INDEKSOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA SCENARIUSZ ZAJĘD LEKCYJNYCH ETAP EDUKACYJNY: IV (szkoły ponadgimnazjalne) CZAS TRWANIA: 45 minut CEL OGÓLNY: przekazanie wiedzy o indeksowaniu jakości powietrza w Polsce i w Europie CELE SZCZEGÓŁOWE: utrwalenie i pogłębienie wiedzy na temat zanieczyszczenia powietrza utrwalenie informacji dot sposobów poprawy jakości powietrza poznanie metodologii obliczania Indeksu Jakości Powietrza METODY PRACY: praca w grupach, dyskusja MATERIAŁY: 3 karty pracy, kolorowe flamastry/kredki Indeks jakości powietrza jest kompleksowym wskaźnikiem informującym o poziomie zanieczyszczenia powietrza na podstawie pomierzonych zanieczyszczeo na danym obszarze w danym okresie Zwykle wyliczany jest jednocześnie dla kilku substancji Stan jakości powietrza charakteryzuje ten spośród wskaźników cząstkowych, który przyjął największą (tj najbardziej niekorzystną) wartośd Sposób informowania społeczeostwa o poziomie zanieczyszczenia powietrza za pomocą wskaźnika, jest szeroko stosowany w świecie, ze względu na łatwośd przekazu informacji za pomocą piktogramów w komunikacji społecznej Intuicyjnie kolor zielony, żółty czy czerwony są postrzegane jako sygnalizacja pozytywnego lub negatywnego stanu Poniżej tabela przedstawiająca zalecenia dla ludności w poszczególnych poziomach jakości powietrza: Poziom jakości powietrza Dostateczny Zalecenia dla ludności Jakośd powietrza jest dobra Zanieczyszczenia powietrza nie stanowią zagrożenia Warunki idealne na aktywności na zewnątrz Jakośd powietrza jest wciąż dobra Zanieczyszczenia powietrza stanowią minimalne zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* Warunki bardzo dobre na aktywności na zewnątrz Jakośd powietrza jest akceptowalna Zanieczyszczenia powietrza mogą stanowid zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* Warunki dobre na aktywności na zewnątrz Jakośd powietrza jest średnia Zanieczyszczenia powietrza stanowią zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* które mogą odczuwad skutki zdrowotne Pozostałe osoby powinny ograniczyd spędzanie czasu na zewnątrz, zwłaszcza gdy doświadczą takich symptomów jak kaszel lub podrażnione gardło Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
Zły zły Jakośd powietrza jest zła Osoby narażone na ryzyko* powinny unikad wyjśd na zewnątrz Pozostali powinni je ograniczyd Nie zalecane są aktywności na zewnątrz Jakośd powietrza jest niebezpiecznie zła Osoby narażone na ryzyko powinny bezwzględnie unikad wyjśd na zewnątrz Pozostali powinni ograniczyd wyjścia do minimum Wszelkie aktywności na zewnątrz są odradzane * Osoby starsze i dzieci, osoby z chorobami serca oraz dróg oddechowych, astmatycy i inne grupy podatne na zanieczyszczenia powietrza Indeks jakości powietrza może byd: Godzinowy - opisuje aktualną (dzisiejszą) jakośd powietrza, na podstawie godzinowych wartości aktualizowanych co godzinę; Dzienny - oznaczający wczorajszą ogólną sytuację jakości powietrza, na podstawie wartości dobowych i jest aktualizowany raz na dobę; Roczny - reprezentuje ogólne warunki jakości powietrza w mieście przez cały rok w porównaniu do europejskich norm jakości powietrza Indeks ten oparty jest na średnich rocznych porównywanych do rocznych wartości dopuszczalnych i jest aktualizowany raz w roku Godzinowy indeks jakości powietrza ma 6 poziomów w skali od 0 (bardzo ) do > 10 (bardzo zły) i jest to względna miara ilości zanieczyszczeo powietrza Opiera się on na ocenie zawartości substancji taki jak: pył zawieszony o wielkości cząsteczek poniżej 10 μm (PM10), dwutlenek azotu (NO2), ozon (O3), dwutlenek siarki (SO2) oraz benzen ( ) Dla każdej substancji indeks nadawany jest na podstawie przedziału wyliczonych stężeo (zgodnie z poniższą tabelą nr II) Następnie po zaindeksowaniu wszystkich substancji dla każdej godziny pomiaru jest wybierana najwyższa wartośd indeksu w danej godzinie (czyli najgorszy spośród odnotowanych poziomów zanieczyszczeo) oraz jest określana substancję dominującą czyli tą która w danej godzinie ma najwyższą wartośd indeksu Indeks jakości powietrza (0-1) 0-20 0-40 0-30 0-50 0-5 (1-3) 21-60 41-100 31-70 51-100 6-10 (3-5) 61-100 101-150 71-120 101-200 11-15 Dostateczny (5-7) 101-140 151-200 121-160 201-350 16-20 Zły (7-10) 141-200 201-400 161-240 351-500 21-50 zły (>10) > 200 > 400 > 240 > 500 > 50 Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
Na stronie Głównego Inspektoratu Środowiska można znaleźd bieżące dane pomiarowe w/w substancji, które prezentowane są w postaci map: http://powietrzegiosgovpl/pjp/current Poniżej przykładowa mapa z dn 24022016r Opracowanie merytoryczne na podstawie danych Portalu Jakości Powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wwwpowietrzegiosgovpl PRZEBIEG ZAJĘD: 1 Przedstaw uczniom wyżej opisane wprowadzenie merytoryczne 2 Wspólnie z uczniami wykonaj zadanie nr 1: Podziel uczniów na trzy grupy i każdej z grup rodzaj inną kartę pracy: A, B i C 3 Niech każda z grup: a przyporządkuje dane pomiarowe zanieczyszczeo powietrza do odpowiedniego poziomu godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznaczy kolorem odpowiednia klasę indeksu b wyznaczy indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą 4 Każdej z trzech grup rozdaj zadanie nr 2 i wspólnie w grupach przyporządkujcie poszczególne definicje Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 1 20160224 11:00 66,4 39,3 42,8 13,1 6,2 20160224 12:00 66,4 39,3 42,8 13,1 6,2 20160224 13:00 68,5 35,9 54,7 12,9 6,6 20160224 14:00 60,5 30,3 71,2 13,4 6,5 20160224 15:00 54,0 20,6 87,6 11,9 5,9 20160224 16:00 51,8 23,2 79,7 12,6 6,2 Na podstawie powyższych pomiarów: Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeo powietrza do odpowiedniego poziomu godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu 20160224 11:00 20160224 12:00 20160224 13:00 20160224 14:00 20160224 15:00 20160224 16:00 Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą Indeks ogólny Substancja dominująca 20160224 11:00 Pył zawieszony 20160224 12:00 20160224 13:00 20160224 14:00 20160224 15:00 20160224 16:00 Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 2 20160224 14:00 13,4 30,3 71,2 60,5 4,3 20160224 15:00 11,9 20,6 87,6 54,0 4,4 20160224 16:00 12,6 23,2 79,7 51,8 5,0 20160224 17:00 11,6 28,4 71,5 63,6 6,1 20160224 18:00 10,9 35,3 62,7 65,0 6,2 20160224 19:00 11,6 42,5 53,9 68,6 6,5 Na podstawie powyższych pomiarów: Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeo powietrza do odpowiedniego poziomu godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu 20160224 14:00 20160224 15:00 20160224 16:00 20160224 17:00 20160224 18:00 20160224 19:00 Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą Indeks ogólny Substancja dominująca 20160224 14:00 Ozon 20160224 15:00 20160224 16:00 20160224 17:00 20160224 18:00 20160224 19:00 Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 3 20160224 19:00 11,6 42,5 53,9 68,6 13,2 20160224 20:00 11,9 54,2 41,7 108,6 14,0 20160224 21:00 17,5 102,5 5,8 107,5 13,8 20160224 22:00 15,2 86,4 8,3 151,4 13,6 20160224 23:00 8,3 30,0 45,2 83,8 16,0 20160224 24:00 11,6 42,5 53,9 68,6 16,2 Na podstawie powyższych pomiarów: Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeo powietrza do odpowiedniego poziomu godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu 20160224 11:00 20160224 12:00 20160224 13:00 20160224 14:00 20160224 15:00 20160224 16:00 Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą Indeks ogólny Substancja dominująca 20160224 11:00 Benzen 20160224 12:00 20160224 13:00 20160224 14:00 20160224 15:00 20160224 16:00 Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW
ZADANIE NR 2 1 Przyporządkuj definicje 2 Zakryj wyjasnienia definicji i spróbój je opisad własnymi słowami Powłoka gazowa otaczająca naszą planetę, w której wydzielono warstwy charakteryzujące się różną gęstością gazów Najcieosza i najniżej położonawarstwa jest znana jako troposfera ATMOSFERA INDEKS JAKOŚCI POWIETRZA Miara stopnia zanieczyszczenia definiowana jako stężenie zanieczyszczeo w powietrzu oraz jako depozycja zanieczyszczeo ilośd danego zanieczyszczenia osiadającego na powierzchni Ziemi EMITOR Wskaźnik, który wyraża względny poziom jakości powietrza na podstawie pomierzonych zanieczyszczeo na danym obszarze IMISJA SMOG Zanieczyszczone powietrze zwierające duże Miejsce wprowadzania zanieczyszczeo do powietrza; stężenie pyłów i toksycznych gazów, których może byd: punktowy, powierzchniowy lub liniowy źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł Jest zjawiskiem dużych miast EMISJA Wprowadzanie substancji, energii lub pól elektromagnetycznych do powietrza, glebyośredni (niezorganizowany) lub pośredni (zorganizowany) Innowacji i Koordynacji dzięki dofinansowaniu ze środków NFOSIGW