Wprowadzenie Wiele lat badań genetycznych pozwoliło wyhodować nioski cechujące się wysokimi parametrami produkcji, jak wysoka przeżywalność, produkcja jaj oraz wysoka ich jakość. Te bardzo korzystne cechy genetyczne mogą być w pełni zrealizowane tylko w połączeniu z właściwym prowadzeniem dobrymi praktykami w prowadzeniu stad, które obejmuje, ale nie ogranicza się do dobrej jakości paszy, systemu utrzymania oraz właściwych zabiegów zootechnicznych. Celem tego przewodnika jest pomoc producentom, w uzyskania jak najlepszych wyników. Można to osiągnąć poprzez zapewnienie warunków, w których nioski mają możliwości rozwoju. Informacje przedstawiona w tej publikacji oparta jest na analizie szeroko zakrojonych badania i wyników uzyskanych w warunkach terenowych, uzyskanych w minionym okresie i w oparciu o wiele lat doświadczeń. Mamy świadomość, że wielu producentów jaj wypracowało na przestrzeni czasu własne programy prowadzenia stad, oparte na specyfice użytkowanych obiektów, lokalnych uwarunkowań klimatycznych, paszowych, warunków na rynku lokalnym i innych czynników. Te indywidualne techniki prowadzenia stad będą również sprawdzać się w przypadku naszych niosek. Z tych też powodów nie doradzamy Państwu zaprzestania ich stosowania, ale połączenia doświadczenia z wskazówkami zawartymi w tym przewodniku. Oczywiście w każdym przypadku możecie się Państwo zwrócić z prośbą o konsultację do naszych dystrybutorów, którzy postarają się w możliwie jak najlepszy sposób Wam pomóc. Institut de Sélection Animale B.V. Villa de Körver Spoorstraat 69 P.O. Box 114 5830 AC Boxmeer / The Netherlands T +31 485 319111 F +31 485 319112 Info.isa@hendrix-genetics.com www.isapoultry.com Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 1
Spis treści OKRES ODCHOWU... 3 Żywienie w okresie odchowu... 3 Zalecenia Paszowe w okresie odchowu... 5 OKRES PRODUKCJI... 7 Program żywieniowy w okresie produkcji... 7 Jaki poziom energii w produkcji?... 8 Zapotrzebowanie na aminokwasy stad niosek towarowych... 11 Zalecenia dotyczące poziomów aminokwasów dla stad towarowych... 13 Podawanie wapnia I jego struktura fizyczna... 14 Zalecenia dla związków mineralnych oraz tłuszczu... 16 STRUKTURA PASZY DLA STAD TOWAROWYCH... 17 SUGEROWANY SKŁAD PREMIKSU DLA STAD TOWAROWYCH KUR NIEŚNYCH... 19 Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 2
OKRES ODCHOWU Żywienie w okresie odchowu Poziom energii Podczas pierwszych tygodniach życia kurczęta typu mięsnego, podobnie jak młode nioski nie są zdolne do regulowania spożycie energii w zależności od jej koncentracji w mieszance. Rozwój układu trawienia zajmuje tygodnie. W czasie pierwszych 8-10 tygodni każdemu wzrostowi poziomu energii towarzyszy zwiększenie przyrostu. Gdy skarmiana pasza jest w postaci kruszonki, kurki mają wówczas możliwość zwiększenia wyjadanej dawki paszy. Poniższa tabela pokazuje wpływ poziom energii i typu paszy na masę ciała kurek 5 tygodni życia. Typ paszy. Poziom energii w mieszance sypka masa ciała w 5 tyg. kruszonka masa ciała w 5 tyg. 3100 kcal 375 g 412 g 2790 kcal 345 g 405 g Newcombe (1985) Od 10 tygodnia życia kury poprawnie regulują wielość spożycia energii w zależności od poziomu energii w paszy zarówno w klimacie gorącym jak i umiarkowanym. Zbyt niska wyjadana dawka paszy w tym okresie najczęściej jest wynikiem niewłaściwej struktury paszy. Celem jest odchowanie kurek z odpowiednią zdolnością do wyjadania określonych dawek paszy, tak, aby były przygotowane do wzrostu spożycia o około 40% w pierwszych tygodniach produkcji. W okresie od 10 do17 tygodnia ważne jest, aby rozwijać układ pokarmowy przez skarmianie paszami o koncentracji energii mniejszej niż lub równej do tej, która będzie podawana w okresie produkcji. Zapotrzebowanie na białko Zapotrzebowanie na aminokwasy w dużym stopniu uzależnione jest od współczynnika konwersji paszy i wieku; to, dlatego, dla młodych kurek, wymagania wyrażane są w mg aminokwasów na g przyrostu, tak jak w przypadku stad brojlerowskich. Poniższa tabela przedstawia wpływ zawartości aminokwasów na masę ciała kurek w 4 tygodniu życia Współczynnik (% udział w stosunku do 100 % 90 % zaleceń) Białko (%) 20 18 Lizyna strawna (%) 1.01 0.91 Metionina+Cystina strawna (%) 0.76 0.69 Masa ciała w 4 tyg. życia (g) 335 302 Bougon 1997 Każde zmniejszenie wzrostu w pierwszych tygodniach życia będzie mieć odzwierciedlenie w niższej masie ciała w 17 tygodniu i później w produkcji. Dlatego więc bardzo ważne jest, aby skarmiać paszę typu Starter w ciągu pierwszych 4-5 tygodniach życia, która ma współczynnik aminokwasów/białka, podobny do paszy dla brojlerów. Każdy niedobór aminokwasów będzie skutkował zmniejszonym wzrostem oraz pogorszeniem wskaźnika wykorzystania paszy (FCR). Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 3
Zawartość aminokwasów w mieszance 100 % 90 % (% udział w stosunku do zaleceń) Masa ciała w wieku 28 dni (g) 335 302 Masa ciała w wieku 118 dni (g) 1685 1630 Spożycie paszy (g) 6951 6904 Wskaźnik zużycia paszy 4.12 4.24 Bougon, 1997 W gorącym klimacie poziomy aminokwasów i minerałów powinny być nieco wyższe, niż te w klimacie umiarkowanym. Skutkuje to obniżeniem zapotrzebowania na potrzeby bytowe i współczynnika konwersji paszy. Struktura Paszy Zużycie paszy zależy w dużej mierze od struktury paszy jak i od stopnia rozwoju układu pokarmowego. Skarmianie paszy w formie kruszonki ułatwia pisklętom jej wyjadanie, skraca czas wyjadania i poprawia wzrost. Koszt energii wydatkowanej na pobranie paszy jest niższy, co skutkuje poprawą współczynnika konwersji paszy. Typ paszy Sypka kruszonka różnica Waga w 70 dniu (g) 984 1016 + 32 g Waga w 99 dniu (g) 1344 1405 + 61 g Waga w 123 dniu (g) 1589 1664 + 75 g źródło: ISA/CNEVA, 1996 Korzyści ze skarmiania kruszonką będą obserwowane tylko w przypadku, gdy ptaki będą miały dostęp do dobrej jakości kruszonki w karmidłach. Słabej jakości kruszonka będzie doprowadzać do akumulacji drobnych cząstek w karmidłach i powodować efekt odwrotny od zamierzonego. Od wstawienia do 4/5 tygodnia, zalecamy, aby skarmiać paszą kruszoną, a następnie paszą sypką o prawidłowej strukturze fizycznej. W sytuacjach, gdy zachodzi taka konieczność Istnieje możliwość podawania w późniejszym okresie paszy granulowanej o granulacji większej lub równej do wcześniej stosowanej kruszonki.. Tym niemniej zalecamy, aby od 12 tygodnia życia podawać tylko sypką paszę dla uniknięcia spadku wyjadanej dawki paszowej w okresie osiągania dojrzałości płciowej przez stado. Apetyt ptaków w dużej mierze uzależniony jest od tego, w jakiej proporcji występują w paszy poszczególne frakcje. Od 4 tygodnia zalecamy następującą strukturę paszy: Frakcja poniżej 0.5 mm: 15 % maximum Frakcja powyżej 3.2 mm: 10 % maximum Przynajmniej 75 do 80 % cząstek paszy powinno mieścić się w przedziale od 0.5 do 3.2 mm., Jeżeli niemożliwe jest uzyskanie takiej struktury, wówczas polecamy stosowanie dobrej jakości kruszonki. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 4
Rozwój układu pokarmowego Uzyskanie zalecanych przyrostów i szybki wzrost konsumpcji paszy na początku nieśności zależy od tego, czy układ pokarmowy został prawidłowo rozwinięty, szczególnie dotyczy to żołądka. Stosowanie pasz o dobrej strukturze, podawanie żwirku podczas odchowu i/lub wapnia w formie grysu od 10 tygodnia przyczyni się do rozwoju żołądka. Między 3 i 10 tygodniem życia zaleca się stosowanie 3g grysu na tydzień (wielkość cząstek 2-3mm). Po 10 tygodniu dawka może wzrosnąć do 4 do 5 g (wielkość cząstek 3 do 5mm). Jest także możliwe aby począwszy od 10 tygodnia stosowanie w mieszanki, w której 50% wapnia jest dostarczone w postaci węglanu o rozmiarze cząstek 2-4 mm. Zalecenia Paszowe w okresie odchowu Zapotrzebowania te oparte są na "Europejskiej Tabeli Aminokwasów " (WPSA, 1992) dla składu surowców i wyrażone, jako strawność aminokwasów w postaci współczynników strawność przedstawionych w Tabeli składu i wartości surowców przeznaczonych dla pasz zwierzęcych (INRA wydanie 2002). Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 5
W zakresie od 18 do 24 C Starter Wzrostowa Rozwojowa Przednieśna Jedn. 0-4 tyg. 4-10 tyg. 10-16 tyg. od 112 dnia do 1-28 dni 28-70 dni 70-112 dni 2 % nieśności Energia metaboliczna kcal/kg 2950-2975 2850-2875 2750 2750 MJ/kg 12.3-12.4 11.9-12.0 11.5 11.5 Białko ogólne % 20.5 19 16 16,8 Metionina % 0.52 0.45 0.33 0,40 Metionina+ Cysteina % 0.86 0.76 0.60 0.67 Lizyna % 1.16 0.98 0.74 0.80 Treonina % 0.78 0.66 0.50 0.56 Tryptofan % 0.217 0.194 0.168 0.181 Aminokwasy strawne Metionina strawna % 0.48 0.41 0.30 0.38 Met. + Cys. strawna % 0.78 0.66 0.53 0.60 Lizyna strawna % 1.00 0.85 0.64 0.71 Treonina strawna % 0.67 0.57 0.43 0.48 Tryptofan strawny % 0.186 0.166 0.145 0.155 Składniki mineralne Wapń % 1.05-1.10 0.90-1.10 0.90-1.00 (1) 2-2.10 (1) Fosfor przyswajalny % 0.48 0.42 0.36 0.42 Chlor min. % 0.15 0.15 0.14 0.14 Sód min. % 0.16 0.16 0.15 0.15 Powyżej 24 C Starter Wzrostowa Rozwojowa Przednieśna Jedn. 0-4 tyg. 4-10 tyg. 10-16 tyg. od 112 dnia do 1-28 dni 28-70 dni 70-112 dni 2 % nieśności Energia metaboliczna kcal/kg 2950-2975 2850-2875 2750 2750 MJ/kg 12.3-12.4 11.9-12.0 11.5 11.5 Białko ogólne % 20.5 20.0 16.8 17.5 Metionina % 0.52 0.47 0.35 0.42 Metionina+ Cysteina % 0.86 0.80 0.63 0.70 Lizyna % 1.16 1.03 0.78 0.84 Treonina % 0.78 0.69 0.53 0.59 Tryptofan % 0.217 0.207 0.175 0.190 Aminokwasy strawne Metionina strawna % 0.48 0.43 0.32 0.40 Met+Cys. strawna % 0.78 0.69 0.56 0.63 Lizyna strawna % 1.00 0.89 0.67 0.74 Treonina strawna % 0.67 0.61 0.45 0.50 Tryptofan strawny % 0.195 0.175 0.152 0.163 Składniki mineralne Wapń % 1.05-1.10 0.95-1.10 0.95-1.05 (1) 2.1-2.2 (1) Fosfor przyswajalny % 0.48 0.44 0.38 0.44 Chlor min. % 0.16 0.16 0.15 0.15 Sód min. % 0.17 0.17 0.16 0.16 (1) : celem uniknięcia spadku wyjadanej dawki paszowej 50% dawki wapnia powinno być podawane w formie granulowanej/grysu (o średnicy od 2 do 4 mm) Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 6
OKRES PRODUKCJI Program żywieniowy w okresie produkcji Podstawowe założenia naszego programu żywienia Karmienie ptaków ma być proste, aby zmniejszyć ryzyko błędów na różnych etapach w procesie produkcji i dostawy. Istnieją również inne powody, które są bezpośrednio związane z ptakami. Na przykład kury są bardzo wrażliwe na zmianę w strukturze paszy i wprowadzania nowych surowców. Z tego powodu zalecamy ograniczoną liczbę zmian paszy. Zapotrzebowanie na aminokwasy uzależnione jest od poziomu produkcji stad i stopnia jej wyrównania. Nasze zalecenia dotyczące aminokwasów opierają się na średniej wydajności 60 g/ dzień. W 50 tygodniu dzienna produkcja masy wynosi około 58 g. Wiele ptaków jest w stanie produkować ponad 60 g masy jaj w okresie między 50 65 tygodniem. Jest to poważny powód, dlaczego trudno jest zmniejszyć poziomy aminokwasów po 50 tygodniu bez negatywnego wpływu na nieśność. Niedobór aminokwasów w pierwszej kolejności powoduje zmniejszenie średniej wagi jaja, a następnie odbija się na nieśności, z opóźnieniem ok 4-5 tyg. Pasza przednieśna lub pasza na pierwszy okres nieśności Rozwój kości szpikowych w kości długie następuje przed pierwszą owulacją. Całkowita zawartość wapnia w tych kościach wynosi około 1,5-2 gramów. Dlatego potrzebna jest pasza przednieśna z wyższym poziomem wapnia do zbudowania rezerwy wapnia w tych kościach. Musi ona być stosowana od około 16 tygodnia życia. Jej specyfikacja jest podobna do pierwszej paszy produkcyjnej, ale poziom wapnia wynosi 2 2,2%. Należy pamiętać o tym, aby paszę produkcyjną wprowadzić zanim stado uzyska 2% nieśności. Jeśli zmiana dokonywana jest później, część ptaków, wcześniej wchodzących w nieśność będzie otrzymywać około 1,8g wapnia, a rzeczywiste zapotrzebowanie będzie na poziomie 2g. Skutkiem będzie wstrzymanie lub ograniczenie nieśności przez kilka dni oraz produkcja jaj bez skorupy. Kurki te będą w dalszej części produkcji wykazywać efekt zmęczenia klatkowego, a później pod koniec, cierpieć z powodów osteoporozy. Uważamy, że ryzyko może zostać zmniejszone poprzez stosowanie paszy produkcyjnej zamiast paszy przednieśnej. Jednakże w przypadkach, gdy w paszy wapń podawany jest w formie cząstek 2-4 mm, jest możliwość stosowania paszy produkcyjnej od 16 tygodnia życia. Głównym powodem dla którego wprowadza się paszę przednieśną, jest uniknięcie ryzyka obniżonego spożycia paszy, w sytuacjach gdy korzysta się ze źródła wapnia w postaci pylistej. Pasza nieśna 2 Pasza ta powinna być stosowana od 26-28 tygodnia do 50 tygodnia lub końca nieśności. Jeśli jest to możliwe, dobrym rozwiązaniem będzie zwiększenie poziomu wapnia po 50 tygodniu dla uniknięcia wzrostu liczby jaj z wadami skorupy. Ptaki mają określone dzienne zapotrzebowanie na aminokwasy i związki mineralne; w związku z tym procentowy poziom substancji odżywczych musi być określany z uwzględnieniem poziomu wyjadanej dawki paszowej. Wielkość wyjadanej dawki paszowej uzależniona jest głównie od zapotrzebowania na energię i temperatury otoczenia. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 7
Pasza nieśna 3 Zapotrzebowanie na aminokwasy: biorąc pod uwagę wytrwałość nieśną, indywidualną różnorodność ptaków oraz masę jaj, zapotrzebowanie na aminokwasy praktycznie nie zmniejsza się przez cały okres produkcji. Z ekonomicznego punktu widzenia być może warto nieco zredukować margines bezpieczeństwa ustalany podczas układania receptur. Jednakże najlepsze wyniki, z punktu widzenia wydajności i współczynnika konwersji paszy, uzyskuje się, gdy wielkość spożycia aminokwasów utrzymuje się na stałym poziomie. Wszelkie niedobory aminokwasów, bez względu na rodzaj, objawiają się zmniejszeniem wydajności, która w 2/3 widoczna jest poprzez obniżenie nieśności, a pozostała 1/3 uwidacznia się poprzez obniżenie średniej wagi jaj. W związku z tym, nie jest możliwe obniżenie średniej masy jaj pod koniec nieśności poprzez zmniejszenie poziomów aminokwasów bez doprowadzeniu do obniżenia % nieśności. Wytrwałość w nieśności uległa znacznej poprawie (30-35 tygodni powyżej 90% nieśności). Analizy indywidualnych wyników w okresie 40-66 tygodni pokazują, że 66% ptaków ma nieśność powyżej średniej. 40% niosek znosiło 177 jaj w ciągu182 dni i/lub 63.2 g masy jaj dziennie. Wydajność próby kontrolnej 694 kur wylężonych w 2001 w okresie 40-66 tygodni. Grupa % nieśności Masa jaj/dzień 1 sza 2 ga 3 ia 4 ta 5 ta Średnia 91.0 % 57.8 g % niosek powyżej średniej 66.3 % 60.4 % Hendrix Genetics 2002 Waga jaj: redukcja poziomu tłuszczu i energii jest sposobem na uzyskanie stabilizacji wagi jaj. Jakość skorupy: waga skorupy jaja zwiększa się wraz z wiekiem i przez cały okres nieśności. Z tego powodu zalecamy, zwiększenie poziomu wapnia w paszy od 50 tygodni życia. Wiek kontroli Liczba jaj poddanych kontroli Waga skorupy (g) Waga skorupy jaja w 30 tyg. życia g 923 6,25 Waga skorupy jaja w 40 tyg. życia g 909 6,39 Waga skorupy jaja w 50 tyg. życia g 807 6,32 Waga skorupy jaja w 60 tyg. życia g 732 6,51 Hendrix Genetics 2006 Jaki poziom energii w produkcji? Wpływ poziomu energii na produkcyjność 98.2 % 96.3 % 94.1 % 90.1 % 76.6 % 65.0 g 61.4 g 59.1 g 56.0 g 47.8 g W okresie ostatnich 15 lat analizowaliśmy wyniki wielu eksperymentów sprawdzające wpływ poziomu energii w paszy na produkcyjność stad zarówno dla linii nieśnych białych i brązowych. Główne wnioski są następujące. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 8
W przedziale między 2400 a 3000 kcal, redukcji poziomu energii o 100 kcal, powodowała spadek konsumpcji energii średnio, o 1,2%, gdy badano efekt po rozcieńczeniu paszy i 1,4% podczas badania efektu zmniejszenie poziomów tłuszczu w paszy. Poziom energii w paszy ma mały wpływ na liczbę jaj produkowanych i we wszystkich przypadkach, różnice te stanowią mniej niż 1%. Waga jaj zmniejsza się zgodnie z redukcją w paszy poziomu energii. Zmniejszenie szacuje się na około 0,5% lub 0,3 g przy zmianie o 100 kcal. Poziom konsumpcji, wyrażany w kcal na gram jaj wyprodukowanych, zawsze zwiększa się, jeśli następuje rozcieńczanie paszy. Przyrost ten wynosi około 0,8% 100 kcal. Stopień przyrostu jest wynikiem spadku masy ciała, poprawy stopnia opierzenia oraz poprawy strawność paszy. Wiele eksperymentów wykazywało, że dodawanie tłuszczu do paszy ma szczególny wpływ na konsumowaną ilość energii ze względu na poprawę walorów smakowych, atrakcyjności i struktury fizycznej samej paszy. W sytuacjach, gdy następowało rozcieńczanie paszy, spadek spożycia był zauważalny głównie w momencie samego przejścia paszowego. Nioskom potrzeba kilku tygodni aby stopniowo zwiększyć poziom konsumpcji. Wpływ poziomu włókna na produkcyjność Rozcieńczenie paszy zmusza kury do zwiększenia wielkości i ilość paszy pobieranej i w związku z tym, wydłuża czas samej konsumpcji paszy. Nie ma żadnych wątpliwości, że rozcieńczanie paszy doprowadza do poprawy w upierzeniu i zmniejsza występowanie zjawiska dziobania. To wyjaśnia zmniejszenie ilości upadków, zaobserwowane w niektórych badaniach podczas podawania rozcieńczonej paszy. Porównanie czasów wyjadania pasz skarmianych w formie sypkiej i granulowanej/kruszonej pokazuje, że czas wyjadania jest krótszy, gdy pasza jest w postaci granulatu lub kruszonki. Wyjaśnia to, dlaczego pasze w postaci granulatu powoduje pogorszenie upierzenia i zwiększa nasilenie stopnia dziobania się ptaków. Mimo, że większość badaczy zgadza się, co do zachodzących relacji między czasem wyjadania i występowaniem dziobania, ostatnio niektóre badania pokazują specyficzne zapotrzebowanie na nierozpuszczalne włókno w paszy. Rzeczywiście wydaje się, że istnieje takie specyficzne zapotrzebowanie na ten rodzaj włókna. Brak błonnika, nierozpuszczalnego w paszy jest odpowiedzialny za zjadanie piór i ich obecność w żołądku, nawet wtedy, gdy kury są trzymane w indywidualnych klatkach. Niektóre badania dają podstawę do stwierdzenia, że obecność błonnika ma wpływ, na jakość upierzenia i śmiertelność. Określona wielkość włókna, głównie ligniny, wydaje się być szczególnie ważna. Zaobserwowaliśmy, że w krajach, w których wykorzystuje się śrutę słonecznikową w dość znacznych ilościach, odnotowuje się niższe poziomy śmiertelności niż tam, gdzie nie korzysta się z tego surowca Prawidłowość tak zachodzi zarówno w przypadku systemów klatkowych jak i ściółkowych. Bardzo pozytywne efekty zaobserwowano po wprowadzeniu śruty słonecznikowej do pasz dla stad utrzymywanych w systemach alternatywnych. Wpływ struktury Poziom wyjadanej dawki paszy jest ściśle uzależniony od struktury fizycznej paszy. Nioski cechuje preferencja do wyjadania ziaren. Są łatwe do pobrania i nie doprowadzają do zaklejania dziobów. Kury zawsze będą miały tendencję do pozostawiana drobnych cząstek. Przeprowadziliśmy (ISA, 1999) następujące doświadczenie: typowa pasza, o dobrej strukturze cząstek, została powtórnie zmielona na drobniejszych sitach. Pasze były skarmiane od 19 tygodnia życia. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 9
Wpływ struktury fizycznej paszy na wyniki produkcyjne niosek w okresie od 23 do 51 tyg. Wielkość cząstek Standard Drobne Różnica w % < 0.5 mm 9 % 31 % > 3.2 mm 10 % 0 % od 0.5 do 3.2 mm 81 % 69 % > 1.6 mm 65 % 21 % Nieśność % 93.9 90.7-3.4 Waga jaja, g 63.3 62.7-0.9 Masa jaj, g/dzień 59.41 56.85-4.3 Spożycie, g/dzień 118.1 114.2-3.4 Wskaźnik spożycia 1.989 2.008 + 0.9 Masa ciała w 33 tyg. kg 1.930 1.883 ISA, 1999 Zużycie paszy jest niższe o około 4 g, gdy pasza jest bardziej miałka. Prowadzi to do zmniejszenia masy jaj wyprodukowanej. Dystrybucja miałkiej paszy jest odpowiednikiem racjonowania jej dla kur niosek. W tym doświadczeniu większy negatywny efekt zaobserwowano na procencie nieśności niż na wadze znoszonych jaj. Zdarza się, że w innych doświadczeniach, odnotowywano odwrotne reakcje ptaków. Wnioski Sposób wykorzystania energii nie jest cechą charakterystyczną dla rasy, czy to dla linii białych, czy też dla brązowych, ale zależy od techniki rozcieńczenia. Dla regulacji procesu trawienia czynnikiem limitującym wydaje się być gęstość paszy (g na litr). Obecność nierozpuszczalnych frakcji włóknika wydaje się kluczowa. Zwiększa on pojemność żołądka mięśniowego, zwiększa strawność skrobi i ograniczaj dziobanie i trawienia piór. Odwrotnie, dodatek tłuszczów pozwala na poprawę smakowitości paszy i tym samym wzrost przyswojonej energii, przyrost może być bardzo znaczący. Wzrost wagi jaj jest tylko tego wynikiem, a ostateczne efekty zależą od ilości i rodzaj dodanych tłuszczów. Z praktycznego punktu widzenia, wpływ niskiej koncentracji paszy, wysokiego poziomu celulozy (błonnika nierozpuszczalnego) w surowcach mogą być równoważone przez dodanie tłuszczów. Struktura pasz ma także wpływ na ilość pobranej energii. Zbyt mączyste pasze powodują zmniejszenie ilości energii pobranej z paszą. Wydaje się, zatem, że muszą być kontrolowane 3 następujące czynniki: struktura fizyczna paszy, zawartość celulozy i oleju. Równowagę między tymi 3 parametrami należy utrzymywać w celu umożliwienia ekspresji potencjału genetyczny przy zachowaniu jednocześnie niższych kosztów. Zastosowania praktyczne i zalecenia Na początku nieśności pożądane jest zwiększenie spożycia paszy i szybkie uzyskanie odpowiedniej wagi jaj. W tym celu zaleca się podawanie pasz wzbogaconych w tłuszcz (1.5 do 2,5%) i zawierających minimalne ilości błonnika. Po rozpoczęciu nieśności korzystniejszy jest nieco niższy poziom energii, wyższy poziom celulozy, co pozwoli na lepsze wykorzystywanie energii z paszy (wyrażone w kcal) i pomoże utrzymać dobre upierzenie. Strategia ta może być szczególnie korzystna w przypadku utrzymywania stad w systemach bezściółkowych. Z praktycznego punktu widzenia efekt surowców, które są bogate w celulozy (nierozpuszczalny błonnik) i o niskiej koncentracji może zostać wyrównane przez wprowadzenie tłuszczu. Struktura paszy wpływa również na zużycie energii. Frakcje zbyt drobne, doprowadzają do obniżenia poziomu konsumpcji. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 10
Zapotrzebowanie na aminokwasy stad niosek towarowych Postęp genetyczny i jego konsekwencje żywieniowe Podobnie jak w przypadku innych gatunków postęp genetyczny ma znaczący wpływ na poziomy aminokwasów w paszach. W ciągu ostatnich 30 lat, produkcja wzrosła o więcej niż 40%, podczas gdy konsumpcja paszy została zmniejszona o 10%. Ważną konsekwencją postępu genetycznego jest zmiana w dziennym zapotrzebowaniu na aminokwasy. Wywołał on również pytania dotyczące praktycznego podejścia do karmienia w trakcie cyklu produkcyjnego, ponieważ wysoka wydajność utrzymuje się przez coraz dłuższy okres. Najlepsze nioski uzyskują obecnie dzienną produkcję masy jaj ponad 60 g/szt. praktycznie do 52 tygodnia życia. Dlatego uwzględnienie konsekwencji postępu genetycznego ma tak ogromne znaczenie podczas podejmowania decyzji o poziomie aminokwasów. Można do tego podchodzić w następujący sposób: Wskaźnik wykorzystania paszy w okresie 30-50 tyg.: 1971: 2.87 g paszy/ g jaja 1981: 2.36 g paszy / g jaja 2005: 1.95 (-17%) g paszy / g jaja Standardowo, dzienne zapotrzebowanie na składniki odżywcze było wyrażane w mg /dzień. Taki sposób wyrażania jest bardzo wygodny w użycia dla osoby układającej recepturę, nie uwzględnia jednak postępu genetycznego, ani różnic genotypowych. Te osobniki-genotypy, które znoszą duże jaj, mają większe dzienne zapotrzebowanie niż te, które znoszą mniejsze jaja. Większość badaczy zgadza się na wyrażanie zapotrzebowania na składniki odżywcze w mg aminokwasów na gram jaj produkowanych. Metoda ta umożliwia rozwiązania problemu - "zapotrzebowania" na podstawie licznych danych doświadczalnych. Jest ona bardziej precyzyjna. Analiza, przeprowadzona przez nas w oparciu o tą metodę pokazuje, że jest ona doskonałym sposobem na określenie zapotrzebowania. Wzorcowe zapotrzebowanie na białko i aminokwasy Koncepcja białka idealnego jest sposobem wyrażania zapotrzebowania na aminokwasy, jako procent zapotrzebowania w odniesieniu do LIZYNY. Istnieje ograniczony zakres w stosowaniu tej koncepcji dla kur nieśnych. Oznacza to, że równowaga między różnymi aminokwasami jest niezbędna do optymalizacji zapotrzebowań. Może to sugerować, że wysokie poziomy białka lub aminokwasów mogłyby mieć negatywny wpływ na wydajność. W rzeczywistości osoba odpowiedzialna za receptury powinna wybrać punkt równowagi zapotrzebowania dla następujących aminokwasów: MET- CYS - LIZ - TRE- TRP - ISO i VAL. Takie podejście jest poprawne tylko dla surowców i receptur powszechnie stosowanych. Zapotrzebowania, które muszą być określane na podstawie porównania z tabelami referencyjnymi, zostały wyrażone w tabeli "Europejska Tabela Aminokwasów " WPSA, 1992, dla składu surowców. Wyniki te zostały wyrażone w postaci strawności aminokwasów za pomocą współczynników strawność zawartych w Tabela składu i wartości odżywczych surowców dla zwierząt INRA wyd. z roku 2002. Wskaźnik strawności tryptofanu nie został podany w tabelach INRA, w związku z tym zastosowaliśmy wartości podane w "Podręczniku Żywieniowym Rhodimet" 2003, Adisseo). Podanie wartości w postaci strawności umożliwiło ograniczenie zmienności obserwowanych wyników. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 11
Zalecenia dla aminokwasów wyrażone w postaci całkowitej lub strawnej oraz przeliczeniu na białko idealne określone dla produkcji 59,5 g masy jaja na dzień. Aminokwas limitujący LIZ MET MET + CYS TRY Białko idealne na podstawie Tabeli Europejskiej 2002 100 53 82 Zapotrzebowanie w mg na g Dzienne zapotrzebowanie Oparte na Tabeli Europejskiej 2002 Oparte na Tabeli Europejskiej 2002 Straw. AK całkowite AK Straw.. AK całkowite AK 13.34 7.1 10.9 3.00 15,0 7.56 12.1 3.50 795 420 650 178 895 450 720 208 22,2 ILE 90 12.2 13.35 725 795 VAL 96 13.0 14.35 775 855 TRE 70 9.4 11.0 560 655 ISA 2008 Układanie receptur Strawności aminokwasów: Zapotrzebowanie ptaków i skład mieszanek paszowych powinny uwzględniać strawności aminokwasów. Tworząc recepturę w oparciu o strawności aminokwasów jesteśmy w stanie lepiej pokryć zapotrzebowania ptaków, zmniejszyć niezbędny margines bezpieczeństwa i ocenić surowce zgodnie z ich rzeczywistą wartością biologiczną. Układanie receptur w oparciu o ogólne poziomy aminokwasów prowadzi do przypisywania tej samej wartości odżywczej wszystkim surowcom paszowym bez uwzględnienia ich strawności. Prowadzi to naturalnie na zwiększenia marginesu bezpieczeństwa w celu zagwarantowania pełnego pokrycia zapotrzebowania ptaków. Zapotrzebowanie na białko: jeśli receptury są tworzone z uwzględnieniem konieczność pokrycia zapotrzebowania dla każdego z 7 aminokwasów egzogennych, nie wydaje się konieczne wprowadzenie minimalnej przyswajalności dla białka. Zapotrzebowanie uwzględnione dla aminokwasów limitujących w tej sytuacji jest wystarczające. Z drugiej jednak strony, jeżeli nie uwzględnia się wszystkich egzogennych aminokwasów podczas tworzenia receptury, jest konieczne korzystanie z określenia minimalnej przyswajalności białka, tak, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia niedoborów. Czynniki limitujące: doświadczenie zdobyte w ciągu ostatnich lat w żywieniu niosek, szczególnie w zakresie stosowania syntetycznej LIZYNY, pozwoliło nam potwierdzić, że IZOLEUCYNA i WALINA stają się czynnikami limitującymi w paszach dla niosek, gdy nie wykorzystuje się w nich surowców pochodzenia zwierzęcego lub mieszanki oparte są na wysokim udziale pszenicy. TRYPTOFAN jest czynnikiem ograniczającym w recepturach, w których podstawę stanowi kukurydza, śruta sojowa i produkty pochodzenia zwierzęcego. TREONINA i w mniejszym stopniu ARGININA nie wydają się być limitującymi aminokwasami w mieszankach obecnie skarmianych. Te dwa ostatnie aminokwasy wymagają jednak dalszej analizy. Gdy zapotrzebowania na ISO, VAL i TRY są pokryte, zapotrzebowania dotyczące innych podstawowych i drugorzędnych aminokwasów zawsze są dotrzymane, jeśli dostarczamy w dawce paszowej 300 mg białka na gram jaja. Gdy receptura żywieniowa uwzględnia zapotrzebowanie na IZOLEUCYNĘ i WALINĘ, nie jest konieczne narzucanie poziomu minimalnej przyswajalności białka. Konsumpcja paszy i receptury: koncentracja aminokwasów w paszy, w związku z tym, uzależniona jest od: wielkości produkowanej masy jaj, która sama narzuca dzienne zapotrzebowanie i poziom konsumpcji i w konsekwencji określa koncentrację aminokwasów w szczycie produkcji. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 12
Zalecenia dotyczące poziomów aminokwasów dla stad towarowych Budowanie receptury mieszanki może być przeprowadzane z uwzględnieniem IZOLEUCYNY i WALINY, jako aminokwasów limitujących zastępujących białko limitujące. Jeśli nie jest to możliwe, podajemy poniżej niektóre wskazówki dla minimalnego poziomu białka w paszach, nie zawierający mączek mięsnych lub mięsno-kostnych (MBM). (1) Z praktycznego punktu widzenia, oceniamy, że w okresie 18-28 tygodni, należy podnieść poziomy aminokwasów o około 6% w stosunku do pasz i spożycia po 28 tygodniu,. Poziomy aminokwasów ogółem lub strawnych są ustalone dla produkcji masy jaj 59,5 g dziennie. Średnie spożycie paszy po 28tyg w g/dz. 105 110 115 120 125 OD 2 % NIEŚNOŚCI DO 28 TYG. ŻYCIA (1) Białko (bez mączki m-k )% (18.2-18.7) (17.7-18.2) (17.2-17.6) (16.7-17.2) (16.2-16.7) Białko( z mączką m-k) % (19.5-20.0) (18.9-19.4) (18.2-18.8) (17.9-18.4) (17.4-17.9) Ogólny poziom aminokwasów % : Lizyna 0,91 0,87 0,83 0,80 0,77 Metionina 0,46 0,44 0,42 0,41 0,39 Met+cys. 0,77 0,74 0,71 0,68 0,65 Tryptofan 0,210 0,200 0,192 0,184 0,176 Treoniina 0,66 0,63 0,60 0,58 0,56 Izoleucyna 0,80 0,77 0,73 0,70 0,67 Walina 0,86 0,82 0,79 0,76 0,73 Aminokwasy strawne % : Lizyna 0,81 0,78 0,74 0,71 0,68 Metionina 0,44 0,42 0,40 0,38 0,37 Met+cys. 0,70 0,66 0,64 0,61 0,59 Tryptofan 0,182 0,173 0,166 0,159 0,153 Treoniina 0,57 0,54 0,52 0,49 0,47 Izoleucyna 0,73 0,70 0,67 0,64 0,61 Walina 0,78 0,75 0,71 0,68 0,66 OD 28 TYG. DO KOŃCA NIEŚNOŚCI Białko (bez mączki m-k )% (17.4-17.9) (16.9-17.4) (16.4-16.9) (15.9-16.4) (15.4-15.9) Białko( z mączką m-k) % (18.7-19.2) (18.1-18.6) (17.6-18.1) (17.1-17.6) (16.6-17.1) Ogólnu poziom aminokwasów % : Lizyna 0,86 0,82 0,79 0,75 0,72 Metionina 0,44 0,42 0,40 0,38 0,37 Met+cys. 0,73 0,70 0,63 0,64 0,61 Tryptofan 0,198 0,189 0,181 0,173 0,166 Treoniina 0,62 0,60 0,57 0,55 0,52 Izoleucyna 0,76 0,72 0,69 0,66 0,64 Walina 0,81 0,78 0,74 0,71 0,68 Aminokwasy strawne % : Lizyna 0,77 0,73 0,70 0,67 0,64 Metionina 0,41 0,40 0,38 0,36 0,35 Met+cys. 0,66 0,63 0,60 0,58 0,55 Tryptofan 0,170 0,162 0,155 0,148 0,142 Treoniina 0,53 0,51 0,49 0,47 0,45 Izoleucyna 0,69 0,66 0,63 0,60 0,58 Walina 0,74 0,70 0,67 0,65 0,62 Zalecenia te oparte zostały na Europejskiej Tabeli Aminokwasów (WPSA, 1992) surowców i wyrażone, jako aminokwasy strawne przy zastosowaniu współczynników strawności podanych w: Tables de composition et de valeur nutritive des matières premières destinées aux animaux d élevage (INRA editions 2002). Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 13
Podawanie wapnia I jego struktura fizyczna Ciągła poprawa wydajności wynika głównie z skrócenia czasu potrzebnego do produkcji jaja. Obecnie czas potrzebny do wyprodukowania jaja jest zbliżony do 24 godzin, co umożliwia nam osiąganie bardzo wysokiego procentu nieśności, gdzie jajo znoszone jest we wczesnych godzinach porannych. Proces kalcyfikacji zajmuje około 12 godzin, jego zakończenie przypada średnio na 2 h - 2 h 30 min. przed owulacją. Jakość skorupy w znacznej mierze uzależniona jest od ilości wapnia znajdującego w przewodzie pokarmowym w nocy, a forma, w jakiej węglan wapnia jest dostarczany odgrywa decydującą rolę, dla jakości skorupy. Istnieją pewne różnice między białymi i brązowymi liniami nieśnymi dla 16-godzinnnego programu świetlnego: Średnio (godziny po zapaleniu światła) Białe nioski Brązowe nioski Początek procesu kalcyfikacji 15h30 (+/- 2hrs) 12h30 (+/- 2hrs) Koniec procesu kalcyfikacji 3h30 (+/- 2hrs) 0h30 (+/- 2hrs) Proces kalcyfikacji zachodzi głównie w okresie nocy. Zdecydowana większość niosek linii brązowych, proces ten już ma zakończony w chwili zapalenia światła lub krótko po nim podczas gdy nioski białych linii jeszcze go kończą. Przyswajanie wapnia Podczas formowania skorupy nioska wykorzystuje wapń z przewodu pokarmowego, który jest rozpuszczany dzięki obfitej sekrecji kwasu solnego. Regularne skurcze mięśni żołądka pozwalają na jego transport do jelit. Jeśli ilość wapnia jest niewystarczająca, zostają uruchamiane rezerwy z kości (wapń jest gromadzony, a fosfor usuwany przez nerki). Wielokrotnie wykazywano, że nioski, które były zmuszane do wykorzystywania swoich rezerw wapnia z kości, znosiły jaja o gorszej skorupie. Sauveur (1988) powiedział, że skorupy jaj są grubsze wówczas, gdy rola kości w produkcji jest mniejsza. Odkładanie wapnia jest powolne w ciągu pierwszych 5h od momentu dostania się jaja do gruczołu skorupowego. Po tej fazie i przez następne ok. 10h, proces odkładania wapnia w tworzonej skorupie przyspiesza liniowo. Przyswajanie wapnia jest zróżnicowane od ok 30% do ponad 70% między fazami bez kalcyfikacji, a fazą tworzenia skorupy. Z tych powodów, każde zwiększenie ilości wapnia dostępnego pod koniec nocy prowadzi do poprawy, jakości skorupy. Znaczenie dużych cząstek wapnia Wapń wielkocząsteczkowy, a retencja: duże cząsteczki wapnia (ponad 2mm) są gromadzone w przewodzie pokarmowym i stopniowo rozpuszczane podczas tworzenia skorupy, dostarczając go na drodze stabilnego uwalniania wapnia. Wpływ wielkości cząstek wapnia na rozpuszczalność «in vitro» i «in vivo» oraz jego retencję w żołądku, 5h po wycofaniu paszy. Średnica cząstek Rozpuszczalność(%) wapnia Zgromadzony w żołądku Średni rozmiar (mm) In vitro In vivo (g) A B A B A B 3.3 4.7 29.8 36.3 84.8 82.5 15.4 3.4 2.0 2.8 45.8 54.8 79.0 84.0 11.8 4.3 1.0 2.0 49.3 57.7 77.8 74.4 5.5 4.7 0.5 0.8 63.1 67.6 76.5 69.4 0.7 1.6 A- próba o niskiej rozpuszczalności B-próba o wysokiej rozpuszczalności Zhang et al (1997) Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 14
Związek między wielkością cząstek, a poziomem retencji przy spożyciu 3.75 g wapnia Cząsteczki (%) Wapń zgromadzony Wielkość cząstek Wydalone z Zgromadzone w (%) odchodami żołądku po 24h g % 0.5 do.8 mm 44 % 0 1.94 52 2 do 5 mm 16 % 10 % 2.40 64 Rao and Roland (1989) Grube frakcje wapnia a jakość skorupy: dostępność wapnia pod koniec nocy poprawia się,. Podając wapń w takiej formie, ilość wapnia dostępna w pierwszej fazie tworzenia skorupy jest ograniczona i jego poziom odpowiedni w końcowej fazie, pod koniec nocy. Najważniejszym parametrem jest rozpuszczalność, niższa rozpuszczalność, to lepsza skorupa jaja. Chen and Coon (1990) odkryli wysoki wskaźnik regresji między indeksem jaja, a rozpuszczalnością wapnia. Ziarnisty wapń o wysokiej rozpuszczalności nie daje szans optymalizacji, jakości skorupy jaja. Niecelowe jest stosowanie muszli małż w sytuacjach, gdy stosowany w paszy wapń jest prawidłowej wielkości i rozpuszczalności. Śr. rozmiar sita (mm) Indeks skorupy mg / cm² Masa skorupy g Ciężar właściwy Grubość skorupy µm 3.36 75.6 5.27 1.0837 302 2.38 74.3 5.21 1.0839 290 1.68 74.0 5.23 1.0828 296 1.02 73.7 5.16 1.0825 294 0.50 73.0 5.05 1.0821 286 0.15 70.9 4.97 1.0802 280 Chen and Coon (1990) Znaczenie rozpuszczalnej frakcji wapnia W "momencie zapalenia światła" te ptaki, które nie ukończyły jeszcze procesu kalcyfikacji powinny mieć dostęp do wapnia w formie pylistej, który rozpuszcza się bardzo szybko i szybko jest absorbowany. Ten proces od spożycia wapnia do momentu, jego odłożenia w tworzonej skorupie, trwa nie dłużej niż 30 minut. Koreleski i wsp, 2003, studiował, jaki procent wapnia w postaci grubego grysu powinno się stosować dla niosek linii brązowych. Najlepsze wyniki odnotowuje się, jeśli udział grubych cząstek wynosi 60%. Efekt procentowej zawartości wapnia o cząstkach 2 do 4 mm i jego wpływu na parametry skorupy Wartość siły Grubość Procent dużych Masa skorupy Indeks skorupy pęknięcia skorupy cząstek g mg na cm² N µm 0 33.6a 5.70 78.3 365 20 35.4ab 5.80 78.9 365 40 38.0d 5.75 79.7 368 60 38.2d 5.88 80.8 374 80 36.9cd 5.70 79.1 364 100 36.1bc 5.89 81.4 370 Koreleski (2003) Zalecenia Białe nioski: kończą tworzenie skorupy po zapaleniu światła, w związku z tym należy podawać 50% cząstek wapnia o frakcji od 2 do 4 mm oraz 50% w formie pylistej. Brązowe nioski: około 40% ptaków zakończyło już tworzenie skorupy jaj w chwili zapalenia światła, w związku z tym 65% cząstek wapnia o frakcji od 2 do 4 mm i 35% w formie pylistej. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 15
Zalecenia dla związków mineralnych oraz tłuszczu (1): W przypadkach podawania kredy w formie cząstek od 2 do 4 mm, jest możliwe utrzymanie tych wartości. (2): Zalecamy utrzymywanie tych wartości w przypadkach podawania kredy tylko w formie pylistej. (3): Oleje roślinne bogate są w nienasycone kwasy tłuszczowe wpływające na wzrost wagi jaja, w zależności od oczekiwań rynku oraz apatytu ptaków wymagane jest utrzymanie na poziomie od 2 do 3%. Aby uniknąć nadmiernego wzrostu masy jaja zalecamy zmniejszenie poziomu oleju roślinnego w końcowej fazie produkcji. Dzienne zapotrzebowanie Od 17 do 28 tygodnia Od 28 do 50 Tygodnia Od 50 tygodnia Fosfor przyswajalny (1) mg 400 380 340 Fosfor przyswajalny (2) mg 440 420 380 Wapń całkowity g 3.9 4.1 4.1 4.3 4.3 4.6 Nioski białe: Wapń ziarnisty (2 to 4mm) g 2.0 2.1 2.2 Nioski brązowe: Wapń ziarnisty (2 to 4mm) g 2.6 2.7 2.9 Sód minimum mg 180 180 180 Chlor mini-maxi mg 170-260 170-260 170-260 Olej Mini-maxi (3) % 2 3 1-2 0.5 1.5 Włókno Minimalny poziom włókna czy błonnika jest konieczny aby uniknąć dziobania piór i poprawić strawność paszy Średnie spożycie paszy obserwowane po 28 tygodniu g / dzień 105 110 115 120 125 OD 2 % NIEŚNOŚCI DO 28 TYGODNIA ŻYCIA Fosfor przyswajalny (1) % 0.41 0.39 0.37 0.35 0.34 Fosfor przyswajalny (2) % 0.45 0.43 0.41 0.39 0.37 Wapń całkowity % 3.9-4.1 3.8 4.0 3.6-3.8 3.4 3.6 3.3 3.5 Sód minimum % 0.18 0.17 0.16 0.16 0.15 Chlor mini-maxi % 0.17-0.26 0.16-0.25 0.16-0.24 0.15-0.23 0.15-0.22 OD 28 TYGODNIA DO 50 TYGODNIA Fosfor przyswajalny (1) % 0.36 0.34 0.33 0.32 0.31 Fosfor przyswajalny (2) % 0.40 0.38 0.37 0.35 0.34 Wapń całkowity % 3.9-4.1 3.7-3.9 3.6-3.8 3.4-3.6 3.3-3.5 Sód minimum % 0.17 0.16 0.16 0.15 0.14 Chlor mini-maxi % 0.16-0.25 0.16-0.24 0.15-0.23 0.14-0.22 0.14-0.21 OD 50 TYGODNIA DO KOŃCA OKRESU NIEŚNOŚCI Fosfor przyswajalny (1) % 0.32 0.30 0.29 0.28 0.27 Fosfor przyswajalny (2) % 0.36 0.34 0.33 0.32 0.30 Wapń całkowity % 4.1 4.3 3.9 4.1 3.8 4.0 3.6 3.8 3.5 3.7 Sód minimum % 0.17 0.16 0.16 0.15 0.14 Chlor mini-maxi % 0.16-0.25 0.16-0.24 0.15-0.23 0.14-0.22 0.14-0.21 Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 16
STRUKTURA PASZY DLA STAD TOWAROWYCH Rola wielkości cząstek paszy Trudności w prawidłowym wymieszaniu, niewłaściwy rozmiar cząstek i problemy z rozwarstwianiem zostały rozwiązane przez względnie duże rozdrabnianie surowców. Jednakże mieszanki, które są zbyt drobno zmielone, często poważnie zmniejszają spożycie paszy. Niski poziom konsumpcji został skompensowany przez zastosowanie mieszanek w postaci kruszonek lub granulatów. W rezultacie łatwiejsze wyjadanie i skrócenie czasu wyjadania z tytułu granulacji pasz, prowadzi do wzrostu wielkości dawki i wzrostu. Taki efekt obserwuje się zarówno u kur niosek jak i u brojlerów. Kury są ziarnojadami i dlatego ich wyjadanie paszy tak bardzo uzależnione jest od struktury fizycznej mieszanki Jakie mieszanki dla niosek, granulat, czy kruszonka? W teorii mieszanki w postaci kruszonej, czy też granulowanej powinny powodować wyższe spożycie paszy. Jest to prawdziwe przy założeniu, że systemy karmienia działają poprawnie i użyte surowce dają możliwość podania kurom dobrej jakości granulatu lub kruszonki. Bardzo często obserwowane trudności w uzyskaniu dobrej jakości kruszonki są powodem niedożywienia ptaków oraz problemów technicznych z powodu: - niszczenia kruszonki w systemie zadawania paszy, - odkładania pylistych frakcji paszy w karmidłach, - większego nasilenia problemów z jakością skorup z powodu trudności w podaniu wapnia w formie grysu, - częstsze problemy z dziobaniem piór z powodu skrócenia czasu wyjadania paszy, - wzrostu kosztów produkcji Aby w prawidłowy sposób rozwinąć u ptaków układ trawienia konieczne jest stosowanie grubo mielonej mieszanki paszowej. Dla utrzymania dobrej jakości skorupy jaj można: - stosować granulat wapienny, jeśli średnica mieszanki jest dopasowana - dodawać kredę po zgranulowaniu mieszanki - Rozprowadzać 3 do 4g na kurę granulatu wapiennego (2 do 4mm) w kurniku w porze popołudniowej Pasza sypka o dobrej strukturze W okresie odchowu, z wyłączeniem pierwszych 4-5 tygodniu, kiedy to pasza powinna by w formie kruszonki, podawanie paszy sypkiej o prawidłowej strukturze zapewni dobry wzrost i rozwój mocnego układu pokarmowego. W okresie produkcji, właściwa struktura mieszanki umożliwi ptakom zwiększenie wyjadanej dziennej dawki, wzrost nieśności i kontynuację wzrostu. Poniższa tabela przedstawia rezultaty badań Summers a i Leeson a (1979), w których porównywali bardzo pylistą mieszankę z 60% zawartością śrutowanej kukurydzy i całymi ziarnami jęczmienia. Śruta kukurydziana i całe ziarna jęczmienia Pasza sypka, miałka Spożycie (g/dzień) 114.5 102.0 Procent nieśności (%) 86.9 85.1 Masa jaja (g) 59.6 56.8 Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 17
W warunkach klimatu gorącego podawanie paszy sypkiej o dobrej strukturze pomaga uchronić ptaki przed obniżeniem wyjadanej dawki w okresie stresu termicznego. To właśnie jest powodem, dlaczego zalecamy, aby w mieszance było minimum 75-80% frakcji cząstek o wymiarze 0,5 do 3,2mm. Taki typ mieszanki jest również tańszy w produkcji, ponieważ wzrasta wydajność samego śrutownika. Ilość cząstek mniejszych niż: 0.5 mm Ilość cząstek większych niż : 3.2 mm 15 % maximum 10 % maximum Zalecenia takie są również w przypadku pasz podawanych w okresie odchowu po 4-5 tygodniu życia. Atrakcyjność paszy wzrasta bardzo zauważalnie, jeśli najdrobniejsze frakcje paszy sklejają się wzajemnie. Można to osiągnąć poprzez dodanie od 1,5 do 2,5% oleju roślinnego. Wybór surowców Należy unikać surowców, które są zbyt pyliste oraz nie rozdrabniać tych, które nie muszą być poddawane takiej obróbce. W przypadku mieszanek, które nie zawierają mączki mięsno-kostnej, 60-70% węglanu wapnia powinno być podawane w formie granulatu o średnicy 2-4mm. W przypadkach, gdy mączka mięsno-kostna jest obecna w mieszance, udział granulatu powinien wzrosnąć do 80%. Fosforany powinny by w formie mikro granulatu. Technologia rozdrabniania Uzyskanie mieszanki o poprawnej strukturze możliwe jest, jeśli będą dotrzymane następujące zasady. Prędkość obrotowa noży powinna wynosić 50-55m/sek. Prędkość taka odpowiada ok. 1500 obr/min. śrutownika o średnicy 65cm. Zalecamy stosowanie sit, które mają perforacje w kształcie koła. Sita takie mają wyższy wskaźnik powierzchni i co za tym idzie można uzyska wyższą wydajność. Średnica otworów powinna wynosi: w przypadku sit drucianych min. 8mm, dla sit perforowanych: min. 8mm i max. 10mm. Istotne jest również to, jakie surowce są wykorzystywane. Używanie zużytych noży zwiększa procentowy udział najdrobniejszych frakcji oraz zmniejsza wydajność śrutownika. Zalecamy, aby śrutować tylko te surowce, które tego wymagają. Parametry fizyczne surowców powinny by sprawdzane przynajmniej dwa razy w tygodniu. Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 18
SUGEROWANY SKŁAD PREMIKSU DLA STAD TOWAROWYCH KUR NIEŚNYCH STADA TOWAROWE OKRES ODCHOWU 0 do 10 weeks 10 tyg. - 2 % nieśności Mikroelementy dodane mg / kg mieszanki paszowej OKRES NIEŚNOŚCI Mangan (Mn) ppm 60 60 70 Cynk(Zn) ppm 60 60 60 Żelazo (Fe) ppm 60 60 60 Jod (I) ppm 1 1 1 Miedź (Cu) ppm 8 6 8 Selen (Se) ppm 0.25 0.25 0.25 Kobalt (Co) ppm 0.25 0.15 0.15 Witaminy dodane / kg mieszanki paszowej w IU lub mg Witamina A IU 13.000 10.000 10.000 Witamina D3 IU 3.000 2.000 2.500 Witamina E mg 25 25 20 Witamina K3 mg 3 3 3 Witamina B1 (Tiamina) mg 2 2 2 Witamina B2 (Ryboflawina) mg 5 5 5 Witamina B6 (Pirydoksyna) mg 5 5 5 Witamina B12 mg 0.02 0.01 0.015 Kwas nikotynowy (Niacyna) mg 60 40 40 Kwas pantotenowy mg 15 12 12 Kwas foliowy mg 0.75 0.75 0.75 Biotyna mg 0.2 0.1 0.05 Witamina C w klimacie tropikalnym lub w okresie upałów mg 100 Całkowite zapotrzebowanie na kg mieszanki paszowej (wliczone surowce) mg Cholina mg/kg 1600 1400 1400 Cholina mg/day - - 160 Antyoksydanty Mieszanie Mikroelementy i witaminy przed zmieszaniem z bazowymi surowcami powinny być prawidłowo wymieszane. Premiksy powinny być mieszane na minimalnym poziomie 3kg na tonę. Niewłaściwe mieszanie lub dodawanie może by monitorowane poprzez podawanie manganu jak pierwiastka wskaźnikowego. Toksyczność wybranych pierwiastków Maksymalne dopuszczalne poziomy niektórych pierwiastków określa się na poziomach: Potas 2000 p.p.m. Magnez 5000 p.p.m. Sód 5000 p.p.m. Chlor 5000 p.p.m. Żelazo 500 p.p.m. Mangan 1000 p.p.m. Cynk 2000 p.p.m. Miedź 300-500 p.p.m. Selen 10 p.p.m. Jod 300-500 p.p.m. Wanad 10 p.p.m. w wyniku zanieczyszczenia złóż fosforanów Instrukcja Żywienia Stad Towarowych 0910 Page 19