MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW V

MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW V Listopad 2016 r. www.workservice.pl

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 RAPORT W LICZBACH 6 PREFERENCJE MIGRACYJNE POLAKÓW 8 POLACY ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ 10 PREFEROWANE KRAJE EMIGRACJI 13 DŁUGOŚĆ EMIGRACJI 14 POWODY EMIGRACJI 15 BARIERY EMIGRACJI 16 BRANŻE, W KTÓRYCH CHCIELIBY PRACOWAĆ POLACY NA EMIGRACJI 17 ZAGROŻENIA DLA EUROPY 18 WPŁYW ZAMACHÓW TERRORYSTYCZNYCH NA DECYZJE POLAKÓW O EMIGRACJI 20 STOSUNEK POLAKÓW DO WYJŚCIA WIELKIEJ BRYTANII Z UE 21 OKIEM EKSPERTA 22 POZIOM EMIGRACJI JUŻ RACZEJ NIE SPADNIE 24 OBAWY O BEZPIECZEŃSTWO RYNEK PRACY DOSTAJE RYKOSZETEM? 25 METODOLOGIA BADANIA 26 DODATKOWE INFORMACJE

WPROWADZENIE 4

MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW V WPROWADZENIE Szanowni Państwo, oddajemy w Państwa ręce już piątą edycję raportu Migracje zarobkowe Polaków, w którym badamy zjawisko emigracji zarobkowej oraz motywacje i plany Polaków związane z wyjazdem za zagranicę w poszukiwaniu pracy. Tym razem dodatkowo spytaliśmy naszych rodaków, w jakich branżach chcieliby pracować, a także czym kierują się przy wyborze kierunku emigracji. Przeanalizowaliśmy również wpływ zamachów terrorystycznych w Europie Zachodniej na decyzję o wyjeździe z kraju oraz stosunek Polaków do wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o kierunki wyjazdu, nadal najczęściej wybieraną destynacją są Niemcy, a zaraz za nimi znajduje się Wielka Brytania. Jednak oba te kraje odnotowały spadek zainteresowania wśród Polaków. Rośnie natomiast liczba osób, które chcą emigrować, ale nie potrafią wskazać docelowego miejsca wyjazdu. Pierwszy raz na podium trafił także kraj spoza Unii Europejskiej. USA zajęło miejsce ex aequo z Norwegią i Hiszpanią. Na taki stan rzeczy wpływ mogą mieć: wzrost zagrożenia terrorystycznego w Europie Zachodniej oraz niepewność związana z wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Aktualnie mamy do czynienia z najniższym od 25 lat bezrobociem, na poziomie 8,4%. Jednak, co czwarty zatrudniony obawia się utraty pracy, a ponad 53% pracujących nie odczuwa poprawy sytuacji na rynku pracy. Z drugiej strony 30% firm zapowiada, że będzie zwiększać zatrudnienie. W drugim kwartale br. PKB naszego kraju wzrosło o 3,1% czyli poniżej założeń. Mamy do czynienia ze spadkiem inwestycji oraz z wolniejszym niż przewidywano wzrostem gospodarczym. Jednocześnie niepewność budzą wydarzenia międzynarodowe. Historyczna decyzja Wielkiej Brytanii o wyjściu z Unii Europejskiej, a także rosnące zagrożenie terrorystyczne w Europie zwiększają niepewność co do przyszłości ekonomicznej oraz społecznej naszego kontynentu i mają naturalny wpływ na rynek pracy. Dane piątej edycji raportu Migracje zarobkowe Polaków wskazują, że 12% aktywnych lub potencjalnych uczestników rynku rozważa emigrację zarobkową i jest to wynik najniższy w historii naszych badań. Ten rezultat może świadczyć o tym, że Polacy krótkoterminowo odczuwają poprawę dostępności ofert na rynku pracy. Znalezienie zatrudnienia nie stanowi dużego problemu dla kandydatów, a pracodawcy częściej rekrutują nowych pracowników. Nawet jeśli do naszych rodaków docierają informacje o słabszych danych makroekonomicznych, wolą zostać w kraju, niż ryzykować wyjazd za granicę. Zmieniła się także grupa osób, które rozważają emigrację. Nadal dominują osoby młode, ale odnotowaliśmy wyraźny spadek zainteresowania wyjazdem wśród osób w wieku 19 24 lata. Co ciekawe, wyniki najnowszego badania pokazują, że świadczenia socjalne które oferują bogatsze państwa Europy nie zachęcają Polaków do emigracji. Życzę przyjemnej lektury! Maciej Witucki Prezes Zarządu Work Service S.A. 5

RAPORT W LICZBACH EMIGRACJA Z POLSKI 12 % 7 p.p. 5% Polaków aktywnych zawodowo lub będących potencjalnymi uczestnikami polskiego rynku pracy rozważa emigrację zarobkową w ciągu najbliższych 12 miesięcy o tyle od maja 2016 r. spadł odsetek osób rozważających emigrację zarobkową osób jest zdecydowanych na wyjazd za granicę to 900 tys. Polaków 38% Polaków zniechęcają do wyjazdu zamachy terrorystyczne w Europie Zachodniej 6 21% PROFIL POTENCJALNEGO EMIGRANTA: 40% to osoby pomiędzy 24 a 35 rokiem życia 66% osób mieszka na wsi lub w mieście do 100 tys. mieszkańców potencjalnych emigrantów chce wyjechać z Polski na stałe 30% pochodzi ze wschodniego regionu Polski 79% to osoby z niższym wykształceniem 76% to osoby posiadające zatrudnienie

RAPORT W LICZBACH NAJBARDZIEJ PREFEROWANE KIERUNKI EMIGRACJI TO: 17% Niemcy 14% Wielka Brytania 8% 22% USA? Polaków nie potrafi wskazać kraju, do którego chciałoby wyjechać 70% Polaków jako główny powód wyjazdu podaje wyższe zarobki 70% badanych jako główną barierę emigracyjną podaje przywiązanie do rodziny i przyjaciół 18% Polaków, którzy planują emigrację zarobkową najchętniej podjęłoby pracę w branży budowlanej 7

PREFERENCJE MIGRACYJNE POLAKÓW 8

POLACY ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ PREFEROWANE KRAJE EMIGRACJI DŁUGOŚĆ EMIGRACJI POWODY EMIGRACJI BARIERY EMIGRACJI BRANŻE, W KTÓRYCH CHCIELIBY PRACOWAĆ POLACY NA EMIGRACJI 9

POLACY ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ Migrację zarobkową rozważa 11,9% aktywnych lub potencjalnych uczestników rynku pracy w Polsce i jest to najniższy wynik od momentu rozpoczęcia badania tj. od września 2014 r. W porównaniu z poprzednią edycją raportu, nastąpił spadek o 7 p.p. Rok temu o tej porze emigrację rozważało 14,8% badanych. Grupa, która myśli o wyjeździe to 8% całej, dorosłej populacji Polski czyli 2,4 mln osób. Spośród osób rozważających wyjazd 5% jest zdecydowanych na emigrację (około 900 tys. osób). Na spadek zainteresowania emigracją zarobkową może mieć wpływ bardzo dobra sytuacja na polskim rynku pracy. W kraju rośnie zatrudnienie oraz wysokość wynagrodzeń, bezrobocie jest najniższe od 25 lat i jak wskazują prognozy ten trend będzie się utrzymywał. Na rynku nie brakuje ofert pracy, a powody do zmartwień mogą mieć jedynie pracodawcy, którzy mają trudności w znalezieniu chętnych do pracy. Aż 30% firm w Polsce jeszcze w tym roku planuje nowe rekrutacje w celu zwiększenia lub utrzymania zatrudnienia. Czy rozważa Pan/Pani emigrację zarobkową w ciągu najbliższych 12 miesięcy? Czy rozważa Pan/Pani emigrację za pracą w okresie najbliższych 12 miesięcy? 5% Zdecydowanie tak 08.2016 5% 6,9% tak 11,9% 19,5% 66% nie 85,5% 2,6% 11,9% tak 6,9% Raczej tak 19,5% Raczej nie 66% Zdecydowanie nie 2,6% Nie wiem 03.2016 08.2015 03.2015 09.2014 7,1% 12% tak 19,1% 5,3% 9,4% tak 14,8% 6,4% 14,3% tak 20,7% 5,2% 14,3% tak 19,5% 16,6% 23,1% 23,3% 28,7% 63,2% nie 79,8% 60,6% nie 83,7% 53,6% nie 76,9% 49,9% nie 78,6% 1,1% 1,6% 2,4% 1,9% 10 Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem

POLACY ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ Emigrację zarobkową najczęściej rozważają osoby młode, pomiędzy 25 a 34 rokiem życia (40%). W porównaniu z poprzednią edycją badania zainteresowanie wyjazdem najbardziej, bo o 22 p.p. spadło w najmłodszej grupie wiekowej 18 24 lata. Nadal zdecydowanie najmniej chętnych do przeprowadzki za granicę jest wśród osób powyżej 60 roku życia (3%). Wykształcenie Wiek Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe 24% 18 do 24 lat 8% 28% 80% 25 do 34 lat 40% 28% 35 do 44 lat 32% 20% powyżej 45 lat 17% 48% 52% powyżej 60 lat 3% Wyjazd do pracy za granicą najczęściej rozważają osoby z wykształceniem zawodowym i średnim (po 28%). W porównaniu z poprzednią edycją badania, największy spadek (o 11 p.p.) nastąpił w grupie osób z wykształceniem podstawowym, a największy wzrost (o 9 p.p.) wśród osób z wykształceniem zawodowym. Co piąty Polak, który chce wyjechać do pracy za granicę ma wyższe wykształcenie. Rok temu co szósta osoba po studiach rozważała emigrację. Miesięczne dochody netto badanego Poniżej 2000 zł 2000-2999 zł 3000 zł i więcej Odmowa Brak dochodów 5% 15% 21% 25% 34% Forma zatrudnienia Wśród osób zatrudnionych najczęściej o wyjeździe myślą osoby, które osiągają dochody powyżej 3000 zł netto i oznacza to wzrost w porównaniu z poprzednią edycją badania o 20 p.p. w tej grupie badanych. Jednocześnie, w porównaniu z poprzednią edycją raportu, o ponad połowę spadła liczba osób bez dochodów, które planują wyjazd za granicę do pracy. Jeśli chodzi o formę zatrudnienia znacząco zmieniła się grupa, która planuje emigrację zarobkową. W maju br. 53% osób niepracujących rozważało wyjazd za pracą. Najnowsze wyniki przynoszą dużą zmianę, bo obecnie aż 76% osób, które myślą o emigracji zarobkowej to osoby, które posiadają zatrudnienie. Co ciekawe aż 41% osób pracujących na pełnym etacie myśli o pracy za granicą. Dobra sytuacja zawodowa i finansowa sprawia, że apetyty rosną i pojawiają się plany, aby szukać bardziej komfortowego miejsca do życia. Pełny etat Niepełny etat / dzieło / zlecenie Samozatrudniony(a) Nie pracuje nauka, studia Nie pracuje bezrobotny Nie pracuje urlop wychowawczy, macierzyński 0% 3% 14% 21% 21% 41% 76% 24% 11

POLACY ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ Liczba osób rozważających emigrację w poszczególnych regionach Polski Nadal plany emigracyjne najrzadziej deklarują mieszkańcy ośrodków średniej wielkości (100 499 tys. mieszkańców) i dużych metropolii (500 tys. i więcej mieszkańców). Wielkość miejscowości zamieszkania 12 Północno-zachodni 8% Południowo-zachodni 7% Północny 20% Centralny 22% Południowy 12% Wschodni 30% Częściej emigrację zarobkową deklarują mieszkańcy regionu Wschodniego, a najrzadziej Południowo-Zachodniego oraz Północno-Zachodniego. Decyzję o emigracji determinuje także wielkość miejscowości zamieszkania. Wyjazd do pracy za granicę najczęściej rozważają osoby ze wsi oraz miejscowości do 100 tys. mieszkańców. 66% z nich myśli o emigracji zarobkowej. Rok temu aż 79% badanych pochodziło z mniejszych miejscowości i wsi. 36% 65% 29% 18% 17% Wieś Miasto do 100 tys. Miasto 100-499 tys. Miasto 500+ tys. Większa chęć do emigracji Polaków z określonych części kraju znajduje odzwierciedlenie w poziomie zatrudnienia na danym obszarze. Zgodnie z najnowszymi wynikami badania Work Service Barometr Rynku Pracy w najbliższym czasie najwięcej rekrutacji planowanych jest w zachodniej Polsce. W województwach wielkopolskim, zachodniopomorskim i lubuskim aż 36 proc. firm planuje rekrutacje, a na Dolnym Śląsku i w Opolskiem 35 proc. Nieznacznie mniej będzie ich w regionach kujawsko-pomorskim, pomorskim i warmińsko-mazurskim 30% firm. Najmniej procesów naboru niezmiennie planowanych jest we wschodniej Polsce, czyli w województwach świętokrzyskim, podkarpackim, lubelskim i podlaskim, gdzie co czwarta firma planuje zwiększyć zatrudnienie, chociaż i tak mamy do czynienia ze wzrostem o 9 p.p. Na wschodnich terenach, średnie bezrobocie jest wyższe niż w całej Polsce. W sierpniu w województwach lubelskim, podkarpackim, świętokrzyskim oraz podlaskim wynosiło średnio 10,9%, podczas gdy ogólnopolski wynik to 8,5%. W tym regionie także jest mniejsza ilość inwestycji.

PREFEROWANE KRAJE EMIGRACJI Do jakiego kraju rozważa Pan / Pani emigrację za pracą? Inny kraj 23% wzrost o 14 p.p Niemcy Wielka Brytania 14% spadek o 4 p.p 17% spadek o 17 p.p USA Hiszpania Norwegia 8% 8% 8% Francja Kanada Austria Włochy Irlandia Holandia Australia Nie wiem / trudno powiedzieć 1% 1% 2% 2% 2% 2% 6% 6% Wśród najpopularniejszych kierunków emigracji Polaków wymieniane są dwa kraje europejskie: Niemcy (17%) i Wielka Brytania (14%). Jednak w porównaniu z badaniem z maja br. oba kierunki straciły na zainteresowaniu, większy spadek odnotowały Niemcy o 17 p.p., a Wielka Brytania o 4 p.p. Jeszcze rok temu Niemcy wybierało 31% badanych, a Wielką Brytanię 30%. Trzecie miejsce na podium, po raz pierwszy od momentu prowadzenia badania, zajął kraj spoza Unii Europejskiej Stany Zjednoczone z wynikiem 8%. Jednak USA osiągnęły ten wynik ex aequo z Hiszpanią i Norwegią. Znacząco, bo o 14 p.p. wzrosła liczba osób, które nie potrafią wskazać kierunku ewentualnej emigracji, co może oznaczać, że rozważanie wyjazdu w znacznym stopniu pozostaje w fazie życzeń. Spadek zainteresowania najpopularniejszymi do tej pory kierunkami, może wynikać także z poczucia zagrożenia terrorystycznego w Europie Zachodniej. Polacy myślą o wyjeździe, ale najbliższe, europejskie kierunki budzą w nich obawy. 13

DŁUGOŚĆ EMIGRACJI Co druga osoba (50%) planująca emigrację chciałaby wyjechać z kraju na rok lub kilka lat, co oznacza wzrost zainteresowania tym okresem w stosunku do poprzedniej edycji badania o 29 p.p. Co piąty Polak, który chce emigrować rozważa wyjazd na pół roku. Na stałe chciałoby wyjechać niespełna 21% osób. Na długość wyjazdu wyraźnie wpływa płeć badanych. Mężczyźni częściej niż kobiety chcieliby wyjechać na stałe lub kilka lat. Kobiety natomiast bardziej zainteresowane są krótką zmianą miejsca pracy i życia. Na jak długo zdecydował(a) by się Pan(i) wyjechać? 33,9% 4,3% Około pół roku 19,1% 6,7% 9,9% 22% 8,4% 17,4% około 3 miesięcy 16,7% Około roku 33,1% Na kilka lat 20,6% Na stałe 7,9% Nie wiem trudno powiedzieć Około 3 miesięcy Około pół roku Około roku Na kilka lat Na stałe Nie wiem / trudno powiedzieć 14,4% 0% 28,7% mężczyzna kobieta 31,7% 18% 7,2% 14

POWODY EMIGRACJI Proszę wskazać powody, które przede wszystkim skłaniają Pana / Panią do emigracji? Wyższe zarobki niż w Polsce 70% Możliwość podróżowania i zwiedzania świata Brak odpowiedniej pracy w Polsce 27% 27% Lepsze perspektywy rozwoju zawodowego Wyższy standard życia Rodzina / bliscy mieszkający lub zamierzający zamieszkać za granicą 19% 23% 22% Lepsze warunki socjalne Korzystniejszy system podatkowy Bardziej przyjazna administracja publiczna Bezpieczniejsze położenie geopolityczne 6% 16% Głównym i niezmiennym powodem, który skłania Polaków do emigracji są wyższe niż w Polsce zarobki. W tej chwili za granicą można zarobić nawet czterokrotnie więcej niż w Polsce. Mimo spadku o 9 p.p. w porównaniu z poprzednią edycją badania, powód ten wskazało niemal 70% osób, które zamierzają wyjechać w ciągu najbliższego roku. W drugiej kolejności wskazywane są jednocześnie: możliwość podróżowania i zwiedzania świata oraz brak odpowiedniej pracy w Polsce (po 27%). Mniej osób wybiera emigrację ze względu na lepsze warunki socjalne (spadek o 18 p.p. w porównaniu do poprzedniej edycji badania). Co ciekawe jedynym czynnikiem, który odnotował wzrost znaczenia była rodzina lub przyjaciele planujący zamieszkać poza granicami Polski. 19% 18% 15

BARIERY EMIGRACJI Proszę wskazać powody, które przede wszystkim powstrzymują Pana/Panią przed wyjazdem za granicę do pracy Przywiązanie do rodziny i przyjaciół w Polsce 70,6% Atrakcyjna praca w kraju 36,9% Nieznajomość języków obcych 23,8% 16 Zbyt duże różnice kulturowe i mentalność ludzi za granicą Małe szanse na znalezienie atrakcyjnej pracy Brak wystarczających środków na wyjazd i osiedlenie się Kłopoty zdrowotne Brak odpowiednich kwalifikacji do pracy za granicą (np. brak uprawnień, znajomości rynku) 11,0% 9,9% 11,9% 11,3% 13,9% Niezmiennie jako główny czynnik decydujący o pozostaniu w kraju Polacy wskazują przywiązanie do rodziny i bliskich. Aż 70% osób, czyli tyle samo co w poprzednich edycjach badania, z tego powodu nie zdecydowałoby się na wyjazd. Co ważne, 37% Polaków nie chce opuszczać kraju ze względu na atrakcyjną pracę w ojczyźnie. To kolejny przykład świadczący o poprawie sytuacji na polskim rynku pracy. Na decyzję o pozostaniu w kraju wpływ ma wykształcenie badanych. Dla ludzi z wykształceniem zawodowym przywiązanie do rodziny i przyjaciół w Polsce jest mniejszą przeszkodą, niż dla absolwentów szkół wyższych. Dla osób z wyższym wykształceniem bariery nie stanowi znajomość języków obcych, jednak jako ograniczenie częściej wskazują atrakcyjną pracę w kraju. Ten powód najrzadziej natomiast podają osoby po szkole podstawowej. Z jednej strony Polacy z wykształceniem podstawowym są w grupie, która często myślą o wyjeździe, z drugiej strony ma dużo obaw co do odniesienia sukcesu na emigracji. Częściej niż co druga z nich deklaruje, że nie posiada wystarczających środków na wyjazd i osiedlenie się, a ponad 40% twierdzi, że ma małe szanse na znalezienie atrakcyjnej pracy za granicą.

BRANŻE, W KTÓRYCH CHCIELIBY PRACOWAĆ POLACY NA EMIGRACJI W jakiej branży chciałby/chciałaby Pan/Pani podjąć pracę? Budowlana 18% Rolnictwo i sadownictwo 15% Logistyczna (transport + magazyny) 14% Własna działalność 12% Gastronomia i hotelarstwo Opieka nad dziećmi i osobami starszymi Służba zdrowia Handel Produkcja przemysłowa Branża finansowa Branża informatyczna Inne Nie wiem 2% 3% 3% 3% 5% 6% 6% 6% Polacy planujący wyjazd za granicę w ciągu najbliższych 12 miesięcy najczęściej chcieliby podjąć pracę w branży budowlanej (18%), w rolnictwie i sadownictwie (15%) oraz w logistyce (14%). Co ciekawe, 12% osób planujących wyjazd za granicę do pracy chciałoby prowadzić własną działalność gospodarczą. 8% badanych nie potrafiło wskazać, branży w której chcieliby podjąć zatrudnienie 8% 17

ZAGROŻENIA DLA EUROPY 18

WPŁYW ZAMACHÓW TERRORYSTYCZNYCH NA DECYZJE POLAKÓW O EMIGRACJI STOSUNEK POLAKÓW DO WYJŚCIA WIELKIEJ BRYTANII Z UE 19

WPŁYW ZAMACHÓW TERRORYSTYCZNYCH NA DECYZJE POLAKÓW O EMIGRACJI KTO OBAWIA SIĘ IMIGRANTÓW Polacy są podzieleni w ocenie wpływu zamachów terrorystycznych na decyzję związaną z wyjazdem do pracy za granicę. Dla co drugiej osoby zagrożenie terrorystyczne nie ma wpływu na decyzję o emigracji. Ponad 38% badanych twierdzi, że zagrożenia zamachami w Europie negatywnie wpływają na ich decyzję o wyjeździe. Czy pojawiające się w zachodniej Europie zamachy terrorystyczne wpływają na Pana/Pani decyzję o wyjeździe do pracy za granicą? 38,2% negatywnie 21,9% Zdecydowanie negatywnie 16,3% Raczej negatywnie 53,2% Nie mają wpływu 2,2% Raczej pozytywnie 2,4% Zdecydowanie pozytywnie 4% Nie wiem trudno powiedzieć Biorąc pod uwagę dane o zamachach terrorystycznych i fakt, że znacząco wzrosła liczba osób, które nie potrafią określić kraju, do którego chciałyby wyjechać, można wywnioskować, że Polacy są ostrożni w podejmowaniu decyzji o pracy w krajach Europy Zachodniej. Zamachów terrorystycznych mniej obawiają się osoby z wykształceniem wyższym, które zarabiają powyżej 2 tys. zł. Częściej boją się osoby słabiej wykształcone. Z badania wynika również, że największe poczucie bezpieczeństwa mają mieszkańcy centralnej Polski, którzy najmniej obawiają się zamachów. Wykształcenie podstawowe zawodowe średnie wyższe 17,2% 28,4% 23,1% 17,7% 32,8% 15,6% 47,1% 38,6% 33,4% 15,7% 15,5% 18,7% 44,2% 53,5% 62,2% 45,1% 2,9% 4,0% 1,9% 3,9% 0% 16,1% 3,7% 2,2% 0,9% 3,1% 2,6% 1,8% 20 Zdecydowanie negatywnie Raczej negatywnie Nie mają wpływu Raczej pozytywnie Zdecydowanie pozytywnie Nie wiem / trudno powiedzieć

STOSUNEK POLAKÓW DO WYJŚCIA WIELKIEJ BRYTANII Z UE Wśród dorosłych Polaków aktywnych na rynku pracy dominuje pogląd, że tzw. Brexit powinien być rozłożony na wiele lat podziela go 55% badanych. Jednak, obok tej grupy, 24% osób wyraża opinię, że wyjście Wielkiej Brytanii z UE powinno nastąpić tak szybko, jak to tylko możliwe. Mężczyźni częściej niż kobiety są zdania, że Brexit powinien nastąpić prędko. Jeśli chodzi o wiek badanych z opinią o jak najszybszym opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię częściej zgadzają się osoby w wieku 35 44 lata. Z kolei osoby w wieku 45 59 lata uważają, że proces ten powinien być odroczony. Osoby z dochodami powyżej 3 tys. zł istotnie częściej wyrażają opinię, że opuszczenie struktur unijnych przez Zjednoczone Królestwo powinno nastąpić tak szybko jak to możliwe. Czy Pana/Pani zdaniem wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej powinno odbyć się? 55% proces ten powinien być rozłożony w czasie na wiele lat 23,7% Tak szybko jak jest to możliwe 4% W ciągu pół roku 7,7% W ciągu 2 lat 9,6% W ciągu 5 lat 28,1% 18,4% 4,7% 3,2% 6,7% mężczyzna 8,8% kobieta 8,6% 10,9% 51,9% 58,7% Tak szybko jak jest to możliwe W ciągu pół roku W ciągu 2 lat W ciągu 5 lat Proces ten powinien być rozłożony w czasie na wiele lat 21

OKIEM EKSPERTA 22

POZIOM EMIGRACJI JUŻ RACZEJ NIE SPADNIE OBAWY O BEZPIECZEŃSTWO RYNEK PRACY DOSTAJE RYKOSZETEM? 23

OKIEM EKSPERTA WORK SERVICE EXPRESS Poziom emigracji już raczej nie spadnie Marek Truskolaski, ekspert Work Service Express Bezrobocie w Polsce jest najniższe od 25 lat, mimo to, co czwarty Polak obawia się utraty pracy, a ponad połowa nie widzi poprawy sytuacji na rynku zatrudnienia. Kondycja polskiej gospodarki, mimo że gorsza niż zapowiadano, prognozy wzrostu zatrudnienia oraz obawa przed zamachami terrorystycznymi wyhamowały nieco trend emigracyjny. Nadal jednak 12% Polaków chce pracować za granicą. Ogólna liczba chętnych do wyjazdu wprawdzie spadła, ale jednocześnie nastąpiła zmiana jakościowa: cały czas jest w Polsce stała grupa osób, dla których czasowe wyjazdy do pracy stały się sposobem na życie. Powód wyjazdu od lat jest ten sam: wyższe zarobki (70% wskazań). Wśród potencjalnych emigrantów ekonomicznych dominują obecnie ci, którzy łatają domowe budżety, łącząc pracę za granicą z zatrudnieniem w kraju (76%). Widać to wyraźnie w strukturze tej grupy przeważają w niej mężczyźni z niewielkich miejscowości (66%), w sporej części wywodzący się ze wschodniej Polski, z wykształceniem zawodowym i średnim (po 28%), często zainteresowani pracą w budownictwie (18%). Można zaryzykować twierdzenie, że ten wynik jest chyba ostatnim tak wyraźnym spadkiem. Liczba emigrantów zarobkowych będzie się utrzymywała na stałym poziomie. Zdaje się to potwierdzać struktura wiekowa tej grupy ubyło w niej osób pomiędzy 19 a 24 rokiem życia, natomiast starsi nadal stanowią jej trzon. Wpłynął na to zapewne także początek roku akademickiego, kiedy studenci wracają na uczelnie. Warto zauważyć, że grono emigrantów ponownie zasilili ci, którzy po powrocie liczyli na zapowiadany wzrost płac i zwiększenie zatrudnienia. Trzeci kwartał najwyraźniej ich rozczarował, więc wielu zaczęło ponownie pakować walizki. Na uwagę zasługuje też dość dobra sytuacja ekonomiczna zatrudnionych, którzy chcą pracować poza Polską większość z nich zarabia w kraju ponad 3000 zł na rękę. Dlaczego liczba wyjeżdżających do pracy raczej już nie spadnie? Najważniejsze przyczyny to wysoki odsetek obywateli RP preferujących wyjazdy zarobkowe z powodu swojej sytuacji ekonomicznej, ale także rodzinnej (np. osiadłych za granicą krewnych, którzy są naturalnym wsparciem emigrantów), a także osobistych upodobań. Każdą decyzję o wyjeździe poprzedza coś, co umownie można określić bilansem emigranta zarobkowego. Motywacje osobiste właściwie nie wymagają komentarza, bo każda z nich to wypadkowa innych czynników emocjonalnych, które skłaniają ludzi do całkowitej odmiany swojego życia. Każda decyzja o wyjeździe zarobkowym za granicę to efekt takich osobistych bilansów. Po jednej stronie są koszty przeliczalne na złotówki, związane z dojazdami i utrzymaniem się w kraju emigracji, w którym zwykle wszystko jest droższe niż u nas. To także długotrwała rozłąka z bliskimi osobami i obawa o bezpieczeństwo. Ta ostatnia odczuwalnie zmniejszyła atrakcyjność Wysp Brytyjskich, Niemiec i Francji w oczach wielu chętnych do wyjazdu. Deklaracje emigracji na stałe wyglądają w tym kontekście na mniej wiarygodne niż w ubiegłych latach. Po drugiej stronie tego bilansu mamy spodziewane korzyści, jakimi są, oprócz lepszych zarobków, także nowe umiejętności i doświadczenie w pracy za granicą. To ostatnie w oczywisty sposób zwiększa szanse na kolejne oferty dobrze płatnych zajęć, więc jest uważane za swoisty niematerialny dorobek przez niemal wszystkich Polaków podejmujących zatrudnienie poza krajem. To, co zaskakuje najbardziej to gwałtowny spadek Niemiec i Wielkiej Brytanii w rankingu preferowanych kierunków migracji zarobkowych. W przypadku Zjednoczonego Królestwa zadziałały: Brexit, napływ uchodźców i zagrożenie zamachami, choć co do tych ostatnich co drugi badany deklaruje, że nie ma to wpływu na jego decyzje. Być może decydującym czynnikiem są zapowiedzi ograniczenia dostępu do pomocy społecznej, choć z deklaracji badanych wynika, że ma ona coraz mniejszą siłę przyciągania. Niewykluczone, że dominujące do niedawna kraje docelowe będą musiały podzielić się fachowcami z Polski z równie atrakcyjnymi Norwegią, Hiszpanią czy Islandią. 24

OKIEM EKSPERTA Obawy o bezpieczeństwo rynek pracy dostaje rykoszetem? Krzysztof Inglot, Pełnomocnik Zarządu Work Service S.A. Zamachy terrorystyczne wpływają na życie Europejczyków, nie tylko tych, którzy żyją we Francji, Niemczech czy Belgii i są najbliżej wydarzeń z ostatniego roku. Współczesne środki masowego przekazu sprawiają, że wszyscy w pewnym sensie jesteśmy świadkami tego co dzieje się w Zachodniej Europie. Zagrożenie atakami wywołuje kłopoty w turystyce, transporcie lotniczym, ubezpieczeniach, a także bezpośrednich inwestycjach zagranicznych. Najnowsze dane naszego raportu pokazują, że wpływają także na migracje zarobkowe Polaków. Mimo, że dla co drugiej osoby zagrożenie terrorystyczne nie ma wpływu na decyzję o emigracji to warto jednak zwrócić uwagę, że ponad 38% Polaków twierdzi, że zamachy w Europie sprawiają, że mają negatywne podejście do decyzji o wyjeździe. Jeśli nie wszyscy odczuwają bezpośrednie niebezpieczeństwo, to na pewno wielu osobom towarzyszą przynajmniej niepokój i zdezorientowanie. Świadczy o tym ogólny spadek zainteresowania emigracją, a także mniejsze zainteresowanie wyjazdem do Niemiec i Wielkiej Brytanii. Z drugiej strony mamy dobrą sytuację na polskim rynku pracy. Bezrobocie jest najniższe od 25 lat, 30% firm planuje w najbliższym czasie rekrutacje, a 1 na 10 przedsiębiorców przewiduje podwyżki. Zatem może to w tych danych trzeba upatrywać przyczyn takich, a nie innych wyników najnowszej edycji naszego badania? Polacy mają pracę, mogą spodziewać się wyższego wynagrodzenia i to są główne powody ich aktualnych wyborów? Wolą zostać w kraju, szczególnie, że wyjazd wiąże się z większym niż dotychczas ryzykiem. Jeśli chodzi o branże, w których Polacy chcą pracować za granicą największym zainteresowaniem cieszą się: sektor budowlany, logistyka, a także rolnictwo i sadownictwo. Nasi rodacy wykonują prace fizyczne na budowach i przy remontach, ale mogą także pełnić funkcje nadzorcze i kierownicze w tych sektorach gospodarki. Znajdują zatrudnienie także jako operatorzy wózków widłowych, magazynierzy, kierowcy, spedytorzy czy pakowacze oraz przy zbieraniu owoców i warzyw w sezonie letnim. Odpływ ludzi, o takich kwalifikacjach z kraju powoduje, że trudności ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników mają polscy przedsiębiorcy. Z naszych analiz wynika, że z tym problemem w najbliższej przyszłości będziemy stykać się najczęściej. Między innymi dlatego, że obserwujemy proces kurczenia się polskiego rynku pracy. 25

METODOLOGIA BADANIA Badanie zrealizowano na próbie N=634 osób pracujących, bezrobotnych, uczących się oraz przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych. Próbę dobrano z ogólnopolskiej reprezentatywnej próby dorosłych Polaków N=1000 (zgodnej ze strukturą populacji pod względem płci, wieku, wykształcenia oraz klasy wielkości i miejsca zamieszkania). Wykluczono z niej: emerytów, rencistów oraz osoby zajmujące się domem. Wyniki poddano procedurze ważenia na podstawie struktury zmiennych rekrutacyjnych wg. danych GUS. Dokładność wyników zależy od liczebności analizowanej grupy i odsetka odpowiedzi. Maksymalny błąd pomiaru dla całej próby N=634 to +/-3,96%. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych w ramach projektu CATIBUS. Dane prezentowane w ramach raportu Migracje Zarobkowe Polaków zostały przygotowane i opracowane na zlecenie Work Service S.A. przez instytut badawczy Millward Brown S.A. Badanie zostało zrealizowane w okresie 19 21 sierpnia 2016 r. Grupa Kapitałowa Work Service działa od 1999 roku i jest największym dostawcą kompleksowych usług HR na polskim rynku. Prowadzi działalność na terenie całego kraju za pośrednictwem sieci oddziałów oraz za granicą w 16 krajach (Rosja, Niemcy, Czechy, Turcja, Rumunia, Węgry, Słowacja, Wielka Brytania, Belgia, Francja, Szwajcaria, Słowenia, Chorwacja, Serbia, Bułgaria i Chiny). Specjalizuje się zarówno w usługach z zakresu doradztwa personalnego, jak i restrukturyzacji w obszarze HR, rekrutacji i outsourcingu pracowniczym. Już ponad 3 000 firm wybrało Work Service na swojego partnera w biznesie. Każdego dnia 50 000 osób i 300 000 pracowników rocznie znajduje zatrudnienie za pośrednictwem spółek należących do Grupy Kapitałowej Work Service. Work Service jest pierwszą spółką z sektora usług personalnych notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i pierwszą, polską firmą obecną na parkiecie w Londynie. 26 Więcej informacji: www.workservice.pl

REDAKCJA: Andrzej Kubisiak, Beata Pilichowska Work Service S.A. Lidia Roman, Bridge Sp. z o. o. WIĘCEJ INFORMACJI: Krzysztof Inglot Pełnomocnik Zarządu Work Service S.A. M: 508 040 345 E: krzysztof.inglot@workservice.pl Andrzej Kubisiak Szef Biura Prasowego Work Service S.A. M: 512 176 030 E: andrzej.kubisiak@workservice.pl MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW V 2016 Work Service S.A., Wszystkie prawa zastrzeżone. Cytowanie danych za: Raport Work Service Migracje Zarobkowe Polaków V