OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA na prowadzenie w roku 2015 porealizacyjnego monitoringu przyrodniczego na działkach wchodzących w skład kompensacji przyrodniczej w związku z negatywnym oddziaływaniem zrealizowanego przedsięwzięcia drogowego pn. przebudowa drogi krajowej nr 22 na odcinku Elbląg-Grzechotki na obszar Natura 2000 OSOP Ostoja Warmińska PLB 280015 oraz monitoringu śmiertelności płazów, gadów, ptaków i ssaków na odcinku drogi przebiegającym przez obszar OSOP Ostoja Warmińska 1. Przedmiot zamówienia Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Olsztynie zamierza przeznaczyć środki na sfinansowanie zamówienia polegającego na prowadzeniu w roku 2015 porealizacyjnego monitoringu przyrodniczego na działkach wchodzących w skład kompensacji przyrodniczej w związku z negatywnym oddziaływaniem zrealizowanego przedsięwzięcia drogowego pn. przebudowa drogi krajowej nr 22 na odcinku Elbląg-Grzechotki na obszar Natura 2000 OSOP Ostoja Warmińska PLB 280015 oraz monitoringu śmiertelności płazów, gadów, ptaków i ssaków na odcinku drogi przebiegającym przez obszar OSOP Ostoja Warmińska zwanego w dalszej treści zadaniem. Działania kompensacyjne zostały wykonane ze względu na potencjalną możliwość wystąpienia istotnych negatywnych oddziaływań na chronione i cenne gatunki ptaków zinwentaryzowane wzdłuż drogi S-22, wobec braku alternatywnych rozwiązań przebudowy drogi oraz ze względu na nadrzędny interes publiczny. Działania kompensacyjne prowadzono w latach 2007-2009 na działkach oznaczonych symbolami A, B, C, D, E, E1, E2, F (F1+F2), G, H, I. Zgodnie z warunkami decyzji środowiskowej pierwsze badania monitoringowe prowadzono na powierzchniach A, B, C i D w latach 2011-2012, potem (zgodnie z decyzją środowiskową) nastąpiła dwuletnia przerwa i obecnie zachodzi konieczność wykonania monitoringu w roku 2015. Na powierzchniach E, E1, E2, F (F1+F2), G, H, I pierwsze badania monitoringowe przeprowadzono w latach 2008 i 2009, następnie (zgodnie z harmonogramem zaakceptowanym przez Komisję Europejską) monitoring prowadzono w roku 2014 i obecnie zachodzi konieczność wykonania monitoringu w roku 2015. Przedstawiciel Wykonawcy, będzie działał w zakresie uprawnień i obowiązków określonych w niniejszym Opisie Przedmiotu Zamówienia (OPZ) oraz wynikających z aktualnych przepisów prawa. 2. Cel zamówienia Zamawiający powierzy Wykonawcy wykonanie monitoringu przyrodniczego w celu spełnienia wszystkich wymagań decyzji z dnia 02.11.2006 r., znak: ŚR.III.6635-WB-25-13/05/06 o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia wydanej przez Wojewodę Warmińsko Mazurskiego w odniesieniu do powierzchni A, B, C, D oraz spełnienie wymagań ujętych w projekcie dodatkowej kompensacji przyrodniczej w odniesieniu do powierzchni uzupełniających E, E1, E2, F (F1+F2), G, H, I, na podstawie którego Komisja Europejska przyznała dofinansowanie dla inwestycji. 1
Wyniki przeprowadzonego monitoringu zostaną wykorzystane dla potrzeb przeprowadzenia analizy porealizacyjnej zgodnie z zapisami decyzji środowiskowej dla przedmiotowej inwestycji. 3. Opis zadania 3.1. Monitoring awifauny obszarów kompensacyjnych Przeprowadzenie badań (m. in. techniki obserwacji) poszczególnych gatunków powinno być oparte na publikacji pod red. Przemysława Chylareckiego, Arkadiusza Sikory i Zdzisława Ceniana (2009) Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa. Badania powinny dotyczyć analizy rozmieszczenia stanowisk lęgowych (dotyczy wszystkich gatunków) oraz wykorzystania terenów otwartych jako żerowisk (dotyczy: bociana białego, bociana czarnego, trzmielojada, orlika krzykliwego, błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, żurawia). Należy przeprowadzić badania wykorzystania przez ptaki terenów poddanych działaniom kompensacyjnym, w celu określenia ich znaczenia dla lokalnych populacji ptaków zarówno jako tereny lęgowe, jak i żerowiska. Szczególną uwagę należy zwrócić na występowanie 16 gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000, wymienionych w tabeli poniżej. W związku z tym harmonogram badań należy dostosować do wytycznych prowadzenia monitoringu gatunków lęgowych chronionych Dyrektywa Ptasią (patrz tabela poniżej). Zalecenia prowadzenia monitoringu, w szczególności: Gatunek orlik krzykliwy Aquila pomarina błotniak stawowy Circus aeruginosus błotniak łąkowy Circus pygargus derkacz Crex crex żuraw Grus grus Liczba kontroli i terminy pierwsza kontrola: 20 kwietnia - 5 maja, druga kontrola: 15 lipca - 10 sierpnia. pierwsza kontrola: trzecia dekada kwietnia-pierwsza dekada maja, w czasie najwyższej aktywności tokowej; druga kontrola: lipiec, w czasie intensywnego karmienia wyrośniętych młodych. pierwsza kontrola: koniec kwietnia-pierwsza dekada maja, w czasie najwyższej aktywności tokowej; druga kontrola: druga dekada lipca - połowa sierpnia tj. w czasie intensywnego karmienia wyrośniętych młodych Należy wykonać 2 kontrole. Pierwsza z nich powinna się odbyć na przełomie maja i czerwca, gdy przelot jest już zakończony i ptaki zaczynają największą aktywność głosową. Kolejna w końcu czerwca, gdy następuje drugi szczyt aktywności głosowej i ptaki przystępują do drugiego lęgu. Liczenie powinno się odbywać w sprzyjających warunkach atmosferycznych: w bezwietrzne, najlepiej zimne noce. Nasłuch, liczenia odzywających się par prowadzone jednorazowo z wyznaczanych punktów - do 20 kwietnia. W przypadku kontroli nieefektywnych (prowadzonych w niekorzystnych warunkach pogodowych lub przy słabej aktywności głosowej odzywających się par) wskazane jest ich powtórzenie w ciągu krótkiego czasu (do tygodnia). 2
bocian czarny Ciconia nigra bocian biały Ciconia ciconia trzmielojad Pernis apivorus zimorodek Alcedo atthis ) dzięcioł zielonosiwy Picus canus dzięcioł czarny Dryocopus martius dzięcioł średni Dendrocopus medius lerka Lullula arborea jarzębatka Sylvia nisoria muchołówka mała Ficedula parva gąsiorek Lanius collurio Bezpośrednia kontrola siedlisk podmokłych (zbiorników śródpolnych i śródleśnych). Dwukrotne obserwacje badanej powierzchni z wyznaczonych punktów: pierwsza kontrola: do 20 kwietnia (w zależności od terminu powrotu ptaków na legowiska); druga kontrola: 20 czerwca - 20 lipca Wskazane jest przeprowadzenie dwóch kontroli. Podczas pierwszej, między 10 kwietnia a 10 maja (przed pojawieniem się ulistnienia), należy zlokalizować wszystkie gniazda, opisać sposób ich zajęcia i usadowienia. Podczas drugiej kontroli - 1-25 lipca - należy ustalić ostateczny sposób zajęcia gniazda i sukces lęgowy. Cztery kontrole całego obszaru: pierwsza kontrola: druga połowa maja-pierwsza połowa czerwca, stwierdzenie obecności ptaków w odpowiednim środowisku; druga kontrola: druga-trzecia dekada czerwca, sprawdzanie znanych gniazd w celu potwierdzenia zajęcia któregoś z nich; trzecia kontrola: pierwsza połowa lipca, obserwacja ptaków dorosłych noszących pokarm w rewirach z nieznanym gniazdem oraz kontrola gniazd zajętych; czwarta kontrola: pierwsza-druga dekada sierpnia, kontrola sukcesu lęgowego oraz wyszukiwanie nieodnalezionych wcześniej gniazd na podstawie obserwacji podlotów w miejscach odwiedzanych przez ptaki dorosłe z pokarmem. Jedna kontrola brzegów rzek w maju. Dwie kontrole w kwietniu, z odstępem przynajmniej 15 dni. Dwie kontrole: pierwsza do 10 kwietnia, druga do końca kwietnia, z odstępem przynajmniej 15 dni. Dwie kontrole w kwietniu, z odstępem przynajmniej 15 dni. Należy wykonać cztery kontrole: połowa kwietnia (godz. 5.00-11.00); początek maja (godz. 4.30-10.30); połowa maja (godz. 4.00-10.00); koniec maja (godz. 4.00-10.00). Dwie kontrole ze stymulacją głosową w drugiej lub trzeciej dekadzie maja oraz w pierwszej dekadzie czerwca z odstępem 15-20 dni. Cztery kontrole. Pierwsza powinna odbyć się w drugiej dekadzie maja. W tym czasie notowane i mapowane są głównie śpiewające samce. Należy zwracać również uwagę na głosy niepokoju i obecność samic, także z materiałem gniazdowym. Drugą kontrolę wykonuje się w trzeciej dekadzie maja, sprawdzając wcześniej stwierdzone terytoria i zwracając uwagę na zachowanie ptaków (budowa gniazda, niepokój). Należy również notować nowe terytoria ze śpiewającymi samcami. Trzecia wizyta, w drugiej dekadzie czerwca, jest ukierunkowana głównie na kontrolę wcześniej zajętych terytoriów. W jej trakcie notowane są zachowania ptaków ze szczególnym zwróceniem uwagi na niepokojące się ptaki z pokarmem. Ten sam schemat należy zastosować podczas czwartej kontroli, w trzeciej dekadzie czerwca. Należy przeprowadzić 3 kontrole w okresie od drugiej połowy maja do drugiej połowy czerwca. Pierwsza powinna mieć miejsce pomiędzy połową maja a końcem tego miesiąca, następna w pierwszej połowie czerwca, a ostatnia w drugiej jego połowie. Monitoring obszarów kompensacyjnych będzie dotyczyć powierzchni kompensacji, położonych na terenie Nadleśnictwa Zaporowo wymienionych poniżej: 3
Powierzchnia A położona w gm. Braniewo, obręb Jarocin, działka 11/1 26,31 ha; Powierzchnia B położona w gm. Braniewo, obręb Jarocin działka 5/13-11,77 ha; Powierzchnia C położona w gm. Braniewo, obręb Jarocin działka 5/6; - 2,32 ha; Powierzchnia D położona w gm. Lelkowo, obręb Wyszkowo działka 11/22; - 10,88 ha; Powierzchnia E Leśnictwo Borek, oddziały 69, 70, 76, 77, 78, 79 pow. 178,06 ha; Powierzchnia E 1 Leśnictwo Borek, oddział 75 d pow. 5,21 ha; Powierzchnia E 2 Leśnictwo Borek, oddziały 67 c pow. 2,74 ha; Powierzchnia F (F1+F2) Leśnictwo Wyżyny, oddziały 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134 pow. 321,50 ha; Powierzchnia G Leśnictwo Wyżyny, oddziały 111-113 pow. 64,14 ha; Powierzchnia H 1,2,4 Leśnictwo Podlipie, oddziały 209i, 209Ah, 211a, 215s pow. 3,50 ha; Na tym obszarze znajdują się 3 obiekty retencyjne 1. Pow. H1 oddz. 215s / obręb Wola Lipowska, działka nr 288 2. Pow. H2 oddz. 211d / obręb Wola Lipowska, działka nr 283 3. Pow. H4 oddz. 209Ah / obręb Krasnolipie, działka nr 38/1 Powierzchnia I Leśnictwo Borek pow. 9,60 ha. Obserwacjami monitoringowymi należy objąć cały obszar każdej powierzchni kompensacyjnej zwracając szczególną uwagę na miejsca wykonania prac kompensacyjnych, jak np. nasadzenia krzewów na obrzeżach powierzchni, miejsca wycinki i przerzedzenia odrostu. W przylądku powierzchni lokalizacji obiektów retencyjnych (H1, H2, H4) należy określić rolę jaką pełni dla lokalnej awifauny dany zbiornik wodny, który powstał dzięki obiektom retencyjnym (jako miejsce lęgowe, żerowisko). Prezentacja wyników Stanowiska lęgowe ptaków należy zaznaczyć jako punkty lokalizacji gniazd lub orientacyjne centrum terytorium lęgowego. Żerowiska ptaków (ptaków szponiastych, bociana białego i czarnego oraz żurawia) należy przedstawić jako poligony obszarów wykorzystywanych jako miejsca żerowania tych gatunków. Lokalizację stanowisk lęgowych i żerowisk należy przedstawić w formie graficznej na mapach oraz przekazać w formie elektronicznej w postaci plików GIS shp. 3.2. Monitoring kolizji płazów, gadów, ptaków i ssaków na odcinku drogi przebiegającym przez obszar OSOP Ostoja Warmińska. W ramach tego zadania należy: Dokonać rejestracji wszystkich padłych zwierząt z określeniem lokalizacji (wg kilometrażu) i identyfikacji (w miarę możliwości) gatunku; Identyfikacja padłych zwierząt przeprowadzana może być w trakcie wolnej jazdy (z co najmniej 1 obserwatorem z lornetką) lub w trakcie pieszej penetracji pasa pomiędzy ogrodzeniem a skrajem jezdni. Lornetka ma być pomocna do wypatrywania padłych zwierząt w pasie drogowym. Zadaniem obserwatora będzie przemierzanie trasy (wzdłuż obu krawędzi jezdni i poboczy) na odcinku przebiegającym przez obszar Natura 2000. Zebrać i przeanalizować wszystkie dane na temat wypadków/kolizji drogowych z udziałem zwierząt będących w posiadaniu służb utrzymania drogi, GDDKiA oraz nadleśnictw i kół łowieckich; 4
Dane terenowe zgromadzić w formie tabelarycznej, wg wzoru zamieszczonego poniżej: Lp. Data obserwacji Lokalizacja (współrzędne GPS wg systemu 92, kilometraż drogi) Gatunek zwierzęcia Zdjęcie padliny (nr) Prace należy popierać dokumentacją fotograficzną. Kontrole należy prowadzić raz w tygodniu w okresie od początku kwietnia do końca sierpnia. Kontrole należy przeprowadzić w godzinach porannych (ok. godziny po wschodzie słońca). Samochód, którym poruszać się będą obserwatorzy musi zostać wyposażony w pomarańczową lampę ostrzegawczą umieszczoną na dachu pojazdu, a osoba wychodząca na jezdnię musi być wyposażona co najmniej w kamizelkę odblaskową. Wykonawca musi uzgodnić projekt czasowej organizacji ruchu dla robót szybko postępujących z Wdziałem BRD i Zarządzania Ruchem GDDKIA Oddział w Olsztynie po uzyskaniu wcześniej opinii Komendy Wojewódzkiej Policji w Olsztynie. Samochód Wykonawcy musi być wyposażony w podświetlaną tablicę zamykającą. Prezentacja wyników Wyniki rejestracji kolizji zwierząt z pojazdami należy przedstawić w formie zestawienia tabelarycznego. Lokalizację każdego zdarzenia należy rejestrować w urządzeniu GPS. Dane z rejestracji należy przekazać Zamawiającemu w postaci pliku GIS shp prezentującego punkty zawierające datę rejestracji i oznaczenie ofiary kolizji do możliwie najwyższej jednostki taksonomicznej (należy dążyć do oznaczenia gatunku). Zestawienie tabelaryczne ma zawierać nazwę polską i łacińską gatunku oraz ilość martwych sztuk. Oprócz zestawienia tabelarycznego, należy wykonać dokumentację fotograficzną padłych zwierząt. Zamawiający zaleca umieszczenie fotografii tylko w formie elektronicznej na płycie CD/DVD bez konieczności ich drukowania. 4. Opracowania Opracowanie ma zawierać dokumentacje fotograficzną z podejmowanych działań. Zamawiający dopuszcza umieszczenie fotografii tylko w formie elektronicznej na płycie CD/DVD bez konieczności ich drukowania. Opracowanie zostanie sporządzone w 3 egzemplarzach, przy czym chociaż jedno musi być niezabezpieczone przed kopiowaniem, w formie edytowalnej (pliki tekstowe). 5. Terminy Termin realizacji usługi ustala się następująco: a) Wykonanie monitoringu w terenie zgodnie z założeniami przedstawionymi w punkcie 3.1 i 3.2 niniejszego OPZ b) Wykonanie opracowań z monitoringu prowadzonego w roku 2015 - do 30 września 2015 r. 6. Organizacja prowadzenia prac W terminie do 14 dni od podpisania umowy Wykonawca usługi po zapoznaniu się terenem monitoringu opracuje i przedłoży do akceptacji Wydziału Ochrony Środowiska GDDKiA Oddziału w Olsztynie szczegółową metodykę i harmonogram planowanych prac. 5