STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO NA LATA 2005-2015 Kościerzyna, kwiecień 2008r.
S P I S T R E Ś C I 1. W S TĘP... 3 2. M E T O D O L O G I A... 4 3. W N I O S K I... 8 4. R A P O R T O S T A N I E M I A S T A... 11 4.1.1. Miasto w statystyce... 13 4.1.2. Grunty... 14 4.1.3. Ludność... 17 4.1.4. Gospodarka... 20 4.1.5. Zatrudnienie i bezrobocie... 22 4.1.6. Infrastruktura techniczna... 25 4.1.7. Mieszkalnictwo... 29 4.1.8. Ochrona środowiska przyrodniczego, w tym obszary chronione... 38 4.1.9. Obiekty zabytkowe... 41 4.1.10. Turystyka i baza turystyczna... 42 4.1.11. Oświata i wychowanie... 42 4.1.12. Kultura w mieście... 44 4.1.13. Ochrona zdrowia... 46 4.1.14. Bezpieczeństwo publiczne... 48 4.1.15. Opieka społeczna... 48 4.1.16. Finanse... 51 5. ANALIZA SWOT... 55 6. DIAGNOZA STANU... 65 7. M I S J A... 68 8. P R I O R Y T E T Y... 71 9. CELE I KIERUNKI D Z I A Ł A N I A... 73 9.1. WIZERUNEK MIASTA... 75 9.2. GOSPODARKA... 76 9.3. INFRASTRUKTURA... 77 9.4. JAKOŚĆ śycia... 78 9.5. SPOŁECZNOŚĆ... 79 10. WYBRANY WARIANT ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO... 80 10.1. KOMENTARZ DO WYBRANEGO WARIANTU... 81 10.2. PRIORYTETY CELE STRATEGICZNE NIEZBĘDNE I DRUGORZĘDNE ORAZ KIERUNKI DZIAŁANIA... 83 11. POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO... 87 12. WDRAśANIE STRATEGII... 91 13. MONITOROWANIE STRATEGII... 94 2
1. W S TĘP Podstawą rozwoju Miasta Kościerzyna jest strategia, która określa, misję, cele i kierunki działania na lata 2005-2015. Dokument ten poddany publicznej weryfikacji, a następnie uchwalony przez Radę Miasta zawiera równieŝ opcje i warianty rozwoju. Programy operacyjne mają charakter otwarty i będą uszczegóławiane przez Radę Miasta w zaleŝności od corocznie uchwalanego budŝetu. Lista Programów Operacyjnych znajduje się w Planie Rozwoju Lokalnego Miasta Kościerzyna wraz z podporządkowanymi projektami i zadaniami. W dalszej części opracowania przedstawiono wyniki będące kompilacją wszystkich debat strategicznych, w tym debaty aktualizacyjnej i autorskiego uporządkowania wyników prac uczestników sesji, przy czym sformułowania misji celów i kierunków działania pozostawiono w formie zbliŝonej do proponowanej przez uczestników debat. Zmiana treści poszczególnych celów i kierunków działania miała jedynie na celu dostosowanie istniejących sformułowań do zasad tworzenia poszczególnych elementów strategii. Podstawową zmianę, jaką przeprowadzono w stosunku do pierwotnej wersji strategii, jest dostosowanie obszarów Ŝycia społeczno gospodarczego miasta do obszarów występujących w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego. Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na ostateczny kształt dokumentu był Raport o Stanie Miasta na 2003 r. zawierający podstawowe informacje o Mieście Kościerzyna uwzględniając stan jednostek podległych bezpośrednio Burmistrzowi. Raport został opracowany wg wcześniej przygotowanego schematu przy udziale pracowników Urzędu Miasta Kościerzyna. W proces aktualizacji Strategii Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Miasta Kościerzyna zostało włączonych kilkadziesiąt osób, będących reprezentantami środowisk społecznych, biznesowych, samorządowych, Rady Miasta. Kolejna aktualizacja Strategii miała miejsce w 2008 r. i była efektem prac autorskich wykonanych przez pracowników Wydziału Rozwoju Urzędu Miasta. W trakcie prowadzonych prac oparto się danych zawartych w Raporcie o Stanie Miasta na 2006 r., a takŝe na innych dotychczas niewykorzystanych opracowaniach oraz materiałach dostarczonych z poszczególnych wydziałów Urzędu Miejskiego, jednostek podległych i innych instytucji realizujących zadania publiczne na terenie miasta. 3
2. M E TO D O L O G I A Strategię Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Miasta Kościerzyna opracowano przyjmując za podstawę wyniki debat strategicznych organizowanych Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego. W roku 2000 przeprowadzono dwie debaty z udziałem liderów lokalnych, reprezentujących radnych miasta, członków zarządów, przedstawicieli jednostek administracji samorządowej róŝnych szczebli, organizacji pozarządowych oraz środowisk biznesowych. Pierwsza sesja strategiczna odbyła się dnia 4 sierpnia 2000 r. w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a jej celem było zidentyfikowanie celów i kierunków działania w poszczególnych przyjętych teoretycznie obszarach Ŝycia społecznogospodarczego. Uczestnicy debaty pracowali w pięciu grupach, kaŝda podporządkowana jednemu z obszarów: przestrzeń, infrastruktura, gospodarka, społeczność i ekologia. Na podstawie wcześniej wypracowanej analizy SWOT: silne strony (wewnętrzne) Miasta Kościerzyna, słabe strony (wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagroŝenia (zewnętrzne) odpowiedziano na pytanie: Co naleŝy zrobić, albo jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, Ŝeby zlikwidować słabe strony miasta i zniwelować zagroŝenia?. Na postawie tak postawionego pytania grupy przygotowały po osiem celów, opierając się na wcześniej wybranych w wyniku dyskusji słabych stronach i zagroŝeniach. Podobnie pracowano przy budowaniu celów określonych na podstawie mocnych stron i szans z tym, Ŝe liczbę celów ograniczono do sześciu w kaŝdej grupie. Kolejnym krokiem procesu konsultacji społecznej była hierarchizacja celów w poszczególnych obszarach Ŝycia społeczno-gospodarczego. Przyjęto, Ŝe w kaŝdym obszarze winny zostać wyróŝnione trzy cele niezbędne, bez których dany obszar nie moŝe się rozwijać, trzy cele pierwszorzędne, które przyspieszają rozwój danego obszaru oraz trzy cele drugorzędne waŝne dla rozwoju danego obszaru, ale z bliŝej nieokreślonym w dekadzie czasem i tempem ich realizacji. W ten sposób wynikiem konsultacji w pierwszej debacie strategicznej było wypracowanie kilkudziesięciu celów w pięciu obszarach społeczno-gospodarczych. 4
Druga sesja strategiczna z podobną reprezentacją liderów lokalnych odbyła się dnia 9 września 2000 r. w Bibliotece Miejskiej. Jej celem było określenie priorytetów dla rozwoju społeczno - gospodarczego miasta oraz alternatywnych wariantów rozwoju. W tym celu uczestnicy debaty pracujący w pięciu tematycznych grupach dokonali w kaŝdej z nich wyboru czternastu najwaŝniejszych celów miasta z grupy kilkudziesięciu wypracowanych na poprzedniej debacie strategicznej. Wybrane czternaście celów w kaŝdej grupie zhierarchizowano w sposób określony w rozdziale Warianty rozwoju. Dnia 23 września 2004 roku odbyła się kolejna debata strategiczna, podczas której uczestnicy pracowali nad aktualizacją Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna. Wspólnie ustalono, iŝ zmianie ulegną dwa z pięciu dotychczasowych obszarów strategicznych. I tak obszary ekologii i przestrzeni ustąpiły miejsca dwóm nowym polom działania miasta, jakimi są: - wizerunek miasta, - jakość Ŝycia. W kontekście nowo utworzonych obszarów strategicznych sporządzona została analiza SWOT, która ukazała mocne i słabe strony oraz szanse i zagroŝenia dla dwóch nowych obszarów funkcjonowania miasta. Aktualizacji uległ takŝe Wybrany wariant rozwoju, który jest podstawą prawidłowego rozwoju społeczno - gospodarczego Miasta Kościerzyna i podstawą podziału potencjału inwestycyjnego, o czym szczegółowo traktuje Plan Rozwoju Lokalnego. W 2007 roku władze miasta zgodnie z zaleceniami poprzednio uchwalonej Strategii (zob. Tabela 55, pkt. 4) podjęły decyzję o aktualizacji istniejącej Strategii w celu dostosowania kierunków i celów rozwoju miasta do nowych potrzeb i sytuacji społecznogospodarczej. Po dokonaniu analizy treści Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna stwierdzono, Ŝe część zapisanych w dokumencie zadań została zrealizowana, inne straciły swoją aktualność wskutek zachodzących zmian. Celem prac nie było zbudowanie odmiennej do dotychczasowej Strategii, lecz na jej bazie dokonanie aktualizacji. Niezbędne było dostosowanie ustaleń Strategii do celów i priorytetów zawartych w polityce regionalnej Unii Europejskiej na lata 2007-2013 oraz w dokumentach planistycznych opracowanych na szczeblu kraju i Województwa Pomorskiego. 5
Ponadto powstały materiały poznawcze umoŝliwiające doprecyzowanie i szczegółowe określenie zagadnień związanych z walorami i problemami miasta Kościerzyna. Do opracowań tych naleŝą: 1. Kościerzyna problemy miasta w opinii mieszkańców sporządzony przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego 2. Raport Programu Badawczego UE Stanu i Rozwoju Handlu i Usług w Kościerzynie sporządzony przez Eurotest Instytut Usług Marketingowych 3. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kościerzyny 2007 4. Program ochrony środowiska dla Gminy Miejskiej Kościerzyna na lata 2004 2007 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008 2011 Etapy procesu aktualizacji Strategii obejmowały: 1. Dokonanie w oparciu o dostępne opracowania oceny stanu istniejącego oraz analizy uwarunkowań i problemów rozwoju Miasta, 2. Sformułowanie niezbędnych, pierwszorzędnych i drugorzędnych celów istotnych dla rozwoju Miasta, 3. Sformułowanie kierunków działania, 4. Wskazanie priorytetów realizacyjnych 5. Określenie zadań realizacyjnych dla wybranego wariantu rozwoju 6. Opracowanie projektu aktualizacji Strategii 7. Konsultacje wstępnej wersji dokumentu z osobami biorącymi udział w opracowywaniu poprzednich wersji Strategii 8. Opracowanie ostatecznej wersji dokumentu, uwzględniającego wnioski i postulaty zgłoszone w trakcie konsultacji Przy opracowaniu aktualizacji Strategii korzystano takŝe z informacji uzyskanych z poszczególnych wydziałów Urzędu Miejskiego, jednostek podległych i innych instytucji realizujących zadania publiczne na terenie miasta. Podstawową przesłanką aktualizacji Strategii było stworzenie dokumentu wytyczającego kierunki działań podejmowanych przez Władze Miasta, w szczególności 6
zadań inwestycyjnych planowanych w najbliŝszych latach, których warunkiem powodzenia jest uzyskanie finansowego wsparcia z funduszy rządowych i unijnych. Horyzont czasowy strategii wyznacza rok 2015. W takiej perspektywie zostały określone cele gwarantujące zrównowaŝony i dynamiczny rozwój. Ustalenia zawarte w tym dokumencie stanowią merytoryczną podstawę do prowadzenia długookresowej, zrównowaŝonej i kompleksowej polityki rozwoju Miasta Kościerzyna, przy uwzględnieniu strategicznych kierunków i celów rozwoju Unii Europejskiej, Polski i Województwa Pomorskiego. Dzięki dokładności i rzetelności zawartych informacji, Strategia moŝe pełnić równieŝ funkcję promocyjną oraz informacyjną dla potencjalnych inwestorów o kierunkach rozwoju, a takŝe stanowić kompendium wiedzy o walorach środowiska przyrodniczego, gospodarczego i kulturalnego miasta. 7
3. W N I O S K I Podsumowując przebieg prac uczestników debat strategicznych i analiz eksperckich naleŝy stwierdzić, Ŝe Miasto Kościerzyna w wyniku aktualizacji strategii przyjęło zasadę pełnej kompatybilności dokumentu końcowego ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego. Rozwój Miasta Kościerzyna zaplanowano w oparciu o obszary spójne z priorytetami województwa pomorskiego. Zhierarchizowane cele i kierunki działania w wybranych obszarach priorytetowych, tj.: wizerunek miasta, jakość Ŝycia, społeczność, gospodarka i infrastruktura, przedstawiono w tym rozdziale jako wniosek końcowy w postaci schematu strategicznych działań Miasta Kościerzyna (vide następne strony). Szczegółowa hierarchizacja poszczególnych celów podzielonych na priorytety, cele niezbędne i cele drugorzędne została zamieszczona w rozdziale Cele i kierunki działania. Ostateczny wariant rozwoju miasta, który staje się równieŝ podstawą podziału potencjału inwestycyjnego w Planie Rozwoju Lokalnego został zamieszczony w rozdziale pod nazwą Wybrany wariant rozwoju. Spójność dokumentu Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego zostanie przedstawiona w rozdziale Powiązanie Strategii z innymi dokumentami strategicznymi na terenie województwa pomorskiego. 8
3.1. Schemat strategicznych działań Miasta Kościerzyna Miasto Kościerzyna centrum ziemi Kościersko- Zaborskiej o walorach uzdrowiskowych. Miasto o dobrze rozwiniętej infrastrukturze technicznej i społecznej przyjaznej dla mieszkańców i turystów Wizerunek miasta Gospodarka Infrastruktura Priorytety Priorytety Priorytety OŜywienie gospodarcze i społeczne miasta, poprzez zwiększenie potencjału turystycznego i kulturowego Ustawiczne podwyŝszanie jakości i standardów bazy sportowo - turystycznej i kulturalnej Wzmocnienie potencjału rozwojowego miasta Wspieranie inicjatyw gospodarczych Rozwój turystyki Likwidacja barier dla inwestorów Kompleksowa ochrona środowiska naturalnego Poprawa systemu infrastruktury komunikacyjnej Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Rewitalizacja Starego Miasta Rozwój i promocja róŝnych form usług turystycznych Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta Tworzenie warunków rozwoju podmiotów gospodarczych Tworzenie warunków rozwoju potencjału handlowego i usługowego Wspieranie przedsiębiorców w tworzeniu nowych miejsc pracy Infrastruktura telekomunikacyjna Modernizacja obiektów oświatowych Rewitalizacja obszarów miejskich Cele drugorzędne Cele drugorzędne Cele drugorzędne Kultywowanie i promocja lokalnego folkloru Promocja pozytywnych postaw oraz indywidualnych sukcesów mieszkańców miasta Poprawa komunikacji wewnętrznej Tworzenie warunków dla lepszego wykorzystania środków pomocowych Promocja walorów turystycznych System wspierania biznesu Opieka nad obiektami zabytkowymi Modernizacja i rozwój systemu energetycznego 9
Miasto Kościerzyna centrum ziemi Kościersko- Zaborskiej o walorach uzdrowiskowych. Miasto o dobrze rozwiniętej infrastrukturze technicznej i społecznej przyjaznej dla mieszkańców i turystów Jakość Ŝycia Społeczność Priorytety Priorytety Kultywowanie i promocja dziedzictwa kulturowego regionu Rozwój oferty edukacyjnej i sportowej Rozwój kultury, sportu i rekreacji Rozwój budownictwa mieszkaniowego Poprawa bezpieczeństwa publicznego Podnoszenie jakości i dostępności edukacji Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Budowa i rozbudowa infrastruktury turystycznej w układ połączonych enklaw Zwiększenia dostępności do specjalistycznych usług medycznych Tworzyć warunki dla rozwoju infrastruktury technicznej Zwiększenie oferty w dziedzinie kultury i sztuki Rozwój społeczeństwa informacyjnego Integracja społeczna Cele drugorzędne Cele drugorzędne Ograniczenie uciąŝliwego transportu w strefach mieszkalnych Przeciwdziałanie patologiom społecznym Poprawa bezpieczeństwa publicznego Aktywizacja środowisk intelektualnych Rozwój poza szpitalnych usług medycznych wraz z problematyką opieki społecznej Promocja dalszego rozwoju Szpitala Specjalistycznego 10
4. RAPORT O STANIE MIASTA 1 BILANS OTWARCIA 1 Opracowano w oparciu o dane za 2006 rok. 11
4.1. MIASTO KOŚCIERZYNA Miasto Kościerzyna połoŝone jest w województwie pomorskim, w krainie geograficznie zróŝnicowanej pod względem krajobrazowym, zwanej Szwajcarią Kaszubską. Ten ogromnie zróŝnicowany krajobraz ukształtowała epoka lodowcowa. To lodowiec skandynawski nawarstwił wzgórza morenowe, wyŝłobił długie rynny jezior, pozostawił płaskie pola sandrowe, ukształtował doliny kaszubskich rzek. Jest to kraina nie tylko licznych, ale i pięknych jezior o suchych, piaszczystych brzegach, rzek oraz malowniczych, dość wysokich wzniesień. Teren ten zaliczany jest do krajobrazowo najpiękniejszych rejonów Polski. Kościerzyna to piękna miejscowość w samym sercu Kaszub. Miasto otoczone jest przez urocze jeziora - Gałęźne, Kapliczne, Wierzysko, niedaleko leŝy teŝ jezioro Garczyn. Przybywa tutaj wielu turystów zachęconych interesującą okolicą. Z poprzednich wieków rozwoju miasta przetrwał XIV - wieczny układ zabudowy w centrum miasta. Przy rynku w kształcie kwadratu znajduje się świeŝo odrestaurowany neogotycki ratusz z 1843 roku. Kilka ulic dalej stoi neobarokowy kościół parafialny z początków XX wieku, w którym znajdują się m.in. rzeźba UkrzyŜowanie Chrystusa z 1502r. i obraz Madonny Kościerskiej z XVIII wieku. Interesujący jest takŝe kościół KsięŜy Zmartwychwstańców. Wybudowano go jako świątynię ewangelicką z filarem podtrzymującym sklepienie w centralnej części. Dawniej miasto rozwijało się poprzez rolnictwo i rzemiosło. Obecnie Kościerzyna to centrum małej i średniej przedsiębiorczości Kaszub opartej na prostych formach działalności. W ostatnich latach nastąpił przyrost niewielkich podmiotów gospodarczych. Największy przyrost obserwuje się w róŝnych gałęziach handlu oraz w usługach. PręŜnie rozwija się takŝe budownictwo mieszkaniowe, szkolnictwo i turystyka. Według prawnej formy działalności w Kościerzynie dominuje sektor prywatny firmy osób fizycznych oraz cywilne spółki handlowe. 12
4.1.1. Miasto w statystyce Tabela 1. Przekrój statystyczny miasta wg danych Urzędu Miejskiego (wg stanu na koniec 2006r.): Stan ludności ogółem 23 305 w tym męŝczyźni 11 080 Urodzenia Ŝywe w tym dziewczynek 281 137 Zgony ogółem w tym kobiet 199 107 Ludność w wieku przedprodukcyjnym w 2006 roku 5 173 Ludność w wieku produkcyjnym w 2006 roku 14 685 Ludność w wieku poprodukcyjnym w 2006 roku 3 447 Zarejestrowani bezrobotni w 2005 roku 1 879 w tym kobiety 1 035 Zarejestrowani bezrobotni w 2006 roku 1 657 Obszar miasta Drogi lokalne gminne 1 586 ha 64,0 km Dochód budŝetu gminy ogółem 2005 rok 36 046 528 Dochód budŝetu gminy ogółem 2006 rok 53 229 251 Wydatki budŝetu gminy ogółem 2005 rok 40 195 911 Wydatki budŝetu gminy ogółem 2006 rok 64 462 734 Liczba przedsiębiorców (osób fizycznych) 2 276 13
4.1.2. Grunty Obszar miasta liczy 1586 ha. Udział gruntów rolnych stanowi prawie 52,5% całkowitej powierzchni miasta. Zabudowania oraz powierzchnie zurbanizowane zajmują wspólnie 34,9%, w okresie ostatnich lat zwiększa się ich udział kosztem gruntów rolnych. Tabela 2. Rodzaje gruntów na terenie miasta Kościerzyna 1.1.1. Rodzaje gruntów Powierzchnia (ha) Struktura % 1.1.2. UŜytki rolne 833 52,52 w tym 1.1.2.1.Grunty orne 672 42,37 Sady 15 0,95 Łąki trwałe 51 3,21 Pastwiska trwałe 66 4,16 Grunty rolne zabudowane 25 1,58 Grunty pod rowami 4 0,25 1.1.3. UŜytki leśne oraz grunty zadrzewione 78 4,92 w tym Lasy i grunty leśne 77 4,87 Grunty zadrzewione i zakrzewione 1 0,06 1.1.4. Grunty zabudowane i zurbanizowane 555 34,99 w tym Tereny mieszkaniowe 181 11,41 Tereny przemysłowe 29 1,83 Inne tereny zabudowane 95 5,99 Zurbanizowane tereny niezabudowane 38 2,39 Tereny rekreacyjno wypoczynkowe 39 2,46 Tereny komunikacyjne 173 10,91 w tym Drogi 124 7,82 Koleje 49 3,09 1.1.4.1.NieuŜytki 43 2,71 1.1.4.2.Wody 77 4,86 w tym Stojące 14 0,88 Płynące 63 3,98 (1) RAZEM: 1 586 100 Źródło: Opracowanie własne (stan na 31.12.2006 r.). 14
Wykres 1. Rodzaje gruntów w mieście Kościerzyna Grunty zabudowane i zurbanizowane 34,99% NieuŜytki 2,71% Wody 4,86% UŜytki leśne oraz grunty zadrzewione 4,92% UŜytki rolne 52,52% Grunty z terenu miasta moŝna równieŝ sklasyfikować w ujęciu praw własności. Ponad połowę tej klasyfikacji stanowią grunty osób fizycznych (59,27%). Tabela 3. Struktura własności gruntów na terenie miasta Kościerzyna Właściciel Powierzchnia (ha) Struktura % 1. Grunty Skarbu Państwa 117 7,38 1.1 Grunty Państwowego Gospodarstwa Leśnego 58 3,68 1.2 Grunty w trwałym zarządzie jednostek Organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL 49 3,11 1.3 Pozostałe grunty skarbu państwa 9 0,59 2. Grunty Skarbu Państwa przekazane w uŝytkowanie wieczyste 66 4,16 3. Grunty Państwowych Osób Prawnych 1 0,06 4. Grunty gmin i związków między gminnych 300 18,92 4.1 Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu Nieruchomości 276 17,41 4.2 Grunty przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym 8 0,50 4.3 Pozostałe grunty gmin i związków między gminnych 16 1,01 5. Grunty gmin i związków między gminnych przekazane w uŝytkowanie wieczyste 34 2,14 6. Grunty osób fizycznych 940 59,27 6.1 Grunty osób fizycznych wchodzące w skład gospodarstw rolnych 572 36,07 6.2 Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych 368 23,20 7. Grunty spółdzielni 25 1,58 8. Grunty kościołów i związków wyznaniowych 42 2,65 13. Grunty spółek prawa handlowego 27 1,70 11. Pozostałe grunty 34 2,14 (i) RAZEM: 1586 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego (stan na 31.12.2006r.). 15
Wykres 2. Struktura własności gruntów w mieście Kościerzyna Grunty naleŝące do: osób fizycznych 59,27% spółdzielni 1,58% kościołów i związków wyznaniowych 2,65% gmin i związków między gminnych przekazane w uŝytkowanie wieczyste 2,14% gmin i związków między gminnych 18,92% Skarbu Państwa przekazane w uŝytkowanie wieczyste 4,38% Skarbu Państwa 7,38% pozostałe grunty 2,14% Państwowych osób prawnych 0,06% spółek prawa handlowego 1,70% 16
4.1.3. Ludność 4.1.3.1. Analiza ludności W latach 1980 2001 liczba mieszkańców, posiadających stale zameldowanie na terenie Kościerzyny, systematycznie rosła. 0d roku 2002 liczba ta corocznie ulega wahaniom. Według stanu na 31 grudnia 2006r. liczba ludności miasta wynosiła 23 305. Tabela 4. Zmiany liczby stałych mieszkańców miasta Kościerzyna Rok Liczba stałych mieszkańców w tym kobiet Gęstość zaludnienia (osób/km 2 ) Kobiet na 100 męŝczyzn 1980 18 664 9872 1 166 112 1985 20 658 10 789 1 291 109 1990 22 663 11 749 1 416 108 1993 22 972 11 805 1 436 106 1994 23 080 11 846 1 458 105 1995 23 174 11 900 1 464 106 1996 23 278 11 964 1 470 106 1997 23 393 12 046 1 478 106 1998 23 501 12 063 1 485 105 1999 23 621 12 155 1 492 106 2000 23 722 12 353 1 498 109 2001 23 855 12 246 1 507 105 2002 23 128 11 903 1 451 105 2003 23 196 11 928 1 461 105 2004 23 129 11 894 1 451 105 2005 23 427 12 008 1 480 105 2006 23 305 12 225 1 475 110 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego i Urzędu Miasta w Kościerzynie. 17
Wykres 3. Zmiana liczby stałych mieszkańców w latach 1980-2006 25000 20000 15000 18664 20658 22663 23174 23722 23855 23196 23 120 23 129 23427 23305 10000 5000 0 1980 1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Kościerzyna jest jedynym miastem na terenie powiatu kościerskiego i posiada największą gęstość zaludnienia, która na koniec 2006 r. wyniosła 1 469 osób na km 2. 4.1.3.2. Struktura wiekowa Struktura wiekowa Kościerzaków odznacza się przewagą osób w wieku produkcyjnym 63%. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 37 osób w wieku nieprodukcyjnym. Tabela 5. Ludność Kościerzyny według wieku i płci (stan na: 31.XII.2006) Wiek Razem 0-2 lat 3-6 7-14 15-17 18-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60 i więcej Ogółem 23 305 741 1 052 2 306 1 074 755 4 100 3 297 3 211 3 322 3 447 W tym kobiet 12 225 387 523 1 108 558 388 2 084 1 670 1 678 1 780 2 049 % udział kobiet w danej grupie wiekowej 52,5 52,2 49,7 48,0 52,0 51,4 63,2 50,7 52,3 53,6 59,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie. 18
Wykres 4. Ludność Kościerzyny według wieku i płci (stan na: 31.XII.2006) 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 14685 5173 7600 3447 2576 2049 przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny w tym kobiet ogółem Objaśnienie: wiek przedprodukcyjny: 0-17 lat; wiek produkcyjny: 18-64 lat (męŝczyźni), 18-59 lat (kobiety); wiek poprodukcyjny: 65 i więcej lat (męŝczyźni), 60 i więcej lat (kobiety). 4.1.3.3. Ruchy ludności Dane z zamieszczonej poniŝej tabeli obrazują między innymi przyrost naturalny na przełomie ostatniego dziesięciolecia. Wskaźnik ten w przeliczeniu na 1000 mieszkańców osiągnął na koniec 2006r. poziom 3,5 i wzrósł w porównaniu z rokiem 2005 o 0,9 pkt.%. Tabela 6. Ludność Wskaźnik Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Urodzenia Ŝywe 289 265 332 261 257 245 281 Zgony ogółem 162 163 173 172 182 184 199 Bilans 127 102 159 89 75 61 82 Liczba urodzeń Ŝywych na 1000 mieszkańców Liczba zgonów na 1000 mieszkańców 12,2 11,1 14,3 11,2 11,1 10,4 12,0 6,8 6,8 7,5 7,4 7,8 7,8 8,5 Przyrost naturalny na 1000 5,4 4,3 6,8 3,8 3,3 2,6 3,5 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. 19
Wykres 5. Zmiany wskaźników ludności na 1000 mieszkańców 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Liczba urodzeń Ŝywych na 1000 mieszkańców Liczba zgonów na 1000 mieszkańców Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców 4.1.4. Gospodarka 4.1.4.1. Działalność produkcyjna i usługowa W Kościerzynie nie ma duŝych zakładów przemysłowych. W ostatnich 5 latach nastąpił przyrost niewielkich podmiotów gospodarczych. Największy przyrost obserwuje się w róŝnych gałęziach handlu i naprawach. Nie powstają większe firmy produkcyjne. Małe i średnie firmy są słabe kapitałowo i zatrudniają do 5 osób. Są ukierunkowane na proste formy działalności. Według prawnej formy działalności dominuje sektor prywatny firmy osób fizycznych oraz cywilne spółki handlowe. Tabela 7. Struktura podmiotów wg prawnej formy działalności (ilość) Jednostki zarejestrowane wg sektorów 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. Ogółem 1 795 1 866 1 919 1 998 1 938 2 004 Sektor publiczny 58 53 70 84 96 116 Sektor prywatny 1 737 1 813 1 849 1 914 1 842 1 888 Przedsiębiorstwa państwowe 1 1 1 1 0 0 Spółki handlowe 79 87 91 96 95 81 Spółki z udziałem kapitału zagranicznego 11 11 11 11 11 11 Osoby fizyczne 1 509 1 568 1 602 1 636 1 551 1 579 Spółdzielnie 13 13 13 14 15 14 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne 28 30 27 33 37 39 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. 20
4.1.4.2. Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej Sytuacja małych firm charakteryzuje się duŝą liczbą rejestrowanych i likwidowanych działalności gospodarczych. W przeciągu ostatnich 7 latach zarejestrowano 1 729 podmiotów gospodarczych wykreślając jednocześnie 1 523. Tabela 8. Zmiany w miejskim rejestrze podmiotów Liczba przedsiębiorców (osób fizycznych) 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. Nowo rejestrowani 255 428 225 161 175 235 250 Wykreślani 217 274 188 191 204 209 240 Zarejestrowanych 2 108 2 262 2 299 2 004 1 975 2 266 2 276 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta. Wykres 6. Zmiany w rejestrze podmiotów gospodarczych 500 400 300 200 100 0-100 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Nowo rejestrowani Wykreślani Realny przyrost Wykres 7. Zakłady osób fizycznych według wybranych sekcji na koniec 2005 roku 600 500 400 300 200 100 0 251 520 177 124 177 przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy 48 hotele i restauracje transport, gospodarka magazynowa i łączność 69 pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Na terenie miasta Kościerzyna przewaŝają firmy handlowe oraz usługowe (oferujące naprawy), a takŝe firmy budowlane. Nieco mniejszy odsetek przedsiębiorstw stanowią drobne firmy produkcyjne. 21
4.1.5. Zatrudnienie i bezrobocie 4.1.5.1. Zatrudnienie Z całkowitej liczby mieszkańców miasta Kościerzyna, liczącej 23 427 osób na koniec grudnia 2005r. aktywnych zawodowo 11 182 osób (tj. 48 %). Tabela 9. Zatrudnienie ludności w poszczególnych działach gospodarki narodowej* Dział gospodarki Liczba zatrudnionych na koniec roku 2001 2002 2003 2004 2005 1.1.4.3.Ogółem: 11 046 10 698 11 300 11 408 11 182 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 37 34 24 25 27 Przemysł i budownictwo 1 474 1 418 1 373 1 276 1 183 sektor publiczny 2 942 2 816 3 004 2 980 2 998 sektor prywatny 2 581 2 533 2 646 2 724 2 593 usługi rynkowe 1 664 1 700 2 028 2 087 2 035 usługi nierynkowe 2 348 2 197 2 225 2 316 2 346 *według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. W badanym okresie zaobserwować moŝna spadek zatrudnienia w przemyśle i budownictwie. Obserwuje się ciągły wzrost zatrudnienia w sektorze prywatnym oraz na rynku usług. 4.1.5.2. Bezrobocie W okresie od 2000 do 2003 roku liczba osób poszukujących pracy wzrastała, jednak kolejne lata przyniosły spadek ilości osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy. W latach 2004 2006 obserwuje się stopniowy spadek zarówno bezrobocia jak i osób bez prawa do zasiłku. Tabela 10. Bezrobotni w mieście Wyszczególnienie Stan na koniec roku 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Zarejestrowani bezrobotni 1 748 2 087 2 184 2 255 2 052 1 879 1 657 Kobiety 1 018 1 111 1 106 1 147 1 066 1 035 1 024 w tym: absolwenci 132 137 151 117 nn nn nn nie posiadający prawa 1 302 1 553 1 669 1 778 1 708 1 506 1 326 do zasiłku nn - w myśl ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie istnieje pojęcie absolwenta Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. 22
Wykres 8. Bezrobotni w mieście w latach 1996-2006 2500 2000 1500 2039 1569 1404 1554 1748 2087 2184 2255 2052 1879 1657 1000 500 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 zarejestrowani bezrobotni ogółem kobiety absolwenci nie posiadający prawa do zasiłku Struktura osób poszukujących pracy zmienia się w zaleŝności od posiadanego przez nie wykształcenia. Wzrost liczby osób poszukujących pracy z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym oraz wyŝszym oznacza, Ŝe rynek pracy w niektórych zawodach jest nasycony. Na koniec roku 2006, tak jak i w poprzednich latach, największy odsetek bezrobotnych był wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i wynosił 35,3 %. Tabela 11. Zmiany struktury bezrobotnych w zaleŝności od poziomu wykształcenia Poziom wykształcenia Podstawowe i gimnazjalne Stan na koniec roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % 503 24,1 518 23,7 524 23,3 486 23,7 429 22,8 374 22,6 Zasadnicze zawodowe 980 46,9 1 006 46,1 986 43,7 866 42,2 707 37,6 585 35,3 Policealne i średnie zawodowe 446 21,4 477 21,8 508 22,5 483 23,5 512 27,3 467 28,2 Średnie ogólne 113 5,4 135 6,2 168 7,4 151 7,4 161 8,6 154 9,3 WyŜsze 45 2,2 48 2,2 69 3,1 66 3,2 70 3,7 77 4,6 Ogółem 2 087 100 2 184 100 2 255 100 2 052 100 1 879 100 1 657 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. 23
Wykres 9. Struktura bezrobocia w zaleŝności od wykształcenia Średnie ogólne 9% WyŜsze 5% zawodowe 35% Policealne i średnie zawodowe 28% Podstawowe 23% W latach 2000-2005 obserwuje się znaczny wzrost liczby osób poszukujących pracy przez okres od 6 12 miesięcy i powyŝej 24 miesięcy. Jednak w roku 2006 tendencja ta ulega załamaniu. (Tab. 12). Tabela 12. Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy Okres Stan na koniec roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % do 1 miesiąca 139 6,7 143 6,5 140 6,2 116 5,6 146 7,8 126 7,6 1 do 3 322 15,4 349 16,1 327 14,5 298 14,5 358 19,1 315 19,0 3 do 6 333 15,9 303 13,9 324 14,4 275 13,5 275 14,6 295 17,8 6 do 12 381 18,3 381 17,4 417 18,5 427 20,8 345 18,4 263 15,9 12 do 24 440 21,1 457 20,9 440 19,5 344 16,8 228 12,1 266 16,0 powyŝej 24 472 22,6 551 25,2 607 26,9 592 28,8 527 28,0 392 23,7 Ogółem 2 087 100 2 184 100 2 255 100 2 052 100 1 879 100 1 657 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. Niepokojącym zjawiskiem jest to, Ŝe na koniec 2006 roku największą grupę bezrobotnych stanowią ludzie młodzi w wieku produkcyjnym mobilnym od 18 do 34 lat 904 osób (54,5% ogółu osób poszukujących pracy). W latach 2005 2006 odnotowano tendencja spadkową wśród osób bezrobotnych w wieku 18 54 lat. 24
Tabela 13. Zmiany liczby bezrobotnych wg wieku Wiek Stan na koniec roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Ilość % Ilość % Ilość % Ilość % ilość % ilość % od 15 do 17 lat 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 od 18 do 24 lat 660 31,6 679 31,1 672 29,8 599 29,2 552 29,4 469 28,3 od 25 do 34 lat 566 27,1 584 26,7 624 27,7 567 27,6 484 25,8 435 26,2 od 35 do 44 lat 468 22,4 487 22,3 517 22,9 424 20,7 390 20,7 326 19,7 od 45 do 54 lat 356 17,1 394 18,0 391 17,4 394 19,2 361 19,2 347 20,9 od 55 do 59 lat 30 1,4 34 1,6 44 1,9 61 3,0 82 4,4 69 4,2 60 lat i więcej 7 0,4 6 0,3 7 0,3 7 0,3 10 0,5 11 0,7 Ogółem 2 087 100 2 184 100 2 255 100 2 052 100 1 879 100 1 657 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. 4.1.6. Infrastruktura techniczna 4.1.6.1. Transport i komunikacja Miasto Kościerzyna leŝy na przecięciu się dróg krajowej nr 20 i wojewódzkich nr 214 i 221. Układ głównych dróg spowodował, Ŝe miasto rozwinęło się wzdłuŝ głównych szlaków transportowych. W rezultacie komunikacja wewnętrzna pojazdów oraz jazdy tranzytowe odbywają się po ulicach: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców i Marii Skłodowskiej Curie. Tabela 14. Szkielet układu drogowego miasta Lp. rodzaj drogi długość ogółem w km w tym utwardzone w km 1. drogi krajowe: 20 (Starogard Szczeciński Gdynia) 4,4 4,4 drogi wojewódzkie: 6,6 6,6 2. nr 214 (Łeba - Warlubie) 4,4 4,4 nr 221 (Kościerzyna - Gdańsk) 2,2 2,2 drogi powiatowe: 3. nr 10311 (Kościerzyna - Węsiory) nr 10403 (Kościerzyna - Wdzydze) 8,4 8,4 4. drogi gminne 64,0 39,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Urzędu Miasta w Kościerzynie. 25
Podstawowy układ uliczny stanowią: ulice główne: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców, Kartuska, ulice zbiorcze: Przemysłowa, Marii Skłodowskiej Curie, Wybickiego, Klasztorna, ulice lokalne i osiedlowe. Ogólna długość dróg miejskich wynosi 64, km, z czego 39,0 km (60,9%) to drogi utwardzone i 25 km (39,1%) drogi nieutwardzone. Przebudowa istniejących jezdni, wybudowanie skrzyŝowań typu małe rondo, wybudowanie ścieŝek rowerowych i chodników oraz zjazdów do posesji, wybudowanie i zmodernizowanie kanalizacji deszczowej i sanitarnej przyczyniły się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach Kościerzyny. W październiku 2006r. zakończono realizację projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego pn. Infrastruktura drogowa dzielnicy Kościerzyna Wschód częścią regionalnego układu transportowego. W wyniku realizacji przedsięwzięcia zmodernizowano 958m ul. Matejki i 945m ul. Wita Stwosza oraz wybudowano 587 m ul. Budowlanych. Dodatkowo planuje się budowę obwodnicy miasta, która wpłynie na ograniczenie ruchu przez centrum miasta, usprawni ruch tranzytowy oraz poprawi bezpieczeństwo. Obecnie trwają prace nad opracowaniem Studium przebiegu obwodnicy miasta oraz konsultacji społecznej. Komunikacja Miejska PKS Relacja nr 1 ul. Dworcowa (sklep) - ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. Dworcowa (PKO) - ul. Dworcowa (PKP) - ul. Dworcowa (sklep) - ul. Dworcowa (PKO) -ul. Szopińskiego - ul. Kartuska - ul. Heykiego, skrz. - ul. Szkolna - ul. Rogali - ul. Skłodowskiej (Nadleśnictwo.) - ul. Skłodowskiej (Biedronka) - ul. Skłodowskiej (SM) - ul. Piechowskiego - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 2 ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. Dworcowa (PKO) - ul. Dworcowa (PKP) - ul. Dworcowa (sklep) - ul. Dworcowa (Kaszub) - ul. Skarszewska, skrz. - ul. Skarszewska - ul. Kapliczna - ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. 8 marca (SP) - ul. Staszica - ul. Skłodowskiej (Biedronka) - ul. Skłodowskiej (SM) - ul. Piechowskiego - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 3 ul. Dworcowa (PKP) - ul. Dworcowa (Kaszub) - ul. Skarszewska, skrz. - ul. Skarszewska - ul. Kapliczna - ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. 8 marca (SP) - ul. Staszica - ul. Skłodowskiej (Biedronka) - ul. Skłodowskiej (SM) - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 4 ul. Dworcowa (PKP) - ul. Dworcowa (sklep) - ul. Dworcowa (PKO) - ul. Szopińskiego - ul. Kartuska - ul. Heykiego, skrz. - ul. Szkolna - ul. Rogali ul. Sikorskiego - ul. Skłodowskiej (Nadleśnictwo) - ul. Skłodowskiej (Biedronka) - ul. Skłodowskiej (SM) - ul. Piechowskiego - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 5 ul. Dworcowa (PKP) - ul. Dworcowa (Kaszub) - ul. Matejki - ul. W. Stwosza - ul. W. Stwosza (STW)- ul. Przemysłowa - ul. Drogowców (PKS) - ul. Drogowców (pętla) - ul. Drogowców (PKS) - ul. Szopińskiego - ul. Kartuska - ul. Heykiego, skrz. - ul. Szkolna - ul. Rogali ul. Sikorskiego - ul. Skłodowskiej (Nadleśnictwo) - ul. Skłodowskiej (Biedronka) - ul. Skłodowskiej (SM) - ul. Piechowskiego - ul. Piechowskiego (szpital) 26
Komunikacja PKS główne kierunki: Kościerzyna Bytów Kościerzyna Chojnice Kościerzyna Chwarzno Kościerzyna Czersk Kościerzyna Człuchów Kościerzyna Dziemiany Kościerzyna Egiertowo Kościerzyna Garczyn Lin. Kościerzyna Gdańsk Kościerzyna Gdynia Kościerzyna Gołuń Kościerzyna Gostomie Kościerzyna Góra Kościerzyna Grabowo Wybudowanie Kościerzyna Kalisz k. Dziemian Kościerzyna Karsin Kościerzyna Kartuzy Kościerzyna - Kłobuczyno Kościerzyna Konarzyny Kościerzyna Korne Kościerzyna Lębork Kościerzyna Liniewo Kościerzyna Lipusz Kościerzyna Lubań Kościerzyna Łeba Kościerzyna Łubiana Kościerzyna Miastko Kościerzyna Nowa Karczma Kościerzyna Nowa Wieś Kościerzyna Nakla Kościerzyna Niedamowo Kościerzyna Osowo Kościerzyna Piechowice Kościerzyna Raduń Kościerzyna Rekownica Kościerzyna Rokity Kościerzyna Skarszewy Kościerzyna Słupsk Kościerzyna Stara Kiszewa Kościerzyna Starogard Gdański Kościerzyna Stawiska Kościerzyna StęŜyca Kościerzyna Sulęczyno Kościerzyna - Szarlota Kościerzyna Szatarpy Kościerzyna Sztofrowa Huta Kościerzyna Trzebuń Kościerzyna Tuszkowy Kościerzyna - Warszawa Zachodnia Kościerzyna - Wdzydze Kiszewskie Kościerzyna Wdzydze Tucholskie Kościerzyna Wejherowo Kościerzyna Wielki Podleś Kościerzyna Wysin Komunikacja PKP - główne kierunki: Kościerzyna - Podleś - Olpuch Wdzydze - Olpuch - Bąk - Wojtal - Szałamaje - Łąg Płd.- Lipowa Tucholska - Rosochatka - Zarośle - Małe Gacno- Zielonka Pomorska Wierzchucin Kościerzyna Podleś Olpuch Wdzydze Olpuch Bąk Karsin Czersk Będźmirowice - Szlachta Lipowa Tucholska Rosochata Zarośle Małe Gacno Zielonka Pomorska - Wierzchucin Kościerzyna - Skorzewo - Gołubie Kaszubskie - Krzeszna - WieŜyca - Sławki - Somonino - Kiełpino Kartuskie - Babi Dół Gdynia Kościerzyna -Garczyn - Łubiana - Lipusz - Lipuska Huta - Kalisz Kaszubski - Dziemiany Kaszubskie - Raduń - Lubnia- Chojnice 27
4.1.6.2. Telekomunikacja i telewizja kablowa Mieszkańcy Kościerzyny obsługiwani są przez operatora telefonii przewodowej Telekomunikację Polską SA. Z usług operatora w 2006r. korzystało 5 439 abonentów w tym 1486 korzystało z usługi dostępu do internetu. Stacje przekaźnikowe zlokalizowane na terenie miasta zapewniają łączność w sieci telefonii komórkowej: Era GSM, GSM Plus oraz IDEA. Na terenie miasta działa równieŝ operator telewizji kablowej, który oferuje: kanały telewizyjne, programy radiowe oraz łącze internetowe. W 2006r. z usług operatora korzystało 4 200 abonentów w tym 950 korzystało z usługi dostępu do internetu. 4.1.6.3. System wodociągowy i kanalizacyjny Jednostką odpowiedzialną za zaopatrzenie w wodę oraz odbiór i oczyszczanie ścieków miasta Kościerzyna jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK), mające swoją siedzibę przy ul. Strzeleckiej 30A. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji jest właścicielem całego systemu wodno-kanalizacyjnego na terenie miasta. Jest to spółka Gminy Miejskiej Kościerzyna i działa na terenie administracyjnym Gminy Miejskiej Kościerzyna. Na terenie miasta uŝytkuje: ujęcia wody podziemnej i stację uzdatniania wody dla potrzeb mieszkańców miasta, sieć wodociągową w granicach miasta, oczyszczalnię ścieków obecnie rozbudowywaną i modernizowaną oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną z tzw. podwyŝszonym usuwaniem biogenów w technologii A2/O, kanały ściekowe sanitarne grawitacyjne i tłoczne w granicach miasta, osiedlowe przepompownie ścieków sanitarnych na terenach miejskich. 4.1.6.3.1. Zaopatrzenie w wodę Modernizacja stacji wodociągowej oraz budowa stacji uzdatniania została zakończona w sierpniu 2003r. Obecnie składa się ona ze stacji uzdatniania wody, zbiorników retencyjnych oraz pompowni II stopnia. Stacja zlokalizowana jest w północno-wschodniej części miasta, na terenie ujęcia wody przy ul. Jeziornej. Na terenie stacji uzdatniania wody znajduje się 6 studni głębinowych. Woda z poszczególnych studni jest napowietrzana i poddawana filtracji, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości (usunięcie z wód podziemnych Ŝelaza i manganu). Dobowa średnia wydajność stacji wodociągowej wynosi Q śr = 2 585 m 3 /d. Zapewnia to dostarczanie odbiorcom na terenie miasta wody w odpowiedniej ilości. W Kościerzynie zamontowana jest sieć wodociągowa o całkowitej długości 61,7 km. Znajduje się ona w dobrym stanie. Na terenie miasta istnieją wodociągi grupowe: - sieć magistralna, - sieć rozdzielcza. Tabela 15. Zaopatrzenie ludności w wodę do picia Nazwa ujęcia wód podziemnych Stacja Uzdatniania Wody Kościerzyna Miejscowość obsługiwana przez sieć wodociągową Liczba mieszkańców korzystających z wodociągu Udział mieszkańców korzystających z wodociągu [%] Długość sieci wodociągowej [km] Ilość pobieranej wody [m 3 /d] Kościerzyna Ok. 23 070 99 61,7 2 585 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). 28
Na terenie miasta planowane są następujące zadania w zakresie poprawy zaopatrzenia w wodę mieszkańców: budowa sieci wodociągowej na terenie miasta modernizacja systemu wodociągowego. 4.1.6.3.2. Oczyszczanie ścieków Ścieki z terenu miasta spływają do miejskiej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej w południowej części miasta, przy ulicy Markubowo. Oczyszczalnia odprowadza ścieki oczyszczone do rzeki Bibrowa, dalej do jeziora Wierzysko i rzeki Wierzycy. Tabela 16. Parametry oczyszczalni ścieków Typ oczyszczalni Średnia przepustowość Ilość mieszkańców równowaŝnych oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna w technologii 3 600 m 3 /d* 41 717* A2/O - obecnie rozbudowywana i modernizowana * wartości zgodne z realizowanym projektem, które zostaną osiągnięte po modernizacji w połowie 2007r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). Obecnie na oczyszczalni ścieków działa nowopowstały ciąg technologiczny (wraz z nowymi piaskownikami i osadnikami wtórnymi). Natomiast stary reaktor biologiczny jest w trakcie modernizacji. Trwająca właśnie inwestycja pn. Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie otrzymała dofinansowanie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej. Zakończenie inwestycji przewidziane jest na wrzesień 2007r. Nowa oczyszczalnia będzie wyposaŝona w: dwa w pełni niezaleŝne ciągi technologiczne technologię z podwyŝszonym usuwaniem biogenów moŝliwość retencji i uśredniania ścieków filtrację końcową ścieków oczyszczonych pełną automatyzację i opomiarowanie wysokoefektywny węzeł przeróbki osadów kompostownię. 4.1.6.3.3. Kanalizacja Długość sieci kanalizacyjnej: Długość przyłączy prowadzących do budynków: Ilość przyłączy prowadzących do budynków: Liczba podłączonych gospodarstw domowych: 58,8 km 16 km 2 055 sztuk 1 848 sztuk Tabela 17. Poziom skanalizowania ludności Nazwa oczyszczalni ścieków Komunalna oczyszczalnia ścieków Miejscowości obsługiwania przez sieć kanalizacyjną Liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji Udział mieszkańców korzystających z kanalizacji [%] Długość sieci kanalizacyjnej [km] Ilość ścieków [m3/d] Kościerzyna 22 990 98 58,8 2 920 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). 29
W latach 2005-2006 na terenie miasta, w ramach projektu Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie wybudowano sieć kanalizacyjną na następujących obszarach: - Kościerzyna Wschód, - Kościerzyna Zachód, - Kościerzyna Wierzysko, - Kościerzyna, Plebanka, - Kościerzyna, ul. Leśna, - Kościerzyna, ul. Kartuska i Słoneczna. W ramach tych zadań powstało : 12 km nowej sieci grawitacyjnej 5,4 km przewodów tłocznych 10 przepompowni centralna dyspozytornia z monitoringiem sieci. 4.1.6.4. Energetyka i ciepłownictwo Miasto Kościerzyna zaopatrywane jest w ciepło poprzez Zakład Energetyki Cieplnej KOSPEC, który powołany został przez Radę Miasta w 1992r. Udziałowcem zakładu w 100% jest Gmina Miejska Kościerzyna. KOSPEC zaspokaja prawie 40% potrzeb cieplnych miasta Kościerzyna wg wielkości mocy wytwórczych - zainstalowanych w źródłach ciepła. W skutek przeprowadzonej w 2006r. inwestycji przedsiębiorstwo wykorzystuje technologię współspalania węgla kamiennego z biomasą w postaci zrębek drewnianych. Zakład dostarcza energię cieplną na potrzeby ogrzewania lokali oraz podgrzewania ciepłej wody uŝytkowej. Ciepło rozprowadzane jest poprzez miejski system ciepłowniczy o długości ciepłociągu 13 100,5 m (z tego sieci z rur preizolowanych o długości 8 727 m). System ten składa się z dwóch uporządkowanych i wydzielonych sieci ciepłowniczych zasilanych z kotłowni Tetmajera 3 oraz kotłowni Świętopełka. Łączna moc zainstalowana w kotłowni Tetmajera 3 wynosi 27,63 MW, kotłownia Świętopełka 1,4 MW i aktualnie dostarcza się ciepło do 239 punktów pomiarowych o mocy 19,5 MW odpowiadającej wielkości 255 923m² i 1 131 259m³ kubatury wewnętrznej. Parametry nośnika ciepła, na którym oparty jest system ciepłowniczy wynoszą dla sieci wysokotemperaturowej 120/70ºC oraz 95/70ºC w sieci niskotemperaturowej. Sieć wysokotemperaturowa obejmuje 12 546,5m, natomiast sieć niskotemperaturowa 554 m. Roczne straty podczas przesyłu siecią wysoko- i niskotemperaturową kształtują się na poziomie 8 %. Budowę sieci w technologii preizolacji rozpoczęto od 1996 r. Sieć cieplna tradycyjna kanałowa, wybudowana w latach 60-80 XX wieku, jest cyklicznie wymieniana i do roku 2013 przewiduje się jej wymianę na nowoczesną preizolowaną. Ze względu na powtarzające się awarie dwóch kotłów WR-5 i braku uzyskiwania pełnej gotowości eksploatacyjnej oraz obniŝającego się progu bezpieczeństwa energetycznego w 2006r. przeprowadzono I etap modernizacji kotłowni K-1 przy ulicy Tetmajera 3. w ramach inwestycji uruchomiono nowe kotły z zastosowaniem technologii współspalania węgla z biomasą, wybudowano wiatę do przechowywania zrębek i wagę najazdową, zakupiono rębak oraz wprowadzono nowoczesny dwustopniowy system odpylania, który ogranicza emisję pyłów do atmosfery. Kolejnym etapem inwestycji będzie powstanie małej elektrociepłowni. Wytwarzana energia cieplna będzie zasilała system ciepłowniczy, natomiast wyprodukowany prąd będzie sprzedawany do zakładu energetycznego. 2.1.6.5. Zaopatrzenie miasta w gaz W mieście Kościerzyna gazem ziemnym zasilany jest Szpital Specjalistyczny przy ul. Piechowskiego. Trasa gazociągu średniego ciśnienia 160 PE doprowadzającego gaz do szpitala prowadzi ulicami: Cegielna do ul. Chojnickiej następnie ul. Jesionową do ul. Piechowskiego. Według stanu na koniec roku 2006r. na terenie miasta zostało połoŝone 9 710 m rurociągu. Biegnie on wzdłuŝ następujących ulic: Cegielnia, Chełmońskiego, Chojnicka, Czapliniec, Długa, Gdańska, Kasztanowa, 30
Jesionowa, Kapliczna, Klasztorna, Kołłątaja, Lassa, 8 Marca, Matejki, Piechowskiego, Rynek, Skargi, Skarszewska, M.C. Skłodowskiej, Staszica, Towarowa, Wejhera i Wita Stwosza. 2.1.6.6. Gospodarka odpadami Na podstawie porozumienia zawartego w 1997r. pomiędzy Gminą Miejską Kościerzyna a Gminą Wiejską Kościerzyna odpady zmieszane z terenu miasta Kościerzyna od 1995r. do 2005r. deponowane były na składowisku odpadów w Gostomiu. W 2004r. Gmina Wiejska Kościerzyna zaproponowała podpisanie nowego porozumienia, jednak forma i brak przejrzystych zapisów w nim zawartych stał się przyczyną zaprzestania dalszej współpracy. W związku z zaistniałą sytuacją Gmina Miejska Kościerzyna podpisała w 2005r. umowę z firmą ELWOZ Sp. z o.o. - zarządcą składowiska w Oskowie, gmina Cewice, na odbiór odpadów komunalnych wytworzonych na terenie miasta. Odpady te były deponowane do połowy 2006r., tj. do czasu zamknięcia składowiska w Oskowie. Po wygaśnięciu umowy ze składowiskiem w Oskowie Gmina Miejska Kościerzyna deponuje odpadów na składowisku w Linowcu naleŝącym do miasta Starogard Gdański, które do czasu wybudowania ZZO w Starym Lesie jest składowiskiem zastępczym. Tabela 18. Ilość zdeponowanych odpadów komunalnych zmieszanych na poszczególnych składowiskach w rozbiciu na lata 2002-2006 Okres i miejsce deponowania 2002 Gostomie 2003 Gostomie 2004 Gostomie 2005 styczeń-kwiecień Gostomie 2005 maj-grudzień Oskowo 2006 styczeń-sierpień Oskowo 2006 wrzesień-grudzień Linowiec Firmy Ilość Suma wywozowe m 3 Mg m 3 Mg SITA 6 867,00 3 262,31 ABC 6 071,50 4 300,12 13 044,50 7 606,08 SM** 106,00 43,65 SITA 6 635,00 3 387,55 ABC 6 842,50 4 670,60 13 493,50 8 061,71 SM 16,00 3,56 SITA 6 443,00 3 466,24 ABC 5 823,50 3 819,20 12 268,50 7 285,98 SM 2,00 0,54 SITA 1 996,68 1 188,50 ABC 2 128,06 1 266,70 SITA 2 246,00 1 336,90 ABC 1 540,00 916,67 SITA 125,00 74,40 ABC 1 610,00 958,33 SITA 1 782,48 1 061,00 4 124,74 2 455,20 3 786,00 2 253,57 1 735,00 1 032,74 2 441,38 1 453,20 ABC 658,90 392,20 Razem 50 893,61 30 148,48 * liczby pisane kursywą są wartościami po przeliczeniu jednostek ** Spółdzielnia Mieszkaniowa Wspólny Dom Dane w zawarte w powyŝszej tabeli nie oddają rzeczywistego stanu rzeczy, poniewaŝ składowisko w Gostomiu dopiero w 2004 r. zostało wyposaŝone w wagę, a składowisko w Oskowie w ogóle nie posiadało wagi i odpady były mierzone w m 3. 31
Obecny system gospodarki odpadami komunalnymi polega na zasadzie zanieczyszczający płaci, zgodnie z którą kaŝdy wytwórca odpadów jest zobowiązany do ponoszenia kosztów związanych z ich odzyskiem lub unieszkodliwieniem. Uchwalony przez Radę Miasta Kościerzyna Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie miasta nakłada na wytwórców odpadów obowiązek przekazywania wszystkich odpadów komunalnych wytwarzanych na danej nieruchomości firmie posiadającej zezwolenie na wywóz nieczystości. Właściciel nieruchomości ponosi z tego tytułu określone koszty ustalone na podstawie umowy podpisanej z przewoźnikiem. Zgodnie z w/w Regulaminem właściciel nieruchomości jest zobowiązany do selektywnego gromadzenia następujących rodzajów odpadów komunalnych wytwarzanych na jej terenie: odpady surowcowe, odpady wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne, odpady mieszane. Na dzień dzisiejszy na terenie miasta Kościerzyna działają dwie firmy: ABC Zdzisław Bonkowski oraz Sita Kościerzyna, które uzyskały stosowne zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz opróŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Tabela 19. Ilość odpadów zdeponowanych przez firmę ABC i Sita Kościerzyna 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. Firmy wywozowe m3 Mg m3 Mg m3 Mg m3 Mg ABC Zdzisław Bonkowski 6 842 4 670 5 823 3 819 3 668 2 182 2 268 1 350 Sita Kościerzyna 6 635 3 387 6 443 3 466 4 242 2 524 1 907 1 135 Razem 13 477 8 057 12 266 7 285 7 910 4 706 4 175 2 485 Na terenie miasta działa równieŝ zakład usługowy urządzania i utrzymywania zieleńców Jan Klapczyński, który zajmuje się zbieraniem i transportem odpadów komunalnych powstających w wyniku sprzątania ulic, chodników i placów wraz z opróŝnianiem koszy ulicznych oraz utrzymaniem zieleni miejskiej. Od 2005r. Prowadzona jest szczegółowa ewidencja odpadów powstających w wyniku prowadzonej przez firmę pana Klapczyńskiego działalności. Tabela 20. Ewidencja odpadów powstających w wyniku prowadzonej przez firmę pana Klapczyńskiego Rodzaj odpadu 2005r. 2006r. m 3 Mg m 3 Mg Odpady z czyszczenia ulic i placów 118 45 244 50 Odpady ulegające biodegradacji 280 80 260 72 Piasek z sprzątania pozimowego 153 260 120 204 Razem 550 385 624 326 32