Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym

Zarząd Służby Zdrowia (ang. Health Service Executive) Dublin Mid-Leinster Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym STI Polish Edition June 2007 Finansowany przez Zarząd Służby Zdrowia Dublin Mid-Leinster

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE SPIS TREŚCI Strona Wprowadzenie 3 Chlamydia 6 Opryszczka narządów płciowych 7 Kłykciny 8 Rzeżączka 9 Zapalenie wątroby typu B 10 HIV i AIDS 11 Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej 14 Wesz łonowa 15 Kiła 16 Rzęsistek pochwowy 17 Bezpieczniejszy seks 18 Jak używać prezerwatywy 18 Poradnie chorób przenoszonych drogą płciową 20 Słowniczek niektórych zwrotów 23 Więcej egzemplarzy niniejszej broszury można uzyskać w: The Health Promotion Service, 3 piętro, 52 Broomhill Road, Tallaght, Dublin 24. Tel: 01-463 2800. Seks jest bardzo naturalną i zdrową częścią naszego życia. Niniejsza broszura nie ma na celu zniechęcenia Cię do czerpania przyjemności z seksu, lecz pomóc w unikaniu chorób, które mogą sprawiać, że seks stanie się niezdrowy. Choroby przenoszone drogą płciową (choroby weneryczne) są powszechne. Pamiętaj, że każda osoba aktywna seksualnie może być narażona na choroby weneryczne. Jeżeli podejrzewasz, że jesteś zakażony/a, jak najszybciej udaj się do lekarza. Większość chorób tego typu leczy się w prosty i bezbolesny sposób, który nie wymaga hospitalizacji. w państwowej poradni chorób przenoszonych drogą płciową (ang. STI) jest poufne, nieoceniające i bezpłatne. Personel poradni wyszkolony w leczeniu chorób przenoszonych drogą płciową jest wyrozumiały i pomocny, więc nie ma potrzeby czuć się zażenowanym. Jeżeli jesteś w ciąży i wydaje Ci się, że mogłaś zarazić się chorobą weneryczną, zrobienie badań i leczenie jest szczególnie ważne i należy je podjąć jak najszybciej. 2 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 3

Pomoc oraz dane kontaktowe Pytanie Która z tych osób najprawdopodobniej cierpi na chorobę weneryczną? Gdzie mogę szukać pomocy? Szpital St. James's. Tel: 01-4162315. Szpital Mater. Tel: 01-8032063. Jak wygląda leczenie w poradni chorób przenoszonych drogą płciową? Podczas leczenia nikt nie będzie Cię oceniał. Leki otrzymuje się bezpośrednio w klinice bezpłatnie. Poufność opis Twojego leczenia w poradni nie jest włączany do ogólnych akt szpitalnych. Skierowanie jeżeli chcesz, możesz umówić się na wizytę w poradni bez skierowania od lekarza. Na wizytę należy umówić się telefonicznie. Inne przydatne numery telefonów: Dublin AIDS Alliance. Tel: 01-8733799. (Dubliński Sojusz ds. AIDS). Irish Family Planning Association. Tel: 01-8069444. (Irlandzkie Stowarzyszenie Planowania Rodziny). Irish College of General Practitioners. Tel: 01-6763705. (Irlandzki College Lekarzy Pierwszego Kontaktu). The Dublin Well Woman Centre. Tel: 01-8749243. (Dublińskie Centrum Zdrowia Kobiety). Drugs/HIV Helpline. Tel: 1800 459 459. (Telefon zaufania ds. narkotyków/hiv). Odpowiedź: Wszyscy... (albo nikt!) 4 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 5

CHLAMYDIA OPRYSZCZKA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH Podczas kontaktów seksualnych z zakażonym partnerem. Kobiety: Większość kobiet nie ma żadnych objawów. Mogą pojawić się upławy. Może powodować nawracające zapalenie pęcherza moczowego. Może powodować nieregularne krwawienie w czasie zażywania pigułki lub niecodzienne krwawienie między miesiączkami. Może powodować ból brzucha. Infekcja może rozprzestrzenić się przez pochwę i macicę do miednicy powodując zapalenie, które może prowadzić w przyszłości do problemów z płodnością. Mężczyźni: Mogą nie mieć żadnych objawów. Może powodować występowanie wydzieliny z penisa lub ból przy oddawaniu moczu. Oględziny pochwy lub penisa. Wymaz z pochwy. Badanie moczu w przypadku mężczyzn. Antybiotyki. Infekcję należy leczyć, ponieważ nieleczona może prowadzić w przyszłości do problemów z płodnością. Konieczne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Leczeniu musi poddać się także parter. Podczas kontaktów seksualnych, w tym podczas seksu oralnego z zakażonym partnerem. Kobiety: Bolesna opryszczka w okolicach narządów płciowych. Może powracać, ale z reguły pierwszy atak choroby jest najbardziej bolesny. Mężczyźni: Mogą nie mieć żadnych objawów, ale może wystąpić opryszczka na penisie. Oględziny sromu lub penisa. Pobranie wymazów z okolicy narządów płciowych. Tabletki przeciwbólowe. Znieczulenie miejscowe w kremie. Czasami można zastosować leczenie antywirusowe. Potrzebne jest pilne skierowanie na natychmiastowe leczenie oraz identyfikację dokładnego rodzaju wirusa. Badaniom przesiewowym powinien poddać się także partner. 6 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 7

KŁYKCINY RZEŻĄCZKA Przez kontakt seksualny z zakażonym partnerem. Kobiety: Bezbolesne narośle w okolicach narządów płciowych. Mogą nie pojawić się przez dłuższy okres po zakażeniu. Nieleczone kłykciny rozrastają się. Mężczyźni: Mogą występować płaskie narośle na penisie. Oględziny okolic narządów płciowych. Stosowanie kremu lub płynu. Zamrażanie. Konieczne jest skierowanie na leczenie oraz badanie przesiewowe na obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową. Kobietom zaleca się regularne wykonywanie cytologii. Wirus, który powoduje kłykciny, może zmieniać komórki szyjki macicy. Dlatego ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem na temat tego, jak często musisz robić badania cytologiczne. Parter także musi poddać się badaniom przesiewowym oraz leczeniu, jeżeli jest ono konieczne. Podczas kontaktów seksualnych lub seksu oralnego z zakażonym partnerem. Kobiety: Mogą nie mieć żadnych objawów. Może powodować zapalenie narządów miednicy mniejszej, co z kolei może wpływać w przyszłości na płodność. Mężczyźni: Wydzielina z penisa. Ból przy oddawaniu moczu. Oględziny pochwy lub penisa. Wymazy z pochwy, penisa, odbytu lub gardła. Antybiotyki. Wymagane skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Zadzwoń, aby umówić się na pilną wizytę. Leczeniu musi poddać się także parter. 8 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 9

ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B HIV i AIDS Może rozprzestrzeniać się podczas kontaktu seksualnego lub wymiany płynów ustrojowych takich jak krew, ślina, mocz, z osobą zakażoną. Pożyczanie igieł. Mężczyźni i kobiety: Mogą nie występować żadne objawy. mogą przypominać grypę, może występować zmęczenie, ból stawów. Może pojawić się żółtaczka, skóra może stać się żółtawa, a mocz ciemny. Przez badanie krwi. Nie ma konkretnego leczenia tej choroby. Zdrowa dieta i odpoczynek mogą pomóc wyzdrowieć. Na rynku dostępna jest szczepionka na zapalenie wątroby typu B. Potrzebne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową do wystawienia diagnozy oraz, aby wykonać badania przesiewowe na obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową. Badaniom przesiewowym powinien poddać się także partner. Podczas stosunku pochwowego lub płciowego lub przy jakiejkolwiek wymianie płynów ustrojowych z zakażoną osobą. Nieoczyszczone produkty zawierające krew z zainfekowanego źródła. Pożyczanie igieł. Matki mogą zarazić swoje dzieci. Mężczyźni i Kobiety: Mogą nie występować żadne objawy. Kilka tygodni po początkowym zakażeniu może pojawić się choroba podobna do grypy. Nieleczony wirus HIV przechodzi w AIDS. AIDS są różne, np. zapalenie płuc, zmiany skórne, nocne pocenie się oraz poważna utrata wagi. Przez badanie krwi. Obecnie nie ma leku na HIV, ale mieszanka leków pozwala kontrolować wirus. Konieczne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową na wystawienie diagnozy i leczenie. Badaniom przesiewowym powinien poddać się także partner. 10 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 11

Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym To z iloma osobami wcześniej spałaś? Jak to? Tylko z jedną. 12 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 13

NIERZEŻĄCZKOWE ZAPALENIE CEWKI MOCZOWEJ WESZ ŁONOWA Jest to zapalenie cewki moczowej (przewodu, który prowadzi z pęcherza na zewnątrz; przez cewkę moczową przepływa mocz). Występuje u mężczyzn, a jest powodowane kontaktem seksualnym z osobą zakażoną. Mogą nie występować żadne objawy. Pieczenie lub nieprzyjemne uczucie przy oddawaniu moczu. Zaczerwienienie lub obrzęk wokół otworu na koniuszku penisa. Nieleczone zapalenie może rozprzestrzenić się na jądra oraz gruczoł prostaty powodując ból i obrzęk. Nieleczone może prowadzić do niepłodności mężczyzny. Badanie moczu. Wymaz z penisa. Antybiotyki. Konieczne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową na wystawienie diagnozy i leczenie. Badaniom przesiewowym powinien poddać się także partner. Poprzez kontakt cielesny z osobą, która ma wszy łonowe. Mężczyźni i kobiety: Mocne swędzenie w okolicach łonowych. Gnidy mogą być widoczne jako czarne punkciki na włosach łonowych. Wszy chodzące w okolicach łonowych. Oględziny włosów łonowych i skóry. Określony rodzaj płynu lub kremu. Zaleca się skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Leczeniu powinien poddać się partner. 14 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 15

KIŁA RZĘSISTEK POCHWOWY Poprzez kontakt z zakażonym partnerem. Może rozprzestrzeniać się przez pocałunki, seks oralny, pochwowy, oraz analny. Zarażona matka może przekazać chorobę dziecku. 50% zainfekowanych osób nie ma żadnych objawów. Mężczyźni i kobiety: Pierwszy okres wrzód na penisie, genitaliach, sromie, ustach lub okolicach odbytu, który może być bezbolesny. Wrzód zwykle goi się samoczynnie w przeciągu miesiąca. Drugi okres Kilka tygodni później pojawia się wysypka, która może występować na dłoniach oraz podeszwach stóp. Trzeci okres Po tym okresie kiła może nie dawać żadnych objawów przez wiele lat, ale nieleczona może nadal szkodzić zdrowiu. Badanie materiału pobranego z zainfekowanych wrzodów. Badanie krwi. Antybiotyki. Niezbędne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Partnerzy także muszą poddać się badaniom przesiewowym oraz leczeniu, jeżeli jest ono konieczne. Poprzez kontakt seksualny z zakażonym partnerem Kobiety: Swędzenie, wydzielina, często o nieprzyjemnym zapachu. Wydzielina może być zielonkawa. Mężczyźni: Mogą nie mieć żadnych objawów. Może występować obolałość lub swędzenie penisa. Oględziny pochwy lub penisa. Wymazy z okolic pochwy lub penisa. Czasami wykrywany podczas cytologii. Tabletki przyjmowane doustnie. Konieczne jest skierowanie do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Leczeniu musi poddać się także parter. 16 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 17

BEZPIECZNIEJSZY SEKS Ostrzeżenie Nie zawsze wydzielina z pochwy oznacza chorobę przenoszoną drogą płciową. Nie wszystkie choroby przenoszone drogą płciową powodują jakiekolwiek objawy. Alkohol i narkotyki mogą obniżyć Twoją umiejętność podejmowania odpowiedzialnych decyzji w spawach zachowań seksualnych i prawidłowego stosowania prezerwatywy. Pamiętaj o tym, że prezerwatywa, o ile jest stosowana prawidłowo, zapewnia najbardziej skuteczną ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Podczas seksu zawsze używaj prezerwatywy dobrej jakości. Nie pożyczaj zabawek erotycznych ani wibratorów. Nie pożyczaj igieł, jeżeli dożylnie stosujesz narkotyki. Pamiętaj, że każda wymiana płynów ustrojowych może być niebezpieczna. Uważaj z kim uprawiasz seks. Seks bez zabezpieczenia naraża Twoje zdrowie na niebezpieczeństwo. JAK UŻYWAĆ PREZERWATYWY? Jeżeli dostaliście prezerwatywy męskie od lekarza pierwszego kontaktu lub w poradni planowania rodziny, być może wyjaśniono wam jak ich używać lub zapytaliście o to. Ponadto, instrukcja jest także umieszczona na opakowaniu lub na ulotce wewnątrz opakowania. Mężczyzna może sam założyć prezerwatywę lub może to zrobić jego partner/ka. SEKS BEZ ZABEZPIECZEŃ PREZERWATYWA DLA MĘŻCZYZN ❶ Podczas każdego stosunku używaj nowej prezerwatywy. Zawsze sprawdzaj datę ważności na opakowaniu oraz upewnij się, że prezerwatywa ma znak jakości. ❷ Zawsze zakładaj prezerwatywę od razu gdy penis będzie w stanie wzwodu, zanim nastąpi jakikolwiek kontakt z organami płciowymi kobiety. Jest to ważne, ponieważ płyn, który może zawierać plemniki wydostaje się z członka wcześnie podczas stosunku. ❸ Starannie wyjmij prezerwatywę z opakowania, uważaj aby nie uszkodzić jej paznokciami lub biżuterią. ❹ Lekko ściśnij ostatni centymetr końca prezerwatywy pomiędzy palcem a kciukiem, aby pozbyć się zgromadzonego w niej powietrza i zrobić miejsce na nasienie mężczyzny. ❺ Utrzymując koniuszek prezerwatywy wolnym od powietrza, przytrzymaj prezerwatywę na szczycie członka w stanie wzwodu. ❻ Opuszkami palców rozwiń prezerwatywę ostrożnie na członku. Teraz członek może bezpiecznie wejść w pochwę kobiety lub dotykać jej organów płciowych. ❼ Po wytrysku, ale zanim erekcja całkowicie minie, przytrzymaj mocno prezerwatywę wokół członka i wyjmij go z pochwy. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że prezerwatywa nie ześlizgnie się przypadkowo rozlewając nasienie wewnątrz pochwy kobiety lub w jej okolicach. 18 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 19

GDZIE MOŻESZ UZYSKAĆ POMOC GDZIE MOŻESZ UZYSKAĆ POMOC Poradnie chorób przenoszonych drogą płciową (ang. STI) GALWAY SLIGO CASTLEBAR BALLINASLOE DERRY ENNIS NENAGH CARLOW LIMERICK CLONMEL TRALEE WATERFORD CORK COLERAINE BELFAST NEWRY DUBLIN DUBLIN St. James's Hospital. G.U.I.D.E. Clinic, Hospital 5, James's Street, Dublin 8. Tel: 01-4162315 / 4162316. (Szpital St. Jamesʼs, Poradnia G.U.I.D.E., Szpital nr 5). Mater Misericordiae Hospital. Infectious Disease Clinic, Outpatients Dept., North Circular Road, Dublin 7. Tel: 01-8032063. (Szpital Mater, Poradnia Chorób Zakaźnych, Przychodnia Przyszpitalna). Z poradnią Gay Men's Health Project Clinic (Poradnia Zdrowia dla Homoseksualnych Mężczyzn), poradnią Womenʼs Health Project (poradnia tylko dla kobiet pracujących w zawodzie prostytutki) oraz z HIV Testing Centre (Centrum Badań HIV otwarte dla wszystkich) można się skontaktować przez poradnię na Baggot Street, 19 Haddington Road, Dublin 4. Tel: 01-6602189. CARLOW Carlow District Hospital. Tel: 051-842646. CASTLEBAR Mayo General Hospital. Tel: 094-9021733. CLARE Ennis General Hospital. Tel: 061-482382. CORK Victoria Hospital, Old Blackrock Road. Tel: 021-4966844. GALWAY University College Hospital. Tel: 091-525200. Portiuncula Hospital, Ballinasloe. Tel: 090-9648200. LIMERICK Regional Hospital, Dooradoyle. Tel: 061-482382. SLIGO Sligo Regional Hospital, The Mall. Tel: 071-9170473. TIPPERARY Nenagh General Hospital. Tel: 061-482382. South Tipperary Hospital, Clonmel. Tel: 051-842646. TRALEE Tralee General Hospital. Tel: 021-4966844. WATERFORD Waterford Regional Hospital. Tel: 051-842646. Dostępne są także usługi prywatne. Poproś o radę w poradni lub u lekarza. IFPA (01-8727088 / 4597685) oraz Dublin Well Woman Centre Centrum Zdrowia Kobiety (01-8749243) oferują prywatne usługi w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową. 20 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 21

GDZIE MOŻESZ UZYSKAĆ POMOC SŁOWNICZEK NIEKTÓRYCH ZWROTÓW IRLANDIA PÓŁNOCNA: BELFAST Royal Victoria Hospital. Tel: 048-90634705. COLERAINE Causeway Hospital. Tel: 048-70346028. DERRY Altnegelvin Hospital, Glenshane Road. Tel: 048-71611269. NEWRY Daisy Hill Hospital. Tel: 048-30835000 Ext. 5050. SŁOWNICZEK NIEKTÓRYCH ZWROTÓW ZESPÓŁ NABYTEGO NIEDOBORU ODPORNOŚCI (AIDS) AIDS jest chorobą, która wyniszcza układ odpornościowy, co sprawia, że człowiek nie może zwalczyć pewnych zakażeń. WIRUS ZESPOŁU NABYTEGO BRAKU ODPORNOŚCI (HIV) Wirus HIV powoduje AIDS. MACICA Organ w ciele kobiety, w którym rozwija się dziecko. POCHWA Odcinek żeńskich dróg rodnych prowadzący z zewnątrz ciała kobiety do macicy. Do pochwy wprowadzany jest członek podczas stosunku. SZYJKA MACICY Szyjka macicy znajduje się wewnątrz, w górnym końcu pochwy. CZŁONEK Męski narząd płciowy. OKOLICE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH Okolice pochwy i penisa. SROM Okolice pochwy. NAWRACAJĄCE ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO Powoduje ból lub szczypanie podczas oddawania moczu, potrzebę częstszego oddawania moczu, powracające objawy zapalenia pęcherza moczowego. ZAPALENIE NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ (ANG. PID) Infekcja, która może rozprzestrzenić się przez pochwę oraz macicę do miednicy. Może powodować zapalenie i ból oraz prowadzić w przyszłości do problemów z płodnością. WYMAZ Badanie materiału pobranego z wydzieliny lub zainfekowanego obszaru. CEWKA MOCZOWA Przewód, który prowadzi z pęcherza na zewnątrz; przepływa przez nią mocz. Podziękowania dla Carli Daly za ilustrację na stronie 5. www.carladaly.com 22 Przewodnik po chorobach przenoszonych drogą płciową czarno na białym 23

SŁOWO KOŃCOWE Niniejsza broszura stanowi źródło jedynie podstawowych informacji na temat chorób przenoszonych drogą płciową. Informacje oparte są na dowodach oraz opiniach medycznych dostępnych w momencie publikacji. Możesz spotkać się ze sprzecznymi poradami na niektóre tematy. W razie jakichkolwiek wątpliwości, zapytaj o radę lekarza. PAMIĘTAJ zadzwoń lub udaj się do poradni lub do swojego lekarza, jeżeli czymś się niepokoisz lub masz jakiekolwiek wątpliwości. Broszura została opublikowana wspólnie przez: www.ifpa.ie Irish Family Planning Association Irish College of General Practitioners www.icgp.ie Finansowana przez Zarząd Służby Zdrowia Dublin Mid-Leinster Przygotowana we współpracy z: G.U.I.D.E. Clinic St. James's Hospital Dublin 8 Przewodniki z serii ʻCzarno na białymʼ zostały przygotowane ze współpracy z: Irlandzka Państwowa Rada Niewidomych Irlandzkie Stowarzyszenie Osób na Wózkach Państwowe Stowarzyszenie Głuchych czerwiec 2007 Więcej egzemplarzy niniejszej broszury można uzyskać w: The Health Promotion Service, 3 piętro, 52 Broomhill Road, Tallaght, Dublin 24. Tel: 01-463 2800.