KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Bank centralny w krajach zachodnich i pozycja szefa banku centralnego w świetle nowelizacji prawa bankowego Maj 1994 Witold Rutkowski Informacja Nr 209 W opracowaniu opisano zasady zarządzania bankiem centralnym w krajach Unii Europejskiej na podstawie statutów poszczególnych banków. Pokazano podstawowe organy kolegialne funkcjonujące w bankach centralnych i na ich tle rolę szefa banku centralnego. Następnie dokonano porównania zarządzania polskim bankiem centralnym (NBP) i zarządzania bankami centralnymi w krajach Unii Europejskiej. W zakończeniu przedstawiono najważniejsze propozycje niezbędnych zmian w polskim ustawodawstwie bankowym.
BSE 1 Niezależny bank centralny jest nieodłącznym elementem struktury instytucjonalnej dobrze funkcjonujących gospodarek rynkowych. Określa się go często jako głównego opiekuna obiegu pieniężnego. Do najbardziej znanych i skutecznych instytucji tego typu należą: Federal Reserve System (System Rezerwy Federalnej) w USA, Deutsche Bundesbank (Niemiecki Bank Federalny) w RFN, Schweizerische Nazional Bank (Szwajcarski Bank Narodowy) czy Bank of England (Bank Anglii) w Wielkiej Brytanii. Niezależność banku centralnego nie zawsze musi być związana z jego sytuacją prawną. Należy bardziej do kategorii prestiżu i zaufania niż do formalno-prawnego usytuowania banku centralnego. Można tu wskazać np. Deutsche Bundesbank (Niemcy), którego niekwestionowana i często podawana za przykład niezależność wiąże się zarówno z prestiżem i zaufaniem, jak i niezależnością formalno-prawną. Ale można też przytoczyć przykład Bank of England (Wielka Brytania), który co prawda podlega ministrowi skarbu ale jeśli weźmie się po uwagę jego prestiż (szczególnie na arenie międzynarodowej) i zaufanie jakim się cieszy, jego niezależność de facto jest znacznie większa niż wielu banków centralnych formalnie bardziej niezależnych niż Bank of England. Już od dawna nie zdarzyło się, aby stanowisko brytyjskiego ministra skarbu w kwestiach pieniężnych różniło się od stanowiska banku centralnego. Obie strony mają do siebie duże zaufanie, które stało się już swego rodzaju tradycją. Samo stwierdzenie w przepisach prawnych, że bank centralny jest niezależny od rządu nie zagwarantuje więc faktycznej niezależności banku centralnego. Potrzebna jest przede wszystkim odpowiednia organizacja kierownictwa banku, jasne zasady doboru jego kadry kierowniczej oraz odpowiednia kontrola nad jego funkcjonowaniem. Bank centralny w systemie pieniądza papierowego pozostał jedyną już instytucją bankową posiadającą przywilej emisji pieniądza. Możliwość ta, jak i jej wyłączność, dają bankowi centralnemu do dyspozycji olbrzymie środki finansowe, które, zgodnie z intencją władz przyznających bankowi centralnemu przywilej emisji pieniądza w jego statucie, powinny służyć rozwojowi gospodarczemu kraju. Umiejętność znalezienia odpowiedniego poziomu emisji pieniądza w powiązaniu z innymi rodzajami czynności banku centralnego, np. jako kredytodawcy ostatniej instancji, czy też jako prowadzącego politykę rezerw obowiązkowych - wymagają od kierownictwa banku centralnego wysokiej klasy profesjonalizmu, doświadczenia i odpowiedniej nad nim kontroli. Bank centralny łączy w sobie przecież dwie cechy. Jest wysokiej rangi instytucją państwową, która prowadzi politykę pieniężną w skali kraju, oraz jest bankiem prowadzącym na szeroką skalę operacje finansowe. Dwoistość ta też często znajduje odzwierciedlenie w zasadach funkcjonowania kierownictwa banku centralnego. Rada banku centralnego Powyższe powody sprawiły, że w kierowaniu każdego prawidłowo funkcjonującego banku centralnego niemal powszechnie jest stosowana zasada kolegialności. Każdy prawidłowo funkcjonujący bank centralny ma więc co najmniej jeden organ kolegialny o nazwie w poszczególnych przypadkach dość zróżnicowanej, spełniający rolę rady banku centralnego, organu, który nadaje ogólny kierunek jego działalności i podejmuje najważniejsze decyzje ze sfery polityki
2 BSE pieniężnej. Wykonywaniem decyzji rady banku centralnego oraz dokonywaniem operacji finansowych z decyzji tych wynikających zajmuje się organ wykonawczy zwany często dyrekcją wykonawczą, składający się przede wszystkim z profesjonalistów z dziedziny finansów i bankowości. W zasadach funkcjonowania rady banku centralnego i zasadach doboru jej członków tkwi więc sedno niezależności banku centralnego. Bez wyjątku stosowana jest zasada, że dobór członków rady banku centralnego dokonywany jest przez podmioty spoza personelu banku centralnego. Ma to zapewnić wybór członków cieszących się wysoką renomą i reprezentujących odpowiednią różnorodność poglądów. Radzie banku centralnego przewodniczy prezes lub gubernator banku centralnego, którego przepisy statutu czynią często szefem banku i który jest mianowany na określoną kadencję przez najwyższego przedstawiciela władzy danego kraju, np. przez prezydenta, króla czy rząd. Nierzadko wymagana jest akceptacja nominacji szefa banku centralnego przez jedną z izb parlamentu. Członkowie rady banku centralnego są także mianowani na określone kadencje. Zasady ich nominacji i podmioty jej dokonujące są już bardziej zróżnicowane, w zależności od tego jaką formę organizacyjną przybiera w danym kraju bank centralny (spółka czy instytucja państwowa). Szef banku centralnego Pozycja szefa banku centralnego w krajach Unii Europejskiej różni się w zależności od wielu czynników. Jego uprawnienia i obowiązki określa zawsze szczegółowo ustawa o banku centralnym. Zakresów tych uprawnień i obowiązków jest zapewne tyle, ile jest banków centralnych. Można jednak doszukać się pewnych elementów wspólnych. Szef banku centralnego niemal zawsze przewodniczy radzie banku i nigdy nie może podejmować decyzji zastrzeżonych dla niej. Jest więc raczej kimś w rodzaju strażnika czuwającego nad wykonywaniem decyzji rady banku centralnego. Często statut banku centralnego czyni go dyrektorem wykonawczym banku uprawnionym do podejmowania tych decyzji, które nie są zastrzeżone dla organów kolegialnych. Nie jest znany przypadek, aby szef banku centralnego mógł wpływać na wybór członków organów kolegialnych (chodzi oczywiście o możliwości statutowe), co oznacza, że nie będzie pracował z ludźmi dla siebie wygodnymi, posłusznymi i reprezentującymi podobne sobie poglądy. Wprost przeciwnie, szefowie banków centralnych pracują często wśród profesjonalistów reprezentujących odmienne od nich poglądy. Dlatego na tym - chyba najtrudniejszym państwowym stanowisku - radzą sobie tylko ci, którzy oprócz dużego doświadczenia bankowego mają także zdolności dyplomatyczne, bez których wypracowanie wspólnego stanowiska rady banku w trudnych kwestiach pieniężnych byłoby często niemożliwe. Potrzeba nowelizacji statutu Aby lepiej zrozumieć dzisiejszy kształt prawny polskiego banku centralnego trzeba pamiętać o jego genezie. NBP, utworzony w miejsce zlikwidowanego Banku Polskiego na podstawie wzorca radzieckiego Gosbanku, był urzędem gwarantującym wykonanie tzw. planu kredytowego, niezwykle ważnego elementu planu gospodarczego w systemie nakazowo-rozdzielczym. Plan kredytowy przewidywał określone potrzeby finansowe, które NBP zaspokajał najważniejszym swoim instrumentem, kredytem refinansowym na rachunku otwartym (notabene: do dziś ten
BSE 3 instrument nie został zlikwi-dowany) finansowanym emisją pieniądza. Do takiej akcji kredytowej kierownictwo kolegialne byłoby znacznym utrudnieniem. Dlatego we wszystkich niemal bankach centralnych krajów komunistycznych przyjęto zasadę kierownictwa jednoosobowego, podporządkowanego ministrowi finansów. Prezes NBP był także wiceministrem finansów i odpowiadał za realizację planu kredytowego. NBP, nazywany wówczas - trochę na wyrost - bankiem centralnym, był raczej urzędem pomocniczym dla swojego prezesa, pomagającym mu w wywiązaniu się z zadań planowych. Trzeba to także przyznać, że ówczesny NBP nie był pozbawiony kontroli, gdyż jako jednostka podległa rządowi musiała być przez rząd kontrolowana Po załamaniu się komunizmu w Polsce w 1989 r. zaczęto przekształcać NBP. Przekształcenia te nie poszły jednak w kierunku przywrócenia organów kolegialnych i odpowiedniego ograniczenia kompetencji prezesa na ich rzecz. Wprost przeciwnie, prezes NBP zachował wszystkie te uprawnienia, które w zdecydowanej większości zachodnich banków centralnych są podzielone pomiędzy organy kolegialne. Rzekome uniezależnienie NBP polegało jedynie na wyjęciu prezesa NBP ze struktury organizacyjnej ministerstwa finansów. Stworzyło to dwa nie rozwiązane do dzisiaj problemy. Po pierwsze, nie określono statusu NBP jako jednostki gospodarczej, co stwarza wątpliwości - jakie zasady i kryteria stosować w ocenie gospodarki finansowej NBP i po drugie, nie stworzono reguł kontroli nad przedmiotem działania NBP czyli funkcjami banku centralnego. Kontynuując dalej ten wątek można bez większego ryzyka błędu powiedzieć, że obecnie obowiązujący statut NBP przyznaje prezesowi kompetencje całego banku centralnego, czyniąc go czymś w rodzaju organu administracji państwowej w dziedzinie bankowości. Nigdzie na świecie (z wyjątkiem może byłych państw komunistycznych) szefowie banków centralnych (nawet tych najznamienitszych) tak daleko idących uprawnień nie mają. Wprawdzie istnieje coś takiego jak Zarząd NBP, ale jest to gremium powoływane i odwoływane przez prezesa NBP lub na jego wniosek (to też rozwiązanie nigdzie nie stosowane) według jego osobistego uznania. Są i rady: ekonomiczna i naukowa, ale też powoływane i odwoływane przez prezesa według własnego uznania. Prezes i powoływany przez niego lub na jego wniosek Zarząd NBP skupiają w sobie możliwości decydowania o wszystkich nawet najmniejszej wagi sprawach. Prezes NBP uzyskał ostatnio daleko idący stopień niezależności formalnej przy bardzo skromnych możliwościach kontrolowania jego posunięć. Trzeba więc zdać sobie sprawę z tego, że jeżeli niezależność banku centralnego będzie się w naszym państwie sprowadzać do tylko do formalnej niezależności prezesa NBP, połączonej z brakiem skutecznej nad nim kontroli, całkiem realne staje się zagrożenie, że jakakolwiek siła polityczna podporządkuje sobie prezesa NBP (albo po prostu wyłoni go z siebie) a tym samym podporządkuje sobie cały NBP, z którym prezes może zrobić dosłownie wszystko. Jeżeli więc jakieś ugrupowanie polityczne zdobędzie stabilną większość parlamentarną wówczas uzależnienie prezesa NBP może okazać się niezbyt trudne, ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami, włącznie z taką, że może to być proces długo nieodwracalny. Powyższe uwagi sugerować by mogły, że samo utworzenie w NBP organów kolegialnych składających się z osób mianowanych przez inne podmioty niż kierownictwo NBP upodobniłoby polski bank centralny do tych, które funkcjonują prawidłowo w krajach Zachodu. Można mieć poważne wątpliwości co do słuszności takiej diagnozy. Polskie ustawodawstwo związane z bankiem centralnym ma znacznie więcej mankamentów niż brak kolegialności w kierowaniu NBP i prowadzeniu polityki pieniężnej. Niedostatecznie uregulowana jest w statucie NBP rola banku centralnego jako kredytodawcy ostatniej instancji (utrzymywanie możliwości udzielania kredytu refinansowego sposób typowy dla systemu nakazowo-rozdzielczego), bankiera rządu, organizatora rozliczeń bezgotówkowych. Niedostatecznie uregulowany jest nadzór bankowy.
4 BSE Wskazuje to na potrzebę znacznie większych zmian legislacyjnych w ustawodawstwie bankowym niż praktykowane od kilku lat nowelizacje dwóch podstawowych aktów prawnych: prawa bankowego i ustawy o NBP. Nie pozbawione sensu staje się więc pytanie: czy takie doraźne zmiany osiągną choć w części zamierzone cele? Nasilające się nieprawidłowości w funkcjonowaniu polskiego banku centralnego czynią także sensownym pytanie: czy statutu polskiego banku centralnego nie należy zacząć tworzyć od nowa? Biorąc pod uwagę powyższe uwagi, potrzeby niezbędnych zmian legislacyjnych w polskim ustawodawstwie bankowym można sformułować w sposób następujący: 1. Powinna powstać nowa ustawa o banku centralnym w której powinny zostać wyraźnie określone następujące kwestie: - status prawny banku centralnego jako jednostki gospodarczej (spółka czy przedsiębiorstwo państwowe), - uprawnienia kierownictwa banku z uwzględnieniem zasady kolegialności, - funkcja banku centralnego jako kredytodawcy ostatniej instancji, - funkcja bankiera rządu, - pozostałe funkcje banku centralnego, w takim przynajmniej zakresie - jaki można uregulować w jego statucie, - obowiązek zorganizowania rozrachunku bezgotówkowego (clearingu), 2. Powinna powstać osobna ustawa o zasadach kontroli nad działalnością banku centralnego przez parlament. 3. Powinna powstać osobna ustawa o nadzorze bankowym, zapewniająca odpowiednią rangę jego kierownictwu. 4. Powinna powstać osobna ustawa o zabezpieczeniach. 5. Powinna powstać nowa ustawa Prawo bankowe, precyzyjnie definiująca instytucję banku tak, aby nie było wątpliwości co do różnicy pomiędzy bankiem a innymi instytucjami finansowymi, takimi jak: kasy oszczędności, banki hipoteczne, banki rozwoju, instytucje typu venture capital, spółdzielnie kredytowe itd. 6. Powinny powstać nowe ustawy regulujące działalność wspomnianych wyżej, innych niż banki, instytucji finansowych. W trakcie wyżej wymienionych pożądanych prac legislacyjnych trzeba uwzględnić program działań dostosowawczych gospodarkę polską do wymagań Układu Europejskiego. Biuro Studiów i Ekspertyz kończy właśnie osobną ekspertyzę tego programu na zlecenie Komisji ds. Układu Europejskiego.
BSE 5 Spis załączników przedstawiających organy zarządzające bankami centralnymi krajów Unii Europejskiej zał. nr 1 zał. nr 2 zał. nr 3 zał. nr 4 zał. nr 5 zał. nr 6 Niemiecki Bank Federalny Bank Włoch Narodowy Bank Belgii Narodowy Bank Danii Bank Francji Bank Holandii zał. nr 7 Bank Norwegii 1 ) zał. nr 8 zał. nr 9 Bank Portugalii Bank Hiszpanii zał. nr 10 Bank Grecji zał. nr 11 Bank Anglii zał. nr 12 Centralny Bank Irlandii zał. nr 13 Status prawny poszczególnych banków centralnych Cytowane w załącznikach artykuły pochodzą ze statutów poszczególnych banków centralnych. 1) Norwegia wraz z Danią i Irlandią podpisały w 1972 r. układ w sprawie przystąpienia do EWG. Jednak społeczeństwo norweskie w specjalnym referendum wypowiedziało się przeciwko układowi, co uczyniło go nieważnym. Ustawodawstwo bankowe w Norwegii było jednak kształtowane z myślą o powtórnym przystąpieniu do EWG. Powtórny wniosek Norwegii został złożony w 1991 r. i ma być załatwiony przed upływem 1995 r.
6 BSE Załącznik nr 1 DEUTSCHE BUNDESBANK ORGANY ZARZĄDZAJĄCE NIEMIECKIM BANKIEM FEDERALNYM A ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Banku Centralnego (Zentralbnkrat - Art. 5) Liczba członków do 21, (Art. 6 p. 2) Prezes, Wiceprezes, członkowie Dyrekcji, prezesi lokalnych banków centralnych (Art. 6 p. 2). Prezes, Wiceprezes i członkowie Dyrekcji - 8 lat (w wyjątkowych kadencja może być krótsza ale nie powinna trwać mniej niż 2 lata), mianowani przez Prezydenta RFN (Art. 7 p. 3) na wniosek rządu, kadencja prezesów lokalnych banków centralnych nieokreślona, nominacje Prezydenta RFN na wniosek Bundesratów (Art. 8 P-4). Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 5) Przewodniczący Prezes Banku (Art. 6 p. 3) 2. Dyrekcja (Direktorium - Art. 5) Liczba członków do 10 (Art. 7 p. 2) Prezes, Wiceprezes i nie więcej niż 8 innych członków (Art. 7 p. 2) jak w przypadku Rady Banku Centralnego Zakres działania wykonywanie decyzji Rady Banku Centralnego i czynności wymienione w Art. 7 p. 1 Przewodniczący Prezes Banku (Art. 7 p. 5) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Funkcje dyrektora wykonawczego pełni Prezes Banku, którego zakres działania określają dokładnie odpowiednie artykuły statutu banku.
BSE 7 Załącznik nr 2 BANCA D'lTALIA ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM WŁOCH A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 17) Liczba członków 14 (Art. 17) Gubernator i 13 członków (Art. 17) Gubernator wybrany przez Radę Nadzorczą na okres nieokreślony (Art. 19), pozostali członkowie wybierani przez Walne Zebranie Akcjonariuszy na 3 łata (Art. 17) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 20) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 18) 2. Komitet Rady Nadzorczej (Art. 18) Liczba członków 5 (Art. 18) 4 członków Rady Nadzorczej wybranych na jej pierwszym posiedzeniu plus Gubernator (Art. 18) jak dla Rady Nadzorczej Zakres działania czynności wymienione w Art. 26 Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 18) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku zgodnie z Art. 17,18,25C. C. Dyrektor Zarządzający Dyrektor Generalny (Art. 19,27)
8 BSE Załącznik nr 3 BANQUE NATIONAL DE BELGIQUE ORGANY ZARZĄDZAJĄCE NARODOWYM BANKIEM BELGIIA A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 22) Liczba członków od 4 do 7 (Art. 23) Gubernator i co najmniej 3 a nie więcej niż 6 członków (Art. 23). Gubernator - 5 lat mianowany przez Króla Belgii, pozostali członkowie - 6 lat też mianowani przez Króla ale na wniosek Rady Regencyjnej (Art. 24). Zakres działania Zarządzanie bankiem i podejmowanie decyzji nie zastrzeżonych dla Rady Regencyjnej (przepisy uzupełn. Art. 63) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 23) 2. Rada Regencyjna (Art. 22) Liczba członków od 14 do 17 (Art. 22) rada nadzorcza plus 10 regentów (Art. 23) regentów wybiera Walne Zebranie Akcjonariuszy na 3 lata (Art. 24) Zakres działania polityka pieniężna (przepisy uzupełn. Art. 64) Przewodniczący Gubernator Banku (przepisy uzupełn. Art. 61) 3. Rada Cenzorów (Art. 22) Liczba członków od 8 do 10 (Art. 23) cenzorów wybiera Walne Zebranie Akcjonariuszy na 3 lata (Art. 24) Zakres działania nadzór nad działalnością Banku i kontrola księgowa (przepisy uzupełn. Art. 67) Przewodniczący wybierany przez Radę Cenzorów (Art. 54) 4. Rada Generalna (Art. 22) Liczba członków od 22 do 27 (Art. 23) Gubernator, członkowie Rady Nadzorczej, regenci i cenzorzy (przepisy uzupełn. Art. 69) Zakres działania czynności wymienione w Art. 70 przepisów uzupełniających Przewodniczący Gubernator Banku (przepisy uzupełn. Art. 61) B. Komisarz Rządowy (Art. 29) Mianowany przez Króla, kontroluje Bank w imieniu ministra finansów C. Dyrektor wykonawczy Gubernator Banku (Art. 22)
BSE 9 Załącznik nr 4 DANMARKS NATIGNALBANK ORGANY ZARZĄDZAJĄCE NARODOWYM BANKIEM DANII A ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art.. 3) Liczba członków 25 (Art. 4) 8 posłów do Folketingu (parlament Danii), 2 mianowanych przez Ministra Handlu, Przemysłu i Gospodarki Morskiej, 15 członków wybiera Rada Nadzorcza (Art. 4). 5 lat (Art. 4). Zakres działania Polityka pieniężna i i nadzór nad działalnością banku (Art. 3) Przewodniczący Królewski Komisarz Banku, którym z urzędu jest Minister Handlu, Przemysłu i Gospodarki Morskiej (Art. 7) 2. Komitet Rady Nadzorczej (Art. 3) Liczba członków 7 (Art. 5) 2 członków Rady Nadzorczej mianowanych przez Ministra Handlu, Przemysłu i Gospodarki Morskiej, 5 członków wybiera Rada Nadzorcza na 1 rok (Art. 5) Zakres działania organ pomocniczy Rady Nadzorczej Przewodniczący Prezes i jego zastępca wybierani przez Komitet na 1 rok (Art. 5) 3. Rada Gubernatorów (Art. 3) Liczba członków 3 (Art. 6) 1 mianowany przez Króla Danii, 2 wybiera Rada Nadzorcza na wniosek Komitetu (Art. 6) nieokreślona (przepisy uzupełn. Art. 9) Zakres działania zarządzanie bankiem (przepisy uzupełn. Art. 12) Przewodniczący Gubernator mianowany przez Króla (Art. 6) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Statut ani przepisy uzupełniające nie wskazują wyraźnie tego stanowiska. Jednakże w świetle przepisów uzupełniających (Art. 10) decydując}' głos ma zawsze Gubernator mianowany przez Króla
10 BSE Załącznik nr 5 BANQUE DE FRANCE ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM FRANCJII A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Generalna (Art. 44) Liczba członków 15 członków z prawem głosu plus 2 audytorów (Art. 44) Gubernator, 2 Wicegubernatorów, 12 Radców, 2 Audytorów (Art. 44). Gubernator i Wicegubernatorzy mianowani edyktem rządu na czas nieokreślony. (Art. 18), audytorzy na czas według uznania Ministra Finansów (Art. 52) członkowie nie z urzędu na 4 łata (Art. 51) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 57) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 29) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku (Art. 16 i 29)
BSE 11 Załącznik nr 6 DE NEDERLANDSCHE BANK N.V. ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM NIDERLANDÓW A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Zarządzająca (Art. 22) Liczba członków od 5 do 7 (Art. 22) Prezes, Sekretarz i co najmniej 2 a nie więcej niż 3 członków (Art. 22, p. 1). Prezes, Sekretarz i członkowie mianowani przez Królową Holandii na 7 lat (Art. 23, p. 1-3). Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 25) Przewodniczący Prezes Banku (Art. 22, p. 1 i Art. 25, p. 2) 2. Rada Komisarzy (Art. 27) Liczba członków 17 (Art. 27, p. 1) członkowie wybrani przez akcjonariuszy (Art. 27, p. 2) 4 lata (Art. 27, p. 3) Zakres działania nadzór nad zarządzaniem banku i czynności wymienione w Art. 28 Przewodniczący Komisarz Przewodniczący (przepisy uzupełn. Art. 25b, p. 2) 3. Wspólne zebranie Rady Zarządzającej i Rady Komisarzy (Art. 22-25 i 29) Sprawy związane z organizacją banku 4. Rada banku (Art. 32) Liczba członków 17 (Art. 32, p. 1) Komisarz Królewski, 4 członków Rady Komisarzy i 12 członków mianowanych przez Królową (Art. 32, p. 1,2) 4 lata z wyjątkiem Królewskiego Komisarza mianowanego na czas nieokreślony (Art. 30, p. 1 i Art. 32, p. 4) Zakres działania organ doradczy ministra finansów w kwestiach polityki pieniężnej (Art. 33, p. 4) Przewodniczący Komisarz Królewski (Art. 32, p. 6) B. KOMISARZ KRÓLEWSKI Nadzoruje działalność Banku w imieniu rządu. Uczestniczy w posiedzeniach walnego zebrania akcjonariuszy, Rady komisarzy i wspólnego zebrania Rady Zarządzającej i Rady Komisarzy (Art. 30, p. 1-3) C. DYREKTOR WYKONAWCZY Prezes Banku (Art. 22, p. 1 i Art. 23, p. 1)
12 BSE Załącznik nr 7 NORGES BANK ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM NORWEGII A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 20) Liczba członków 15 (Art. 20) członkowie mianowani przez parlament (Storting) (Art. 21) 6 lat (Art. 21). Zakres działania sprawy organizacyjne banku określone Art. 27 Przewodniczący Prezes wybierany przez członków na 1 rok (Art. 26) 2. Rada Zarządzająca (Art. 20) Liczba członków 5 (Art. 20) Prezes i Wiceprezes mianowani przez Króla, pozostali członkowie mianowani przez Storting (Art. 22) Prezes i Wiceprezes na czas nieokreślony, pozostali członkowie na 6 lat (Art. 22) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 28) Przewodniczący Prezes (Art. 22) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Prezes Rady Zarządzającej pełni funkcję dyrektora wykonawczego i używa tytułu Gubernatora Banku (Art. 22)
BSE 13 Załącznik nr 8 BANCO DE PORTUGAL ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM PORTUGALII A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 44) Liczba członków 11 (Art. 46) Gubernator, 2 wicegubernatorów państwowych, 1 Wicegubernator Banku i siedmiu pozostałych członków (Art. 46). Gubernator i 2 wicegubernatorów państwowych mianowani na 5 lat, pozostali członkowie (wraz z Wicegubernatorem Banku) wybiera walne zebranie akcjonariuszy na 4 lata (Art. 46). Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 68) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 46) 2. Rada Audytorów (Art. 47) 4 audytorów wybranych przez walne zebranie akcjonariuszy na 4 lata (Art. 47) Zakres działania wykonywanie kontroli audytorskiej zgodnie z Art. 74 Przewodniczący Prezes Rady Audytorów (Art. 75) 2. Rada Generalna (Art. 45) Liczba członków 15 (Art. 45) Rada Nadzorcza i Rada Audytorów (Art. 45) Zakres działania czynności wymienione w Art. 79 Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 45) 4. Komitet Stabilizacyjny (Art. 78) Gubernator, trzej wicegubernatorzy, członek Rady Nadzorczej odpowiedzialny za sprawy dyskonta i transferów, członek Rady Nadzorczej odpowiedzialny za sprawy dewizowe, rezerwy obowiązkowe i kontakty z zagranicą (Art. 78) Zakres działania opiniowanie kosztu i wolumenu kredytów (Art. 78) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 78) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Funkcję tę pełni Gubernator Banku (Art. 45,46 i 66)
14 BSE Załącznik nr 9 BANCO DE ESPANA ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM HISZPANII A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Generalna (Art. 8) Liczba członków 17-18 (Art. 8) Gubernator, 3 wicegubernatorów, 14 członków (Art. 4,5,8) Gubernator mianowany przez rząd na czas nieokreślony (Art. 4), wicegubernatorzy mianowani przez rząd na wniosek ministra finansów na 3 lata (Art. 5), pozostali zgodnie z Art. 8, p. c - h. Zakres działania czynności wymienione w Art. 13 Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 4,8) 2. Rada Nadzorcza (Art. 7) Liczba członków 6-7 (Art. 7) Gubernator, 3 wicegubernatorów i 3 członków Rady Generalnej desygnowanych przez ministra finansów (Art. 7) 2 lata (Art. 7) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 12) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 4,7) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku (Art. 4,11) C. DYREKTORZY ZARZĄDZAJĄCY Dyrektorzy Naczelni (Art. 6)
BSE 15 Załącznik nr 10 TRAPEZA TES HELIADOS ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM GRECJI A. ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 20) Liczba członków 12 (Art. 21) Gubernator, 2 wicegubernatorów, 9 członków (Art. 21). Gubernator i wicegubernatorzy mianowani przez rząd na 4 lata (Art.29), pozo stali członkowie wybierani przez walne zebranie akcjonariuszy na 3 lata (Art. 21). Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 20) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 30) 2. Zarząd (Art. 36) Liczba członków nieokreślona Gubernator, wicegubernatorzy i dyrektorzy (Art. 36) nieokreślona Zakres działania koordynacja działań różnych organów (Art. 36) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 30) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku (Art. 30-32)
16 BSE Załącznik nr 11 BANK OF ENGLAND ORGANY ZARZĄDZAJĄCE BANKIEM ANGLII A. ORGANY KOLEGIALNE Izba Dyrektorów (Court of Directors, Art. 2, p. 1) Liczba członków 18 (Art. 2, p. 1) Gubernator, Wicegubernator, 16 dyrektorów Banku (Art. 2, p. 1). Gubernator i Wicegubernator mianowani przez Królową na 5 lat, dyrektorzy Banku mianowani przez Królową na 4 lata (Art. 2) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Charter of 1946, Art. 5) Przewodniczący Gubernator Banku (Charter of 1946, Art. 6, p. 2) B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku (Art. 2)
BSE 17 Załącznik nr 12 THE CENTRAL BANK OF IRELAND ORGANY ZARZĄDZAJĄCE CENTRALNYM BANKIEM IRLANDII A ORGANY KOLEGIALNE 1. Rada Nadzorcza (Art. 5, p. 3) Liczba członków nie mniej niż 4 i nie więcej niż 9 (Art. 5, p. 3) Gubernator, 3 tzw. dyrektorów bankowych i nie więcej niż 5 pozostałych dyrektorów, w tym nie więcej niż 2 tzw. dyrektorów państwowych (Art. 5, p. 3) Gubernator mianowany przez prezydenta na wniosek rządu na 7 lat, dyrektorzy inni niż państwowi mianowani przez ministra finansów na 5 lat, dyrektorzy państwowi mianowani przez ministra finansów na czas nieokreślony (Art. 24, p. 3-4) Zakres działania Polityka pieniężna i zarządzanie bankiem (Art. 5, p. 5) Przewodniczący Gubernator Banku (Art. 5, p. 3) 2. Komitet Wykonawczy (Art. 5, p. 5) Powoływany przez Radę Nadzorczą według regulacji banku centralnego z 1943 roku w celu realizacji określonych celów. Zakres działania każdorazowo określany przez Radę Nadzorczą Przewodniczący Gubernator Banku B. DYREKTOR WYKONAWCZY Gubernator Banku (regulacje banku centralnego nr 2 z 1943 r.)
18 BSE Załącznik nr 13 Status prawny poszczególnych banków centralnych Niemiecki Bank Federalny Bank Włoch Narodowy Bank Belgii Narodowy Bank Danii Bank Francji Bank Niderlandów Bank Norwegii Bank Portugalii Bank Hiszpanii Bank Grecji Bank Anglii Centralny Bank Irlandii instytucja państwowa prawa publicznego (Art. 2) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) jednostka prawa publicznego (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 1) spółka akcyjna (Art. 5, p. 2) Cytowane w załącznikach artykuły pochodzą ze statutów poszczególnych banków centralych.