Analiza struktury własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie śląskim w 2010 roku Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami czerwiec 2010 roku
SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE 1. Wstęp..... 4 2. Podstawowe pojęcia......5 3. Podział grup rejestrowych i użytków gruntowych........6 II. STAN EWIDENCJI GRUNTÓW I BUDYNKÓW W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM 1. Mapa administracyjna województwa śląskiego...13 2. Ogólne dane o województwie śląskim 14 2. Zestawienie powierzchni ewidencyjnych powiatów wg stanu na dzień 01.01.2010 r..15 3. Ilość działek w odniesieniu do powierzchni powiatów i miast..16 4. Ilość budynków w odniesieniu do powierzchni powiatów i miast 17 5. Ilość nieruchomości lokalowych w odniesieniu do powierzchni powiatów i miast.. 18 III. STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW 1. Udział grup rejestrowych w powierzchni województwa śląskiego na dzień 1 stycznia 2010 r....20 2. Struktura własności gruntów w województwie śląskim 21 3. Struktura gruntów Skarbu Państwa i Województw......22 4. Struktura gruntów Powiatów i Gmin..23 5. Struktura gruntów Osób fizycznych i Wspólnot gruntowych....24 6. Struktura gruntów Spółdzielni i Spółek prawa handlowego i innych podmiotów. 25 7. Struktura gruntów Kościołów i związków wyznaniowych........26 8. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa.. 27 9. Udział gruntów stanowiących własność województw...... 28 10. Udział gruntów stanowiących własność powiatów.....29 11. Udział gruntów stanowiących własność gmin.........30 12. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych....... 31 13. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych....32 14. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni...... 33 15. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego........34 16. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych....35 IV. STRUKTURA UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Struktura użytków rolnych i gruntów leśnych w województwie śląskim..37 2. Struktura gruntów zabudowanych oraz gruntów pod wodami w województwie śląskim... 38 3. Struktura pozostałych użytków w województwie śląskim.....39 4. Struktura gruntów w powiatach..... 40 5. Struktura użytków rolnych w powiatach... 41 6. Struktura użytków leśnych w powiatach 42 7. Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w powiatach.43 8. Struktura gruntów pod wodami..44 V. STRUKTURA GRUNTÓW UŻYTKOWANYCH ROLNICZO 1. Zmiany w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo.....46 2. Struktura gruntów osób fizycznych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych....47 3. Struktura gruntów AWRSP i PGLLP....48 4. Udział gruntów gospodarstw rolnych osób fizycznych.........49 5. Udział gruntów gospodarstw rolnych spółdzielni produkcyjnych.....50 6. Udział gruntów gospodarstw rolnych Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.......51 7. Udział gruntów gospodarstw rolnych w zarządzie Lasów Państwowych.........52 8. Udział gruntów użytkowanych rolniczo w ogólnej powierzchni powiatów..53 2
ROZDZIAŁ I WPROWADZENIE 3
WSTĘP Zgodnie z ustawą z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240 poz. 2027 z późn. zm.) do zadań Marszałka Województwa należy w szczególności: - analiza zmian w strukturze agrarnej oraz programowanie i koordynacja prac urządzeniowo-rolnych, - monitorowanie zmian w sposobie użytkowania gruntów oraz ich bonitacji, - sporządzanie wojewódzkich zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków. Przedstawiona w niniejszym opracowaniu analiza zawierająca wykresy oraz mapki tematyczne wykonana została w oparciu o wojewódzkie zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków wg stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. Wojewódzkie zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków, opracowano na podstawie Powiatowych zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków, sporządzonych w oparciu o dane wykazane w rejestrze ewidencji gruntów i budynków prowadzonym przez Starostów. 4
PODSTAWOWE POJĘCIA Ewidencja gruntów i budynków to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Zbiorcze zestawienie gruntów (opracowane w ramach Zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków) jest spisem danych o ogólnej powierzchni i wartości gruntów wchodzących w skład poszczególnych jednostek rejestrowych, z podziałem na użytki gruntowe, opracowane na podstawie wykazów gruntów, wg stanu na dzień 1 stycznia każdego roku, zachowujące formę i zakres treści tych wykazów. Struktura agrarna jest to ogół najszerzej pojętych warunków w jakich przebiega produkcja rolnicza i zbyt jej produktów. Struktura użytkowania gruntów udział powierzchni poszczególnych użytków gruntowych w ogólnej powierzchni gruntów na danym obszarze. Struktura użytków rolnych udział powierzchni poszczególnych użytków rolnych w ogólnej powierzchni tych użytków. Struktura władania gruntami udział poszczególnych form władania w ogólnej powierzchni gruntów. Użytek gruntowy część powierzchni ziemi użytkowany w sposób jednolity. Użytki rolne wszystkie tereny w obrębie gospodarstwa rolnego lub danego regionu wykorzystywane do produkcji roślinnej, ogrodniczej lub zwierzęcej. Grupy rejestrowe to odpowiednio posegregowane i zebrane według określonych zasad jednostki rejestrowe gruntów, budynków i lokali. Dla celów ewidencji gruntów i budynków, właścicieli nieruchomości i władających, dzieli się na 15 grup rejestrowych. 5
PODZIAŁ GRUP REJESTROWYCH I UŻYTKÓW GRUNTOWYCH Obecnie obowiązujący podział na użytki gruntowe i grupy rejestrowe został wprowadzony do ewidencji gruntów i budynków rozporządzeniem z dnia 29 marca 2001 r. Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2001 r. Nr 38, poz. 454). 1. Podział grup rejestrowych - właścicieli nieruchomości i władających (zwanych podmiotami ewidencyjnymi ): 1) grupa 1 - Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 2) grupa 2 - Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 3) grupa 3 - jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne, 4) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 5) grupa 5 - gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 6) grupa 6 - jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego, 7) grupa 7 - osoby fizyczne, 8) grupa 8 - spółdzielnie, 9) grupa 9 - kościoły i związki wyznaniowe, 10) grupa 10 - wspólnoty gruntowe, 11) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 12) grupa 12 - powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 13) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 14) grupa 14 - województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 15) grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w pkt 1-14. 6
2. Podział użytków gruntowych - przyjęty w niniejszym opracowaniu, zgodny z rozporządzeniem MRRiB z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków: 1. Użytki rolne 1) Grunty orne Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi. 2) Sady Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub 2000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice. 3) Łąki trwałe Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone. 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich - hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane. 5) Grunty rolne zabudowane Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolnospożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej. 7
2. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 1) Lasy Do lasów zalicza się grunty określone jako las w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268). 2) Grunty zadrzewione i zakrzewione Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000 ha, a także: a) śródpolne skupiska drzew i krzewów niezaliczone do lasów, b) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew karłowatych, c) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu, d) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i zbiorników wodnych, e) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, niezaliczone do lasów, f) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami, g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy, poza zwartymi kompleksami lasów, h) skupiska drzew i krzewów mające charakter parku, ale niewyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi. 3. Grunty zabudowane i zurbanizowane 1) Tereny mieszkaniowe Do terenów mieszkaniowych zalicza się grunty, niewykorzystywane do produkcji rolniczej i leśnej, zajęte pod budynki mieszkalne, urządzenia funkcjonalnie związane z budynkami mieszkalnymi (podwórza, dojazdy, przejścia, przydomowe place gier i zabaw itp.), a także ogródki przydomowe. 2) Tereny przemysłowe Do terenów przemysłowych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia służące produkcji przemysłowej, a także ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków, stacje transformatorowe, czynne hałdy i wysypiska, urządzenia magazynowo-składowe, bazy transportowe i remontowe itp. 3) Inne tereny zabudowane Do innych terenów zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia związane z administracją, służbą zdrowia, handlem, kultem religijnym, rzemiosłem, usługami, nauką, oświatą, kulturą i sztuką, wypoczynkiem, łącznością itp., czynne cmentarze, grzebowiska zwierząt oraz inne grunty zabudowane, niewymienione w pkt 1 i 2. 4) Zurbanizowane tereny niezabudowane Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych zalicza się grunty niezabudowane, przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę, wyłączone z produkcji rolniczej i leśnej. 8
5) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe Do terenów rekreacyjno-wypoczynkowych zalicza się niezajęte pod budynki: a) tereny ośrodków wypoczynkowych, tereny zabaw dziecięcych, plaże, urządzone parki, skwery, zieleńce (poza pasami ulic), b) tereny o charakterze zabytkowym: ruiny zamków, grodziska, kurhany, pomniki przyrody itp., c) tereny sportowe: stadiony, boiska sportowe, skocznie narciarskie, tory saneczkowe, strzelnice sportowe, kąpieliska itp., d) tereny spełniające funkcje rozrywkowe: lunaparki, wesołe miasteczka, e) ogrody zoologiczne i botaniczne, f) tereny zieleni nieurządzonej niezaliczone do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych. 6) Użytki kopalne Do użytków kopalnych zalicza się grunty zajęte przez czynne odkrywkowe kopalnie, w których odbywa się wydobycie kopalin. 7) Tereny komunikacyjne, w tym: a) Drogi Do użytku gruntowego o nazwie drogi zalicza się grunty w granicach pasów drogowych dróg publicznych i dróg wewnętrznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838 i Nr 86, poz. 958). W szczególności do dróg zalicza się grunty zajęte pod: - drogi krajowe, - drogi wojewódzkie, - drogi powiatowe, - drogi gminne, - drogi w osiedlach mieszkaniowych, - drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użyteczności publicznej, - place postojowe i manewrowe przy dworcach kolejowych, autobusowych i lotniczych, portach morskich i rzecznych i innych oraz ogólnodostępne dojazdy do ramp wyładowczych i placów składowych. Grunty zajęte pod wewnętrzną komunikację gospodarstw rolnych, leśnych oraz poszczególnych nieruchomości nie są drogą w rozumieniu rozporządzenia. Grunty te wlicza się do przyległego do nich użytku gruntowego; b) Tereny kolejowe Do terenów kolejowych zalicza się grunty zajęte pod obiekty, budowle i inne urządzenia przeznaczone do wykonywania i obsługi ruchu kolejowego (torowiska kolejowe, stacje, rampy, magazyny, bocznice kolejowe itp.); c) Inne tereny komunikacyjne Do innych terenów komunikacyjnych zalicza się grunty zajęte pod: - porty lotnicze i inne budowle oraz urządzenia służące komunikacji lotniczej, - urządzenia portowe, przystanie, obiekty i budowle służące komunikacji wodnej, - naziemne obiekty, budowle i urządzenia górskich kolei linowych, 9
- torowiska tramwajowe poza pasami ulic i dróg, a także obiekty i urządzenia związane z komunikacją miejską, - urządzone parkingi poza lasami państwowymi, dworce autobusowe, - wały ochronne wód przystosowane do ruchu kołowego. 4. Użytki ekologiczne Do użytków ekologicznych zalicza się prawnie chronione pozostałości ekosystemów, takich jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp. Użytki ekologiczne określa się na podstawie rozporządzenia właściwego wojewody lub uchwały właściwej rady gminy, podjętych na podstawie przepisów o ochronie przyrody. 5. Nieużytki Do nieużytków zalicza się: 1) niezakwalifikowane do użytków ekologicznych: a) bagna (błota, topieliska, trzęsawiska, moczary, rojsty), b) piaski (piaski ruchome, plaże nieurządzone, piaski nadbrzeżne, wydmy), c) naturalne utwory fizjograficzne, takie jak: urwiska, strome stoki, uskoki, skały, rumowiska, 2) nieprzeznaczone do rekultywacji wyrobiska po wydobywaniu kopalin. 6. Grunty pod wodami 1) Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi Gruntami pod morskimi wodami wewnętrznymi są grunty pokryte morskimi wodami wewnętrznymi, do których zalicza się: a) część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego, wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdujące się na wschód od granicy państwowej między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzekę Odrę pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin, b) część Zatoki Gdańskiej zamkniętą linią podstawową biegnącą od punktu o współrzędnych 54 37'36'' szerokości geograficznej północnej i 18 49'18'' długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54 22'12'' szerokości geograficznej północnej i 19 21'00'' długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Wiślanej), c) część Zalewu Wiślanego znajdującą się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzeczpospolitą Polską a Federacją Rosyjską na tym Zalewie, d) wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego. 2) Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Do gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi zalicza się grunty pod wodami płynącymi w rzekach, potokach górskich, kanałach i innych 10
ciekach, o przepływach stałych lub okresowych, oraz źródła, z których cieki biorą początek, a także grunty pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach sztucznych, z których cieki wypływają lub do których wpływają. 3) Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Do gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi zalicza się grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych niż określone w pkt 1 i 2. 7. Tereny różne Do terenów różnych zalicza się wszystkie pozostałe grunty, których nie można zaliczyć do innych użytków, takie jak: 1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagospodarowane grunty zrekultywowane, 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego. Do terenów przeznaczonych do rekultywacji zalicza się zdegradowane lub zdewastowane grunty, takie jak: nieczynne hałdy, wysypiska, zapadliska, tereny po działalności przemysłowej i górniczej oraz po poligonach wojskowych, dla których właściwe organy zatwierdziły projekty rekultywacji. 11
ROZDZIAŁ II STAN EWIDENCJI GRUNTÓW I BUDYNKÓW W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM 12
13
Ogólne dane o województwie śląskim Wyszczególnienie Miasta Tereny wiejskie Ogółem Kod 24 Liczba jednostek ewidencyjnych 71 116 187 Liczba obrębów ewidencyjnych 1102 1087 2189 Liczba działek ewidencyjnych 1360972 1831429 3192401 Powierzchnia ewidencyjna w ha* 378758 850524 1229282 Powierzchnia geodezyjna w ha* 379017 854292 1233309 Szacunkowa liczba budynków 906465 680257 1586722 Szacunkowa liczba nieruchomości lokalowych 559390 54284 613674 Liczba gmin, którym starosta powierzył prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 4 0 4 * Przyjęte powierzchnie na podstawie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków wg stanu na dzień 01.01.2010 r. 14
ZESTAWIENIE POWIERZCHNI EWIDENCYJNYCH POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (wg stanu na dzień 01.01.2010 r.) Powiat Symbol teryt. GUS Powierzchnia ewidencyjna [ha] Miasta na prawach powiatu Symbol teryt. GUS Powierzchnia ewidencyjna [ha] będziński 2401 36 424 m. Biesko-Biała 2461 12 437 bielski 2402 45 796 m. Bytom 2462 6 911 cieszyński 2403 72 970 m. Chorzów 2463 3 326 częstochowski 2404 152 156 m. Częstochowa 2464 15 970 gliwicki 2405 66 432 m. Dąbrowa Górnicza 2465 18 893 kłobucki 2406 88 862 m. Gliwice 2466 13 348 lubliniecki 2407 81 816 m. Jastrzębie Zdrój 2467 8 522 mikołowski 2408 23 317 m. Jaworzno 2468 15 238 myszkowski 2409 47 948 m. Katowice 2469 16 401 pszczyński 2410 43 872 m. Mysłowice 2470 6 597 raciborski 2411 54 138 m. Piekary Śląskie 2471 4 003 rybnicki 2412 22 557 m. Ruda Śląska 2472 7 757 tarnogórski 2413 64 355 m. Rybnik 2473 14 848 bieruńsko-lędziński 2414 15 791 m. Siemianowice Śląskie 2474 2 561 wodzisławski 2415 28 709 m. Sosnowiec 2475 9 093 zawierciański 2416 100 354 m. Świętochłowice 2476 1 330 żywiecki 2417 103 994 m. Tychy 2477 8 094 m. Zabrze 2478 8 015 m. Żory 2479 6 447 15
Ilość działek w odniesieniu do powierzchni powiatów 500000 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 Powiat będziński Powiat bielski Powiat cieszyński Powiat częstochowski Powiat gliwicki Powiat kłobucki Powiat lubliniecki Powiat mikołowski Powiat myszkowski Powiat pszczyński Powiat raciborski Powiat rybnicki Powiat tarnogórski Powiat bieruńsko-lędziński Powiat wodzisławski Powiat zawierciański Powiat żywiecki Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Ilość działek Ilość działek w odniesieniu do powierzchni miast 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jastrzębie-Zdrój Jaworzno Katowice Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Rybnik Siemianowice Śląskie Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Żory Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Ilośc działek 16
Ilość budynków w odniesieniu do powierzchni powiatów 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Powiat będziński Powiat bielski Powiat cieszyński Powiat częstochowski Powiat gliwicki Powiat kłobucki Powiat lubliniecki Powiat mikołowski Powiat myszkowski Powiat pszczyński Powiat raciborski Powiat rybnicki Powiat tarnogórski Powiat bieruńsko-lędziński Powiat wodzisławski Powiat zawierciański Powiat żywiecki Liczba budynków ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Ilość budynków w odniesieniu do powierzchni miast 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jastrzębie-Zdrój Jaworzno Katowice Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Rybnik Siemianowice Śląskie Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Żory Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Liczba budynków ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków 17
Ilość nieruchomości lokalowych w odniesieniu do powierzchni powiatów 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Powiat będziński Powiat bielski Powiat cieszyński Powiat częstochowski Powiat gliwicki Powiat kłobucki Powiat lubliniecki Powiat mikołowski Powiat myszkowski Powiat pszczyński Powiat raciborski Powiat rybnicki Powiat tarnogórski Powiat bieruńsko-lędziński Powiat wodzisławski Powiat zawierciański Powiat żywiecki Liczba nieruchomości lokalowych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Ilość nieruchomości lokalowych w odniesieniu do powierzchni miast 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jastrzębie-Zdrój Jaworzno Katowice Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Rybnik Siemianowice Śląskie Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Żory Powierzchnia ewidencyjna [ha] wg stanu na dzień 01.01.2010 r. Liczba nieruchomości lokalowych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków 18
Rozdział III STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW 19
Na potrzeby niniejszego opracowania zastosowano następujący podział podmiotów ewidencyjnych, który powstał z połączenia poszczególnych grup rejestrowych: 1) Skarb Państwa powstała z zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 1, 2 i 3, gruntów których właścicielem jest Skarb Państwa, niezależnie od sposobu ich władania, 2) Gminy powstała z zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 4, 5 i 6, gruntów których właścicielem są gminy, niezależnie od sposobu ich władania, 3) Osoby fizyczne odpowiadająca grupie rejestrowej nr 7, 4) Spółdzielnie odpowiadająca grupie rejestrowej nr 8, 5) Kościoły i związki wyznaniowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 9, 6) Wspólnoty gruntowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 10, 7) Powiaty powstała z zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 11 i 12, gruntów, których właścicielem są powiaty, niezależnie od sposobu ich władania, 8) Województwa powstała z zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 13 i 14, gruntów których właścicielem jest województwo, niezależnie od sposobu ich władania, 9) Spółki prawa handlowego i inne podmioty odpowiadająca grupie rejestrowej nr 15. Udział grup rejestrowych w powierzchni województwa śląskiego na dzień 1 stycznia 2010r. Nr Grupy Nazwa Grupy Rejestrowej GR 1 Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 429 657 GR 2 Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 36 543 GR 3 GR 4 GR 5 GR 6 Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne Gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi Gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi Jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego Pow [ha] 1 692 63 524 8 362 816 467 892 72 702 GR 7 Osoby fizyczne 639 706 639 706 GR 8 Spółdzielnie 12 321 12 321 GR 9 Kościoły i związki wyznaniowe 6 866 6 866 GR 10 Wspólnoty gruntowe 9 107 9 107 GR 11 GR 12 Powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi Powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 2 798 GR 13 Województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 1 394 GR 14 Województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 472 GR 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w grupach 1-14 42 2 840 1 866 15 982 15 982 20
Struktura własności gruntów w województwie śląskim w 2010 roku Gminy 5,91% Skarb Państwa 38,06% Osoby fizyczne 52,04% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 1,30% Województwa 0,15% Powiaty 0,23% Spółdzielnie 1,00% Kościoły i związki wyznaniowe 0,56% Wspólnoty gruntowe 0,74% 700000 639706 ha 600000 500000 467892 ha 400000 300000 200000 72702 ha 100000 12321 ha 6866 ha 9107 ha 2840 ha 1866 ha 15982 ha 0 Skarb Państwa - Gminy - Osoby fizyczne - Spółdzielnie - Kościoły i związki wyznaniowe - Wspólnoty gruntowe - Powiaty - Województwa - Spółki prawa handlowego i inne podmioty - 21
Struktura gruntów Skarbu Państwa w 2010 roku Tereny różne 3369 ha Nieużytki 5828 ha Użytki ekologiczne 323 ha Grunty pod wodami 12686 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 54720 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 321671 ha Użytki rolne 69295 ha 0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 Struktura gruntów Województw w 2010 roku Tereny różne 347 ha Nieużytki 5 ha Użytki ekologiczne 0 ha Grunty pod wodami 59 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 1139 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 100 ha Użytki rolne 216 ha 0 200 400 600 800 1000 1200 22
Struktura gruntów Powiatów w 2010 roku Tereny różne 13 ha Nieużytki 6 ha Użytki ekologiczne 0 ha Grunty pod wodami 1 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 1992 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 113 ha Użytki rolne 715 ha 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 Struktura gruntów Gmin w 2010 roku Tereny różne 890 ha Nieużytki 2771 ha Użytki ekologiczne 85 ha Grunty pod wodami 1313 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 36998 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 6483 ha Użytki rolne 24162 ha 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 23
Struktura gruntów Osób fizycznych w 2010 roku Tereny różne 283 ha Nieużytki 5227 ha Użytki ekologiczne 21 ha Grunty pod wodami 618 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 39809 ha 71807 ha Użytki rolne 521941 ha 0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 Struktura gruntów Współnot gruntowych w 2010 roku Tereny różne 15 ha Nieużytki 417 ha Użytki ekologiczne 0 ha Grunty pod wodami 29 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 80 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 7061 ha Użytki rolne 1505 ha 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 24
Struktura gruntów Spółdzielni w 2010 roku Tereny różne 20 ha Nieużytki 119 ha Użytki ekologiczne 0 ha Grunty pod wodami 117 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 455 ha 401 ha Użytki rolne 11209 ha 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 Struktura gruntów Spółek prawa handlowego i innych podmiotów w 2010 roku Tereny różne 254 ha Nieużytki 398 ha Użytki ekologiczne 11 ha Grunty pod wodami 68 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 5024 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 1268 ha Użytki rolne 8959 ha 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 25
Struktura gruntów Kościołów i związków wyznaniowych w 2010 roku Tereny różne 124 ha Nieużytki 93 ha Użytki ekologiczne 0 ha Grunty pod wodami 8 ha Grunty zabudowane i zurbanizowane 1645 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 523 ha Użytki rolne 4473 ha 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Rozdział IV STRUKTURA UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 36
Struktura użytków rolnych w województwie śląskim w 2010 roku Grunty pod stawami 7326 ha 1% Grunty rolne zabudowane 19141 ha 3% Pastwiska trwałe 52573 ha 8% Rowy 3264 ha 1% Grunty orne 461084 ha 72% Łąki trwałe 90636 ha 14% Sady 8451 ha 1% Struktura gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w województwie śląskim w 2010 roku Grunty zadrzewione i zakrzewione 10503 ha 3% Lasy 398924 ha 97% 37
Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w województwie śląskim w 2010 roku Tereny kolejowe 9956 ha 7% Inne tereny komunikacyjne 1718 ha 1% Użyki kopalne 1027 ha 1% Tereny mieszkaniowe 43593 ha 31% Drogi 39883 ha 28% Tereny rekraacyjnowypoczynkowe 7882 ha 6% Zurbanizowane tereny niezabudowane 3414 ha 2% Inne tereny zabudowane 13013 ha 9% Tereny przemysłowe 21376 ha 15% Struktura gruntów pod wodami w województwie śląskim w 2010 roku Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 5765 ha 39% Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 9134 ha 61% 38
Struktura pozostałych użytków w województwie śląskim w 2010 roku Użytki ekologiczne 440 ha 2% Treny różne 5315 ha 26% Nieużytki 14864 ha 72% 39
40
41
42
43
44
Rozdział V STRUKTURA GRUNTÓW UŻYTKOWANYCH ROLNICZO 45
Na podstawie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków z lat 2002 2010 opracowano analizę w zakresie zmian w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo, przyjmując do niniejszej analizy grunty będące własnością, we władaniu czy też w zarządzie następujących podgrup rejestrowych: 1.1 - Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa 1.2 - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe 7.1 - Osób fizycznych 8.1 - Rolniczych spółdzielni produkcyjnych Do podgrupy 1.1 zalicza się grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz grunty nabyte przez tę Agencję w drodze umów prawa cywilnego. Do podgrupy 1.2 zalicza się grunty Skarbu Państwa znajdujące się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania, tej jednostki organizacyjnej. Do podgrupy 7.1 zalicza się te grunty które są własnością osób fizycznych, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania tych osób, które w rozumieniu przepisów podatkowych wchodzą w skład gospodarstw rolnych. Do podgrupy 8.1 zalicza się grunty, które są własnością rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich związków, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania, tych osób prawnych. Zmiany w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo na przestrzeni lat 2002-2010 500000 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Rolnicze spółdzielnie produkcyjne Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa Osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych 46
Struktura gruntów osób fizycznych będących właścicielami lub władającymi gruntami wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego Treny różne Nieużytki Użytki ekologiczne Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Użyki kopalne Inne tereny komunikacyjne Tereny kolejowe Drogi Tereny rekraacyjno-wypoczynkowe Zurbanizowane tereny niezabudowane Inne tereny zabudowane Tereny przemysłowe Tereny mieszkaniowe Grunty zadrzewione i zakrzewione Lasy Rowy Grunty pod stawami Grunty rolne zabudowane Pastwiska trwałe Łąki trwałe Sady Grunty orne 176 ha 3637 ha 10 ha 233 ha 216 ha 46 ha 279 ha 15 ha 697 ha 185 ha 147 ha 364 ha 327 ha 938 ha 2556 ha 47438 ha 585 ha 2243 ha 13661 ha 29425 ha 4386 ha 53127 ha 292146 ha 0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 Struktura gruntów, które są własnością lub we władaniu, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich związków Treny różne Nieużytki Użytki ekologiczne Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Użyki kopalne Inne tereny komunikacyjne Tereny kolejowe Drogi Tereny rekraacyjno-wypoczynkowe Zurbanizowane tereny niezabudowane Inne tereny zabudowane Tereny przemysłowe Tereny mieszkaniowe Grunty zadrzewione i zakrzewione Lasy Rowy Grunty pod stawami Grunty rolne zabudowane Pastwiska trwałe Łąki trwałe Sady Grunty orne 10 ha 84 ha 0 ha 54 ha 4 ha 0 ha 0 ha 1 ha 28 ha 3 ha 7 ha 45 ha 23 ha 8 ha 67 ha 249 ha 16 ha 259 ha 177 ha 610 ha 896 ha 13 ha 7716 ha 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 47
Struktura gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejętych przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa Treny różne Nieużytki Użytki ekologiczne Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Użyki kopalne Inne tereny komunikacyjne Tereny kolejowe Drogi Tereny rekraacyjno-wypoczynkowe Zurbanizowane tereny niezabudowane Inne tereny zabudowane Tereny przemysłowe Tereny mieszkaniowe Grunty zadrzewione i zakrzewione Lasy Rowy Grunty pod stawami Grunty rolne zabudowane Pastwiska trwałe Łąki trwałe Sady Grunty orne 71 ha 561 ha 0 ha 95 ha 63 ha 31 ha 1 ha 21 ha 304 ha 23 ha 20 ha 30 ha 48 ha 29 ha 467 ha 1215 ha 194 ha 2551 ha 317 ha 2472 ha 157 ha 5800 ha 30618 ha 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 Struktura gruntów, które są w zarządzie lub we władaniu, Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Treny różne Nieużytki Użytki ekologiczne Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Użyki kopalne Inne tereny komunikacyjne Tereny kolejowe Drogi Tereny rekraacyjno-wypoczynkowe Zurbanizowane tereny niezabudowane Inne tereny zabudowane Tereny przemysłowe Tereny mieszkaniowe Grunty zadrzewione i zakrzewione Lasy Rowy Grunty pod stawami Grunty rolne zabudowane Pastwiska trwałe Łąki trwałe Sady Grunty orne 513 ha 967 ha 167 ha 414 ha 78 ha 34 ha 3 ha 75 ha 566 ha 112 ha 6 ha 43 ha 46 ha 55 ha 1541 ha 58 ha 822 ha 54 ha 953 ha 3261 ha 47 ha 2359ha 306370 ha 0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 48
49
50
51
52
53