1 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu RAPORT z realizacji działań strażniczych Biura Monitoringu Kujawsko-Pomorskiej Federacji Organizacji Pozarządowych Monitoring powstawania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Toruń, marzec 2014 roku
2 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu Raport powstał w ramach projektu Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych rzecznik organizacji i partner we współpracy międzysektorowej współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt ten jest realizowany w ramach Poddziałania 5.4.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przez dwie organizacje pozarządowe Pomorską Fundację Rozwoju, Kultury i Sztuki oraz Kujawsko-Pomorską Federację Organizacji Pozarządowych. Raport jest publikacją upowszechnianą nieodpłatnie. Streszczenie raportu Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego rada działalności pożytku publicznego na poziomie powiatu ziemskiego to rzecz unikatowa. Oprócz rady wojewódzkiej oraz kilku rad w miastach na prawach powiatu (Bydgoszcz, Toruń, Włocławek) w powiatach ziemskich obecnie radę działalności pożytku publicznego powołano tylko w Mogilnie. Rady funkcjonują też w dwóch gminach: Sępólnie Krajeńskim i Żninie. Powstanie rady na poziomie powiatu musi być poprzedzone stosownym wnioskiem organizacji pozarządowych do zarządu powiatu. Oczywiście wyrażenie zgody przez zarząd powiatu jest warunkiem koniecznym do powołania rady. Jest to decyzja uznaniowa i fakultatywna tylko i wyłącznie władz szczebla powiatowego. Z jednej strony brak zainteresowania przez organizacje pozarządowe, z drugiej brak zainteresowania i zgody przez samorząd powiatowy mogą tłumaczyć sytuację tak małej liczby rad działalności pożytku publicznego na terenie województwa kujawskopomorskiego. Jednocześnie rada działalności pożytku publicznego oprócz wykonywania działań, do których w szczególności jest pretendowana, może być tez polem do podjęcia współpracy sektora publicznego i pozarządowego. Wspólna praca przedstawicieli tych dwóch sektorów w ramach rady może sprzyjać poznaniu się, wymianie informacji oraz podejmowaniu wspólnych inicjatyw. Na terenie powiatu radziejowskiego organizacje pozarządowe wyraziły zainteresowanie powołaniem rady działalności pożytku publicznego. Liderem grupy inicjatywnej był przedstawiciel Kujawsko- Pomorskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (KPFOP), członek lokalnie działających organizacji pozarządowych. Głównym celem było poprawne przygotowanie procesu powołania rady, począwszy od wniosku, aż do jej ukonstytuowania się. W ramach działań przeprowadzono dwa spotkania z organizacjami pozarządowymi z terenu powiatu radziejowskiego, opracowano wniosek do zarządu powiatu, przeprowadzono dwie debaty, w których uczestniczyli przedstawiciele samorządu powiatowego oraz organizacji pozarządowych (organizatorem pierwszej debaty była KPFOP, organizatorem drugiej było Starostwo Powiatowe i KPFOP).
3 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu I. Problemy i cele działań 1) Opis problemu/problemów: Brak współpracy administracji samorządowej z organizacjami pozarządowymi na terenie powiatu radziejowskiego, szczególnie na poziomie samorządu powiatowego Na terenie powiatu radziejowskiego współpraca organizacji pozarządowych z samorządem powiatowym opiera się głównie na wyniesionych z poprzedniego ustroju państwowego ugruntowanych relacjach, które można określić jako cichą umowę o podtrzymywaniu status quo. Polegało ono na swoistym dogadaniu się podmiotów pozarządowych z władzami powiatu (w zasadzie dwóch może trzech organizacji) co do zasad współpracy. Dominację w kontaktach z samorządem powiatowym ustaliło sobie jedno stowarzyszenie, które zarówno samorządowcy, jak i członkowie w/w NGO traktowali jako przybudówkę starostwa powiatowego. Pozostałe organizacje mogły jedynie wejść w rolę klienta - petenta lub działać w zupełnym oderwaniu od samorządu szczebla powiatowego. Nikt w tej zastanej sytuacji nie był zwolennikiem wprowadzania jakichkolwiek zmian. Nie odbywał się żaden dialog na linii samorząd powiatowy organizacje pozarządowe. Brak od początku powstania powiatu (1 styczeń 1999 r.) do dnia podjęcia monitoringu konkursów dla organizacji pozarządowych Specyficznym wyrazem braku współpracy z organizacjami pozarządowymi jest brak wprowadzenie procedury konkursowej w celu realizacji zadań przez NGO z terenu powiatu radziejowskiego. Mimo braku konkursów corocznie sprawozdanie dotyczące współpracy organizacji pozarządowych ze starostwem powiatowym zawierało się na około 12 stron formatu A4 (załącznik do raportu sprawozdanie za rok 2012). Treścią raportu był opis działań podejmowanych przez stowarzyszenia, opis działania instytucji samorządowych typu Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej, Komendę Powiatową Policji, Miejska I Powiatowa Biblioteka Publiczna, PCPR, Środowiskowy Dom Samopomocy. W samym sprawozdaniu jasno też wskazuje się jedno stowarzyszenie, któremu powiat nieodpłatnie udostępnienia pomieszczenia, środki techniczne, materiały biurowe i promocyjne, udziela również wsparcia kadrowego. Ogólnie lektura tegoż sprawozdania nasuwa nieodpartą myśl, iż wszystko co tylko dzieje się na terenie powiatu jest przedmiotem współpracy z organizacjami pozarządowymi. Niestety jest to błędne skojarzenie. W sprawozdaniu autor posługuje się w sposób nieuprawniony określeniem współpracy, a mianowicie współpracy finansowej. Pojawiają się też różne kwoty, którymi powiat wsparł lub dofinansował działalność stowarzyszeń. Oczywiście wszystko odbywa się na zasadzie pisma do starosty o ufundowanie nagród, pokrycia kosztów transportu, opłacenia faktury za wydanie tomiku itp. Skala
4 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu niefrasobliwości i całkowitego braku wiedzy prawnej z zakresu finansowania współpracy samorządu i NGO w ramach ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie jest ogromna. Autor lub autorzy nie musza się czuć zagrożeni, ponieważ sprawozdanie każdorazowo było przyjmowane w takim właśnie kształcie przez Radę Powiatu. Taka sytuacja umożliwiała trwanie tego stanu przez lata. Nikt się nie upominał o cokolwiek (NGO) i nikt nie chciał jakichkolwiek zmian (samorząd). Brak rocznego programu współpracy samorządu powiatu radziejowskiego z organizacjami pozarządowymi Brak rocznego programu od roku 2011 zupełnie nie przeszkadzał w składaniu corocznych sprawozdań w kształcie jak wyżej opisane. Mimo argumentów i wskazaniu, iż program roczny jest obowiązkiem dla samorządu wynikającym literalnie z ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie, a program wieloletni jest fakultatywny Rada Powiatu nie podjęła żadnych działań. Nie jest jasne jak tego typu zaniedbanie mogło zaistnieć przy fakcie stałej obsługi prawnej Rady Powiatu. Niestety trzeba też wyraźnie stwierdzić, iż żadna z organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu radziejowskiego nie podjęła formalnej próby żądania naprawienie tego błędu, a w przypadku jego nie usunięcia złożenia wniosku do Sądu Administracyjnego. Dopiero po zmianie Zarządu Powiatu w dniu 30 października 2012 roku argumentacja wyżej wymieniona została przyjęta do wiadomości. Umożliwiło to dalsze kroki w celu stworzenia od nowa płaszczyzny współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi a samorządem powiatu radziejowskiego. 2) Diagnoza potrzeby podjęcia działań/interwencji strażniczych przez Biuro Monitoringu; brak zasad dotyczących zlecania zadań dla organizacji pozarządowych (brak konkursów przy jednoczesnym finansowaniu działań wybranych organizacji), brak rocznego programu współpracy samorządu powiatu radziejowskiego z organizacjami pozarządowymi brak partycypacyjnych zasad współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi i starostwem powiatowym 3) Cele działań strażniczych: wskazanie administracji publicznej konieczności ustalenia transparentnych zasad współpracy miedzy samorządem powiatowym a sektorem pozarządowym,
5 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu utworzenie powiatowej rady działalności pożytku publicznego w powiecie radziejowskim, wskazanie i zachęcenie do wdrażania partycypacyjnego modelu współpracy na poziomie samorządu powiatowego
6 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu II. Działania 1) Zakres interwencji a. Włączenie się przedstawiciela Kujawsko-Pomorskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (KPFOP) w proces tworzenia Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie b. Pomoc w opracowaniu wniosku organizacji pozarządowych do zarządu powiatu radziejowskiego o powołanie Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie c. Pomoc w przygotowaniu debat między sektorami (samorząd NGO) dotyczących rady działalności oraz programu współpracy samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi 2) Zrealizowane działania strażnicze wraz z harmonogramem: a. W grudniu 2012 przedstawiciel federacji zaproponował organizacjom pozarządowym działającym na terenie powiatu radziejowskiego rozważenie możliwości złożenia wniosku do zarządu powiatu w oparciu o art.41e ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U.2010.234.1536 j.t.) w sprawie powołania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Działania do konsolidacji organizacji pozarządowych na terenie powiatu radziejowskiego miały już miejsce, ale z miernym skutkiem. Na początku roku 2011 organizacje powołały Radę Organizacji Pozarządowych Powiatu Radziejowskiego. Na spotkaniu wybrano przedstawicieli oraz ustalono zrąb regulaminu i na tym działalność powyższego ciała się zakończyła. Próby zebrania się 11 przedstawicieli spełzły na niczym. Taka sytuacja nie wpływała tez na wyraźne i głośne artykułowanie problemów trzeciego sektora w powiecie radziejowskim. Wielu organizacjom przeszkadzał brak konkursów na poziomie powiatu, niejasna sytuacja dotycząca współpracy samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi. Od roku 2011 Rada Powiatu nie przyjęła też rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Sytuację tą tłumaczono uchwaleniem 3 letniego programu współpracy, a więc dokumentem doskonalszym od programu rocznego. W grudniu 2012 roku odbyły się, w krótkim czasie dwa spotkania organizacji pozarządowych z terenu powiatu radziejowskiego. Na pierwszym spotkaniu omówiono problemy m.in. niesprawdzenie się formuły Rady Organizacji Pozarządowych Powiatu Radziejowskiego, brak rocznego programu współpracy powiatu z organizacjami pozarządowymi. Również na tym spotkaniu zasygnalizowano możliwość powołania rady działalności pożytku publicznego. 12 grudnia 2012 roku odbyło się drugie spotkanie, na którym przedstawiciel federacji przedstawił prawne
7 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu uwarunkowania rady działalności pożytku publicznego oraz kwestie dotyczące rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Spotkanie zakończyło się podjęciem decyzji o sformułowanie wniosku do Zarządu Powiatu Radziejowskiego o powołanie Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego. b. Przedstawiciel Federacji przygotował wniosek w dniu 24 stycznia 2013 roku. Zbieranie podpisów od organizacji oraz zastanawianie się nad tym, czy podpisać ów wniosek trwało do 20 lutego 2013 roku, kiedy wpłynął on do Starostwa Powiatowego w Radziejowie. Wniosek ostatecznie podpisało 8 organizacji pozarządowych.
8 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu Harmonogram powołania rady: 24.01.2013: wniosek NGO do Przewodniczącego Zarządu Powiatu Radziejowskiego, 25.04.2013: przyjęcie Uchwały Nr XXXII/184/2013 Rady Powiatu w Radziejowie w sprawie trybu powołania członków, organizacji pracy i trybu działania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, 25.04.2013: wyłonienie przedstawicieli Rady Powiatu w Radziejowie do Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, 25.04.2013: wyłonienie przedstawicieli Zarządu Powiatu w Radziejowie do Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, 30.04. do 15.05.2013: zgłaszanie przez NGO kandydatów do Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, 16.05.2013: ogłoszenie listy kandydatów z NGO do Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, Na zdjęciu: lista kandydatów z NGO do RDPP w Radziejowie na stronie radziejow.pl
9 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu 17.05 do 31.05.2013: oddawanie przez NGO głosów na kandydatów, 07.06.2013: ogłoszenie wyników głosowania, 27.06.2013: powołanie RDPP; uchwała nr 233/2013 Zarządu Powiatu w Radziejowie z dnia 27 czerwca 2013 roku w sprawie powołania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie.
10 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu Na zdjęciu: skan wyników głosowania na członków RDPP w Radziejowie
11 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu c. Ponieważ dotychczasowa formuła współpracy Starostwa Powiatowego w Radziejowie miała charakter niefinansowy (organizacje mogły zwrócić się do zarządu o ufundowanie nagród, wsparcie w zakresie transportu itp.) i to w bardzo wąskim zakresie (brak dialogu w sprawie programu współpracy, fasadowe konsultacje społeczne) postanowiono wprowadzić nową jakość. Ponieważ wniosek o powołanie rady został rozpatrzony pozytywnie i ze strony starostwa popłynął komunikat o przygotowaniu odpowiednich aktów prawa miejscowego wymaganych do powołania rady, postanowiono o organizacji debaty pomiędzy przedstawicielami Starostwa Powiatowego w Radziejowie i organizacjami pozarządowymi z terenu powiatu radziejowskiego. Przygotowaniem debaty zajęła się Kujawsko Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych. Zanim doszło do debaty odbyły się wybory przedstawicieli z trzeciego sektora do powiatowej rady. Również Zarząd Powiatu, jak i Rada Powiatu zdążyły wydelegować do rady swoich przedstawicieli. Już przed debatą dotyczącą roli rady wiadomo było, iż Powiatowa Rada Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie będzie składała się z 8 osób, w tym 4 przedstawicieli NGO oraz 4 przedstawicieli samorządu powiatowego. Debata odbyła się w dniu 26 czerwca 2013 r. wzięli w niej udział samorządowcy powiatowi, przedstawiciele trzeciego sektora, członkowie konstytuującej się rady. Podczas debaty przedstawiciel toruńskiej rady działalności pożytku publicznego przedstawił warunki działania rady, jej rolę w dialogu pomiędzy administracja publiczną a trzecim sektorem. W dość konstruktywnej atmosferze rozmawiano o problemach m.in. braku konkursów, braku rocznego programu współpracy powiatu z organizacjami pozarządowymi i zakresie działania powiatowej rady działalności pożytku publicznego. Brak platformy współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi i administracją samorządu powiatowego spowodował, iż nagromadziło się wiele problemów, o których należałoby porozmawiać. Szczególnie palącym problemem był brak rocznego programu współpracy. W trakcie debaty przekazano Przewodniczącemu Rady Powiatu, iż brak takiego dokumentu jest naruszeniem prawa i winno się wezwać radę Powiatu do uchwalenie programu współpracy. Wspólnie ustalono, iż należy w sposób partycypacyjny podejść do opracowania tego dokumentu. W związku, z tym po ustaleniu terminu pierwszego spotkania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego (powołaną ją Uchwałą Nr 233/2013 Zarządu Powiatu w Radziejowie z dnia 27 czerwca 2013 roku) postanowiono tego samego dnia zorganizować debatę na temat powiatowego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Urzędnicy Wydział Polityki Społecznej, Spraw Obywatelskich i Promocji Powiatu Starostwa Powiatowego w Radziejowie
12 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu przygotowali wersję roboczą programu, która stała się przedmiotem dyskusji w dniu 23 września 2013 roku. Dokument poddano analizie i zaproponowano szereg zmian. Ustalono, iż warto do projektu programu wpisać konkretne zapisy umożliwiające w przyszłości tworzenie tego dokumentu w grupie roboczej złożonej z przedstawicieli trzeciego sektora oraz urzędników starostwa powiatowego. Ważnym elementem dyskusji były wnioski o wprowadzenie wzoru karty oceny do stosowania podczas konkursów. Urzędnicy wskazali na możliwość wydania odrębnego zarządzenia wprowadzającego regulamin i kartę oceny do przyszłych konkursów. Na zdjęciach: debata dla przedstawicieli samorządu lokalnego i organizacji pozarządowych w Radziejowie
13 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu III. Rezultaty działań rekomendacja Efektem podjętych działań strażniczych było powołanie Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie, zapoczątkowanie partycypacyjnego modelu tworzenia prawa miejscowego, przygotowanie wersji roboczej powiatowego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok 2014. Działania strażnicze ukazały też lokalnie działającym organizacjom pozarządowym, iż mogą mieć realny wpływ na procesy decyzyjne na poziomie lokalnego samorządu. Poprzez kontakt z Kujawsko Pomorską Federacją Organizacji Pozarządowych pokazano, iż trzeci sektor, skonsolidowany i merytorycznie przygotowany może również wywierać faktyczny wpływ na procesy decyzyjne na poziomie regionu, a nawet kraju. Ważnym efektem działań strażniczych jest fakt, iż przewodniczącym Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie został przedstawiciel organizacji pozarządowych. Przebieg debat ukazał też swoisty potencjał drzemiący w organizacjach pozarządowych z terenu powiatu radziejowskiego. Okazało się, iż stworzenie odpowiednich warunków do dialogu procentuje konstruktywnymi wnioskami i rzetelną pracą nad rozwiązaniem konkretnych problemów. Wiele pomysłów na współpracę zostało bowiem zwerbalizowanych i przekazanych przedstawicielom starostwa powiatowego. Rekomendacja: Rekomendujemy powoływanie przez lokalne społeczności rad działalności pożytku publicznego na szczeblu samorządu powiatowego i gminnego jako możliwość budowania realnej platformy współpracy pomiędzy sektorem publicznym i sektorem pozarządowym Załączniki do raportu: 1. 2. 3. 4. 5. Wniosek organizacji pozarządowych do zarządu powiatu o powołanie Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Uchwała Rady Powiatu ws. trybu powołania członków, organizacji pracy i trybu działania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Karta zgłoszenia kandydatów przez organizacje pozarządowe do Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Karta do głosowania na członków Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Uchwała Zarządu Powiatu ws. wskazania przedstawicieli Zarządu Powiatu w Powiatowej Radzie Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie
14 RAPORT Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych w Toruniu 6. 7. Uchwała Rady Powiatu ws. wskazania przedstawicieli Rady Powiatu w Radziejowie w Powiatowej Radzie Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie Uchwała Zarządu Powiatu ws. powołania Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Radziejowie