodzajów zakwaterowania i wybranych cech osób badanych (%)... 158 Tab. 92. Rodzaje zakwaterowania według płci... 158 Tab. 93. Rodzaje zakwaterowania według wieku... 158 Tab. 94. Rodzaje zakwaterowania według wykształcenia... 159 Tab. 95. Rodzaje zakwaterowania według pracy zawodowej... 159 Tab. 96. Rodzaje zakwaterowania według grupy społeczno-zawodowej... 160 Tab. 97. Rodzaje zakwaterowania według miejsca zamieszkania... 161 Tab. 98. Rodzaje zakwaterowania według sytuacji materialnej... 161 Uczestnictwo w zagranicznych wyjazdach turystycznych według terminu wyjazdu i wybranych cech osób badanych (%)... 162 Tab. 99. Terminy wyjazdu według płci... 162 Tab. 100. Terminy wyjazdu według wieku... 162 Tab. 101. Terminy wyjazdu według wykształcenia... 163 Tab. 102. Terminy wyjazdu według pracy zawodowej... 163 Tab. 103. Terminy wyjazdu według grupy społeczno-zawodowej... 163 Tab. 104. Terminy wyjazdu według miejsca zamieszkania... 164 Tab. 105. Terminy wyjazdu według sytuacji materialnej... 164

kkkkkkkkkkkk 13 Wprowadzenie Publikacja przedstawia wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych przez Instytut Turystyki w marcu 2011 roku na zlecenie Departamentu Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki. Głównym celem tych badań było określenie uczestnictwa mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych w 2010 roku. Te i poprzednie badania pozwalają na pokazanie dynamiki zjawiska. Badaniami objęto krótko- i długookresowe podróże krajowe i zagraniczne, ich cele, sposoby organizacji wyjazdów, rodzaje wykorzystywanych miejsc noclegowych i środków transportu oraz sezonowość i kierunki wyjazdów. Początki prowadzonych przez Instytut Turystyki badań uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych sięgają lat osiemdziesiątych. W prawie nie zmienionej formie, tzn. przy użyciu takiego samego, nieco tylko rozszerzanego w kolejnych latach kwestionariusza ankiety i na podobnych pod względem wielkości i jakości próbach, takie badania prowadzone są od 1996 roku. Niniejszym przedstawiamy kolejne doroczne opracowanie na temat uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych przygotowane przez Instytut Turystyki. W celu ukazania ewolucji interesującego nas zjawiska, w opracowaniu odwoływano się do wyników badań z lat 2006-2009. Publikacja składa się z części tekstowej i tabelarycznej. Część tekstowa zawiera uwagi metodologiczne oraz analizę wyników w podziale na podróże krajowe długookresowe i krótkie oraz wyjazdy zagraniczne. Dokumentacją przeprowadzonej analizy jest zamieszczony na końcu aneks tabelaryczny. Zawiera on rozkłady odpowiedzi na najważniejsze pytania ankiety w korelacji z cechami społeczno-demograficznymi osób badanych. Obejmuje uczestnictwo w poszczególnych rodzajach wyjazdów oraz w odniesieniu do obu rodzajów wyjazdów krajowych według kierunków wyjazdów. Odpowiednie rozdziały części tekstowej opracowania odnoszą się do wyodrębnionych rozdziałów aneksu tabelarycznego.

kkkkkkkkkkkk 14 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku

kkkkkkkkkkkk Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 15 I. Charakterystyka badań 1. Założenia metodologiczne Na zlecenie Departamentu Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki, od 10 do 31 marca 2011 roku Instytut Turystyki przeprowadził badania uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych w roku 2010. Badania zrealizowano na reprezentatywnej próbie mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat o założonej wielkości 7 000 osób. Była to próba adresowo-losowa uwzględniająca adresy rezerwowe. Bezpośrednim wykonawcą badań terenowych był TNS OBOP. Przeprowadzono 4 343 ankiet stopień realizacji próby wyniósł 62,0%. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru wynosi 1,6%, przy wiarygodności 0,95, co oznacza, że przy tej wielkości próby prawdopodobieństwo wystąpienia większego błędu, niż to określono, wynosi 5%. Badania ankietowe dotyczyły uczestnictwa Polaków w podróżach (wyjazdach) turystycznych to znaczy obejmujących co najmniej jeden nocleg poza miejscem zamieszkania zarówno w celach wypoczynkowych, rekreacyjnych i poznawczych, jak zawodowych (delegacja, załatwianie interesów), religijnych, rodzinnych i leczniczych (pobyt w sanatorium). Za wyjazd krajowy uznano zatem każde dobrowolne opuszczenie miejscowości stałego zamieszkania, któremu towarzyszył co najmniej jeden nocleg poza tą miejscowością, a przy wyjazdach zagranicznych co najmniej jeden nocleg w innym kraju. W badaniach nie uwzględniono wyjazdów zagranicznych, których celem było podjęcie dorywczej lub sezonowej pracy opłacanej w innym kraju. Powrót z objętych badaniami podróży musiał nastąpić między 1 stycznia, a 31 grudnia 2010 roku.

16 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku Podobnie jak w poprzednich latach, w badaniach uwzględniono zalecenia zawarte w dyrektywie metodologicznej Unii Europejskiej. Badaniami objęto podróże krajowe i zagraniczne. Wyróżniono wyjazdy krótkookresowe (2-4 dniowe), połączone co najmniej z jednym noclegiem poza miejscowością zamieszkania, ale nie więcej niż trzema, oraz długookresowe, trwające co najmniej 5 dni, a więc połączone przynajmniej z czterema noclegami poza domem. Główną kategorią zastosowaną w opracowaniu jest kategoria uczestnictwa w wyjazdach (podróżach) turystycznych. Jeśli mówi się o uczestnictwie określonej populacji w wyjazdach turystycznych w danym roku, oznacza to udział osób należących do tej populacji co najmniej w jednym takim wyjeździe w tymże roku. Jeśli mówi się o uczestnictwie w danym rodzaju wyjazdów, analogicznie oznacza to wzięcie udziału co najmniej w jednym tego rodzaju wyjeździe. Ponieważ jedna osoba może uczestniczyć w różnego rodzaju wyjazdach (krajowym wyjeździe krótkookresowym, krajowym długookresowym, zagranicznym krótkookresowym, zagranicznym długookresowym), odsetki odnoszące się do poziomu uczestnictwa danej populacji w różnych rodzajach wyjazdów nie sumują się do stu. Kategoria uczestnictwa w wyjazdach turystycznych przynosi więc odpowiedź na pytanie, czy dana osoba w ogóle wyjeżdżała, czy też nie. Aby określić poziom aktywności turystycznej osób wyjeżdżających, zastosowano kategorię częstotliwości wyjazdów. W odniesieniu do danej populacji jest to średnia liczba wyjazdów na osobę w określonym czasie, np. w ciągu roku, wśród uczestników wyjazdów. 2. Zasady doboru próby Badaniami objęto mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Jako metodę badawczą zastosowano sondaż w miejscu zamieszkania respondentów, przy użyciu kwestionariusza ankiety. Badania przeprowadzono na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie Ośrodka Badania Opinii Publicznej. Doboru próby dokonano przez losowanie warstwowo-proporcjonalne ze zbioru adresów GUS. Podstawą było 98 warstw, które utworzono na bazie 49 byłych województw w taki sposób, że każde województwo było reprezentowane przez dwie warstwy: miejską i wiejską. Warstwy utworzono według poprzednich województw, w celu zapewnienia bardziej równomiernego rozkładu terytorialnego wylosowanej próby, niż gdyby uwzględnić obecny podział administracyjny. Liczba wylosowanych mieszkań z danej warstwy była proporcjonalna do liczby mieszkań w warstwie. Ze względu na różnice w strukturze zaludnienia gmin miejskich i wiejskich, zastosowano odmienne metody losowania w obu rodzajach warstw. W pierwszym etapie ze wszystkich warstw wylosowano odpowiednią liczbę gmin. Następnie w gminach wiejskich wybrano losowo jeden rejon spisowy, a w nim jeden obwód spisowy oraz pięć mieszkań w tym obwodzie. W gminach miejskich wybrano losowo pięć rejonów spisowych, a potem w każdym z nich jeden obwód spisowy oraz jedno mieszkanie

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 17 w tym obwodzie. Po dokonaniu losowania z 98 warstw, uzyskaną próbę adresową odniesiono do aktualnych danych statystycznych dotyczących struktury ludności w obecnych województwach. 3. Charakterystyka badanej zbiorowości Płeć, wiek, wielkość miejscowości i województwo zamieszkania to zmienne kontrolowane podczas doboru próby. Mężczyźni stanowili 47,7% respondentów; 6,4% próby to młodzież w wieku 15-19 lat, 38,0% osoby w wieku od 20 do 39 lat, 32,8% respondenci w wieku 40-59 lat, a 22,8% starsi, w wieku od 60 lat. Na wsi mieszkało 38,1% respondentów, 29,5% zaś w dużych miastach (ponad 100 tys. mieszkańców), w tym 12,0% w miastach liczących powyżej 500 tys. mieszkańców. Rozmieszczenie miejsc zamieszkania respondentów, zgodnie z konstrukcją próby, odpowiada gęstości zaludnienia w poszczególnych województwach. Najwięcej respondentów pochodziło z województw: śląskiego (15,6%), mazowieckiego (10,5%), łódzkiego (10,2%), małopolskiego (9,8%) i wielkopolskiego (6,8%). Najmniej z opolskiego (2,8%), lubuskiego (2,9%), warmińsko-mazurskiego (3,2%), podlaskiego (3,4%) i zachodniopomorskiego (3,5%). Osoby z wyższym wykształceniem stanowiły 14,4% respondentów; ze średnim i pomaturalnym 37,8%; wykształcenie zawodowe miało 25,4%. Zawodowo pracowało 46,2% badanych. Robotnicy stanowili w próbie 17,1%, pracownicy administracyjno-biurowi 7,5%, pracownicy usług i sprzedawcy 6,6%, osoby wykonujące wolne zawody i specjaliści z wyższym wykształceniem 6,0%, rolnicy 4,3%, prywatni przedsiębiorcy 4,1%. Kolejne grupy to wyżsi urzędnicy i kierownicy zakładów 1,5% oraz zawodowi żołnierze, policjanci i strażacy 0,8%. Emeryci i renciści stanowili 26,9% wszystkich respondentów, uczniowie i studenci 11,3%, bezrobotni 10,0%, gospodynie domowe 3,6%. Znacznie więcej niż połowa badanych (61,0%) uznało swoją sytuację materialną za średnią, 18,3% za dobrą (w tym 1,5% za bardzo dobrą) i 20,7% za nie najlepszą (w tym 3,9% za bardzo złą). Spośród 4 343 badanych, 1 145 uczestniczyło w krajowych podróżach długookresowych, 964 w krajowych podróżach krótkookresowych, 620 w zagranicznych wyjazdach turystycznych.

18 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku Tab. I Badana populacja według cech demograficznych i społecznych Płeć Wiek Wykształcenie Miejsce zamieszkania Aktywność zawodowa Grupa społeczno-zawodowa Dzieci w wieku poniżej 15 lat w gospodarstwie domowym Ocena własnej (swojej rodziny) sytuacji materialnej Województwo, w którym respondent mieszka Mężczyzna Kobieta 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 i więcej lat Podstawowe, gimnazjum Zasadnicze zawodowe Średnie, pomaturalne Wyższe Brak danych Wieś Miasto do 20 tys. mieszkańców Miasto od 21 do 100 tys. mieszkańców Miasto od 101 do 500 tys. mieszkańców Miasto liczące powyżej 500 tys. mieszkańców Tak Nie Brak danych Wyżsi urzędnicy i kierownicy zakładów Wolne zawody, specjaliści z wyższym wykształceniem Prywatni przedsiębiorcy Rolnicy Robotnicy niewykwalifikowani Robotnicy wykwalifikowani Pracownicy administracyjno-biurowi Pracownicy usług i sprzedawcy Wojsko, policja, straż pożarna Gospodynie domowe Emeryci Renciści Uczniowie i studenci Bezrobotni Brak danych 1. Tak 2. Nie Powodzi mi się bardzo dobrze Powodzi mi się raczej dobrze Powodzi mi się znośnie, średnio Powodzi mi się raczej źle Powodzi mi się bardzo źle, jestem w ciężkiej sytuacji materialnej Brak danych Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie N = 4 343 % 47,7 52,3 6,4 20,3 17,7 14,9 17,9 22,8 21,3 25,4 37,8 14,4 1,1 38,1 12,9 19,5 17,5 12,0 46,2 52,3 1,5 1,5 6,0 4,1 4,3 2,0 15,1 7,5 6,6 0,8 3,6 20,6 6,3 11,3 10,0 0,3 28,8 71,2 1,5 16,8 61,0 16,6 3,9 0,2 6,0 3,6 6,0 2,9 10,2 9,8 10,5 2,8 5,3 3,4 6,0 15,6 4,4 3,2 6,8 3,5

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 19 4. Sposób prezentacji wyników W opracowaniu przedstawiono na wstępie dynamikę uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych w latach 2006-2010. Następnie scharakteryzowano uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych i krótkookresowych oraz w wyjazdach zagranicznych w 2010 roku, porównując je z uczestnictwem w roku 2009, a pod niektórymi względami również w latach wcześniejszych. Uwzględnione zostały podstawowe cechy wyjazdów: cele, formy organizacyjne, rodzaje zakwaterowania, a także terminy, wykorzystywane środki transportu i osoby towarzyszące. Analiza objęła uczestnictwo w poszczególnych rodzajach wyjazdów kategorii społeczno-demograficznych wyróżnionych ze względu na płeć, wiek, wykształcenie, zatrudnienie, przynależność do grupy społeczno-zawodowej, wielkość miejscowości zamieszkania oraz sytuację materialną. Przedstawione zostały kierunki podróży Polaków: krajowych według województw i zagranicznych według krajów.

20 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku

kkkkkkkkkkkk Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 21 II. Dynamika uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych W 2010 roku uczestnictwo Polaków w podróżach turystycznych spadło o cztery punkty procentowe. W kraju lub za granicę wyjechało 45% mieszkańców Polski. Na znacznie niższy wskaźnik uczestnictwa w wyjazdach turystycznych ogółem złożył się czteropunktowy spadek uczestnictwa w krajowych wyjazdach długookresowych i dwupunktowy w wyjazdach zagranicznych, przy jednopunktowym wzroście uczestnictwa w krajowych wyjazdach krótkookresowych. W krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku uczestniczył najniższy odsetek Polaków z całego okresu 2006-2010. W poprzednich latach odsetek ten utrzymywał się na poziomie 28-30%, a w 2010 roku spadł do 26%. W analizowanym okresie najwyższy wskaźnik uczestnictwa w krajowych podróżach krótkookresowych notujemy w latach 2006 i 2007 23%; w 2008 spadł on do 20%, zaś w 2009 i 2010 wzrastał o jeden punkt procentowy. W latach 2006-2008 uczestnictwo Polaków w wyjazdach zagranicznych systematycznie wzrastało: od 14% w 2006 roku do 17% w 2008. W 2009 roku obserwujemy spadek do 16%, w 2010 - do 14%. Porównując kolejne lata okresu 2006-2010 zauważamy, że rok 2007 cechuje brak większych zmian; utrzymuje się poziom uczestnictwa z poprzedniego roku (wyjątkiem jest jednopunktowy wzrost uczestnictwa w wyjazdach zagranicznych). W 2008 roku obserwujemy znaczny spadek uczestnictwa w krajowych wyjazdach krótkookresowych (o 3 pkt. proc.) i wzrost uczestnictwa w wyjazdach zagranicznych (o 2 pkt.). Poziom uczestnictwa w wyjazdach krajowych ogółem pozostał bez zmian (41%). Część osób, które zrezygnowały z wyjazdów na 2-4 dni, w dalszym ciągu uczestniczyła w dłuższych wyjazdach. Mimo że mniej osób

22 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku wyjeżdżało w kraju na krótko, wzrost odsetka podróżujących za granicę sprawił, że po trzech latach wzrósł wskaźnik uczestnictwa w wyjazdach turystycznych ogółem (48%). Dla 2009 roku charakterystyczny jest niewielki wzrost uczestnictwa w wyjazdach krajowych (o 1 pkt.) i niewielki spadek uczestnictwa w wyjazdach zagranicznych: wskaźnik uczestnictwa w wyjazdach turystycznych ogółem wzrósł do 49%. Wzrosła liczba osób, które wyjechały tylko w kraju lub tylko za granicę. W 2010 roku obserwujemy znaczny spadek uczestnictwa w wyjazdach długookresowych zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Przy niewielkim wzroście odsetka osób wyjeżdżających w kraju na krótko, poziom uczestnictwa w wyjazdach turystycznych ogółem spadł o cztery punkty procentowe. Rys. 1. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w latach 2005-2009 (odsetek populacji w wieku 15 i więcej lat) 50 47 47 48 49 45 40 30 28 28 29 30 26 20 20 21 23 23 22 10 14 15 17 16 14 0 2006 2007 2008 2009 2010 Wyjazdy turystyczne ogółem Krajowe wyjazdy długookresowe Krajowe wyjazdy krótkookresowe Wyjazdy zagraniczne Źródło: badania Instytutu Turystyki. Rok 2008 był pod względem zagranicznej turystyki Polaków rekordowy. Za granicę wyjechało 5,5 mln osób w wieku 15 i więcej lat oraz 0,5 mln dzieci. Dla turystyki krajowej był on umiarkowanie dobry. Trzeci rok z rzędu wskaźnik uczestnictwa w wyjazdach krajowych ogółem utrzymał się na tym samym poziomie (41%). Na tym tle należy rozpatrzyć rok 2009, w którym w wielu dziedzinach Polskę dotknęły skutki światowego kryzysu gospodarczego. Wskaźniki uzyskane po pierwszych kilku miesiącach 2009 roku nie zapowiadały, że uczestnictwo w wyjazdach turystycznych w skali roku osiągnie tak wysoki poziom. Za granicę

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 23 w 2009 roku wyjechało niewiele mniej osób niż rok wcześniej: 5,3 mln w wieku 15 i więcej lat oraz 0,4 mln dzieci (łącznie o 0,3 mln mniej). Po kraju podróżowało więcej osób: 13,4 mln w wieku 15 i więcej lat oraz 2,4 mln dzieci (łącznie o 0,2 mln więcej). Na uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych kryzys gospodarczy miał większy wpływ w 2010 niż w 2009 roku. Za granicę wyjechało znacznie mniej osób niż rok wcześniej: 4,6 mln w wieku 15 i więcej lat oraz 0,4 mln dzieci (łącznie o 0,7 mln mniej). Po kraju podróżowało również znacznie mniej Polaków: 12,5 mln w wieku 15 i więcej lat oraz 2,0 mln dzieci (łącznie o 1,3 mln mniej).

24 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku kkkkkkkkkkkk

kkkkk Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 25 kkkkkkkkkkkk III. Przyczyny nieuczestniczenia w wyjazdach urlopowo-wakacyjnych W 2010 roku 66% Polaków w wieku 15 i więcej lat (21,3 mln osób) nie uczestniczyło w co najmniej pięciodniowym wyjeździe ani na terenie kraju, ani za granicę (w 2009 r. 62%; 20,0 mln osób); 47% jako przyczynę podaje względy ekonomiczne (wzrost o 3 pkt. proc.). Utrzymał się udział osób, które nie wyjechały ze względu na brak ochoty lub brak potrzeby wyjazdu (9%). Spadł odsetek osób, które nie wyjechały z przyczyn związanych z pracą zawodową (niemożność wykorzystania urlopu w odpowiednim terminie, prowadzenie firmy 6%) oraz osób (4%), które zrezygnowały z wyjazdu w związku z dużymi wydatkami (kupno lub duży remont mieszkania, kupno samochodu lub innych przedmiotów trwałego użytku). W 2009 roku na względy materialne wśród przyczyn nieuczestniczenia w wyjazdach długookresowych najczęściej wskazują osoby zamieszkałe w małych (do 20 tys.) i średniej wielkości miastach (21-100 tys.), najrzadziej te z miast liczących ponad 500 tys. mieszkańców (tab. III). Z przyczyn związanych z pracą zawodową na co najmniej pięciodniowy wypoczynek nie wyjeżdżali najczęściej mieszkańcy dużych aglomeracji. O braku potrzeby wyjazdu na 5 i więcej dni najczęściej mówią osoby z miast liczących od 100 do 500 tys. mieszkańców, najrzadziej zamieszkałe w małych i największych miastach. Mieszkańcy dużych aglomeracji częściej niż pozostali badani rezygnują z wyjazdu w związku z dużymi wydatkami na inwestycje domowe i remonty oraz pracami domowymi; rzadziej wykorzystują urlop na dodatkową pracę zarobkową.

26 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku Tab. II Przyczyny nieuczestniczenia w długookresowych wyjazdach turystycznych w latach 2008-2010 (%) 2008 2009 2010 Ze względu na poziom zamożności nie stać mnie na wyjazd urlopowo-wakacyjny 43 44 47 Nie miałem ochoty, nie jest mi to potrzebne 10 9 9 Nie mogłem zostawić domu, rodziny bez opieki 8 8 9 Nie wyjechałem ze względu na swoją chorobę 7 7 7 Nie wyjechałem z przyczyn związanych z pracą zawodową 8 7 6 Nie wyjechałem, bo jestem w podeszłym wieku 6 5 6 Nie mogłem zostawić gospodarstwa rolnego bez nadzoru 6 6 5 Zrezygnowałem z wyjazdu w związku z dużymi wydatkami (kupno samochodu, mieszkania, budowa domu, duży remont, kupno przedmiotów trwałego użytku) 5 5 4 Nie wyjechałem ze względu na prace domowe, np. remont, porządki 2 3 3 Wykorzystałem urlop na dodatkową pracę zarobkową 2 2 1 Nie miałem dokąd pojechać, nie miał mi kto zorganizować wypoczynku 2 1 1 Nie wyjechałem, bo jestem inwalidą - 1 1 Inne 1 2 1 Źródło: badania Instytutu Turystyki.

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 27 Tab. III Przyczyny nieuczestniczenia w długookresowych wyjazdach turystycznych w 2010 roku według miejsca zamieszkania (%) Ogółem Wieś Miasto do 20 tys. Miasto 21-100 tys. Miasto 101-500 tys. Miasto ponad 500 tys. Ze względu na poziom zamożności nie stać mnie na wyjazd urlopowo-wakacyjny 47 46 52 53 46 39 Nie miałem ochoty, nie jest mi to potrzebne 9 9 8 9 12 8 Nie mogłem zostawić domu, rodziny bez opieki 9 10 8 7 8 9 Nie wyjechałem ze względu na swoją chorobę 7 5 8 8 8 11 Nie wyjechałem z przyczyn związanych z pracą zawodową 6 5 6 6 8 13 Nie wyjechałem, bo jestem w podeszłym wieku 6 5 6 6 6 6 Nie mogłem zostawić gospodarstwa rolnego bez nadzoru 5 9 1-1 - Zrezygnowałem z wyjazdu w związku z dużymi wydatkami (kupno samochodu, mieszkania, budowa domu, duży remont, kupno przedmiotów trwałego użytku) 4 3 4 4 3 5 Nie wyjechałem ze względu na prace domowe, np. remont, porządki 3 2 2 3 3 5 Wykorzystałem urlop na dodatkową pracę zarobkową 1 2 2 1 2 - Nie miałem dokąd pojechać, nie miał mi kto zorganizować wypoczynku 1 2 2 1 1 1 Nie wyjechałem, bo jestem inwalidą 1 1-1 1 2 Inne 1 1 1 1 1 1 Źródło: badania Instytutu Turystyki.

kkkkkkkkkkkk 28 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku

kkkkkkkkkkkk Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 29 IV. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych zmiany i tendencje w latach 2006-2010 1. Poziom uczestnictwa W 2010 roku w wyjazdach długookresowych uczestniczyło 26% mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat, czyli o cztery punkty procentowe mniej niż w 2009. Na jedną podróż przypadało średnio 9,8 noclegu (w 2009 r. 9,0). Na jedną osobę przypadło średnio 1,6 podróży (w 2009 r. 1,4). Uwzględniając wielkość populacji generalnej (32,4 mln) można oszacować, że w wyjazdach urlopowo-wakacyjnych wzięło udział 8,5 mln osób (spadek o 11,5%). Odbyły one 13,7 mln podróży (wzrost o 3,0%), podczas których skorzystały z 134,3 mln noclegów 1 (wzrost o 12,2%). Wzrost liczby podróży mimo spadku poziomu uczestnictwa wiąże się ze wzrostem częstotliwości wyjazdów osób podróżujących. Wskaźnik uczestnictwa całej populacji mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat w wyjazdach długookresowych w 2010 roku wyniósł 26%; spośród kategorii wyróżnionych ze względu na cechy społeczno-demograficzne w takich wyjazdach uczestniczyło 50% 2 wyższych urzędników i przedstawicieli wolnych zawodów, 47% osób z wyższym wykształceniem, 46% osób w dobrej sytuacji materialnej, 44% osób zamieszkałych w miastach liczących ponad 500 tys. mieszkańców, 42% osób w wieku 15-19 lat. Z drugiej strony, w co najmniej pięciodniowych wyjazdach uczestniczyło 10% rolników, 11% osób w złej sytuacji material- 1 W tym fragmencie tekstu odpowiednie dane przedstawiono w zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku; kolejne obliczenia były dokonywane bez zaokrągleń. 2 Szczegółowe dane zawiera aneks tabelaryczny zamieszczony na końcu opracowania. W tekście odsetki zaokrąglono do liczb całkowitych.

30 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku nej, 15% bezrobotnych, 17% rencistów, 17% mieszkańców wsi, 17% osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, 18% osób w wieku 60 i więcej lat oraz 18% emerytów. W 2010 roku poziom uczestnictwa w wyjazdach długookresowych był najbardziej różnicowany przez przynależność do grupy społeczno-zawodowej 3 i sytuację materialną, a w znacznie mniejszym stopniu przez wielkość miejscowości zamieszkania, wykształcenie i wiek. Z grup społecznozawodowych najczęściej wyjeżdżają wyżsi urzędnicy i przedstawiciele wolnych zawodów (50%), pracownicy administracyjno-biurowi (44%) oraz uczniowie i studenci (40%); listę zamykają rolnicy (10%), bezrobotni (15%) i renciści (17%). Największy spadek uczestnictwa w wyjazdach na 5 i więcej dni odnotowujemy wśród rolników, uczniów i studentów, wyższych urzędników i osób wykonujących wolne zawody, robotników i emerytów, a największy wzrost wśród rolników. Tab. IV Uczestnictwo w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku według grup społeczno-zawodowych (%) 2010 Zmiana 2010/2009 Wyżsi urzędnicy, wolne zawody 50-5 Pracownicy administracyjno-biurowi 44-2 Uczniowie i studenci 40-7 Prywatni przedsiębiorcy 37 +1 Pracownicy usług i sprzedawcy 31-2 Robotnicy 20-5 Emeryci 18-4 Renciści 17 0 Bezrobotni 15 +1 Rolnicy 10 +2 Ogółem mieszkańcy Polski w wieku 15 i więcej lat 26-4 Źródło: badania Instytutu Turystyki. 3 W skład wyodrębnionych na potrzeby opracowania grup społeczno-zawodowych wchodzą kategorie bardziej szczegółowe. Tak więc oddzielną grupę, określaną jako wyżsi urzędnicy i wolne zawody, tworzą urzędnicy wyższego szczebla, kierownicy zakładów, przedstawiciele wolnych zawodów i specjaliści z wyższym wykształceniem; jedną grupę tworzą robotnicy wykwalifikowani i niewykwalifikowani, podobnie uczniowie i studenci.

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 31 Rys. 2. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według sytuacji materialnej (%) 60 50 48 48 50 49 46 40 30 26 27 28 28 26 20 10 12 12 11 14 11 0 2006 2007 2008 2009 2010 Dobra Średnia Zła Źródło: badania Instytutu Turystyki. W 2010 roku, podobnie jak w poprzednich latach, im lepsza sytuacja materialna, tym wyższy poziom uczestnictwa w krajowych wyjazdach długookresowych (w 2010 r. od 11% przy złej sytuacji do 26% przy średniej i 46% przy dobrej). Większa miejscowość zamieszkania łączy się z wyższym poziomem uczestnictwa w krajowych wyjazdach długookresowych. W 2010 roku w podróżach na 5 i więcej dni mieszkańcy największych miast uczestniczyli ponad 2,5-krotnie częściej (44%) niż ludność wiejska (17%). W porównaniu z poprzednim rokiem, miejsce zamieszkania różnicuje w mniejszym stopniu. Obserwujemy znaczny spadek (o 11 pkt. proc.) uczestnictwa w wyjazdach na 5 i więcej dni osób zamieszkałych w największych miastach.

32 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku Rys. 3. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według miejscowości zamieszkania (%) 60 55 50 40 30 20 10 50 41 37 35 34 34 26 27 18 15 49 36 36 25 18 37 31 28 18 44 33 29 25 17 0 2006 2007 2008 2009 2010 Miasto pow. 500 tys. Miasto 101-500 tys. Miasto 21-100 tys. Miasto do 20 tys. Wieś Źródło: badania Instytutu Turystyki. Rys. 4. Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według wykształcenia (%) 60 50 48 50 50 53 47 40 30 20 10 35 34 21 20 17 16 35 33 21 22 19 20 29 19 17 0 2006 2007 2008 2009 2010 Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Źródło: badania Instytutu Turystyki.

Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku 33 Analizując uczestnictwo Polaków w wyjazdach długookresowych ze względu na wykształcenie obserwujemy, że w całym interesującym nas okresie najczęściej wyjeżdżały osoby z wykształceniem wyższym i średnim, a osoby z wykształceniem podstawowym częściej niż te z zasadniczym zawodowym których poziom uczestnictwa jest najniższy. W 2010 roku obserwujemy sześciopunktowy spadek uczestnictwa w wyjazdach na 5 i więcej dni osób z wyższym wykształceniem i czteropunktowy spadek uczestnictwa osób z wykształceniem średnim. Wykształcenie różnicuje uczestnictwo w wyjazdach długookresowych w mniejszym stopniu niż w poprzednim roku. Tab. V Uczestnictwo Polaków w krajowych wyjazdach długookresowych w latach 2006-2010 według wieku (%) 2006 2007 2008 2009 2010 15-19 lat 44 42 47 48 42 20-29 33 35 33 34 30 30-39 29 34 36 34 32 40-49 26 27 28 27 26 50-59 24 23 25 26 22 60 i więcej 19 18 19 20 18 Ogółem 28 28 29 30 26 Źródło: badania Instytutu Turystyki. W 2010 roku obserwujemy spadek uczestnictwa w wyjazdach długookresowych w odniesieniu do wszystkich wyróżnionych kategorii wieku; procentowo największy dla osób wieku 50-59 lat. Poziom uczestnictwa w wyjazdach na 5 i więcej dni osób w wieku 20-29 i 50-59 lat był najniższy z całego okresu 2006-2010. W 2010 roku uczestnictwo w krajowych wyjazdach urlopowo-wakacyjnych było różnicowane w większym stopniu niż w 2009 przez sytuację materialną i wykształcenie, w mniejszym przez przynależność do grupy społeczno-zawodowej i wielkość miejscowości zamieszkania, w podobnym zaś przez wiek. Analiza uczestnictwa mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych wykazała, że są kategorie osób, których poziom uczestnictwa w krajowych wyjazdach długookresowych w 2010 roku istotnie się zmniejszył: mieszkańcy dużych aglomeracji, uczniowie i studenci, osoby z wyższym wykształceniem i robotnicy. 2. Częstotliwość wyjazdów Istotnym wskaźnikiem aktywności turystycznej społeczeństwa jest, obok poziomu uczestnictwa, średnia liczba wyjazdów na osobę w ciągu roku. W 2010 roku średnia ta dla wyjeżdżających na 5 i więcej dni wyniosła 1,6 wyjazdu. W latach 2006-2009 średnia długość pobytu podczas podróży długookresowych utrzymywała się na zbliżonym poziomie (8,8-9,1 noclegu). W 2010 roku była znacznie wyższa (9,8)

34 Jerzy Łaciak: Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2010 roku niż w poprzednich latach. Mimo, że w 2010 roku wzrosła średnia długość pobytu, odsetek najkrótszych podróży długookresowych obejmujących 4-6 noclegów (5-7 dni) utrzymywał się na podobnym poziomie (48%). Wśród długookresowych wyjazdów w celach typowo turystycznych podróże obejmujące 4-6 noclegów w 2010 roku stanowiły 43% (3,2 mln), w 2009 zaś 46% (3,4 mln). Wzrósł odsetek osób, które na 5 dni lub dłużej wyjechały tylko raz: w 2010 roku 76%, w 2009 74%. W 2010 roku częściej niż rok wcześniej wyjeżdżali przede wszystkim bezrobotni, osoby w złej sytuacji materialnej, zamieszkałe na wsi i miastach liczących do 20 tys. mieszkańców, w wieku 40-49 lat, z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz renciści. Rzadziej wyjeżdżali pracownicy usług i sprzedawcy. Tab. VI Częstotliwość wyjazdów i średnia długość pobytu (liczba noclegów) podczas krajowych podróży długookresowych w latach 2006-2010 2006 2007 2008 2009 2010 Liczba wyjazdów na osobę 1,9 1,7 1,5 1,4 1,6 Średnia długość pobytu 8,9 8,8 9,1 9,0 9,8 Źródło: badania Instytutu Turystyki. Tab. VII Średnia liczba wyjazdów długookresowych na osobę w 2010 roku według cech społeczno-demograficznych Średnia Płeć Wiek Ogółem 1,6 Mężczyzna Kobieta 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 i więcej lat 1,6 1,5 1,3 1,6 1,4 1,5 1,6 1,7