Załącznik do uchwały Nr....... Rady Powiatu w Międzyrzeczu z dnia. 2010 r. w sprawie zmiany Programu wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi POWIAT MIĘDZYRZECKI PROGRAM WSPARCIA DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Międzyrzeczu październik 2010 1
WPROWADZENIE Decydującym motywem podjęcia problemu tworzenia systemu wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest rosnące zapotrzebowanie na inne niż szpitalne formy pomocy osobie chorej psychicznie i jej rodzinie. Według stereotypu - człowieka chorego psychicznie powinno umieszczać się w szpitalu psychiatrycznym, gdyż schorzenie to jeszcze do dziś wzbudza w otoczeniu rodziny ale też w niej samej lęk, obawy, niezrozumienie. Szczególną więc troską i wsparciem otoczyć powinno się osoby i rodziny, w których problem niepełnosprawności wynika z zaburzeń psychicznych. Zapewnienie szeroko pojętego poradnictwa specjalistycznego dla osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin jest jednym z wielu zadań, których realizacja jest obowiązkiem powiatowych centów pomocy rodzinie. W wielu skomplikowanych sytuacjach rodzinnych udzielanie porady - wsparcia w tzw. warunkach ambulatoryjnych jest niewystarczające. Skuteczność pomocy uzależniona jest od jej częstotliwości pracy zespołu specjalistów i czasu trwania. Te warunki można spełnić tylko w formie stacjonarnej opieki. Dlatego racjonalnym i uzasadnionym staje się utworzenie Powiatowego Ośrodka Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Skwierzynie, zwanego dalej Ośrodkiem. Będzie to miejsce, w którym świadczona będzie specjalistyczna pomoc, możliwie jak najbliżej miejsca zamieszkania, bez konieczności opuszczania własnego środowiska. Wieloletnie doświadczenia wykazały, że umieszczanie osób chorych psychicznie, mających okresy ostrego nawrotu choroby, w szpitalach psychiatrycznych lub w domach pomocy społecznej, wyrządza im i społeczeństwu więcej krzywdy niż daje korzyści. 2
I. OPIS PROBLEMU Powiat Międzyrzecki obejmujący swoim zasięgiem sześć gmin i posiadający około 60 000 mieszkańców jest powiatem o wysokim wskaźniku bezrobocia. Konsekwencją pozostawania bez dochodu, braku pieniędzy na zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych, jest ubóstwo. Trudna sytuacja życiowa powoduje narastanie napięcia, kumulowanie stresu, popadanie w stany depresyjne co często doprowadza do choroby psychicznej. Stan taki wymaga podjęcia przez powiat działań zmierzających do niwelowania dla rodziny skutków choroby psychicznej jej członka i zapełnienie luki w systemie opieki nad osobą psychicznie chorą. Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zgodnie z art. 3 pkt 1 a, b i c ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) ilekroć przepisy tej ustawy stanowią o osobie z zaburzeniami psychicznymi, odnosi się to do osoby: a) chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne), b) upośledzonej umysłowo, c) wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Zaniechanie opieki nad osobą chorą psychicznie, nieudzielanie jej wsparcia w jej środowisku, izolowanie jej od rodziny poprzez okresowe leczenie farmakologiczne w zakładach opieki zdrowotnej, prowadzi do zjawiska wykluczenia społecznego ludzi chorych i ich rodzin. Wskutek bardzo niskiego poziomu edukacji społecznej o chorobie psychicznej, rodzina i chory są osamotnieni, izolują się lub są izolowani. Powoduje to zamknięcie się ich w czterech ścianach swojego mieszkania, gdzie kryją swój smutek i bezradność, co jeszcze bardziej pogłębia kryzys rodziny. Wsparcia w ośrodkach udziela się po to, by pomóc osobie i rodzinie odzyskać własną zdolność i zasoby psychiczne do radzenia sobie w codziennym życiu ale także w trudnych sytuacjach życiowych. Osoba poddana terapeutycznemu oddziaływaniu w Ośrodku odzyska zdolność do samodzielnego lub pod dyskretną kontrolą funkcjonowania we własnym środowisku i społeczności. Każde podjęte 3
działanie jest skuteczniejsze wtedy, gdy wcześniej podejmie się interwencję i udzieli się wszechstronnej pomocy specjalistycznej. I takie zadanie miałby spełniać ten Ośrodek. Z rozeznanych potrzeb przez gminne ośrodki pomocy społecznej wynika, że w powiecie na I półrocze 2010 r. mamy 573 osoby wymagające pomocy, którą świadczyć będzie Ośrodek. Na terenie Powiatu Międzyrzeckiego w rozwiązywaniu problemów rodzinom dotkniętym chorobą psychiczną pomocy udzielają: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Międzyrzeczu, Warsztat Terapii Zajęciowej przy DPS w Międzyrzeczu, Dom Pomocy Społecznej w Jasieńcu, Ośrodki Pomocy Społecznej w: Międzyrzeczu, Skwierzynie, Trzcielu, Bledzewie, Przytocznej i Pszczewie, Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Międzyrzeczu, Poradnie Psychologiczno Pedagogiczne w Międzyrzeczu i Skwierzynie, Poradnia Zdrowia Psychicznego w Międzyrzeczu i Skwierzynie, Samodzielny Publiczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Międzyrzeczu Każda z wyżej wymienionych instytucji pomaga w wąskim, specjalistycznym zakresie. Nie ma często pomiędzy nimi wymiany informacji na temat prowadzonj osoby z zaburzeniami psychicznymi. Pobyt osoby psychicznie chorej w Ośrodku spowoduje, że po zebraniu informacji od wszystkich jej pomagających, opracowany zostanie program wsparcia społecznego dla konkretnej osoby. II. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU 1. Cele Programu: 1) Zorganizowanie Powiatowego Ośrodka Wsparcia, z możliwością udzielania długoterminowej pomocy specjalistycznej. 4
2) Utworzenie 20 miejsc całodobowego pobytu, z których będzie można korzystać nie dłużej niż 1 miesiąc z możliwością przedłużenia do trzech miesięcy w uzasadnionych przypadkach. Podstawowa działalność Ośrodka ukierunkowana będzie na zapobieganie izolacji społecznej osób z przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi poprzez stwarzanie warunków sprzyjających integracji wewnętrznej z samym sobą oraz integracji zewnętrznej ze środowiskiem, na pomoc w zakresie rozwiązywania problemów dnia codziennego, na udzielanie wsparcia psychicznego. Celem tych działań jest podniesienie jakości życia osób, które wymagają oparcia społecznego ze względu na rodzaj niepełnosprawności oraz szeroko rozumiana integracja społeczna. 2. Głównym celem działania Ośrodka będzie: 1) podtrzymywanie i rozwijanie u osób z zaburzeniami psychicznymi umiejętności niezbędnych do samodzielnego i aktywnego życia, 2) terapia zajęciowa, 3) socjoterapia i terapia indywidualna i grupowa, 4) podejmowanie działań mających na celu przygotowanie osób z zaburzeniami psychicznymi do podjęcia pracy, 5) pomoc w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia. 3. Cele te realizowane będą przez następujące działania: 1) Diagnoza psychiatryczna i psychologiczna uczestników Ośrodka; 2) Tworzenie Indywidualnych Planów Terapii; 3) Prowadzenie psychoterapii indywidualnej i rodzinnej; 4) Tworzenie grup samopomocowych i terapeutycznych; 5) Prowadzenie treningów konstruktywnych umiejętności społecznych: - radzenia sobie ze stresem, - rozwiązywania problemów i sytuacji trudnych, - umiejętności interpersonalnych, - umiejętności życiowych, - budżetowy, kulinarny, czystości, - zapobiegania nawrotom choroby, trening lekowy, 5
- konstruktywnego spędzania czasu wolnego - poszukiwania pracy i zachowań sprzyjających utrzymaniu pracy; 6) Prowadzenie terapii zajęciowej; 7) Zajęcia relaksacyjne i psychoruchowe; 8) Zajęcia kulturowo oświatowe i sportowe, rehabilitacja fizyczna; 9) Poradnictwo z zakresu załatwiania spraw urzędowych. 4. Oczekiwane efekty: Realizacja programu pozwoli na: 1) Przygotowanie uczestników poprzez poradnictwo prawne, treningi interpersonalne, treningi umiejętności społecznych do podjęcia pracy zawodowej i powrotu do środowiska. 2) Przygotowanie do samodzielnego życia i integrację społeczną. 3) Stworzenie grup wsparcia dla osób chorych przebywających w środowisku. 4) Prowadzenie grup wsparcia dla rodzin osób chorych psychicznie. 5. Założenia organizacyjne Funkcjonowanie Ośrodka oparte będzie w szczególności o: 1) regulamin organizacyjny, 2) ustawę z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej 3) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598, z późn. zm.) 4) ustawę z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) Działalność Ośrodka będzie jednym z elementów dopełniających system opieki nad osobą z zaburzeniami psychicznymi. Po leczeniu stacjonarnym w oddziale psychiatrycznym, pacjent kierowany będzie do Ośrodka Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi, gdzie podlegać będzie terapii indywidualnej i grupowej, psychoterapii. Następnym etapem będzie terapia społeczna oraz trening umiejętności życiowych w Ośrodku oraz monitorowanie go w środowisku. Zapewnia to holistyczne podejście do osoby z zaburzeniami psychicznymi i sprawne poprowadzenie poprzez wszystkie etapy choroby. Osoba psychicznie chora jest podmiotem działań, a stały kontakt zapewnia możliwość wcześniejszej 6
interwencji w przypadku nawrotu choroby i nie dopuszczenie do ostrych stanów psychotycznych wymagających hospitalizacji. 6. Działania: 1. Adaptacja budynku znajdującego się w Skwierzynie przy ulicy Przemysłowej 42, która obejmuje następujące rodzaje prac budowlanych, określonych w dokumentacji technicznej - kosztorysie inwestorskim według Tabeli elementów scalonych: a. roboty rozbiórkowe, b. roboty wykończeniowe obejmujące prace budowlane na parterze, I i II piętrze, wentylacja grawitacyjna, stropodach, schody, stolarka okienna, stolarka drzwiowa, c. szyb windowy i podłoża, dostawa i montaż dźwigu, d. elementy zewnętrzne, w tym: dach, fundamenty, elewacja i podjazd dla niepełnosprawnych, e. instalacje elektryczne, f. instalacje sanitarne: wodno kanalizacyjne, centralne ogrzewanie, wentylacja mechaniczna. 2. Wyposażenie bloku żywieniowego. 3. Wyposażenie sal terapeutycznych. 4. Wyposażenie pokoi mieszkalnych w hotelu. 5. Wyposażenie gabinetu lekarskiego i pielęgniarskiego. 6. Zatrudnienie specjalistycznej kadry. 7. Odbiorcy programu: Do Ośrodka przyjmowane będą osoby z zaburzeniami psychicznymi, które : oczekują na przyjęcie na oddział szpitalny, wychodzą ze szpitala po dłuższym pobycie i powinni przejść okres adaptacji do nowej sytuacji, oczekują na miejsce w domu pomocy społecznej, nie mają możliwości korzystania z terapii w swoim miejscu zamieszkania, chory wymaga krótkoterminowej opieki ze względu na czasową trudną sytuację rodzinną. 7
8. Źródła finansowania: Budżet państwa pozyskiwany poprzez Wojewodę Lubuskiego; Środki PFRON pozostające w dyspozycji samorządu wojewódzkiego; Programy celowe PFRON realizowane przez Oddział Lubuski; Środki Unii Europejskiej; Fundusz Pracy pozostający w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy; Środki Narodowego Funduszu Zdrowia; Fundacje działające na rzecz osób chorych psychicznie. Środki finansowe na działalność bieżąca po utworzeniu Ośrodka zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej zapewniał będzie budżet państwa. 9. Organizacja pracy 1. Samodzielna, niezależna od DPS jednostka budżetowa. 2. Ośrodek zapewniałby usługi psychoterapeutyczne w formie ambulatoryjnej dla 40 osób, z tego 20 osób mogłoby korzystać z całodobowego pobytu nie dłużej niż 1 miesiąc z możliwością przedłużenia do trzech miesięcy w uzasadnionych przypadkach. 3. Infrastrukturę Ośrodka stanowić będą następujące pomieszczenia : kuchnia z jadalnią, sala integracyjno kinezyterapeutyczna i relaksacyjna z przeznaczeniem do terapii grupowej, gabinety do terapii indywidualnej, gabinet lekarsko zabiegowy, sala do terapii zajęciowej, sala rehabilitacyjna, sala edukacyjna ze sprzętem multimedialnym, pokój odpoczynku dla pacjentów, pokoje mieszkalne, pomieszczenie dla osób wymagających wzmożonego nadzoru ze względu na ich stan psychiczny, pomieszczenie administracyjno biurowe, toalety, łazienki z natryskami i możliwością prania. 8
4. Zatrudniona zostanie kadra o następujących kwalifikacjach: Kierownik posiadający 3-letni staż pracy w pomocy społecznej oraz specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej, 5 terapeutów zajęciowych, magister lub technik rehabilitacji, psycholog kliniczny, pracownik socjalny, 5 opiekunów, zapewnione będą usługi lekarza psychiatry, pielęgniarskie oraz pedagoga ze specjalnością oligofrenopedagogika. Termin realizacji: 2008-2014 PROJEKTODAWCA PROGRAMU Powiat Międzyrzecki REALIZATOR PROGRAMU - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Ul. Przemysłowa 2 66-300 Międzyrzecz Tel./ Fax 095 7428471 Opracowała: Maria Górna-Bobrowska dyrektor PCPR w Międzyrzeczu 9