Polskie Sieci Elektroenergetyczne Spółka Akcyjna

Polskie Sieci Elektroenergetyczne Spółka Akcyjna STANDARDOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE Numer kodowy PSE-TS.PR350.NN PL/2013y1 TYTUŁ : PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY TYPU 357-AL1/46-ST1A OPRACOWANO: DEPARTAMENT EKSPLOATACJI Data p.o.d EKTORA DepaktraiitfrĀgploatac Marek Szezechowiez KONSTANCIN-JEZIORNA, Maj 2013 r. 0 W-

PSE-TS.PR350 NN PU2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 2 KARTA ZMIAN LP. 1 2 Nr Kodowy Dokumentu PSE-TS.PR350.NN PL/2008w1 PSE-TS.PR350.NN PL/2008w1 Zmiana tytułu Rodzaj zmiany Aktualizacja wymagań w tym korekta wartości obliczeniowych przewodu z uwzględnieniem aktualnych norm Nr Kodowy Dokumentu po zmianie PSE-TS.PR350.NN PL/2013y1 PSE-TS.PR350.NN PL/2013y1 Rok zmiany 2013 2013

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 3 Spis treści: 1. Przedmiot specyfikacji 2. Zakres specyfikacji 3. Normalizacja 4. Warunki pracy przewodu 357-AL1/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350) 5. Parametry techniczne przewodu 357-AL1/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350) 6. Szczegółowe wymagania techniczne i technologiczne 7. Metody badan przewodu 8. Szczegółowe warunki dostawy przewodu (pakowanie, transport i składowanie) 9. Gwarantowane dane znamionowe i parametry techniczne przewodu 357-ALI/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350)

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 4 1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem Standardowej Specyfikacji Technicznej jest stalowo-aluminiowy przewód typu ACSR o oznaczeniu 357-AL1/46-ST1A wykonany według normy PN-EN 50182:2002(U) lub EN 50182:2001, będący odpowiednikiem konstrukcji AFL-8 350 mm 2 wg wycofanej normy PN-74/E-90083. Przewód typu ACSR (Aluminium Conductor Steel Reinforced) jest to bimetalowy przewód stalowo-aluminiowy skręcony współosiowo z drutów okrąglych. Materiałem przewodzącym są umocnione druty z aluminium typu ALI, których całkowite pole powierzchni wynosi 357 mm2 (wartość zaokrąglona do liczby całkowitej). Druty aluminiowe skręcone są na rdzeniu stalowym wykonanym z drutów okrągłych ocynkowanych typu ST1A klasa powłoki A o całkowitym polu powierzchni wynoszącym 46 mm2 (wartość zaokrąglona do liczby całkowitej). Przewód 357-AL1/46-ST1A wykorzystywany jest jako przewód fazowy w liniach napowietrznych o napięciu 220 i 400 kv. Rekomendowaną metodą montażu przewodu 357-AL1146-ST1A w liniach o napięciu 220 i 400 kv jest metoda wyciągarka-hamownik tj. montaż pod naciągiem. 2. Zakres specyfikacji Standardowa Specyfikacja Techniczna obejmuje wymagania dotyczące elektroenergetycznego przewodu do linii napowietrznych o budowie 357-AL1/46-ST1A w zakresie normalizacji, konstrukcji, wytrzymałości mechanicznej, właściwości elektrycznych, wymagań w zakresie badan oraz warunków dostawy. 3. Normalizacja Przewód 357-ALI/46-ST1A powinien spełniać wymagania Standardowej Specyfikacji Technicznej, wymagania określone w wymienionych w Tabeli 1 normach oraz w normach w nich powołanych: Tabela I. Zakres normalizacji PN-EN 50182:2002 PN-EN 50189:2002 PN-EN 60889:2002 Przewody do linii napowietrznych Przewody z drutów okrągłych skręconych współosiowo Przewody do linii napowietrznych Przewody stalowe ocynkowane Przewody aluminiowe ciągnione na zimno do linii napowietrznych

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 5 c.d. Tabela 1 PN-EN 50326:2003 EN IEC 61597:1995 PN-EN 61395:2002 PN-E-79100:2001 Przewody do linii napowietrznych Właściwości smarów Overhead electrical conductors Calculation methods for stranded bare conductors Przewody energetyczne do linii napowietrznych. Metody badan płynięcia przewodów wielodrutowych Kable i przewody elektryczne. Pakowanie, przechowywanie i transport W przypadku odwołania się do norm lub innych obowiązujących dokumentów należy posługiwać się ich wydaniem aktualnym w porównaniu z datą zatwierdzenia niniejszej Specyfikacji. 4. Warunki pracy przewodu 357-AL1/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350) Warunki eksploatacji przewodu 357-AL1/46-ST1A powinny być zgodne z wymaganiami Specyfikacji PSE S.A. W szczególności wymagane są następujące parametry: Maksymalna temperatura otoczenia Minimalna temperatura otoczenia Graniczna ustalona temperatura pracy przewodu Graniczna temperatura przewodu przy zwarciu + 40 C, 35 C, + 80 C, + 200 C, 5. Parametry techniczne i konstrukcyjne przewodu 357-AL1/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350) Budowa i parametry techniczne przewodu 357-AL1/46-ST1A zamieszczono w Tabeli 2. Tabela 2. Parametry techniczne i konstrukcyjne przewodu 357-ALI/46-ST1A I.p. Parametr Jednostka Wymagana wartość 1. Liczba drutów stalowych szt. 7 2. Średnica znamionowa drutów stalowych mm 2,90 3. Średnica znamionowa rdzenia stalowego mm 8,70 4. Przekrój obliczeniowy części stalowej mm2 46,24 5. Liczba drutów aluminiowych szt. 54 6. Średnica znamionowa drutów aluminiowych mm 2,90 7. Przekrój obliczeniowy części aluminiowej mm2 356,7 8. Średnica obliczeniowa całego przewodu mm 26,1 9. Przekrój obliczeniowy całego przewodu mm2 402,9 10. Stosunek przekroju obliczeniowego aluminium do przekroju obliczeniowego rdzenia 7,71 11. Znamionowa wytrzymałość przewodu na rozciąganie RTS (siła zrywająca) kn 113,3 12. Max. obliczeniowa rezystancja 1 km przewodu w temperaturze 20 C Cl/km <0,0811

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 6 c.d. Tabela 2 13. Masa obliczeniowa części stalowej kg/km 362 14. Masa obliczeniowa części aluminiowej kg/km 986 15. Masa obliczeniowa całego przewodu kg/km 1348 16. Masa obliczeniowa smaru kg/km 11 17. Masa obliczeniowa przewodu ze smarem kg/km 1359 6. Szczegółowe wymagania techniczne i technologiczne 6.1 Oplot z umocnionych drutów aluminiowych Właściwości drutów aluminiowych typu ALI przed skręcaniem powinny być zgodne z normą PN-EN 60889:2002. Dopuszczalne zmniejszenie własności drutów po skręcaniu przewodu określono w Tablicy 6 normy PN-EN 50182:2002. Powierzchnia drutów powinna być gładka bez opiłek, pyłu miedzi lub innych metali powodujących korozję aluminium. Druty nie powinny mieć łusek, pęknięć lub innych wad widocznych nieuzbrojonym okiem. 6.2 Rdzeń z drutów stalowych ocynkowanych Właściwości drutów stalowych ocynkowanych powinny być zgodne z normą PN-EN 50189:2002. Należy stosować druty wykonane ze stali ocynkowanej w gatunku ST1A o powłoce cynkowej klasy A. Dopuszczalne zmniejszenie własności drutów po skręceniu przewodu określono w Tablicy 6 normy PN-EN 50182:2002. Powierzchnia drutów powinna być gładka i całkowicie pokryta warstwą cynku. Druty nie powinny mieć łusek, pęknięć lub innych wad widocznych nieuzbrojonym okiem. 6.3 Połączenia drutów Liczba połączeń drutów aluminiowych, sposób wykonania połączeń oraz minimalna wytrzymałość mechaniczna połączeń powinny być zgodne z normą PN-EN 50182. Nie dopuszcza się wykonywania połączeń drutów stalowych ocynkowanych w procesie skręcania przewodu. 6.4 Wykonanie przewodu Przewód powinien być wykonany (skręcony) zgodnie z punktem 5.5. normy PN-EN 50182:2002. Kierunek skrętu sąsiednich warstw powinien być przeciwny, przy czym kierunek skrętu warstwy zewnętrznej powinien być prawy. Druty w poszczególnych warstwach oraz między warstwami powinny do siebie wzajemnie przylegać, w taki sposób, aby przewód nie posiadał luźnych warstw oraz drutów. Wykonanie przewodu powinno zapewnić jego montaż pod naciągiem metodą wyciągarka-hamownik. Zamawiający zastrzega sobie prawo do wykonania próby zawieszania (montażu) przewodu wg. pkt. 6.4.9 (Stringing test) normy PN-EN 50182:2002. Próba ta w uzasadnionych przypadkach będzie wykonana na koszt Zamawiającego.

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 7 Skręcanie przewodu (drutów aluminiowych) powinno być wykonane w jednym ciągu technologicznym tzn. wszystkie warstwy aluminiowe przewodu powinny być skręcane równocześnie (skręcarka wielokoszowa). 6.5 Smarowanie przewodu Smar należy stosować tylko do rdzenia stalowego wg przypadku pierwszego, pokazanego na rys. B1 (a) w Aneksie B normy PN-EN 50182:2002. Znamionowa masa smaru powinna być wyliczona wg normy PN-EN 50182:2002, Aneks B przypadek pierwszy. Smar powinien spełniać wymagania w zakresie właściwości i badań określonych w PN-EN 50326:2003. Do smarowania rdzenia należy zastosować smar typu A, temperatura 01 = - 35 C, temperatura 02 powinna wynosić min. 125 C. 6.6 Znamionowa wytrzymałość przewodu na rozciąganie RTS Znamionowa wytrzymałość przewodu na rozciąganie RTS powinna być wyznaczona zgodnie z metodyką podaną w punkcie 5.9.2, normy PN-EN 50182:2002. 6.7 Obliczeniowa rezystancja przewodu DC Obliczeniowa nominalna rezystancja przewodu przy prądzie stałym (DC-Direct Current) powinna być obliczona zgodnie z metodyką podaną w punkcie 5.10 normy PN-EN 50182:2002. W celu obliczenia rezystancji przewodu należy wziąć pod uwagę jedynie warstwę aluminiową. Wymagane do obliczeń właściwości drutów aluminiowych powinny być zgodne z PN-EN 60889:2002 6.8 Wymagania dodatkowe dla przewodów w aspekcie przeznaczenia ich do zastosowania w wiązce trójprzewodowej Przewody składowe dedykowane do wykonania konkretnej wiązki trójprzewodowej, powinny być wykonane przez tego samego dostawcę z drutów aluminiowych i stalowych o dopuszczalnym rozrzucie właściwości wytrzymałościowych nie większym niż 5% (pomiędzy drutami przewodu i pomiędzy przewodami). Ze względu na warunki pracy wiązki przewodowej przewody wchodzące w jej skład powinny posiadać jednakowe parametry mechaniczne i reologiczne oraz powinny być zgodne pod względem parametrów konstrukcyjnych (współczynniki skrętu rdzenia stalowego oraz kolejnych warstw oplotu powinny być jednakowe dla wszystkich przewodów składowych konkretnej wiązki). Przewody składowe danej wiązki powinny być wykonywane w takich samych warunkach produkcji (temperatura otoczenia, skręcarka, hamowanie drutów itp.).

PSE-TS.PR350 NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 8 7. Metody badań przewodu Celem zagwarantowania jakości produkowanych wyrobów Producent przewodów powinien posiadać certyfikowany system zarządzania jakością. Producent przewodu powinien przedstawić protokoły z badania typu przewodu, wykonanego zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 50182:2002. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przedstawienie protokołów z badan próby typu obejmujących konstrukcje należące do tej samej rodziny przewodów. Za rodzinę przewodów uważa się konstrukcje o tym samym stosunku przekroju części aluminiowej do stalowej i zbliżonej budowie konstrukcyjnej tj. np. przewody z trzema warstwami oplotu aluminiowego. Producent powinien przedstawić protokoły z badan kontrolno-odbiorczych dla każdej partii dostaw przewodów. Badania kontrolno-odbiorcze powinny być przeprowadzone na próbkach przewodów pobranych z gotowej do wysłania partii przewodów. Zamawiający zastrzega sobie prawo wskazania bębnów do badan kontrolnoodbiorczych oraz uczestnictwa w wybranych badaniach. Badania powinny być przeprowadzone przez notyfikowane laboratoria lub laboratoria uznane przez Zamawiającego. 7.1 Określenie parametrów technicznych przewodu 357-AL1/46-ST1A wg PN-EN 50182:2002 Badania przewodu 357-AL1/46-ST1A wg normy PN-EN 50182:2002 powinny obejmować badania typu oraz badania kontrolno-odbiorcze. Badania należy przeprowadzić zgodnie z punktem 6 normy PN-EN 50182:2002. Zakres wymaganych badań typu i badan kontrolno-odbiorczych według PN-EN 50182:2002 przedstawiono w Tabeli 3. Tabela 3. Zakres badan przewodu 357-AL1/46-ST1A wg PN-EN 50182:2002 Przewód Druty aluminiowe Wyszczególnienie Badanie typu Badanie kontrolnoodbiorcze - stan powierzchni przewodu X X - średnica przewodu X X - stan odprężenia przewodu X X -współczynnik skrętu i kierunek skrętu X X - liczba i rodzaj drutów X X - masa jednostkowa X X - wykres naprężenie-wydłużenie X - wytrzymałość na rozciąganie X - próba zawieszania (stringing test) (uwaga 1) - średnica X X - wytrzymałość na zerwanie X X - rezystywność X X - próba nawijania X X

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 9 c.d. Tabela 3 Druty stalowe ocynkowane Smar (uwaga 2) - wytrzymałość połączeń X - średnica X X - wytrzymałość na zerwanie X X - naprężenie przy 1% wydłużeniu X X - wydłużenie X X - próba nawijania X X - masa cynku X X - próba zanurzeniowa (zinc dip test) X X - przyczepność powłoki cynku X X - masa na jednostkę długości przewodu X X - punkt kroplenia X X Uwaga: I. Próba ta w uzasadnionych przypadkach będzie wykonana na koszt Zamawiającego. 2. Producent przewodu powinien przedstawić protokoły z badań typu oraz badań kontrolno-odbiorczych dla smaru zastosowanego w przewodzie, wykonanych wg normy PN-EN 50326:2002, Tablica I. Badanie punktu kroplenia" dla smaru należy prowadzić do temperatury + 200 C. 7.2 Określenie parametrów mechanicznych i eksploatacyjnych przewodu 357- AL1/46-ST1A wg PN-EN 50182:2002 Badania właściwości mechanicznych przewodu 357-ALI/46-ST1A obejmują wyznaczenie modułu sprężystości wzdłużnej (moduł końcowy) przewodu. Celem obliczenia wartości modułu sprężystości wzdłużnej (końcowy) kompletnego (posiadającego wszystkie warstwy) przewodu należy posłużyć się wytycznymi normy EN IEC 61597:1995 Overhead electrical conductors Calculation methods for stranded bare conductors. Norma ta przedstawia metodykę obliczania modułu sprężystości wzdłużnej przewodu oraz podaje typowe jego wartości. Badania właściwości eksploatacyjnych przewodu 357-ALI/46-ST1A obejmują wyznaczenie współczynnika wydłużenia ciepinego przewodu. Celem obliczenia wartości współczynnika wydłużenia ciepinego przewodu należy posłużyć się wytycznymi normy EN IEC 61597:1995 Overhead electrical conductors Calculation methods for stranded bare conductors. Norma ta przedstawia metodykę obliczania współczynnika oraz podaje typowe jego wartości.

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 10 7.3 Określenie parametrów reologicznych przewodu 357-AL1/46-ST1A wg PN-EN 50182:2002 Badania właściwości reologicznych przewodu 357-ALI/46-ST1A obejmują wyznaczenie wartości odkształcenia pełzania przewodu. Celem wyznaczenia wartości odkształcenia pełzania przewodu należy stosować wymagania normy PN-EN 61395:2002 Przewody energetyczne do linii napowietrznych. Metody badań płynięcia przewodów wielodrutowych. Wartość naprężenia pełzania podczas badania powinna wynosić 20% RTS. Temperatura badan 20 C. Typowe wartości odkształcenia pełzania po czasie 10 lat są zawarte w tabeli 5 w normie EN IEC 61597:1995 Overhead electrical conductors Calculation methods for stranded bare conductors. 8. Szczegółowe warunki dostawy przewodu (pakowanie, transport i składowanie) W zakresie oznaczenia przewodów, rodzajów niezbędnych dokumentów, długości przewodów, rodzaju bębnów, warunków oraz pakowania, składowania i transportu należy stosować wytyczne norm: PN-EN 50182:2002 Przewody do linii napowietrznych Przewody z drutów okrągłych skręconych współosiowo, PN-E-79100:2001 Kable i przewody elektryczne. Pakowanie, przechowywanie i transport 8.1 Dokumentacja przy dostawie przewodów Do każdego bębna powinna być dołączona w sposób trwały tabliczka z danymi umożliwiającymi pełną identyfikację przewodu oraz jego przeznaczenie (nazwa linii, nr sekcji, oznaczenie fazy, oznaczenie toru oraz miejsce dostawy). 8.2 Długości przewodów na bębnach Określone w zamówieniu długości przewodów na bębnach powinny być wykonane z tolerancją -O, + 0,5%. Producent powinien wykorzystywać do pomiaru długości przewodu urządzenie z minimalną dokładnością pomiaru wynoszącą ± 10 mm. 8.3 Pakowanie przewodu Przewód powinien być dostarczony na podlegających zwrotowi bębnach przystosowanych do rozwijania przewodów metodą pod naciągiem. Przed wykonaniem bębnów Dostawca powinien uzgodnić z Zamawiającym ich rozmiary. Przewody powinny być odpowiednio chronione od uszkodzenia, podczas załadunku i transportu.

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 11 Kołnierze bębna powinny być wyłożone warstwą ochronną, w celu zabezpieczenia przewodu przed zarysowaniami i deformacją. Trzon bębna należy również pokryć podobną warstwą ochronną. Przewód należy zabezpieczyć przed ocieraniem się przy przetaczaniu bębna. Przewód na bębnie powinien być równomiernie i ciasno nawinięty w warstwach. Zewnętrzna warstwa nawiniętego przewodu powinna być chroniona elastycznym materiałem jasnego koloru. Za uszkodzenia przewodu wynikłe ze złego zabezpieczenia bębna w na czas transportu odpowiedzialność ponosi Dostawca. 9. Gwarantowane dane znamionowe i parametry techniczne przewodu 357-ALI/46-ST1A (odpowiednik AFL-8 350) Dane gwarantowane przewodu zamieszczono w Tabeli 4.

PSE-TS.PR350.NN PL/2013v1 - PRZEWÓD STALOWO-ALUMINIOWY 357-AL1/46-ST1A 12 Tabela 4. Dane Qwarantowane Drzewodu 357-AL1/46-ST1A I.p. Dane znamionowe / Parametry techniczne Jednostka Wartość Uwagi 1. Producent 2. Oznaczenie przewodu 3. Średnica przewodu 111r11 Średnica rdzenia stalowego r11111 Przekrój całego przewodu MM 2 4. Przekrój części aluminiowej MM 2 Przekrój części stalowej MM 2 5. Liczba drutów aluminiowych szt. Liczba drutów stalowych szt. 6. Średnica drutów aluminiowych mill.c, Średnica drutów stalowych rfirll Liczba drutów (konstrukcja) 7. Część aluminiowa szt. Część stalowa szt. + +... 8. Stosunek przekroju części aluminiowej do stalowej Właściwości drutów aluminiowych 9. Wytrzymałość na rozciąganie przed skręceniem N/mm2 Wytrzymałość na rozciąganie po skręcaniu N/mm2 Rezystywnośd w temp. 20 C nelm Właściwości drutów stalowych Naprężenie przy 1% wydłużeniu N/mm2 Wytrzymałość na rozciąganie przed skręceniem N/mm2 10. Wytrzymałość na rozciąganie po skręcaniu N/mm2 Wydłużenie przed skręceniem % Wydłużenie po skręcaniu % Liczba skręceń przed skręceniem Liczba skręceń po skręcaniu g/m2 Masa cynku 11. Obliczeniowy moduł sprężystości wzdłużnej (końcowy) przewodu N/mm2 12. Obliczeniowy współczynnik wydłużenia ciepinego rzewodu x 10-6 K-1 Max. obliczeniowa rezystancja DC 1 km przewodu 13 ' w temp. 20 C O/km 14. Znamionowa wytrzymałość przewodu na rozciąganie RTS (siła zrywająca) kn 15. Wartość odkształcenia pełzania po 10 i 30 latach /00 Graniczna temperatura pracy przewodu 16. W warunkach ustalonych C W warunkach zwarcia C 17. Masa 1 km przewodu bez smaru / ze smarem kg/km 18. Możliwość rozwijania przewodu pod naciągiem 19. Producent/Typ/Oznaczenie smaru 20. Temperatura 01 C 21. Temperatura 82 C 22. Max. bezpieczna temperatura pracy smaru, dla czasu wystąpienia tej temperatury dłuższego niż 5 C minut. 23. Temperatura punktu kroplenia smaru C