90 1500 1520 1215 2006 2546 0000 Kredyt Bank SA

LUBELSKA OKRĘGOWA IZBA APTEKARSKA ul. Lubartowska 60, 20-094 Lublin tel./fax (0-81) 532-72-97, (0-81) 534-28-61 Internet: www.loia.pl BIURO czynne w godzinach: 8 00-15 00 sprawy dotyczące prawa wykonywania zawodu oraz składek członkowskich: codziennie w godzinach: 8 00-13 00 e-mail: biuro@loia.pl G O D Z I N Y P R Z Y J Ę Ć: PREZES mgr farm. Krzysztof Przystupa poniedziałek 10 00-14 00 e-mail: prezes@loia.pl V-CE PREZES mgr farm. Marian Mikulski wtorek, piątek 10 00-14 00 OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ mgr farm. Janina Kisielewska ostatni poniedziałek miesiąca 10 00-12 00 DYREKTOR BIURA mgr Anna Knieć codziennie 8 00-15 00 e-mail: dyrektor@loia.pl RADCA PRAWNY mgr Małgorzata Goździewska środa, piątek 10 00-13 00 radca@loia.pl Numer rachunku bankowego Lubelskiej OIA: 90 1500 1520 1215 2006 2546 0000 Kredyt Bank SA

SPIS TREŚCI PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY SŁOWO PREZESA... 3 Sprzedaż produktów leczniczych zawierających substancje działające psychoaktywnie...5 Zmiany stawki podatku od towarów i usług stanowisko NRA... 6 Uwagi samorządu do projektu ustawy o refundacji leków...... 8 Opinia Towarzystwa Farmaceutyczno-Ekonomicznego dotycząca Rządowego projektu ustawy o refundacji leków... 27 Standardy kształcenia techników farmaceutycznych... 30 Oferta edukacyjna dla techników farmaceutycznych?!... 34 Moim zdaniem (4)... 36 WIADOMOŚCI Z posiedzenia Okręgowej Rady Aptekarskiej w Lublinie... 39 Kalendarium prac Prezesa oraz członków ORA w Lublinie X-XII... 40 Z życia Koła Emerytów Magistrów Farmacji...43 dr n. farm. Andrzej Wróbel HISTORIA FARMACJI Jubileusz 65. lecia Wydziału Farmaceutycznego w Lublinie. Cz. III...45 Listy do Redakcji Historia importu równoległego to historia łódzkiej Delfarmy... 54 NON OMNIS MORIAR mgr farm. Janusz Kisielewski Wspomnienie o mgr farmacji Stanisławie Machowskim... 56 Mgr farmacji Marian Wolski nie żyje... 57

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Lublin, grudzień 2010 r. Koleżanki i Koledzy, Witam Was z w nowym Biuletynie wydanym po kolejnym trzęsieniu ziemi w wydawnictwach drukujących przede wszystkim materiały wyborcze od dosyć dawna. Stąd właśnie i spóźnienie poprzedniego biuletynu. Przepraszam za wszystkie uchybienia i wierzę, że będzie już tylko lepiej. Jesteśmy w pełni zimy, a niskie temperatury i śnieżyce nie dają nam o tym zapomnieć. Musimy bardzo się starać, by co rano dotrzeć na czas do pracy, bo trudno jest liczyć na sprawną organizację i wsparcie ze strony służb państwowych. Jak zwykle co roku zima nas zaskakuje i nie możemy znaleźć sposobu, by przygotować się na jej przyjście. Ale niestety jest to standard związany nie tylko z zimą! Nasza farmaceutyczna rzeczywistość wciąż jest nieuporządkowana, króluje bałagan i totalne bezprawie, a rządzący co roku są zaskoczeni, że nic się nie zmieniło i jest tak źle. Co prawda, Ministerstwo przygotowało projekt nowej ustawy refundacyjnej, nawet przesłano ją do konsultacji. Zebraliśmy wszystkie uwagi naszego środowiska z całej Polski (mówię o Naczelnej Radzie Aptekarskiej) i po bardzo dokładnym przeanalizowaniu wszystkich uwag biuro prawne przygotowało bardzo dokładne sprawozdanie na ponad 40 stron. Zostało terminowo przesłane do Ministerstwa Zdrowia w piątek 8.10.2010. Terminem ostatecznym był 10.10.2010. Materiały wysłaliśmy w piątek, a w niedzielę ustawa znalazła się na stronie rządowej w nieco innej wersji; w sejmie za chwilę w jeszcze innej wersji. Dzisiaj tak naprawdę nie bardzo wiemy, nad którą wersją Sejm będzie pracował. Pod warunkiem, że w ogóle będzie. Bo może się okazać, że ustawa wejdzie 01.01.2012 albo poleży, poczeka aż przepadniemy w tym totalnym bałaganie. Prawda, że super perspektywa? Przecież jak przepadnie 40% małych aptek pozostałym będzie łatwiej. Niestety też tylko do czasu, bo przecież mocni dbają o swoje interesy i w swoim czasie upomną się o więcej. Zabraknie rabatów albo będą opodatkowane, albo będą zbyt małe, aby nimi konkurować. I co dalej?

4 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Najgorsze jest to, że całe nasze środowisko jest bardzo podzielone, w większości kieruje się prywatą, a nie etyką. Nie liczy się wiedza, jakość świadczonej opieki, a tylko kasa, kasa i kasa. Z przykrością patrzę na smutną rzeczywistość, na jakość pracy, na szacunek dla z takim trudem zdobytego zawodu. Ze smutkiem patrzę jak oddajemy pola technikom uzyskującym nie wykształcenie i na pewno nie wiedzę na wieczorowych fakultetach, dających dyplom i nic poza tym. Jest ich coraz więcej i za chwilę w związku z tym, że nikomu zupełnie nie zależy na jakości usług świadczonych przez apteki pozostaną właśnie oni. Będą handlowali pakietami, będą posłuszni, grzeczni i usłużni, a my po prostu pozostaniemy bez pracy. Najgorsze jest to, że już dzisiaj kilku prezesów w kraju uważa że jest ok. Tak jest dobrze dla nich. Propozycje w ustawie są może dobre w temacie stałych cen detalicznych. Ceny rzeczywiście powinny być stałe, ale już marże nie. I dzisiejszy układ rabatowania i wolnej ceny producenta ma pozostać. Przecież to jest chore, taką sytuację już mamy i z nią walczymy. A tu taka niespodzianka podzielone środowisko aptekarzy. To jest smutna rzeczywistość i tylko cud od Boga może nas uratować. Brak mi sił i powoli zaczynam tracić wiarę w lepsze jutro. Niestety przegrywamy póki co na całej linii z bezprawiem i totalną korupcją. Przykro mi tylko, że zawodzę i nie potrafię znaleźć pomocy dla tych, którzy uczciwie pracują i jej potrzebują. Z okazji Świąt życzę Wam wszystkim przede wszystkim wiele, wiele nadziei, a także by ten biały opłatek łamany w trakcie świątecznych życzeń przypomniał nam o rzeczach w życiu najważniejszych, wprowadził pokój i miłość w naszych Rodzinach, a także zniósł podziały między nami farmaceutami. Mam nadzieję, że Nowy 2011 Rok przyniesie nam wszystkim wreszcie spokój i wiarę oraz, że nasz zawód zostanie doceniony i będziemy mogli służyć naszą wiedzą i doświadczeniem niosąc ulgę w cierpieniu chorego. Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Lublinie mgr farm. Krzysztof Przystupa

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 5 SPRZEDAŻ PRODUKTÓW LECZNICZYCH ZAWIERAJĄCYCH SUBSTANCJE DZIAŁAJĄCE PSYCHOAKTYWNIE Szanowny Pan Krzysztof Przystupa Prezes Lubelskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej Lublin, dn. 2 listopada 2010 r. Uprzejmie proszę Pana Prezesa o osobistą współpracę dotyczącą realizacji przez apteki i punkty apteczne recept wystawionych na leki przeciwbólowe, przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, psychostymulujące, opioidy, psycholeptyki oraz inne substancje działające psychoaktywnie, które można kupić w aptece bez recepty, celem wykorzystania niezgodnie z prawidłowym ich zastosowaniem. Z uwagi na fakt zakazu sprzedaży dopalaczy, istnieje niebezpieczeństwo korzystania z możliwości nabycia w aptece bez recepty leków z grupy psychostymulujących i nootropowych, np. syropów przeciwkaszlowych zawierających efedrynę, leków przeciwastmatycznych, czy też leków stosowanych na przeziębienie i grypę, zawierających pseudoefedrynę. Wobec powyższego uprzejmie proszę Pana Prezesa o zasygnalizowanie problemu w środowisku aptekarskim i podjęcie stosownych działań w celu wyeliminowania możliwości nabycia w aptece produktu leczniczego, którego zastosowanie poza prawidłowymi dawkami, stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia. Uprzejmie proszę kierowników aptek i punktów aptecznych o zachowanie szczególnej ostrożności przy wydawaniu jednorazowo większej ilości produktów leczniczych, zawierających substancje działające psychoaktywnie. Do współpracy z Panem Prezesem wskazuję Panią Bożennę Zasada Naczelnika Wydziału Gospodarki Lekami Lubelskiego OW NFZ. Dyrektor Lubelskiego OW NFZ Tomasz Pękalski

6 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY ZMIANY STAWKI PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG - STANOWISKO NRA Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia Warszawa, dn. 6 grudnia 2010 r. W związku z pracami nad projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu cen urzędowych hurtowych i detalicznych produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz zmianą od dnia 1 stycznia 2011 r. stawki podatku od towarów i usług (VAT), Naczelna Rada Aptekarska wyraża stanowisko, że nowe wykazy zawierające ceny urzędowe hurtowe i detaliczne na produkty lecznicze i wyroby medyczne objęte, na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135), wykazami leków podstawowych i uzupełniających oraz wykazem leków i wyrobów medycznych przepisywanych bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością w związku z chorobami zakaźnymi lub psychicznymi, upośledzeniem umysłowym oraz niektórymi chorobami przewlekłymi, wrodzonymi lub nabytymi, powinny wejść w życie w dniu 1 stycznia 2011r. i muszą zawierać ceny maksymalne uwzględniające wzrost stawki podatku od towarów i usług (VAT). Od dnia 1 stycznia 2011 r. wchodzi w życie ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej, w której art. 19 wprowadza tymczasowe, na okres 3 lat podniesienie stawek VAT o 1 punkt procentowy w stosunku do dotychczasowych stawek. W efekcie tej zmiany stawka na produkty lecznicze wpisane do Rejestru Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wzrośnie z 7% do 8%. Podwyżka VAT obejmie również leki znajdujące się w pakiecie rozporządzeń Ministra Zdrowia zawierających tzw. wykazy leków refundowanych. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050, z późn. zm.), Minister Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Finansów, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, określa, w drodze rozporządzenia, wykaz zawierający ceny urzędowe hurtowe

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 7 i detaliczne w odniesieniu do ww. produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Na podstawie tej delegacji ustawowej Minister Zdrowia zobowiązany został do równoważenia interesów konsumentów i przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem i obrotem ww. produktami i wyrobami. Brak wzrostu cen maksymalnych, konieczny w związku z podniesieniem stawki podatku od towarów i usług, stanowiłby naruszenie zasady neutralności, stanowiącej jedną z najważniejszych zasad podatku od wartości dodanej (neutralność VAT oznacza możliwość przerzucania przez każdego podatnika ciężaru podatku na nabywcę). Z poważaniem Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz Do wiadomości: 1) Pan Michał BONI, Minister-członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Rady Ministrów, szef Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów; 2) Pan Jan Vincent-Rostowski (vel Jacek Rostowski), Minister Finansów. Sprzedam lożę z nawiewem laminarnym oraz wyposażenie apteki Kontakt telefoniczny: 696 540 877 Apteka w Radomiu zatrudni magistra farmacji po stażu. Warunki do uzgodnienia. Kontakt 509 367 809

8 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY UWAGI SAMORZĄDU DO PROJEKTU USTAWY O REFUNDACJI LEKÓW... Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia RP Warszawa, dn. 8 grudnia 2010 r. W związku z pracami nad projektem ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (druk sejmowy Nr 3491) zwracamy się z prośbą o rozważenie poniższych uwag Naczelnej Rady Aptekarskiej. Pismo niniejsze zawiera zarówno uwagi zgłoszone przez samorząd aptekarski w ustawowym terminie, uwzględniające zmiany numeracji poszczególnych przepisów, jak i uwagi do nowych przepisów dodanych lub zmienionych przez Ministerstwo Zdrowia. UWAGI PODSTAWOWE: 1. Do ART. 74 (DATA WEJŚCIA W ŻYCIE USTAWY). Nie można zaakceptować rozwiązania, zgodnie z którym najważniejsze zmiany wejdą w życie dopiero w dniu 1 stycznia 2012 r. Według projektodawców sztywne marże i sztywne ceny stanowią podstawę i konieczny warunek właściwego funkcjonowania zaproponowanych w projekcie ustawy mechanizmów regulujących zasady refundacji. Wszystkie przepisy prowadzące do usztywnienia cen i marż na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne powinny wejść w życie w dniu ogłoszenia ustawy. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, wprowadzenie projektowanych regulacji skutkować ma przekształceniem systemu refundacji, aby w ramach dostępnych publicznych środków finansowych odpowiadał w możliwie najwyższym stopniu aktualnemu zapotrzebowaniu społecznemu w zakresie zaopatrzenia w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne. Nie ma żadnego uzasadnienia, aby tak ważna reforma odsuwana była w czasie. Odsunięcie daty wejścia w życie ww. ustawy do dnia 1 stycznia 2012 r. oznaczać będzie likwidację bardzo wielu indywidualnych aptek. Perspektywa zmian usztywniających ceny i regulujących rynek spowoduje z pewnością nasilenie istniejących obecnie negatywnych zjawisk na rynku farmaceutycz-

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 9 nym. Należy się spodziewać, że stosowane dzisiaj praktyki zmierzać będą do całkowitego unicestwienia konkurencji w postaci indywidualnych aptek. Dla podmiotów posiadających przewagę ekonomiczną vacatio legis stanowić będzie okres intensywnej walki z niezależnymi aptekami. Jeżeli celem nowej ustawy ma być także ochrona polskiego rynku przed jego monopolizacją przez wielkie sieci apteczne, to jakiekolwiek opóźnienia w wejściu ustawy w życie będą działać na niekorzyść polskich aptek. Istnieje konieczność bezzwłocznego wyeliminowania ekonomicznej podstawy dla prowadzenia patologicznych akcji reklamowych i promocyjnych, dotyczących leków refundowanych, takich jak leki za jeden grosz, leki z dopłatą dla pacjenta, leki z opłaconym pogrzebem, leki w ramach programów lojalnościowych, leki i możliwość wygrania samochodu, i wielu innych, podobnych absurdalnych przedsięwzięć. Nie można dłużej akceptować sytuacji, w której - w wyniku nieuczciwych i wprowadzających pacjentów w błąd działań - utrzymywane będzie przekonanie, że pacjent otrzymuje leki na korzystnych zasadach, gdy w rzeczywistości koszty takich działań dotykają najbardziej samych pacjentów poprzez nieuzasadniony wzrost wydatków NFZ na refundację. Należy jak najszybciej wyeliminować najważniejszy czynnik kreujący sztuczny popyt na leki i wyroby medyczne refundowane ze środków publicznych oraz zapewnić - w interesie pacjentów warunki do prawidłowego realizowania przez apteki ich podstawowego zadania w postaci ochrony zdrowia i życia obywateli poprzez wyłączenie ich z procesu konkurowania cenami na leki i wyroby refundowane ze środków publicznych. Konieczne jest stworzenie warunków do konkurowania jakością obsługi, zakresem porad i wprowadzaniem np. opieki farmaceutycznej. W związku z tym art. 74 proponuje się nadać brzmienie: Art. 74. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., z wyjątkiem: 1) art. 2, 6, 7, 15, 46-52, art. 10, 17 21, art. 61 pkt 26, art. 64, 67, 70 i 71, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia; 2) art. 61 pkt 13, który wchodzi w życie po upływie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia. 2. DO ART. 6 (SPOSÓB USTALANIA URZĘDOWEJ MARŻY DETALICZNEJ). Nie do przyjęcia jest: 1) zaproponowany w art. 6 ust. 4 projektu sposób liczenia urzędowej marży detalicznej (od ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu w danej grupie

10 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY limitowej) oraz jej wysokość wynikająca z tabeli; 2) aby podstawa limitu w danej grupie limitowej, stanowiąca punkt wyjścia do obliczenia urzędowej marży detalicznej, ogłaszana była w obwieszczeniu, a nie w prawie powszechnie obowiązującym. Propozycje przepisów art. 6, w tym ust. 4, są sprzeczne z Konstytucją RP w zakresie zasad i sposobu naliczania stałej ceny detalicznej na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, w tym: 1) ustalanie stałej ceny na podstawie dwóch wartości, tj. ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej i urzędowej marży detalicznej, przy czym podstawa limitu w danej grupie limitowej, stanowiąca punkt wyjścia do obliczenia urzędowej marży detalicznej, ogłaszana jest w obwieszczeniu, a nie w prawie powszechnie obowiązującym (podstawę limitu stanowi cena hurtowa urzędowa cena zbytu powiększona o urzędową marżę hurtową - jedynie jednego leku objętego daną grupą limitową, co w odniesieniu do pozostałych leków skutkuje tym, że marża ustalana jest w oparciu o cenę hurtową nieodpowiadającą cenie hurtowej na dany lek), 2) ustalenie wysokości urzędowej marży detalicznej na poziomie, który nie gwarantuje pokrycia nakładów i kosztów związanych z prowadzeniem apteki. W wyniku przyjętych rozwiązań doszło do: - podważenia konstytutywnych cech marży handlowej jako różnicy między ceną płaconą przez kupującego a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę, - naruszenia konstytucyjnej zasady równego traktowania wszystkich podmiotów, - niedopuszczalnego w świetle Konstytucji RP ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Ustalanie urzędowej marży detalicznej zgodne musi być z obowiązującymi w tym zakresie zasadami, odnoszącymi się do wszystkich podmiotów. Najważniejsze definicje i normy, które muszą być stosowane w całym systemie prawa zawiera ustawa o cenach. Zachowana musi być także ekonomiczna istota i rola marży handlowej. Ten najważniejszy z punktu widzenia określenia zasad i trybu kształtowania cen towarów i usług akt normatywny stanowi, że marża handlowa, w tym marża detaliczna, to różnica między ceną płaconą przez kupującego

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 11 a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę, wynikającą z kosztów i zysku przedsiębiorcy; marża handlowa może być wyrażona kwotowo lub w procentach (vide: art. 3 pkt 6). Przyjęcie przez autorów projektu innej zasady kształtowania marży detalicznej w odniesieniu do jednej z grup uczestników obrotu rynkowego powoduje naruszenie konstytucyjnej zasady równego traktowania wszystkich podmiotów. Projekt nierówno traktuje przedsiębiorców prowadzących apteki, zarówno wobec wszystkich innych podmiotów stosujących marże handlowe, jak i wobec pozostałych podmiotów działających na rynku farmaceutycznym. Należy wyraźnie podkreślić, że podmioty prowadzące hurtownie farmaceutyczne lub inne formy obrotu hurtowego kształtują swoją marżę handlową (hurtową) zgodnie z zasadą wynikającą z ustawy o cenach. Konstytucja RP jako podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje społeczną gospodarkę rynkową, opartą m.in. na wolności działalności gospodarczej (vide: art. 20). Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Ustawa o cenach wprowadza ograniczenie tej zasady poprzez umożliwienie kształtowania wysokości cen i marż handlowych. Jednakże ustawa ta nie dopuszcza możliwości podważenia konstytutywnych cech marży handlowej jako różnicy między ceną płaconą przez kupującego a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę. Zawarty w projekcie ustawy sposób ustalania marży detalicznej podważa zasady ustalania marży handlowej, a w konsekwencji narusza konstytucyjną zasadę wolności gospodarczej. Cena hurtowa w złotych / Wysokość urzędowej marży detalicznej 0,00-4,80 40% 4,81-9,75 35% 9,76-15,55 25% 15,56-33,75 23% 33,76-66,67 21% 66,68-100,00 17% 100,01-200,00 12% 200,01-640,00 8% 640,01-1280,00 7% Powyżej 1280,00 6%

12 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY W związku z powyższym urzędową marżę detaliczną można ustalać jedynie od ceny hurtowej leku, którego dotyczy cena, a nie od jakiejkolwiek innej wartości, abstrahującej od dokonywanej czynności obrotu danym lekiem i wynikającej z arbitralnie przyjętych założeń i kryteriów. Naczelna Rada Aptekarska uważa, że urzędowa marża detaliczna powinna stanowić różnicę między ceną hurtową zapłaconą przez aptekę a ceną detaliczną, płaconą przez nabywcę leku. Marża musi wynikać z kosztów i zysku przedsiębiorcy. Czynności wykonywane przez apteki przy wydawaniu leków nie są wartościowane w zależności od wysokości ceny hurtowej pojedynczego produktu. W związku z powyższym Naczelna Rada Aptekarska proponuje zmianę tabeli zaproponowanej w art. 6 ust. 4 w sposób następujący: Art. 6 ust. 4 otrzymuje brzmienie: 4. Ustala się urzędową marżę detaliczną liczoną od ceny hurtowej leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego, w wysokości: Uzasadnienie załącznik nr 4. 3. DO ART. 35 (SPOSÓB PUBLIKOWANIA WYKAZÓW PRODUKTÓW REFUNDOWANYCH). Przepisy art. 35 projektu są sprzeczne z Konstytucją RP w zakresie sposobu publikowania wykazów refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych. Wbrew Konstytucji, treść i zakres prawa pacjenta do otrzymania refundowanego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, w tym dane określające: kategorie dostępności refundacyjnej, poziom odpłatności, wysokość limitu finansowania oraz wysokość dopłaty świadczeniobiorcy (pacjenta), zawiera obwieszczenie Ministra Zdrowia, a nie akt prawa powszechnie obowiązującego. Obowiązki przedsiębiorców prowadzących apteki, stanowiące odpowiednik praw pacjentów, również określa obwieszczenie Ministra Zdrowia, a nie akt prawa powszechnie obowiązującego. W wyniku przyjętych rozwiązań doszło do naruszenia: - art. 68 ust. 2 Konstytucji RP poprzez określenie zakresu świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych w formie obwieszczenia Ministra Zdrowia,

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 13 - art. 31 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. Projekt ustawy zakłada obowiązek stosowania cen i marż (w przypadku marży detalicznej bez bliższego określenia) bez równoczesnego ich określenia w ustawie. W przepisie art. 35 obwieszczenie Ministra Zdrowia musi być zastąpione rozporządzeniem Ministra Zdrowia. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o cenach, cena urzędowa i marża handlowa urzędowa to wyłącznie ceny i marże handlowe ustalone w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ administracji rządowej lub w uchwale wydanej przez organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Ustalanie cen i marż urzędowych w rozporządzeniu, a więc w akcie prawa powszechnie obowiązującego, jest istotne zarówno z uwagi na konieczność zagwarantowania praw przysługujących pacjentom, jak i ze względu na możliwość nałożenia na przedsiębiorców określonych obowiązków w celu realizacji praw pacjentów. Propozycja z art. 35 ust. 1 projektu powoduje, że prawo pacjenta do otrzymania refundowanego ze środków publicznych leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego warunkowane jest umieszczeniem go w wykazie ogłaszanym w formie obwieszczenia Ministra Zdrowia. W konsekwencji zakres świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publiczny określany jest przez Ministra Zdrowia w formie obwieszczenia, a więc niezgodnie z art. 68 Konstytucji RP. Ponadto, przyjęte rozwiązanie narusza art. 31 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. Projekt ustawy zakłada obowiązek stosowania cen i marż (w przypadku marży detalicznej bez bliższego określenia) bez równoczesnego ich określenia w ustawie. Zamieszczając w ustawie jedynie ustalenie dotyczące wysokości marży z jednoczesnym odesłaniem do obwieszczenia w zakresie wskazania wysokości ceny, od jakiej marża ta jest naliczana, projekt narusza przywołaną na wstępie zasadę wynikającą z ustawy o cenach, ponieważ wyłącza spod regulacji prawa powszechnie obowiązującego kwestię regulacji urzędowych marż. Uważamy, że refundacji mogą podlegać wyłącznie leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne umieszczone w wykazach refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, za-

14 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY twierdzonych i ogłoszonych w rozporządzeniu przez Ministra Zdrowia. 4. DO ART. 39 (UMOWY APTEK Z NFZ) Wprowadzenie umowy jako warunku wydawania przez apteki refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, na zasadach wynikających z ustawy, stanowi rażące naruszenie podstawowych zasad Konstytucji RP. Zaproponowana konstrukcja umów aptek z NFZ stanowi nieudolną protezę, próbującą zastąpić - niezgodnie z zasadami Konstytucji RP konieczne normy prawne, określające jednoznacznie prawa i obowiązki pacjentów (świadczeniobiorców) oraz aptek wydających refundowane produkty. Oparcie zakresu i sposobu realizacji konstytucyjnych praw pacjentów do refundowanych leków na cywilno-prawnym zobowiązaniu apteki wobec NFZ, a nie na powszechnie obowiązujących przepisach prawa, stanowi oczywiste i bezprecedensowe naruszenie art. 68 Konstytucji RP, a także art. 31 Konstytucji RP. W polskim systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego instytucja umowy z podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych uzasadniana jest nie koniecznością związania świadczeniodawców z NFZ stosunkiem cywilno-prawnym, ale konkursowym trybem ich wyłaniania. Nie chodzi o umowę, lecz o konkurs ofert. W takiej procedurze mają być wyłaniani najlepsi świadczeniodawcy, oferujący świadczenia po najkorzystniejszej cenie z punktu widzenia publicznego płatnika. Wydawanie przez apteki refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych nie stanowi świadczenia finansowanego ze środków publicznych, a apteka uzyskuje jedynie zwrot kosztów poniesionych w związku z nabyciem wydanego leku, środka lub wyrobu. Ponadto, każda apteka, na podstawie ustawy Prawo farmaceutyczne, spełniać musi warunki określone w tej ustawie, niezbędne do zagwarantowania jakości wydawanego leku lub wyrobu medycznego. Dlatego też nie ma uzasadnienia, aby czynność ta była przedmiotem umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. W przypadku świadczeń zapewnianych przez apteki nie ma mowy o konkurencyjności, wszelkie prawa pacjentów muszą wynikać jednoznacznie z ustawy. Jeżeli obowiązek aptek do stosowania limitów i cen określonych w obwieszczeniu ma wynikać z zobowiązania umownego, to narusza to prawa pacjentów.

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 15 Projekt zakłada rozwiązanie niekonstytucyjne, nieefektywne, wysoce biurokratyczne, które generuje dodatkowe koszty po stronie NFZ i aptek, a w konsekwencji prowadzi do pogorszenia dostępu pacjentów do przysługujących im świadczeń. Propozycja umów z aptekami, jako gwarancja stosowania przez nie limitów i cen (vide: art. 39 ust. 2 pkt 2 projektu), niezależnie od jej niekonstytucyjności, nie jest konsekwentna i prowadzi do niejednakowego traktowania podmiotów brak umów z hurtowniami farmaceutycznymi i innymi podmiotami prowadzącymi obrót hurtowy. Dodatkowe uzasadnienie w załączniku nr 1 do pisma. Dodatkowo należy zauważyć, że zaproponowane przez Ministra Zdrowia rozwiązania pozostają w sprzeczności z programem rządzącej partii, z którego wynika m.in. postulat ograniczania biurokracji i ingerencji Państwa w obszarach, gdzie nie jest to konieczne. Niezależnie od powyższego wniosku o zniesienie obowiązku zawierania umów przez apteki, zauważyć należy, co następuje: - w projekcie przekazanym do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej art. 39 ust. 5 otrzymał brzmienie: 5. Fundusz nie może odmówić zawarcia umowy na realizację recept, z zastrzeżeniem ust. 7. Do zawierania tej umowy nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych. Dodano także ust. 6 i 7 w brzmieniu: 6. Fundusz rozwiązuje umowę na realizację recept ze skutkiem natychmiastowym w przypadku: 1) uniemożliwiania lub utrudniania czynności kontrolnych; 2) niewykonania w terminie zaleceń pokontrolnych 7. Fundusz nie zawiera kolejnej umowy przez okres: 1) jednego roku w przypadku pierwszego rozwiązania umowy, o którym mowa w ust.6; 2) trzech lat w przypadku drugiego rozwiązania umowy, o którym mowa w ust.6; 3) bezterminowo - w przypadku kolejnego rozwiązania umowy, o którym mowa w ust.6.. Naczelna Rada Aptekarska żąda uchylenia przepisów ust. 6 i 7 w art. 39, które pozostawiają Narodowemu Funduszowi Zdrowia prawo swobodnego decydowania, czy apteka może wydawać refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych. Ta regulacja budzi najpoważniejsze zastrzeżenia. Pojęcia

16 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY utrudnienia czynności kontrolnych lub niewykonania w terminie zaleceń pokontrolnych związane są z poważnym ryzykiem ich nadużywania przez NFZ. Na tak płynnych podstawach NFZ będzie mógł pozbawić aptekę podstawowego zakresu działania. NFZ zacznie zastępować sądy powszechne, przy czym oskarżani pozbawieni zostaną prawa do obrony. 5. DO ART. 40 UST. 1 PKT 3 (NIEDOOKREŚLONY ZAKRES KONTROLI APTEK ORAZ BRAK TRYBU ODWOŁAWCZEGO OD USTALEŃ NFZ DOTYCZĄCYCH ZWROTU REFUNDACJI). Art. 40 ust. 1 pkt 3 należy nadać brzmienie: Art. 40. 1. Apteka ma obowiązek: 3) udostępniać do kontroli prowadzonej przez podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń ze środków publicznych dokumentację, którą apteka jest obowiązana prowadzić, na podstawie odrębnych przepisów, w związku z wydawaniem refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych; Uzasadnienie: Zakres kontroli aptek przez Narodowy Fundusz Zdrowia nie może być niedookreślony. Apteka jest formą prowadzenia działalności gospodarczej, a zakres przedmiotowy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy oraz organy upoważnione do jej przeprowadzenia musi określać ustawa (vide: art. 77 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.). Za niezbędne Naczelna Rada Aptekarska uważa uzupełnienie rozdziału VI o przepis określający formę rozstrzygnięcia NFZ w sprawach dotyczących realizacji recept lekarskich oraz wyników kontroli ich realizacji. W związku z tym - po art. 45 proponuje się dodać art. 45a w brzmieniu: Art. 45a. 1. Rozstrzygnięcia podejmowane przez dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu w sprawach, o których mowa w art. 40 ust. 1 pkt 6 i art. 42 ust. 13, art. 43 ust. 6, są decyzjami administracyjnymi. 2. Odwołanie od decyzji wydanej w sprawach, o których mowa w ust. 1, wnosi się do Prezesa Funduszu. 3. W sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, w zakresie nieregulowanym niniejszą ustawą stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Uzasadnienie: Zmiana jest konieczna. Obecnie obowiązujące przepisy

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 17 oraz projekt ustawy nie przewidują żadnej drogi odwoławczej od ustaleń kontrolerów Narodowego Funduszu Zdrowia oraz możliwości kwestionowania zasadności żądań o zwrot przez apteki wypłaconej refundacji. 6. DO ART. 46, ZAWIERAJĄCEGO ZAKAZ STOSOWANIA ZACHĘT KIEROWANYCH DO ŚWIADCZENIOBIORCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW ORAZ ICH PRACOWNIKÓW LUB OSÓB UPRAWNIONYCH. - w art. 46 ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Nie można stosować żadnych form zachęty odnoszących się do leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych podlegających refundacji ze środków publicznych, w szczególności kierowanych do świadczeniobiorców, przedsiębiorców oraz ich pracowników lub osób uprawnionych, w tym sprzedaży uwarunkowanej, upustów, rabatów, bonifikat, pakietów i uczestnictwa w programach lojalnościowych, darowizn, nagród, prezentów, upominków, niespodzianek, wycieczek, loterii, losowań, wszelkich form użyczeń, transakcji wiązanych, ułatwień, zakupów lub usług sponsorowanych, wszelkiego rodzaju talonów, bonów oraz innych niewymienionych z nazwy korzyści. Uzasadnienie: W projekcie zakaz ograniczono wyłącznie do przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem lub obrotem lekami, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych. W konsekwencji będzie on nieskuteczny, ponieważ łatwo będzie go można obejść, np. przedsiębiorcy będą tworzyć podmioty do stosowania zachęt. 7. DO ART. 58, DOTYCZĄCEGO ZMIAN W USTAWIE Z DNIA 6 WRZEŚNIA 2001 R. PRAWO FARMACEUTYCZNE. Naczelna Rada Aptekarska postuluje wprowadzenie zakazu reklamy aptek, punktów aptecznych oraz ich działalności. - proponuje się dodać pkt 4a dot. art. 57a w brzmieniu: 4a) dodaje się art. 57a w brzmieniu: 57a. Zabrania się prowadzenia w aptekach, punktach aptecznych oraz w prowadzących obrót produktami leczniczymi placówkach obrotu pozaaptecznego, reklamy produktów leczniczych kierowanej do publicznej wiadomości. - dodaje się pkt 4b dot. art. 60 w brzmieniu:

18 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 4b) w art. 60 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Reklama produktu leczniczego może być prowadzona wyłącznie przez podmiot odpowiedzialny lub na jego zlecenie; zleceniobiorcą nie może być podmiot prowadzący aptekę lub punkt apteczny, a także podmiot działający na rzecz podmiotu prowadzącego aptekę lub punkt apteczny. - dodaje się pkt 7a w brzmieniu: 7a) w art. 94a: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego, b) dodaje się ust. 1a w brzmieniu: 1a. Zabroniona jest reklama placówek obrotu pozaaptecznego i ich działalności, odnosząca się do produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, c) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wojewódzki inspektor farmaceutyczny sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy w zakresie działalności reklamowej aptek, punktów aptecznych i placówek obrotu pozaaptecznego, d) ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. W razie stwierdzenia naruszenia przepisu ust. 1 lub 1a wojewódzki inspektor farmaceutyczny nakazuje, w drodze decyzji, zaprzestanie prowadzenia takiej reklamy. - dodaje się pkt 9 w brzmieniu: 9) art. 129b otrzymuje brzmienie: 129b. 1. Kto prowadzi reklamę apteki lub punktu aptecznego lub ich działalności, podlega grzywnie. 2. Kto prowadzi reklamę placówek obrotu pozaaptecznego odnoszącą się do produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, podlega grzywnie. Uzasadnienie konieczności wprowadzenia powyższych zmian było wielokrotnie przedkładane Ministerstwu Zdrowia (vide: załącznik nr 2 do pisma). Proponowana zmiana w art. 95 Prawa farmaceutycznego, polegająca na dodaniu ust. 1a, jest całkowicie niezrozumiała, ponieważ każda apteka stara się w jak najlepszym stopniu zaopatrywać pacjentów w leki. Jednak konieczne jest też dostosowanie asortymentu magazynu leków w aptece do

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 19 potrzeb pacjentów i w razie potrzeby bardzo rzadko przepisywane leki są w trybie pilnym zamawiane dla pacjentów czas oczekiwania najczęściej nie przekracza kilku godzin. 8. DO ART. 61, DOTYCZACEGO ZMIAN W USTAWIE Z DNIA 27 SIERPNIA 2004R. O ŚWIADCZENIACH OPIEKI ZDRO- WOTNEJ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH. Naczelna Rada Aptekarska sprzeciwia się skreśleniu art. 34 w ww. ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W związku z tym w projekcie proponuje się wykreślić w art. 61 pkt 13. Uzasadnienie Przepis art. 34 ust. 1 stanowi, że zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie recepty wystawionej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Norma ta zawiera warunki dostępu pacjentów do refundowanych leków i wyrobów medycznych. 9. BRAK PRZEPISÓW NAKAZUJĄCYCH POBIERANIE ODPŁATNOŚCI W WYSOKOŚCI USTALONEJ W USTAWIE ORAZ SANKCJONUJĄCYCH TEN NAKAZ. - w art. 5 ust. 7 nadaje się nowe brzmienie, a dotychczasowy ust. 7 oznacza się jako ust. 8: 7. Apteka zobowiązana jest stosować odpłatność wynikającą z ustawy. Uzasadnienie: Jeżeli celem autorów projektu jest m.in. wyeliminowanie akcji leków za 1 gr i jej podobnych, należy wprowadzić normę nakazującą pobieranie ustalonej odpłatności. Uzasadnieniem tego przepisu jest art. 68 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. - w art. 47 ust. 1 dodaje się pkt 1 w brzmieniu poniżej wskazanym, a dotychczasowe pkt 1, 2 i 3 oznacza się jako 2, 3 i 4. 1) art. 5 stosuje inne opłatności za leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;. Uzasadnienie: Konieczne jest wprowadzenie przepisu przewidującego sankcję za stosowanie innej odpłatności niż wynikająca z ustawy.

20 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY Żaden przepis projektu ustawy nie gwarantuje, że odpłatność będzie pobierana zgodnie z art. 5, w konsekwencji nie zamyka się drogi do naruszania zasady równego dostępu pacjentów do świadczeń opieki zdrowotnej w postaci zaopatrzenia w refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne. - w art. 47 ust. 2 nadaje się brzmienie: 2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, wymierza się w wysokości wartości detalicznej brutto sprzedanych z naruszeniem przepisów ustawy leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. - proponuje się dodać art. 50a w brzmieniu: Art. 50a. Kto ogranicza równy dostęp świadczeniobiorców do refundowanych ze środków publicznych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, w szczególności poprzez: 1) stosowanie odpłatności innej niż wynikająca z ustawy; 2) oferowanie jakichkolwiek ulg finansowych; 3) obniżanie cen lub marż; 4) wręczanie, oferowanie lub obiecywanie jakichkolwiek korzyści w sposób pośredni lub bezpośredni związanych z nabyciem leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego refundowanych ze środków publicznych; - podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 10. DO ART. 40 UST. 1 PKT 6 I ART. 45 - NACZELNA RADA APTEKARSKA ŻĄDA WŁAŚCIWEGO UREGULOWANIA ZASAD ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WYSTAWIANIE RECEPT NIEZGOD- NIE Z OBOWIĄZUJĄCYMI PRZEPISAMI I ZANIECHANIA KO- LEJNEJ PRÓBY PRZERZUCENIA TEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI NA APTEKI. Przepis art. 40 ust. 1 pkt 6 powinien zostać wykreślony z projektu ustawy, ponieważ jest sprzeczny z pozostałymi projektowanymi i obowiązującymi przepisami prawa. W przepisie tym zakłada się, że apteka ma obowiązek zwrotu refundacji ceny leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, jeżeli realizacja recepty nastąpiła z naruszeniem

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 21 obowiązujących przepisów. W całym systemie prawa nie ma jednoznacznej normy określającej warunki dostępu do refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobu medycznego. Z pewnością prawo to nie jest warunkowane - jak chcą projektodawcy prawidłowym realizowaniem recepty. Sprzeczna z Konstytucją RP jest zasada, usankcjonowana w projekcie ustawy, że pacjent będący podmiotem praw do świadczeń zdrowotnych (w tym leków), określonych w ustawie, może być ich pozbawiony na skutek niedbalstwa osób uczestniczących w ich udzielaniu. Zdaniem NRA, recepta wskazująca pacjenta, lekarza oraz lek, pomimo uchybień formalnych (np. brak kodu pocztowego w adresie), musi być podstawą do wydania refundowanego leku, ponieważ błędy osób wystawiających recepty nie mogą ograniczać lub wyłączać praw nadanych ustawą, zgodnie z art. 68 ust. 2 Konstytucji RP. W art. 40 ust. 1 pkt 6 należy nadać nowe brzmienie i dodać ust. 6 w brzmieniu podanym poniżej: Art. 40. 1. Apteka ma obowiązek: 6) zwrotu refundacji ceny leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego łącznie z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia, w którym wypłacono refundację do dnia jej zwrotu, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania do zapłaty, jeżeli w wyniku weryfikacji lub kontroli informacji, o których mowa w pkt 2, lub kontroli, o której mowa w pkt 3 i 4, zostanie stwierdzone, że realizacja recepty nastąpiła z naruszeniem obowiązujących przepisów, z zastrzeżeniem ust. 6. ( ) 6. Podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych nie może odmówić aptece refundacji ceny leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego albo żądać jej zwrotu, z powodu nieprawidłowości w wystawieniu recepty lub zlecenia, jeżeli dokument wystawiła upoważniona osoba, a przepisany lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny przysługuje na podstawie ustawy wskazanemu w recepcie lub zlecenia świadczeniobiorcy. Uzasadnienie: Prawa pacjentów powinny być jasno określone w ustawie. Prawo to nie może być warunkowane prawidłowym wystawieniem recepty lub innego dokumentu, na podstawie które pacjent nabywa refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wy-

22 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY roby medyczne. Musi być wprowadzona zasada, że podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych nie może odmówić aptece refundacji ceny leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego albo żądać jej zwrotu, z powodu nieprawidłowości w wystawieniu recepty lub zlecenia, jeżeli dokument wystawiła upoważniona osoba, a przepisany lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny przysługuje na podstawie ustawy wskazanemu w recepcie lub zlecenia świadczeniobiorcy. Proponowana zmiana zmierza do rozwiązania poważnego problemu utrudniającego obecnie prawidłowe realizowanie prawa świadczeniobiorców do refundowanych leków i wyrobów medycznych. Przedstawiony do zaopiniowania projekt ustawy nie podejmuje próby racjonalnego rozwiązania problemu, a wręcz przeciwnie sankcjonuje istniejącą, patologiczną sytuację, gdy za błędy wystawiających recepty lub zlecenia odpowiadać ma pacjent i apteka. Niewłaściwie wypisywane recepty i zlecenia przez upoważnionych do tego lekarzy stanowią poważne utrudnienie w procesie realizacji ustawowych uprawnień świadczeniobiorców. Należy wyraźnie podkreślić, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym oraz w ukształtowanej praktyce działania wszelkie negatywne konsekwencje wskazanego zjawiska dotykają pacjentów oraz farmaceutów realizujących recepty lub zlecenia. Naczelna Rada Aptekarska zawsze kwestionowała i kwestionuje działania Narodowego Funduszu Zdrowia, polegające na żądaniu zwrotu refundacji w przypadkach, gdy lek lub wyrób medyczny wydany został na rzecz świadczeniobiorcy uprawnionego do danego leku na podstawie ustawy. Należy podkreślić, że bardzo często podstawę żądań NFZ stanowią drobne uchybienia przy wystawianiu recept niedotyczące części merytorycznej, tj. nazwy leku, dawki, sposobu stosowania, daty wystawienia i realizacji. - w art. 45 proponuje się dodać w ust. 6 pkt 5 w brzmieniu: 5) wypisania recepty niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Uzasadnienie: Musi być zachowana symetria obowiązków i odpowiedzialności. Jeżeli apteka ma być karana za wydanie leku z naruszeniem przepisów wdanych na podstawie art. 45 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, to także osoba wystawiająca musi ponosić odpowiedzialność za wystawianie recept niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 23 - proponuje się dodać art. 45a w brzmieniu: Art. 45a. 1. Osoba wystawiająca receptę ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe wystawienie recepty na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne. 2. Jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny lub niezgodny z obowiązującymi przepisami dane niezbędne do wystawienia recepty, osoba uprawniona zobowiązana jest ją poprawić niezwłocznie po uzyskaniu informacji o nieprawidłowościach na recepcie. 3. Osoba wystawiająca receptę odpowiada za uniemożliwienie lub ograniczenie dostępu pacjentów do refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych spowodowane nieprawidłowym wystawianiem recepty lub odmową jej poprawienia. Uzasadnienie: W ustawie należy jednoznacznie wskazać obowiązek osób wystawiających recepty poprawienia recepty po uzyskaniu od osoby realizującej receptę lub osoby kontrolującej wystawianie lub realizację recept informacji o nieprawidłowościach na recepcie. Takie rozwiązanie stanowi element do zagwarantowania pacjentom dostępu do refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych. 11. DO ART. 43 - NACZELNA RADA APTEKARSKA postuluje wprowadzenie zmian gwarantujących, że apteka otrzyma należną refundację w terminie nie dłuższym niż określony w obecnie obowiązującym art. 63 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. 12. DEMOGRAFIA I GEOGRAFIA APTEK. - do art. 58, dotyczącego zmian w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne proponuje się dodać pkt w brzmieniu:.) w art. 99 po ust. 2 dodaje się ust. 2a 2d w brzmieniu: 2a. Zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje się, jeżeli liczba ubezpieczonych zarejestrowanych we właściwym terytorialnie oddziale wojewódzkim Funduszu, posiadających adres zamieszkania na terenie danej gminy, w przeliczeniu na jedną aptekę ogólnodostępną już funkcjonującą, jest mniejsza niż 3000. 2b. Ograniczenia, o którym mowa w ust. 2a, nie stosuje się w przypadku:

24 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 1) gdy odległość od miejsca planowanej lokalizacji apteki do najbliższej funkcjonującej apteki ogólnodostępnej, liczona w linii prostej, wynosi co najmniej 500 metrów; 2) zmiany formy prawnej podmiotu prowadzącego aptekę ogólnodostępną; 3) gdy z wnioskiem o zezwolenie występuje pierwszy następca prawny, który nabył całą aptekę ogólnodostępną bezpośrednio od podmiotu posiadającego zezwolenie. 2c. Przepisy ust. 2a i 2b stosuje się także w przypadku przeniesienia lokalizacji apteki. 2d. Zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej na wsi nie wydaje się, gdy funkcjonuje w niej apteka ogólnodostępna. Uzasadnienie załącznik nr 3. UWAGI SZCZEGÓŁOWE: - w art. 2 pkt. 12 lit. a otrzymuje brzmienie: a) leku lek zawierający tę samą substancję czynną i dawkę oraz mający te same wskazania, tę samą drogę podania i postać farmaceutyczną, - art. 12 pkt 12 lit. b - proponowana definicja odpowiednika środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego jest bardzo nieostra i nieprecyzyjna (zbliżony skład, zastosowanie lub sposób przygotowania), - art. 4 ust. 10 - wątpliwości w zakresie zgodności z Konstytucją RP budzi nadanie NFZ uprawnień zmierzających do wyłączenia drogi sądowej w zakresie rozpoznawczym sporu co do kwoty przekroczenia, - art. 5 ust. 3 - po wyrazach jednostkowego wyrobu medycznego należy dodać wyrazy określonego w wykazach refundacyjnych, o którym mowa w art. 35 ust. 1, - art. 5 ust. 5 - wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu propozycja opłaty ryczałtowej w wysokości 0,23% minimalnego wynagrodzenia za pracę wynoszącego w 2010 r. 1317 zł nie odpowiada wysokości obecnej opłaty ryczałtowej w wysokości 3,20 zł, ustalonej rozporządzeniem Ministra Zdrowia, tylko 3,0291 zł, co przy proponowanym systemie zaokrągleń spowoduje jej obniżenie do kwoty 3 zł. Zasadnicze wątpliwości budzi zaproponowana wysokość opłaty ryczałtowej poniżej 0,5%. Wysokość tej opłaty z jednej strony powinna stymulować zachowania pacjentów w postaci niekupowania leków na zapas, z drugiej strony

PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY 25 powinna uwzględniać fakt, że ma ona charakter wynagrodzenia aptek za określone czynności. - art. 5 ust. 7 pkt 1 - skoro zezwolenia na prowadzenie aptek ogólnodostępnych wydawane są na apteki z recepturą, to leki recepturowe powinno się wykonywać ze wszystkich surowców farmaceutycznych dopuszczonych do obrotu w Polsce oraz ze wszystkich leków zarejestrowanych w Polsce, - art. 6 ust. 7 - zaproponowana wysokość marży w przypadku tzw. importu docelowego nie pokryje rzeczywistych kosztów sprowadzenia tego leku i czynności z tym związanych po stronie apteki. Brak przedstawienia w uzasadnieniu projektu rzeczywistych wyliczeń uniemożliwia zweryfikowanie zamiarów autorów projektu i ustalenie powodów uzasadniających określenie tej marży w proponowanej wysokości. - art. 9 ust. 1 pkt 2 projekt wprowadza bardzo ocenną i nieprecyzyjną kategorię leku dostępnego na rynku. Nie wyjaśnia się, co ona oznacza. Brak definicji rynku. - art. 9 ust. 3 pkt 1 i 2 proponuje się wykreślić te dwa przepisy, niejasne są bowiem kryteria dotyczące zmiany stylu życia pacjenta. Kto i w oparciu o jakie kryteria będzie je oceniał? Nie jest przejrzysta regulacja dotycząca oceny stanu klinicznego pacjenta. Zapis taki pozwala na dowolną nadinterpretację. - art. 14 ust. 1 pkt. 2 lit. a po wyrazach 30 dni oraz którego dodać wyrazy koszt 30-dniowego stosowania dla świadczeniodawcy ; odniesienie do liczby dni jest bardziej precyzyjne nic określenie miesięczny koszt. - art. 15 ust. 8 - podane kryterium ustalania ceny jest nieweryfikowalne (informacje najbardziej aktualne). - art. 16 ust. 2 - należy dodać pkt 3 w brzmieniu: 3) 3 przedstawicieli samorządu lekarskiego i 3 przedstawicieli samorządu aptekarskiego. - art. 28 ust. 1 i 2 - zaproponowana kolejność rozpatrywania wniosków jest logicznie sprzeczna. - art. 35 - częstotliwość ogłaszania zmian wykazu leków refundowanych wymaga oszacowania kosztów z tym związanych. W szczególności będzie to dotyczyło kosztów obsługi komputerowej, kosztów przecen leków, na które będzie obniżana cena. Ponadto wykaz powinien być publikowany również w wersji elektronicznej w formacie nadającym

26 PROBLEMATYKA PRACY ZAWODOWEJ APTEKARZY się do wprowadzenia do systemów komputerowych aptek i hurtowni. - art. 35 ust. 2 brak określenia ceny hurtowej. - w art. 35 należy stworzyć mechanizm gwarantujący aptekom pokrycie strat spowodowanych obniżeniem cen znajdujących się w wykazach refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych. - art. 36 należy uprościć sprzedaż pielucho-majtek, wygórowane wymagania NFZ nie są adekwatne do charakteru wydawanych produktów. - art. 36 ust. 6 - wzór zlecenia powinien być tak określony, aby miejsce na postawienie pieczątki było dostosowane do jej wielkości. Zmniejszy to ilość błędów wskazywanych przez NFZ. Z poważaniem Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz Załączniki cytowane w tekście są do pobrania na stronie internetowej Naczelnej Izby Aptekarskiej: http://www.nia.org.pl/nia.php?i=aktualnosci_more&id=1347 (red.) Warszawa, dn. 16 grudnia 2010 r. Pan Michał BONI Minister-członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Rady Ministrów, szef Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów W związku z pracami nad projektem ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, oraz nawiązując do mojego pisma z dnia 8 grudnia br., uprzejmie proszę Pana Ministra o pilne zorganizowanie spotkania z przedstawicielami Naczelnej Rady Aptekarskiej, którego tematem będzie omówienie uwag i propozycji zgłoszonych do projektu przez samorząd aptekarski. Podkreślam, że propozycje samorządu aptekarskiego nie mają z punktu widzenia autorów projektu podstawowego znaczenia i mogą być traktowane jako korekty, jednakże dla polskich aptek są bardzo ważne i decydować będą o ich dalszym istnieniu. Z poważaniem Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz