Antoni Bądkowski Zasady wykonywania zawodu adwokata w USA. Palestra 2/5-6(8), 70-81

Antoni Bądkowski Zasady wykonywania zawodu adwokata w USA Palestra 2/5-6(8), 70-81 1958

K R O I I M Z / I G R / t / l / I C Z i l / /! Zasady wykonywania zawodu adwokackiego w U SA W num erze 1 P alestry z 1958 r. w artykule pt. Zawód praw niczy w A nglii i A m eryce zaznaczono, że A m erykańskie Zrzeszenie P raw n i ków w ydało kodyfikację zasad etyki zawodowej dla prawników. Obecnie podajem y w skrócie treść tej kodyfikacji. Kodyfikacja ta składa się z dwóch części. Pierwsza, objęta tytułem Canons of Professionals Ethics, dotyczy zasad postępowania adwokatów i w ogóle praw ników działających w imieniu stron. Druga nosi tytuł Canons oj Judicial Ethics i dotyczy zasad postępowania sędziów. Poniżej podajem y zasady etyki profesjonalnej w niew ielkim skrócie- Zasady etyki zawodowej odwokatów. Zasady te poprzedzone są wstępem, w którym zwraca się uwagę na to, że postępow anie adwokata powinno być na takim poziomie, by budziło zaufanie obyw ateli zarówno do sądów, jak i do zawodu adwokackiego. Nie jest rzeczą możliwą stw orzenie przepisów, które by określały zasady postępow ania we wszystkich poszczególnych wypadkach. W ydając więc niniejsze przepisy A m erykańskie Zrzeszenie P raw ników dążyło do ustalenia jedynie ogólnych zasad postępowania adwokatów, tak aby można było stą d w yciągnąć w nioski co do postępow ania adw okatów w poszczególnych w ypadkach. 1. Stosunek adwokata do sądu. Adwokat obowiązany jest odnosić się do sądu z pełnym szacunkiem. Jest to konieczne bez względu na to, kto zajm uje w danej chwili fotel sędziowski, chodzi tu bowiem o podkreślenie autorytetu sądu. Sędziowie nie m ają.pełnej możności bronić

Nr 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 71 się sami przed niesłuszną krytyką i skargam i i dlatego m ają praw o oczekiwać od adw okatury pomocy i ochrony. Jeżeli natom iast istnieją podstaw y do poważnych zarzutów przeciw ko przedstawicielowi sądownictwa, adwokat m a praw o, a naw et obowiązek złożenia skargi właściwym władzom. W takich w ypadkach (ale tylko w takich) złożoną skargę należy popierać, przy czym osoba, która ją złożyła, pow inna korzystać z odpow iedniej ochrony. 2. Nominacje sędziów. Obowiązkiem adw okatury jest nie dopuszczać do tego, by przy nom inacjach sędziowskich względy polityczne staw iane były wyżej od kw alifikacji zawodowych. A dw okatura powinna przeciwstawić się stanowczo i czynnie nominacjom lub wyborowi osób nieodpow iednich na stanow isko sędziowskie. P rzy nom inacji adwokatów na stanow iska sędziowskie jedynym m iernikiem pow inna być bezstronna ocena ich zdolności i kw alifikacji. 3. Usiłowanie wywarcia wpływu osobistego na s ą d. Szczególne względy i szczodra gościnność ze strony adwokata względem sędziego, jeżeli nie znajduje to uzasadnienia w ich stosunkach osobistych, rodzi podejrzenia (zarówno w stosunku do sędziego, jak i do adwokata) co do pobudek takiego postępowania. Z tego względu należy tego unikać. Adwokat nie powinien pryw atnie komunikować się z sędzią i rozważać z nim treści zawisłej w sądzie spraw y. Zasługuje na naganę i potępienie takie postępowanie adwokata, gdy używa on jakichkolw iek dróg do uzyskania względów lub jakiegokolw iek uprzyw ilejow ania ze strony sędziego. Bezwzględna niezależność w w ykonyw aniu obowiązków zawodowych, bez uchybienia jednak należnego sądowi szacunku, jest właściwą platform ą, na której pow inny się opierać stosunki osobiste i urzędowe pomiędzy sądem a adw okaturą. 4. Obrona z urzędu. Adwokat, m ianowany obrońcą z urzędu osoby ubogiej, nie pow inien prosić o zw olnienie go od obowiązków z błahych przyczyn. Powinien on zawsze uczynić wszystko, co jest konieczne do należytego w ykonania obrony. 5. Obrona i oskarżanie osób podejrzanych o przestępstwo. Adwokat ma praw o podjąć się obrony osoby oskarżonej o przestępstw o bez względu na swoje osobiste przekonanie o winie oskarżonego. Gdyby m iało być inaczej, osoby niewinne, które stały się ofiarą podejrzeń, m ogłyby być pozbawione obrony. Z chwilą gdy adwokat podjął się obrony, jest on obowiązany przedsięwziąć wszystkie konieczne kroki, by dać oskarżonemu w granicach przez praw o przewidzianych pełną obronę, m ając p rzy tym na względzie, że n ik t nie może być pozba

72 N r 5 6 w iony życia lub wolności inaczej niż w praw idłow ym postępow aniu sądowym. 6. Szczególne wpływy i sprzeczne interesy. Adwokat obowiązany jest przed przyjęciem spraw y podać klientow i wszystkie okoliczności dotyczące swego stosunku do stron oraz swego zainteresow ania w spraw ie lub w związku z nią, od których to okoliczności m ogłaby zależeć decyzja klienta co do w yboru adwokata. Jest niezgodne z zawodem adwokackim reprezentowanie w spraw ie sprzecznych interesów, chyba że wszyscy zainteresow ani, po w y czerpującym w yjaśnieniu wszystkich okoliczności, udzielą w yraźnie swej zgody. W rozum ieniu tego przepisu adwokat reprezentuje sprzeczne interesy w tedy, gdy w imieniu jednego klienta powinien stawiać takie wnioski, k tórym z kolei pow inien się sprzeciw ić w interesie drugiego klienta. Obowiązek pełnej obrony ze strony adw okata interesów klienta i zachow ania w tajem n icy faktów, k tóre m u zostały ujaw nione, czyni niedopuszczalnym przyjęcie pełnom ocnictwa lub zlecenia od innych osób, jeżeli mogłoby to ujem nie odbić się na interesie klienta w powierzonej adw okatowi sprawie. 7. Wspólna obrona i różnice poglądów. W yrażona przez klienta chęć zaangażowania dodatkowo drugiego adw okata nie pow inna być uw ażana za w yraz b rak u zaufania względem pierw szego adwokata. Decyzja w takim w ypadku należy do klienta. Adwokat powinien odmówić wspólnego prow adzenia spraw y z innym adw okatem, jeżeli p ie r w otnie ustanow iony adw okat sprzeciw ia się tem u. Jeżeli jed n ak stosunek łączący klienta z adw okatem pierw otnie ustanow ionym został rozw iązany, drugi adw okat może objąć spraw ę. Jeżeli między adwokatam i ustanowionym i łącznie do prowadzenia sprawy zachodzi różnica zdań w kwestiach istotnych dla interesów klienta, to różnicę tę należy otwarcie przedstaw ić klientowi do jego ostatecznej decyzji. Decyzja ta powinna być przyjęta za obowiązującą adwokatów, chyba że różnica poglądów między nimi jest tego rodzaju, iż adwokat, którego opinia została odrzucona, nie je st w możności skutecznie w spółpracow ać w sprawie. W tego rodzaju wypadkach obowiązkiem adw okata je st zażądać od k lien ta zw olnienia go z prow adzenia spraw y. W szelkie bezpośrednie lub pośrednie w dzieranie się do p rak ty k i zaw o dowej innego adw okata jest sprzeczne z godnością członka adw okatury. Jednakże każdy adwokat jest upraw niony do udzielania bez narażania się na jakiekolw iek pod tym względem zarzuty porady osobom, które szukają pomocy przeciw ko adwoka/towi prow adzącem u spraw ę nieuczci

Nr 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 73 wie lub niedbale. W zasadzie takie udzielenie porady powinno nastąpić po porozum ieniu się z adw okatem, którego skarga dotyczy. 8. Opinia o sprawie klienta. Przed wydaniem tej opinii adw okat pow inien dokładnie zaznajom ić się ze w szystkim i okolicznościami spraw y klienta i jest obowiązany do udzielenia bezstronnej opinii o słuszności i prawdopodobnym w yniku spraw y czy to już zawisłej, czy też mającej być dopiero wytoczoną. Błędy, jakie mogą się zdarzyć w w ym iarze spraw iedliw ości, choć zdarzają się tylko sporadycznie, powinny być jednak dla adwokatów przestrogą przed zbyt stanowczymi i zbyt ufnym i zapewnieniam i w stosunku do klienta, szczególnie wtedy, gdy powierzenie spraw y ma się opierać na takich zapewnieniach. Ilekroć spór daje się załatw ić ugodowo, należy klientow i,poradzić, by lepiej unikał drogi sądowej i zakończył spór polubow nie. 9. Rokowania ze stroną przeciwną. Adwokat nie pow inien pod żadnym pozorem porozum iew ać się w spraw ie bezpośrednio ze stroną, która reprezentow ana jest przez adwokata. Tym bardziej nie powinno to nastąpić w kw estii ew entualnego ugodowego załatwienia spraw y. Adwokat powinien unikać wszystkiego, co mogłoby wprowadzić w błąd stronę nie reprezentow aną przez adw okata. Nie pow inien on udzielać jej żadnych w skazów ek praw nych. 10. Nabycie udziału w przedmiocie sporu. A dw okat nie powinien nabywać udziałów w przedmiocie sporu, który prow adzi. 11. Czynności z mieniem powierzonym. Adwok at powinien pow strzym ać się od wszelkich czynności, przez które dla swego osobistego zysku nadużyw a zaufania swego klienta. Pieniądze klienta lub pieniądze uzyskane dla niego oraz wszelki inny jego m ajątek znajdujący się w.posiadaniu adwokata pow inny być przechow yw ane osobno. Z m ajątku tego adwokat powinien się niezwłocznie w yliczyć i w żadnym w ypadku nie może czynić z niego uży tk u dla siebie. 12. Ustalenie honorarium. Przy ustalaniu honorarium adwokaci nie powinni żądać kwot przekraczających w artość ich usług, ale również nie powinni obniżać wartości swych usług. Zamożność klienta nie m usi być zachętą do podwyższenia honorarium ponad w artość usługi, natom iast jego ubóstwo powinno stanowić o obniżeniu honorarium, bądź naw et o całkowitym zwolnieniu od zapłaty tego honorarium. Dotyczy to szczególnie udzielania pomocy praw nej kolegom, wdowom i sierotom po nich, jeżeli nie m ają dostatecznych środków.

74 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A Nr 5 ff P rzy ustalaniu wysokości honorarium należy mieć n a względzie następujące dane: 1) ilość czasu i pracy, jakiej usługa w ym aga, tru d n y ro dzaj spraw y oraz konieczność posiadania szczególnych um iejętności do prow adzenia danej spraw y, 2) okoliczność, że przyjęcie spraw y uniem o żliwi adwokatowi prow adzenie innych spraw, które mogą w yniknąć w zw iązku z daną spraw ą, a do których dany adw okat m ógłby być zaangażowany, jak też okoliczność, że może on utracić inne zarobki w czasie, gdy będzie zajęty daną sprawą, lub że przyjęcie danej spraw y może do niego zrazić innych klientów, 3) norm alne staw ki p rzy jęte w adw okaturze za usługi danego rodzaju, 4) wartość przedm iotu sporu i korzyść uzyskaną przez klienta dzięki usługom adw okata, 5) niepew ność lub pew ność zapłaty, 6) okoliczność, czy spraw a jest pow ierzona przez przypadkowego czy też przez stałego klienta. Ż adna z ty ch okoliczności n ie jest sam a przez się rozstrzygającą. S ta nowią one tylko w skazówki przy ocenie realnej w artości usług adw okata. Przy określaniu przyjętych w adw okaturze opłat za podobne usługi adwokat powinien oprzeć się na skali określającej m inim um honorariów a p rzy jętej przez Zrzeszenie Praw ników. Jednakże adw okat nie jest obowiązany do przyjm ow ania tej Skali jako wyłącznej wskazówki określającej wysokość honorarium. Przy ustalaniu honorarium należy zawsze pamiętać, że adw okatura jest częścią w ym iaru spraw iedliw ości, a nie zw ykłym zaw odem prow a dzonym dla zysku. 13. Honoraria procentowe. Umowa o wynagrodzenie procentowe, jeżeli jest ona dozwolona przez prawo, powinna odpowiadać ch arak tero w i prow adzonej spraw y z uw zględnieniem ryzyka i niepew ności zapłaty. Podlega ona zawsze kontroli sądu. 14. Dochodzenie honorarium od klientów. Adwokat powinien w m iarą możności unikać skarżenia do sądu klientów o honorarium. W ystępow anie na drogę sądową przeciw ko klientom o honorarium jest uzasadnione w w ypadkach, gdy jest ono konieczne do zapobieżenia niesprawiedliw ości, wyzyskowi lub oszukaniu. 15. Granice obrony sprawy. Nic nie podkopuje tak opinii o adw okaturze w społeczeństwie jak pogląd, że adw okat powinien im ać się w szelkich środków, byleby tylko w ygrać spraw ę swego klienta. Jest rzeczą niewłaściwą, jeżeli adwokat broniąc sprawy, wypowiada swoją osobistą w 'arq w niew inność klienta lub w łasne przekonanie o słuszności bronionej przez siebie spraw y.

N r 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 75«A dw okat obow iązany je s t bronić interesów klienta z pełnym oddaniem i przy użyciu całego zasobu swojej wiedzy i swoich um iejętności. Obawa przed niepopulam ością w sądzie lub w śród publiczności nie pow inna w żadnym w ypadku powstrzym ywać go od całkowitego w ykonania swych obowiązków. K lient m a praw o oczekiwać od adw okata, że w ykorzysta on w obronie jego spraw y wszystkie środki przew idziane przez praw o. Jednakże należy zawsze m ieć na względzie, że obowiązkiem a d w okata je st prow adzenie spraw y w granicach przepisów praw a. W ykonyw anie zawodu adwokata nie tylko nie wymaga, lecz przeciwnie, nie pozwala na naruszanie przez adw okata w imię interesów klien ta p rzep i sów praw a ani też na jakiekolw iek szykanowanie lub w prow adzanie w błąd strony przeciw nej. A dw okat m usi postępow ać w edług swego sum ienia., a nie sum ienia klienta. 16. Powściąganie klientów od niewłaściwego zachowania s ię. Adwokat powinien starać się powstrzym ać swoich klientów od tego rodzaju postępowania, które gdyby się takiego postępowania dopuścił adwokat byłoby uznane za naganne. Dotyczy to szczególnie zachowania się przed sądem w stosunku do przedstaw icieli sądownictwa, świadków i strony przeciwnej. Jeżeli klient nie stosuje się do wskazań adw okata, adw okat pow inien rozwiązać łączący go z nim stosunek. 17. Stosunki osobiste między adwokatami.. Klienci, a nie adwokaci są stronam i w spraw ie. W zajemne niechęci, jakie mogą powstać pomiędzy stronam i, nie pow inny pod żadnym pozorem w pływać na w zajem ne stosunki między adw okatam i oraz na ich stosunki do strony przeciw nej. Należy unikać wszelkiego rodzaju zadrażnień osobistych m iędzy adw okatam i. Niegodne adw okata jest w ytykanie na rozprawie sądowej adwokatowi strony przeciwnej jego osobistych ułomności lub dziwactw. Wszelkiego rodzaju osobiste spory między adwokatam i przed sądem są zbędne, należy więc unikać ich starannie. 18. Stosunek do świadków i stron. Adwokat powinien się zawsze odnosić do świadków pow ołanych przez stronę przeciw ną, ja k rów nież do sam ej stro n y przeciw nej uprzejm ie i z należnym szacunkiem. Nie pow inien on nigdy dawać w yrazu niechęci lub podejrzeń klienta na rozprawie lub przy prowadzeniu sprawy. K lient nie ma praw a wymagać od adwokata, by odnosił się obraźliwie do strony przeciw nej. Niewłaściwe w ypow iadanie się o stronie przeciw nej nie może być u sp ra wiedliwione tym, że tak w łaśnie w yraziłby się klient, gdyby przem aw iał we własnym imieniu.

76 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A Nr 5 6 19. Adwokat jako świadek powołanyprzez klienta. Jeżeli adwokat powołany jest jako świadek w spraw ie swego klienta, to pow inien przekazać spraw ę innem u adwokatowi, chyba że zeznanie dotyczy tylko złożenia na przechowanie dokum entu lub innych form alnych okoliczności. Z w yjątkiem wypadków, gdy jest to konieczne dla w ym iaru sprawiedliwości, adwokat powinien unikać stawania w cnarak te rz e św iadka w spraw ie swojego klienta. 20. Wiadomości prasowe o toczącej się spraw i e. Podawanie do prasy przez adwokata wiadomości o toczącej się spraw ie (lub m ającej być dopiero wytoczoną) może ujem nie w pływ ać na bezstronność sądu i może być sprzeczne z praw idłow ym w ym iarem spraw iedliwości. W zasadzie więc podawanie wiadomości do prasy należy uznać za niedopuszczalne. Jeżeli szczególne okoliczności w ym agają wyjaśnienia publicznego, to nie jest zgodne z zawodem adwokata składanie takiego oświadczenia anonimowo. Powołanie się na fakty nie powinno ograniczyć się do wyciągów z protokołów lub treści dokumentów znajdujących się w aktach sądowych. 21. Punktualność i zwięzłość. Jest obowiązkiem adwokata nie tylko w stosunku do swojego klienta, ale również w stosunku do sądu i publiczności stawiać się punktualnie na rozprawę sądową oraz zwięźle i jasno w prow adzać spraw ę. 22. Uprzejmość i rzetelność. Zachowanie się adwokata przed sądem oraz w stosunku do innych adw okatów pow inna cechow ać uprzejm ość i rzetelność. Jest rzeczą wysoce niewłaściwą cytow anie przez adwokata świadomie nieściśle treści dokum entu lub zeznań świadków, w yw odów przeciw nika, treści orzeczenia sądowego albo kom entarza. Jest również rzeczą bardzo niewłaściwą powoływanie się na orzeczenie już nieaktualne lub na ustawę, która została uchylona. Niewłaściwe jest powoływanie się na fakty nie stwierdzone, a w w ypadkach gdy postępowanie przew iduje przem ów ienia w prow adzające i końcow e niew łaściw e jest też w prow adzanie w błąd strony przeciw nej przez pom inięcie w przem ów ieniu w prow a dzającym argum entów, na których adw okat chce się następnie oprzeć. Je st niegodne adw okata nadużyw anie słowa przy ocenie zeznań św iadków, oświadczeń stro n i przedstaw ianiu okoliczności spraw y. A dw okat nie pow inien używać w przem ów ieniu przed sądem arg u m entów ani czynić uwag m ających jedynie na celu wyw arcie w pływ u na przysięgłych lub ław ników. Tego rodzaju postępow anie jest niegodne zawodu adwokackiego, którego zadaniem jest współdziałać z wym iarem spraw iedliw ości.

Nr 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 77 23. Stosunek do przysięgłych. Podejmowanie wszelkiego rodzaju usiłow ań m ających na celu uzyskanie przyjaznego ustosunkowania się przysięgłych (np. za pomocą komplementów, pochlebiania itp.) są niegodne adw okata. A dw okat nie pow inien nigdy prowadzić p ry w atnych rozmów z przysięgłym i o spraw ie i zarówno przed samą spraw ą, jak i w jej toku powinien unikać wszelkiego z nimi kontaktu, naw et w spraw ach nie dotyczących sporu. 24. Prawo adwokata do decydowania w kwestiach porządkowych. K lient nie ma praw a domagać się od adwokata, by był nieuczynny dla adw okata strony przeciwnej i by swym postępow aniem utru d n iał osobiście adw okatow i strony przeciw nej w y konania jego obowiązku, np. przez dom aganie się odbycia rozpraw y w danym dniu, mimo że przeniesienie jej na inny term in nie narusza w niczym in teresu klienta. 25. Wykorzystanie sytuacji. Porozumienia z adwokatem strony przeciwnej. Adwokat nie pow inien wykorzystyw ać przyjętych zwyczajowo zasad prowadzenia spraw w poszczególnych sądach bez uprzedzenia o tym adw okata strony przeciwnej. Ważne porozumienia między adw okatam i mogące odbić się na sprawie klienta pow inny być ujęte na piśm ie. Jednakże sprzeczne jest z godnością adw okata niehonorow anie porozum ienia z adw okatem strony przeciw nej, choćby nie zostało ono spisane. 26. Prowadzenie spraw niesądowych. Adwokat może otw arcie w wykonyw aniu swego zawodu adwokackiego bronić lub opiniować przed ciałem ustawodawczym i innym różne projekty ustaw oraz może także prowadzić spraw y w urzędach na tych samych zasadach i według tych samych norm etycznych co w sądach. Natom iast sprzeczne jest z zawodem adwokata ukryw anie swego charakteru jako adwokata lub używ anie potajem nie wpływów pryw atnych osób, jak również uciekanie się do innych argum entów niż praw o i logika. 27. Reklama bezpośrednia i pośrednia. Jest niezgodne z zawodem adw okata zjednyw anie sobie klienteli przez rozsyłanie zawiadomień i umieszczanie ogłoszeń, jak również przez korzystanie z usług akwizytorów. Pośrednie reklam ow anie się np. przez podawanie do p rasy kom entarza lub uzyskiwanie wzmianek w prasie o sprawach, których adw okat bronił, i daw anie w zw iązku z takim i spraw am i fotografii do prasy, podaw anie wszelkiego rodzaju w zm ianek i pochwał dotyczących prow adzenia obrony itp. uchybiają trad y cji zawodu adwo

78 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A N r 5 8 kackiego i obniżają jego godność. Natomiast dopuszczalne jest używanie zw ykłych (kart w izytow ych z oznaczeniem zawodu. Umieszczenie nazwiska adwokata w wykazach dopuszczalne jest w granicach następujących: Dane o adwokacie nie mogą wprowadzać w błąd. Pow inny one zaw ierać nazw isko adw okata i jego wspólników, adres, n u m er telefonu i rodzaj p rak ty k i. Dopuszczalne jest podanie d aty urodzenia, rodzaju posiadanego dyplomu, tytułów naukowych, piastowanych stanow isk honorowych, opublikowanych dzieł prawniczych, zajm owanych -stanowisk nauczycielskich oraz stanow isk w organach adw okatury i stow arzyszeniach praw niczych lub naukow ych. Adwokaci prow adzący p ra k ty k ę w urzędach patentow ych m ogą podawać, że są obrońcam i p a te n towym i. 28. Wyłapywanie klientów bezpośrednie lub przez agentów. Tego rodzaju postępowanie jest niedopuszczalne. W szczególności nie pow inni adwokaci polować na klientów, którzy m o gliby mieć praw o do skargi z różnych tytułów, a narzucać im swoich usług. Nie wolno adwokatowi używać agentów i wszelkiego rodzaju pośredników ani też płacić prow izji tym, którzy doprow adzają klientów do jego k a n celarii. N ie w olno adw okatow i w ynagradzać policjantów, urzędników sądowych lub w ięziennych, lekarzy, służby szpitalnej itp. za rekom endowanie go aresztantom, chorym itp. Każdy, kto dowie się o tego rodzaju praktykach, a szczególnie każdy członek adw okatury, pow inien niezw łocznie zaw iadom ić o tym w ładze adwokackie, tak by w inny został w konsekw encji usunięty z adw okatury. 29. Chronienie godności zawodu. Adwokaci powinni odważnie i bezstronnie ujaw niać przed odpowiednim i instancjam i n ieuczciwe postępowanie członków swego zawodu i nie powinni uchylać się od przyjm ow ania spraw przeciwko członkom adw okatury, którzy?jckrzyw dzili swoich klientów. Gdyby okazało się w sprawie, że nastąpiła koluzja ze strony adwokata, to obowiązkiem każdego członka adw okatury jest podać to do wiadom ości w ładz prokuratorskich. Adwokaci powinni pomagać organom adw okatury w chronieniu zawodu przed przyjm ow aniem w szeregi adwokatów osób nieodpowiednich ze względu na ich poziom m oralny lub w ykształcenie. 30. Przyjm owanie spraw. Adwokat powinien odmówić popierania skargi cywilnej lub przyjęcia obrony, jeśli jest przekonany, że spraw a prow adzona jest w yłącznie w oelu szykanow ania lub skrzyw dzen ia stro n y przeciw nej. Z chw ilą jednak, gdy przyjął pełnom ocnictwo, obow iązkiem jego jest domagać się od sądu rozstrzygnięcia spraw y swego

Nr 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 79 klienta zgodnie z zasadami prawa. Jego staw iennictw o preed sądem świadczy, że jest on przekonany, iż spraw a pow inna być przedm iotem orzeczenia sądowego. 31. O dpow iedzialność za sprawę. Adw okat nie jest obowiązany ani do udzielania porady, ani do występowania w imieniu każdej osoby, która chce zostać jego klientem. Ma on praw o odmówić zarówno porady, jak i przyjęcia pełnom ocnictw a. A dw okat decyduje na w łasną odpowiedzialność, w których spraw ach chce udzielić porady, jakie sp ra w y chce w nieść do sądu w ch arak terze skarżącego i w jakich spraw ach chce w ystępow ać w c h arak terze obrońcy. Odpowiedzialność za doradzanie zawarcia wątpliw ych transakcji, wnoszenie w ątpliw ych spraw i podejm owanie w ątpliw ych obron ciąży na adwokacie. Nie może on uchylić się od tej odpowiedzialności przez powołanie się na to, że wykonywał tylko polecenie klienta. 32. Zasadniczy obowiązek adwokata. Żaden klient, bez względu na swoje stanow isko społeczne czy polityczne, nie może żądać od adw okata, a żaden adw okat nie pow inien ze swej stro n y ofiarować usług sprzecznych z praw em, podryw ających autorytet sądu lub zm ierzających do korum pow ania osób w ykonujących funkcje publiczne. D ążeniem adw okata pow inno być zdobycie sobie nieskazitelnej opinii pow iernika powierzonych m u interesów pryw atnych jako osoby zaufania publicznego i jako uczciwego i lojalnego obyw atela. 33. Spółki. Spółki adwokackie,są bardzo rozpowszechnione i są dopuszczalne. Do spółek mogą przystępować tylko osoby upraw nione do prow adzenia praktyki adwokackiej. Jeżeli jeden z członków spółki został m ianow any sędzią, nazwisko jego nie może nadal figurować w firmie spółki. Spółki m iędzy adw okatam i a osobami innych zawodów są niedopuszczalne, jeżeli spółka pod jakim kolwiek pozorem ma prowadzić cudze spraw y. 34. Podział honorarium. Dopuszczalny jest podział honorarium tylko pomiędzy adwokatam i. Podział ten pow inien być oparty n a odpow iednim stosunku do świadczonych usług. 35. Pośrednicy. Stosunek adwokata do klienta powinien być osobisty i bezpośredni. Nie są uważane za instytucje pośredniczące instytucje dobroczynne udzielające pom ocy niezam ożnym. A dw okat może być zatrudniany przez organizację, np. zrzeszenie, stow arzyszenie, zw iązek zawodowy, w celu udzielenia pom ocy praw nej w

80 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A N-r 5 6 spraw ach, w których organizacja ta jak o całość je9t zainteresow ana. J e d nakże jego obowiązki nie mogą obejmować udzielania pomocy praw nej członkom takiej organizacji w ich spraw ach pryw atnych. 36. Przejście ze stanowiska sędziowskiego lub z urzędu. Adwokat nie może przyjm ować do prowadzenia spraw, w których brał udział poprzednio jak o sędzia. To samo dotyczy tych a d w okatów, k tórzy piastow ali przedtem stanow iska urzędnicze. 37. Tajemnica adwokacka. Adwokat obowiązany jest zachować w tajem nicy w szystko, czego dowiedział się od klienta. O bow iązek ten trw a nadal po zakończeniu stosunku m iędzy adw okatem a k lien tem. O bejm uje on także pracow ników zatrudnionych przez adwokata. A dw okat nie może się podjąć prow adzenia spraw y, jeżeli do tego konieczne jest w ykorzystanie lub ujaw nienie wiadomości uzyskanych od innego klienta. Jeżeli adwokat jest oskarżony przez klienta, ma on praw o ujaw nić praw dę w granicach oskarżenia. Obowiązek zachowania tajem nicy nie obejm uje wypadku, gdy klient zawiadam ia adwokata o swym zamiarze popełnienia przestępstw a. A dw okat może w takim w ypadku przedsięwziąć kroki konieczne do zapobieżenia przestępstw u i ochrony osób, które przez przestępstw o m ogą być zagrożone. 38. Świadczenia osób trzecich. Adwokat nie może przyjm ow ać w ynagrodzeń lub innych świadczeń od osób trzecich bez w iadomości i zgody swego klienta. 39. Świadkowie. Adwokat może porozumiewać się ze świadkiem lub osobą m ającą być powołaną na świadka przez stronę przeciwną w spraw ie cyw ilnej lub k a rn e j bez potrzeby uzyskania zgody strony p rze ciwnej lub jej adwokata. Jednakże obowiązany jest powstrzymać się od wszelkiego rodzaju namów i sugestii obliczonych na to, by świadek nie ujaw nił p raw d y lub by zeznał niezgodnie z praw dą w czasie p rze słu ch i w ania go przez sąd. 40. Czasopisma. Adwokat może publikować artykuły na tem aty prawnicze, lecz nie powinien przyjm ować pracy w czasopismach, która polegałaby na udzielaniu odpowiedzi na pytania dotyczące praw poszczególnych osób. 41. Wykrycie podstępu lub oszustwa. Jeżeli adw okat stw ierdzi, że dopuszczono się podstępu lub oszustwa, które w prow a dziły w błąd stronę lub sąd, to przede wszystkim powinien zawiadomić o tym samego klienta, a jeżeli klien t odm aw ia zrzeczenia się bezpraw nie

Nr 5 6 K R O N IK A Z A G R A N IC Z N A 81 uzyskanego przysporzenia, pow inien w tedy zawiadom ić o tym osobę poszkodowaną lub jej adw okata, by um ożliwić im przedsięw zięcie odpow iednich kroków. 42. Wydatki. Adwokatowi nie wolno umawiać się z klientem, że będzie sam ponosił koszty sporu. Może tylko w dobrej wierze zaliczkowo w ykładać koszty, pod w arunkiem jednak, że będą m u one zwrócone. 43. Spisy adwokatów. Adwokat nie powinien zezwalać na umieszczenie swego nazwiska w spisach, których sposób redagow ania i treść nie odpowiada godności zawodu, a k tó re mogą w prow adzać p u bliczność w błąd. 44. Zrzeczenie się sprawy. Adwokat może zrzec się sprawy, której się podjął, tylko z ważnej przyczyny. Naw et zgoda klienta nie zawsze usprawiedliwia zrzeczenie się. Adwokatowi nie wolno porzucać nie ukończonej spraw y ze szkodą dla swojego klienta, chyba że postępuje tak dla obrony swej godności. Jeżeli klient dom aga się prow adzenia sp ra wy w sposób niepraw idłow y lub nieuczciw y albo jeżeli uchyla się um yślnie od przy jęty ch obowiązków pokrycia kosztów lub honorarium, adwokat upraw niony jest do wycofania się ze spraw y. Powinien on jednak w odpowiednim czasie uprzedzić klienta, by dać m u możność zaangażowania innego adwokata. Jeżeli adwokat wycofał się ze spraw y, powinien zwrócić taką część honorarium, która nie znajduje pokrycia w w ykonanej przez niego pracy. 45. Specjaliści. Zasady powyższe dotyczą wszystkich gałęzi zawodu adwokackiego. Specjaliści poszczególnych gałęzi nie są wyłączeni od obowiązku stosowania tych zasad. 46. Zawiadomienie o specjalnych usługach adwokackich. Jeżeli adwokat specjalizuje się w udzielaniu porad praw nych tylko innym adw okatom w pew nej szczególnej dziedzinie p r a wa, dopuszczalne jest ogłaszanie o tym w czasopismach praw niczych i podobnych publikacjach z zaznaczeniem, że pomocy praw nej udziela się ty lko adwokatom. 47. Współdziałanie w niedozwolonej praktyc e. A dw okatow i nie wolno tolerow&ć, by jego usługi zawodowe lub n a zwisko było używ ane przez jakąkolw iek p ry w a tn ą organizację do p ro wadzenia niedozwolonej praktyki. (opracował A. Bądkowski, adwokat)