WSTĘP SPIS TREŚCI Słowo wstępne 1 Mazurek Dąbrowskiego 3 Rota 4 Raduje się serce /Pierwsza Kadrowa/ 5 Przybyli ułani 6 Maszerują strzelcy /Szara piechota/ 7 Pierwsza brygada /Legiony 8 Modlitwa partyzancka 9 Czerwone maki 10 Warszawskie dzieci 12 Pałacyk Michla 14 Marsz Mokotowa 15 Hymn Sybiraków 16 Placówki, które włączyły się w Patriotyczne Śpiewanie 18 Delegacje, które wzięły udział w Patriotycznym Śpiewaniu 19 Dzień 11 listopada to święto naszej Ojczyzny i tych, którym przyszło żyć w kraju nad Wisłą 1. Nie może być przyszłości bez przeszłości. To z niej wyrośliśmy. To ona tworzy nas jako Polaków. To nasze wczoraj tworzy nasze dziś i nasze jutro. Ta przeszłość zawarta jest m.in. w pieśniach i piosenkach patriotycznych, które są żywą kroniką historii. Towarzyszyły one Polakom w czasie pokoju, a w czasach wojny i niewoli zagrzewały do walki w obronie Ojczyzny. Opiewane w nich wydarzenia i akty bohaterstwa to powód do dumy z przynależności do Narodu Polskiego. Dziś chcemy świętować wspólnie 96. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Dlatego tu jesteśmy wielopokoleniowo, na Patriotycznym Śpiewaniu 2014. Jednoczy nas dziś Narodowe Święto Niepodległości spotykamy się, by w odczuciu wspólnoty kultywować tradycje naszych przodków, łączyć się z prawdą i historią polskich dziejów. W sposób szczególny chcemy zaakcentować jubileusze, przypadające na rok 2014: 70. rocznicę Bitwy pod Monte Cassino, 70. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, 25 lat Wolności rocznicę zwycięstwa obozu Solidarności w wyborach 4 VI 1989 r. i 30. rocznicę męczeńskiej śmierci Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki. W tym okresie powstawały wiersze Do niektórych z nich ułożono muzykę Bywało również tak, że brak instrumentów muzycznych, a czasami nawet i papieru, powodował, że powstawały pieśni, oparte na znanych melodiach przedwojennych, do których utalentowani poeci - partyzanci, powstańcy, harcerze..., pisali własne słowa. I powstawały prawdziwe szlagiery wojenne, opiewające życie żołnierskie, ich walki i marzenia. Wszystkie trafiały do serc wszystkich. Pieśń, jak niegdyś w Powstaniu Listopadowym, musiała nadrabiać niedobory broni, amunicji, prowiantu. Pieśń, w przeciwieństwie do większości jej Autorów przeżyła wojnę i czasy PRL, odrodziła się również w wolnej, demokratycznej Polsce. Dziś pieśni te przywracają ducha tamtych młodych ludzi, którzy na tygrysy mieli visy. Jesteśmy tu, by pamiętać, wszak Śpiew przekazywany z pokolenia na pokolenie jest świadectwem historii 2. Spotykając się tu dzisiaj, dajemy wyraz temu świadectwu. Przeżywajmy więc razem tamte chwile i cieszmy się z wolności, przy wspólnym śpiewaniu. 1 Parafraza słów piosenki Grzegorza Tomczaka Tango na głos, orkiestrę i jeszcze jeden głos 2 Witold Czarnecki, pseudonim Kadet 20 1
DELEGACJE SZKÓŁ, KTÓRE WZIĘŁY UDZIAŁ W P A T R I O T Y C Z N Y M Ś P I E W A N I U 2014 Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Jana Kochanowskiego Zespołu Szkół Nr 3 w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Izabeli Branickiej w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 6 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Seweryna Nowakowskiego w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 15 im. Wiesława Kazaneckiego w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 17 Integracyjne w Zespole Szkół Integracyjnych Nr 1 im. Św. Jana Pawła II w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 18 im. Króla Stefana Batorego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Ks. Jana Twardowskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 7 im. Hugona Kołłątaja w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 11 z Oddziałami Integracyjnymi im. Kornela Makuszyńskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Zygmunta Glogera w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 26 im. Stanisława Staszica w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 28 im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 34 im. Józefa Zachariasza Bema w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 43 w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 44 im. Stanisława Moniuszki Szkoła Podstawowa Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Białymstoku Zespół Szkół Gastronomicznych w Białymstoku Zespół Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku ZSM CKP Nr 2 im. Św. Józefa w Białymstoku 2 19
PLACÓWKI, KTÓRE WŁĄCZYŁY SIĘ W P A T R I O T Y C Z N E Ś P I E W A N I E 2014 Przedszkole Samorządowe Nr 10 w Białymstoku Przedszkole Samorządowe Nr 27 w Białymstoku Przedszkole Samorządowe Nr 31 w Białymstoku Przedszkole Samorządowe Nr 58 Integracyjne im. Jana Wilkowskiego w Białymstoku Przedszkole Samorządowe Nr 82 w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku Publiczne Gimnazjum Nr 15 im. Wiesława Kazaneckiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Choroszczy Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Ks. Jana Twardowskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Jarosława Iwaszkiewicza w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 7 im. Hugona Kołłątaja w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Zygmunta Glogera w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 43 w Białymstoku Szkoła Podstawowa Nr 50 z Oddziałami Integracyjnymi im. Św. Jadwigi Królowej Polski Stowarzyszenie Edukator w Łomży Szkoła Podstawowa w Niecikach Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym Zespół Szkół Miejskich Nr 3 w Grajewie ZSM CKP Nr 2 im. Św. Józefa w Białymstoku Zespół Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku 18 MAZUREK DĄBROWSKIEGO Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy, Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy. Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski, Za Twoim przewodem Złączym się z narodem. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami, Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy. Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla Ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze. Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski Rok 1795 - tragiczny rok w naszej historii. To trzeci, ostatni rozbiór Polski, którego dokonali nasi sąsiedzi: Rosja, Prusy i Austria. Polska zniknęła z mapy świata. Nie mieliśmy państwa, lecz stworzyliśmy polskie wojsko na obcej ziemi, we Włoszech, u boku Napoleona, który walczył z naszymi zaborcami. Tragedia rozbiorów sprawiła, że Mazurek Dąbrowskiego - Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, pieśń o unikatowym dla Polski znaczeniu, powstała na terenach, które nigdy do Polski nie należały. Charakteryzuje ją prostota i ludowy charakter muzyki. Dzięki temu Mazurek Dąbrowskiego był utworem śpiewanym z radością nie tylko przez wojsko, ale nawet nuconym przez przedstawicieli różnych klas społecznych. Do tego słowa, które w lipcu 1797 roku napisał Józef Wybicki, budziły nadzieję i nawoływały do zbrojnej walki o ojczyznę. 28 kwietnia 1927 roku Mazurek Dąbrowskiego stał się oficjalnie polskim hymnem narodowym, co potwierdza zapis w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. 3
ROTA Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród. Nie damy pogrześć mowy, Polski my naród, polski lud, Królewski szczep piastowy. Nie damy, by nas gnębił wróg. Do krwi ostatniej kropli z żył, Bronić będziemy ducha, Aż się rozpadnie w proch i pył Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy próg. Bo od września, od siedemnastego Dłuższą drogą, znów szedł każdy z nas: Przez lód spod bieguna północnego, Przez Łubiankę, przez Katyński Las! Na nieludzkiej ziemi znowu polski trakt Wyznaczyły bezimienne krzyże... Nie zatrzymał nas czerwony kat Bo przed nami Polska - coraz bliżej! I myśmy szli, i szli - dziesiątkowani! Choć zdradą pragnął nas podzielić wróg I przez Ludową przeszliśmy niepokonani Aż Wolną Polskę - raczył wrócić Bóg!!! Nie damy miana Polski zgnieść, Nie pójdziem żywo w trumnę. Na Polski imię, na Jej cześć, Podnosim czoła dumnie. Odzyska ziemię dziadów wnuk, Rota towarzyszyła Polakom podczas różnych manifestacji patriotycznych i w swoim czasie pełniła rolę hymnu narodowego. Słowa tej pieśni napisała Maria Konopnicka w 1901 roku w proteście wobec nasilającej się germanizacji polskich dzieci w pruskim zaborze. W 1910 roku do tekstu poetki Feliks Nowowiejski skomponował muzykę i po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie podczas wielkiej uroczystości patriotycznej, upamiętniającej 500 rocznicę zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem. 4 Autorem tekstu jest Marian Jonkajtys - wielki patriota i społecznik, Sybirak, poeta, aktor i reżyser, rzeźbiarz i plastyk. Miał zaledwie 8 lat, gdy wybuchła wojna i znalazł się pod okupacją sowiecką. Jego rodzinę dotknęły bezwzględne represje stalinowskie: ojca aresztowano i zesłano do łagru, gdzie zmarł; starszy brat, podchorąży Wojska Polskiego, zginął w walce z Armią Czerwoną. W kwietniu 1940 r. wraz z matką i pięciorgiem rodzeństwa, został wywieziony z Augustowa w stepy Północnego Kazachstanu. Po tragicznych przeżyciach powrócił do kraju w 1946 roku. Jonkajtys dziś znany, jako inicjator białostockiego Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru - nazywany jest poetą Sybiraków. Niosący brzemię żywej prawdy, w swojej twórczości upamiętnił katorgę Sybiraków. W latach 80. spisał historię własnej wywózki i opisał tragedię Polaków na Wschodzie wierszem. Do części z nich Czesław Majewski skomponował muzykę. Tak powstał m.in. Marsz Sybiraków, będący od 1990 roku hymnem Polaków przesiedlonych na Syberię. Każde słowo Hymnu Sybiraków wywołuje wzruszenie, łzy tych, którzy Sybir pamiętają każde słowo jest ważne, bo opowiada okrutną historię Ich życia. 17
HYMN SYBIRAKÓW Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi, Z rezydencji, białych dworków i chat Myśmy wciąż do Niepodległej szli Szli z uporem, ponad dwieście lat! Wydłużyli drogę carscy kaci Przez Syberię wiódł najkrótszy szlak I w kajdanach szli Konfederaci Mogiłami znacząc polski trakt... Z Insurekcji Kościuszkowskiej, z powstań dwóch, Szkół, barykad Warszawy i Łodzi, Konradowski unosił się duch I nam w marszu do Polski przewodził. RADUJE SIĘ SERCE /PIERWSZA KADROWA/ Raduje się serce, raduje się dusza, Gdy Pierwsza Kadrowa na wojenkę rusza. Ref.: Oj, da, oj, da, dana kompanio kochana Nie masz to jak Pierwsza, nie! Chociaż w butach dziury, na mundurach łaty, To Pierwsza Kadrowa pójdzie na armaty. Chociaż do Warszawy długą mamy drogę, Ale przejdziem migiem, byle tylko w nogę. A myśmy szli, i szli - dziesiątkowani Przez tajgę, stepy - plątaniną dróg! A myśmy szli, i szli - niepokonani Aż "Cud nad Wisłą" - darował nam Bóg. Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi, Szkół, urzędów, i kamienic i chat: Myśmy znów do Niepodległej szli, Jak z zaboru, sprzed dwudziestu lat. Po klęsce Powstania Listopadowego i kolejnych po nim - Powstania Krakowskiego (1846) i Styczniowego w (1863), Polacy zrozumieli, że są słabi, a zaborcy zbyt silni. Trzeba czekać. Ale jak? Kiedy l sierpnia l9l4 r. wybuchła wojna pomiędzy Rosją a Niemcami i Austrią w sercach Polaków zapłonęła nadzieja, że nadchodzi godzina wyzwolenia. Trzy państwa zaborcze rozpoczęły między sobą wojnę. Piosenka Pierwsza Kadrowa napisana została jeszcze przed 6 sierpnia 1914 roku, tj. przed dniem, w którym oddział strzelców obalił słupy graniczne między Austrią a Rosją i pod Michałowicami wkroczył na teren Królestwa Polskiego. Ten właśnie oddział strzelecki pod dowództwem porucznika Tadeusza Kasprzyckiego nazwany został Pierwszą Kadrową. Potem sława piosenki rosła wraz ze sławą bohaterki - walecznej brygady. 16 5
PRZYBYLI UŁANI Przybyli ułani pod okienko Stukają, pukają, puść panienko O Jezu, a cóż to za wojacy! Otwieraj, nie bój się, to Czwartacy Przyszliśmy napoić nasze konie Za nami piechoty pełne błonie O Jezu, a dokąd Bóg prowadzi? Warszawę odwiedzić byśmy radzi. Gdy zwiedzim Warszawę, już nam pilno Zobaczyć to stare nasze Wilno. A z Wilna już droga jest gotowa Prowadzi prościutko aż do Lwowa. Marsz Mokotowa Nie grają nam surmy bojowe I werble do szturmu nie warczą, Nam przecież te noce sierpniowe I prężne ramiona wystarczą. Niech płynie piosenka z barykad Wśród bloków, zaułków, ogrodów, Z chłopcami niech idzie na wypad, Pod rękę, przez cały Mokotów. Ref.: Ten pierwszy marsz ma dziwną moc, Tak w piersiach gra, aż braknie tchu, Czy słońca żar, czy chłodna noc, Prowadzi nas pod ogniem z luf. Ten pierwszy marsz to właśnie zew, Niech brzmi i trwa przy huku dział, Batalion gdzieś rozpoczął szturm, Spłynęła łza i pierwszy strzał! Niech wiatr ją poniesie do miasta, Jak żagiew płonącą i krwawą, Niech w górze zawiśnie na gwiazdach, Czy słyszysz, płonąca Warszawo? Niech zabrzmi w uliczkach znajomych, W Alejach, gdzie bzy już nie kwitną, Gdzie w twierdze zmieniły się domy, A serca z zapału nie stygną! Ta wesoła piosenka powstała w 1914 roku. Autorem sześciu zwrotek jest Feliks Gwiżdż - dziennikarz, działacz niepodległościowy. W czasie I wojny - oficer Czwartego Pułku Piechoty Legionów. Po wojnie senator RP, a w latach II wojny światowej oficer Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie aresztowany przez komunistów, nie przeżył więzienia. Pozostała, znana część piosenki stanowi twórczość żołnierzy 6 Jedna z najbardziej znanych piosenek powstańczych. Powstała po 20 VIII 1944 roku. Słowa napisał kapral podchorąży Mirosław Jezierski Karnisz, melodię ułożył podporucznik Jan Markowski Krzysztof. Obaj uczestnicy Powstania Warszawskiego, po jego upadku trafili do obozu dla jeńców wojennych. Napisana przez nich piosenka szybko rozeszła się po wszystkich oddziałach powstańczych. Kanałami dotarła też z Mokotowa na Koszykową, gdzie mieszkał Mieczysław Fogg i gdzie miał swoją "barykadę z piosenkami". Fogg zaśpiewał Marsz po raz pierwszy w auli wydziału architektury Politechniki Warszawskiej. Piosenka dodała sił warszawskim powstańcom. 15
PAŁACYK MICHLA Pałacyk Michla, Żytnia, Wola, bronią jej chłopcy od "Parasola", choć na tygrysy mają visy, to Warszawiaki, fajne chłopaki są. Ref.: Czuwaj wiaro i wytężaj słuch, pręż swój młody duch, pracując za dwóch. Czuwaj wiaro i wytężaj słuch, pręż swój młody duch jak stal. Każdy chłopaczek chce być ranny, sanitariuszki - morowe panny, A gdy cię kula trafi jaka, poprosisz pannę, da ci buziaka, hej! Z tyłu za linią dekowniki, intendentura, różne umrzyki, gotują zupę, czarną kawę, takim sposobem walczą za sprawę, hej! Za to dowództwo jest morowe, bo w pierwszej linii nadstawia głowę, a najmorowszy z przełożonych to jest nasz Miecio w kółko golony, hej! MASZERUJĄ STRZELCY / SZARA PIECHOTA / Nie noszą lampasów, lecz szary ich strój, Nie noszą ni srebra, ni złota, Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój, Piechota, ta szara piechota. Ref.: Maszerują strzelcy, maszerują, Karabiny błyszczą, szary strój, A przed nimi drzewa salutują, Bo za naszą Polskę idą w bój. Idą a w słońcu kołysze się stal, Dziewczęta zerkają zza płota, A oczy ich dumnie utkwione są w dal, Piechota, ta szara piechota. Nie grają im surmy, nie huczy im róg, A śmierć im pod stopy się miota, Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój Piechota, ta szara piechota. Piosenka bohaterskiego batalionu harcerskiego Parasol, którego powstańczy szlak bojowy wiódł z Woli na Stare Miasto. Autorem tej jednej z najpopularniejszych piosenek Powstania Warszawskiego, napisanej na melodię przedwojennej Nie damy Popradowej fali jest 22 letni dowódca jednej z drużyn Józef Szczepański, pseudonim Ziutek. Piosenka powstała w 1944 r. w czasie, gdy ze swą drużyną pełnił on służbę na terenie Pałacu Michla i stąd początkowe słowa. Autor nie przeżył Powstania. Piosenka zdobyła sobie ogromną popularność. Gorącym jej propagatorem był Mieczysław Fogg żołnierz zgrupowania Armii Krajowej ze Śródmieścia. Wędrował on od piwnicy do piwnicy, od barykady do barykady i w chwilach, kiedy cichły strzały, śpiewał ku pokrzepieniu serc, piosenki Polski Podziemnej. Wspomnianym w tekście piosenki Mieciem w kółko golonym był ppor. Antoni Sakowski, ranny w głowę w czasie walk na warszawskiej Woli, któremu trzeba było ogolić głowę przed założeniem opatrunku. Tygrysy to czołgi produkowane w latach 1940 1942, natomiast visy to polskie przedwojenne pistolety. 14 Jedna z najbardziej znanych polskich piosenek żołnierskich, pochodząca prawdopodobnie z okresu I wojny światowej. Powszechnie śpiewana w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Melodię skomponował Leon Łuskino - literat, kompozytor i pułkownik Wojska Polskiego. Za twórcę tekstu podawany jest Bolesław Lubicz-Zahorski. Pieśni i piosenki żołnierza polskiego z okresu pierwszej wojny światowej pozostawiły bogate dziedzictwo. W latach okupacji hitlerowskiej piosenki te stanowiły zarówno dla żołnierza polskiego podziemia, jak i dla współdziałającego z nim społeczeństwa cenne źródło pieśniowych inspiracji. W czasie II wojny światowej wykorzystano melodię Piechoty do wielu nowych piosenek partyzanckich, żołnierskich, powstańczych i jenieckich. 7
PIERWSZA BRYGADA Legiony to żołnierska nuta, legiony to straceńców los. Legiony to żołnierska buta, Legiony to ofiarny stos. Ref.: My pierwsza brygada, Strzelecka gromada. Na stos rzuciliśmy Swój życia los, na stos, na stos! O, ile mąk, ile cierpienia, O, ile krwi, przelanych łez, Pomimo to nie ma zwątpienia, Dodawał sił wędrówki kres. Piastunko naszych snów nad Wisłą, niejeden u twych stóp już zgasł i choćby wszystkim zginąć przyszło, nie cofnie się już żaden z nas. Poległym chwała, wolność żywym! Niech płynie w niebo dumny śpiew. Wierzymy, że nam Sprawiedliwy odpłaci za przelaną krew. Krzyczeli, żeśmy stumanieni, Nie wierząc nam, że chcieć to móc. Leliśmy krew osamotnieni, A z nami był nasz drogi Wódz. Nie chcemy już od was uznania, Ni waszych mów, ni waszych łez. Skończyły się dni kołatania Do waszych serc, do waszych kies. 10 sierpnia 1924 roku w przemówieniu wygłoszonym z okazji III Zjazdu Legionistów Józef Piłsudski miał powiedzieć: Dziękuję za tę najdumniejszą pieśń, jaką kiedykolwiek Polska stworzyła. Melodia tej pieśni pochodzi sprzed 1914 roku i jest dziełem nieznanego kompozytora. Wykonywała ja orkiestra stacjonującego w Kielcach Syberyjskiego Pułku Piechoty Rosyjskiej, jako marsz. W 1917 roku do melodii marsza dołączony został tekst. Do jego autorstwa przyznawało się dwóch legionistów: Tadeusz Biernacki i zamordowany później w Katyniu - Andrzej Tadeusz Hałaciński. Pierwsza Brygada była ulubioną pieśnią Wojska Polskiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Dziś rozbrzmiewa podczas uroczystości patriotycznych, jako hymn Wojska Polskiego. 8 Słowa napisał Stanisław Ryszard Dobrowolski Goliard. Autorem melodii jest Andrzej Panufnik. Utwór ten stał się symbolem Powstania. Powstanie Warszawskie trwało od 1 VIII do 2 X 1944 roku. Był to jeden z ostatnich aktów polskiego bohaterstwa w II wojnie światowej. Wymierzone militarnie przeciwko hitlerowskiemu okupantowi, faktycznie miało pokazać światu, że Polacy stanowią ważny element koalicji antyhitlerowskiej i uchronić Polskę powojenną przed ściślejszym związaniem z ZSRR. Powstanie miało tragiczny przebieg, gdyż Stalin wstrzymał ofensywę, pozostawiając Warszawę na pastwę Hitlerowców. Bohaterska Warszawa została kompletnie zburzona. 13
WARSZAWSKIE DZIECI Nie złamie wolnych żadna klęska, nie strwoży śmiałych żaden trud, pójdziemy razem do zwycięstwa, gdy ramię w ramię stanie lud. Ref.: Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój, za każdy kamień twój, stolico, damy krew. Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój, gdy padnie rozkaz twój, poniesiem wrogom gniew! Powiśle, Wola i Mokotów, ulica każda, każdy dom, gdy padnie pierwszy strzał, bądź gotów, jak w ręku Boga złoty grom. Od młota, piły, dłuta, kielni stolico, synów swoich sław, że stoją wraz przy tobie wierni na straży twych żelaznych praw. MODLITWA PARTYZANCKA O, Panie, któryś jest na niebie, Wyciągnij sprawiedliwą dłoń, Wołamy ze wszech stron do Ciebie O polską moc i polską broń. Ref.: O, Panie, skrusz ten miecz, co siekł nasz kraj, Do wolnej Polski nam powrócić daj, By stał się źródłem nowej siły Nasz dom nasz kraj. O, Panie, usłysz prośby nasze, Wysłuchaj nasz tułaczy śpiew, Znad Wilii, Niemna, Bugu, Sanu, Męczeńska do Cię woła krew. W poszumie drzew, o Twórco Panie, Błogosław nasz żołnierski trud. Cokolwiek stało się lub stanie, Nie damy Kresów to nasz ślub. Pierwsza z własną melodią pieśń żołnierska z II wojny światowej. Modlitwa obozowa narodziła się w październiku 1939 r. w obozie internowanych żołnierzy polskich w miejscowości Bals, na terenie Rumunii. Pieśń dotarła do okupowanego kraju za pośrednictwem skoczków spadochronowych. Zyskała szeroki rozgłos, śpiewały ją wszystkie formacje Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Zgrupowania kresowe AK, w tym także partyzanci Okręgu Wileńskiego. Pieśń ta stała się hymnem sławnych oddziałów partyzanckich Ponurego. Autor - Adam Kowalski był kapitanem Wojska Polskiego. 12 9
CZERWONE MAKI Czy widzisz te gruzy na szczycie? Tam wróg twój się kryje, jak szczur. Musicie, musicie, musicie Za kark wziąć i strącić go z chmur. I poszli szaleni, zażarci, I poszli zabijać i mścić, I poszli jak zawsze uparci, Jak zawsze za honor się bić. Ref.: Czerwone maki na Monte Cassino, Zamiast rosy piły polską krew. Po tych makach szedł żołnierz i ginął, Lecz od śmierci silniejszy był gniew. Czy widzisz ten rząd białych krzyży? To Polak z honorem brał ślub. Idź naprzód, im dalej, im wyżej, Tym więcej ich znajdziesz u stóp! Ta ziemia do Polski należy, Choć Polska daleko jest stąd, Bo wolność krzyżami się mierzy, Historia ten jeden ma błąd. Ref.: Czerwone maki na Monte Cassino Przejdą lata i wieki przeminą, Pozostaną ślady dawnych dni I tylko maki na Monte Cassino Czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosły krwi. Runęli przez ogień, szaleńcy Nie jeden z nich dostał i padł, Jak ci, z Samosierry szaleńcy, Jak ci, spod Rokitny, sprzed lat. Runęli impetem szalonym, I doszli. I udał się szturm. I sztandar swój biało-czerwony Zatknęli na gruzach, wśród chmur. Ref.: Czerwone maki na Monte Cassino 10 Gdy poniżanym i eksterminowanym Polakom udało się, pod dowództwem gen. W. Andersa, wydostać z sowieckiej niewoli poprzez Morze Kaspijskie i doprowadzić do gotowości bojowej w Palestynie, stanęło wówczas przed nimi wyzwanie walki za wolność waszą i naszą we Włoszech. Niestety, nasza wolność została już sprzedana Stalinowi przez zachodnich aliantów. Niemcy stworzyli we Włoszech linię Gustawa, której kluczową twierdzą była kolebka Benedyktynów klasztor na Monte Cassino. Polacy, w ekstremalnych warunkach, dokonali w dniach 12-18 maja 1944 r. tego, co było niemożliwe we wszystkich próbach naszych sojuszników. Zdobycie wzgórza otworzyło drogę do wyzwolenia Italii. Dwie pierwsze zwrotki Feliks Konarski napisał w nocy z 17 na 18 maja 1944, a trzecią dopisał nazajutrz. Melodię skomponował Alfred Schutz. W rozkazie z dnia 16 lipca 1944 r. Wódz Naczelny gen. broni Kazimierz Sosnkowski stwierdził:...pod wypróbowanym dowództwem gen. Andersa II Korpus w zwycięskiej bitwie o Monte Cassino i Piedimonte zapisał najpiękniejszą kartę naszego wojska w tej wojnie... Pieśń stała się jednym z najważniejszych polskich utworów patriotycznych. Niestety nie mogła być rozpowszechniona tak, jak jej się to należało. W latach 1948 1956 jej wykonywanie było w Polsce zakazane. 11