Wytyczne nr 2 / 2 / B / 2012 w sprawie standaryzacji wymagań technicznych dla zabezpieczeń antykorozyjnych napowietrznych elektroenergetycznych konstrukcji stalowych TAURON Dystrybucja S.A. na terenie Oddziałów w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 7/2012 Kraków, styczeń 2012 r.
Spis treści 1. Zakres stosowania... 3 2. Podstawa opracowania... 3 3. Opis zmian... 3 4. Wymagania... 3 4.1. Podstawa opracowania... 3 4.2. Wytyczne dla malarskich zabezpieczeń antykorozyjnych, wyboru wykonawcy, prowadzenia i odbioru prac... 4 4.2.1. Ogólne informacje na temat zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowych, a w szczególności słupów energetycznych, powłokami malarskimi 4 4.2.2. Przygotowanie podłoża... 4 4.2.3. Dobór systemów powłokowych... 5 4.2.4. Kategorie agresywności korozyjnej atmosfery... 6 4.2.5. Przygotowanie dokumentacji do wyboru wykonawcy oraz wymagania stawiane wykonawcy... 7 4.2.6. Powierzchnie referencyjne... 9 4.2.7. Wybór miejsc powierzchni referencyjnych... 10 4.2.8. Wielkość oraz liczba powierzchni referencyjnych... 10 4.2.9. Kontrola prac zabezpieczenia antykorozyjnego powłokami malarskimi wraz z wymaganiami... 10 4.2.10. Właściwości wyrobów malarskich... 11 4.2.11. Warunki wykonywania prac malarskich... 11 4.2.12. Odbiór prac... 12 5. Dokumenty związane... 13 Załącznik nr 1... 14 Załącznik nr 2... 15 Załącznik nr 3... 19 w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 2 z 19
1. Zakres stosowania Niniejsze Wytyczne nr 2/2/B/2012 w sprawie standaryzacji wymagań technicznych dla zabezpieczeń antykorozyjnych napowietrznych elektroenergetycznych konstrukcji stalowych TAURON Dystrybucja S.A. na terenie Oddziałów w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie (dalej Wytyczne) zawierają podstawowe wymagania techniczne, które powinny spełniać zabezpieczenia antykorozyjne napowietrznych, elektroenergetycznych konstrukcji stalowych wykonywane na terenie działania TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie oraz Tarnowie (dalej: Oddziały O6 - O10). Odstępstwa od wymagań zawartych w niniejszych Wytycznych powinny uzyskać akceptację Dyrektorów Dystrybucji Oddziałów O6 - O10. Niniejsze Wytyczne obowiązują od dnia 30 stycznia 2012 roku. 2. Podstawa opracowania Podstawą dla opracowania niniejszych Wytycznych jest Zarządzenie nr 7/2012 Prezesa Zarządu TAURON Dystrybucja S.A. w sprawie wprowadzenia standaryzacji budowy i eksploatacji elementów sieci elektroenergetycznej TAURON Dystrybucja S.A. oraz obowiązujące przepisy i powszechnie uznane zasady wiedzy technicznej. 3. Opis zmian Wprowadzono zmiany wynikające z utworzenia TAURON Dystrybucja S.A. na skutek połączenia spółki ENION S.A. z siedzibą w Krakowie ze spółką EnergiaPro S.A. z siedzibą we Wrocławiu w trybie art. 492 1 pkt 1 KSH. Doprecyzowano obszar obowiązywania Wytycznych do terenu Oddziałów w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie i Tarnowie (Oddziały O6 - O10). 4. Wymagania 4.1. Podstawa opracowania Standardy i wymagania techniczne zostały określone na podstawie: a) informacji na temat stosowanych przez poszczególne Oddziały TAURON Dystrybucja S.A. systemów zabezpieczeń antykorozyjnych oraz propozycji kryteriów ich wyboru; b) ofert producentów i dystrybutorów systemów zabezpieczeń antykorozyjnych. Za podstawę opracowania służyły również opisy zestawów zabezpieczeń antykorozyjnych, dotychczas stosowanych w poszczególnych Oddziałach TAURON Dystrybucja S.A.. Zestawy, które uzyskały pozytywną opinię poszczególnych Oddziałów w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 3 z 19
zostały przedstawione w formie tabelarycznej w Załączniku nr 2 do niniejszych Wytycznych. 4.2. Wytyczne dla malarskich zabezpieczeń antykorozyjnych, wyboru wykonawcy, prowadzenia i odbioru prac 4.2.1. Ogólne informacje na temat zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowych, a w szczególności słupów energetycznych, powłokami malarskimi Trwałość powłok malarskich zależy w zasadniczej mierze od następujących czynników: prawidłowego przygotowania podłoża, prawidłowego doboru farb dokonanego w zależności od zagrożenia korozyjnego, wymagań ekologicznych, możliwości technologicznych w zakresie przygotowania powierzchni i nakładania oraz renowacji powłok, wymagań trwałości zabezpieczeń i dopuszczalnych kosztów wykonania prac, dobrze opracowanej i przedstawionej wykonawcy technologii wykonania prac oraz warunków kontroli i odbioru wymalowań, stanu i rodzaju zabezpieczanej konstrukcji, kwalifikacji i wyposażenia wykonawcy, warunków wykonania prac, jakości nadzoru i kontroli sprawowanych przez wykonawcę i zamawiającego. Znaczna część tych czynników zależna jest od prawidłowego przygotowania się zamawiającego do zlecenia prac, a szczególnie ważne jest dobre przygotowanie zapytania ofertowego. 4.2.2. Przygotowanie podłoża Przygotowanie podłoża w znaczny sposób wpływa na trwałość powłok malarskich. Jakość przygotowania podłoża określana jest umownie w stopniach przy użyciu normowanych wzorców wizualnych. Wzorce stopni przygotowania niezabezpieczonych podłoży stalowych oraz podłoży stalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałożonych powłok przedstawione są w normie PN-EN ISO 8501-1:2008 Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów -- Wzrokowa ocena czystości powierzchni -- Część 1: Stopnie skorodowania i stopnie przygotowania niepokrytych podłoży stalowych oraz podłoży stalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałożonych powłok (dalej: PN-EN ISO 8501-1), w podziale na: podłoża oczyszczone strumieniowo ciernie (stopnie Sa3 - całkowicie oczyszczone do Sa1 - oczyszczenie zgrubne), podłoża oczyszczone ręcznie z wykorzystaniem narzędzi z napędem mechanicznym (stopnie St3 do St1), w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 4 z 19
podłoża czyszczonego płomieniem (stopnie Fl). Wzorce stopni przygotowania podłoży uprzednio malowanych z pozostawieniem części powłok są przedstawione w normie PN-ISO 8501-2:1998. Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów - Wzrokowa ocena czystości powierzchni - Stopnie przygotowania wcześniej pokrytych powłokami podłoży stalowych po miejscowym usunięciu tych powłok (dalej: PNE-EN ISO8501-2). Dotyczą one: podłoży lokalnie oczyszczonych strumieniowo-ciernie (stopnie PSa3 do PSa2), podłoży oczyszczonych ręcznie - skrobaki, szczotki stalowe, szpachle (stopnie PSt3 do PSt2), podłoży oczyszczonych maszynowo - szlifierki, młotki pneumatyczne (stopień PMa). W przypadku przygotowania powierzchni konstrukcji wsporczych linii elektroenergetycznych z konieczności stosuje się zwykle czyszczenie metodą ręczną przy użyciu prostych narzędzi (skrobaki, szczotki metalowe, szpachle). Ten sposób przygotowania powierzchni wynika z kształtu i wysokości konstrukcji, ich rozmieszczenia w terenie i konieczności szybkiego wykonania prac. Metodą ręcznego czyszczenia bardzo trudno uzyskać dobrze przygotowaną powierzchnię (w stopniu St2- St3) wymaganą w przypadku farb zalecanych na powierzchniach niecałkowicie oczyszczonych. Dlatego też nie powinno się dopuszczać do silnej korozji na znacznych powierzchniach konstrukcji słupów. W przypadku konstrukcji wsporczych rozdzielni energetycznych istnieje możliwość stosowania czyszczenia strumieniowo-ciernego, po uprzednim zabezpieczeniu izolatorów i napędów. Konstrukcje są łatwo dostępne, niższe i zgrupowane w jednym miejscu. Taki sposób przygotowania powierzchni jest jednak kosztowny, a z uwagi na możliwość uszkodzenia urządzeń rozdzielni oraz zapylenie okolicy jego zastosowanie nie zawsze jest bezpieczne. 4.2.3. Dobór systemów powłokowych Dobór systemów powłokowych powinien być dokonany przy uwzględnieniu: rodzaju i stanu konstrukcji, rodzaju i stanu istniejących powłok ochronnych, zagrożenia korozyjnego, przewidywanego okresu trwałości, zakładanego kosztu wymalowania. Przyjmuje się, że trwałość powłok powinna wynosić co najmniej 15 lat i jest to przewidywany minimalny czas do kolejnej renowacji powłoki. Obecnie za najbardziej trwałe w malarskich zabezpieczeniach antykorozyjnych uważa się grubopowłokowe systemy złożone z dwuskładnikowych farb epoksydowych z nawierzchniową warstwą poliuretanową lub akrylową. Jednak w zabezpieczeniach elektroenergetycznych konstrukcji wsporczych nie znalazły one szerszego zastosowania z uwagi na trudności technologiczne we właściwym przygotowaniu w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 5 z 19
małych ilości farb (konieczność precyzyjnego odmierzenia składników i ich wymieszania), krótki czas przydatności farby do stosowania po wymieszaniu, silne zmiany lepkości w funkcji czasu przydatności do stosowania, możliwość zniszczenia farby w przypadku przerwania prac z uwagi na warunki atmosferyczne, trudności w uzyskaniu równomiernych warstw, alergizujące działanie utwardzaczy. Przeprowadzone badania wykazały, że epoksydowe farby przeznaczone do nakładania na powierzchnie gorzej oczyszczone nie penetrują pozostawionych na powierzchniach skorodowanych słupów starych warstw rdzy, nie zapobiegają korozji podpowłokowej, a po kilku latach eksploatacji ulegają pęcherzeniu i pękaniu w rejonach złącz. Zestawy malarskie w zabezpieczeniach antykorozyjnych elektroenergetycznych konstrukcji wsporczych powinny charakteryzować się niżej wymienionymi cechami: tolerancja niecałkowitego oczyszczenia podłoża, wysokie właściwości zwilżania podłoża i penetracja w szczeliny (złącza), nakładanie w warstwach po 60 100 µm po wyschnięciu, dobre zabezpieczanie krawędzi i naroży, dostosowanie do nakładania pędzlami (brak ściekania, lekkie nakładanie), niska zawartość składników toksycznych i alergizujących, niska zawartość rozpuszczalników, niska gęstość, wysoka i trwała elastyczność, wysoka i trwała przyczepność do podłoża, jednoskładnikowy charakter, nakładanie w 2 3 warstwach, łatwość renowacji przy użyciu narzędzi ręcznych, wysoka odporność na warunki atmosferyczne. Uwzględniając powyższe wymagania, za najbardziej przydatne dla malarskich zabezpieczeń antykorozyjnych elektroenergetycznych konstrukcji wsporczych przyjmuje się systemy jednoskładnikowych farb opartych o wieloskładnikowe spoiwa syntetyczne, głównie akrylowo-winylowe lub akrylowo-winylowo-alkaidowe, nakładane w grubości 180 220 µm po wyschnięciu. Bardzo istotnym jest dobór systemów malarskich z uwzględnieniem rodzaju i stanu istniejących powłok ochronnych. Systemy powłok powinny być dobrane zgodnie z przeznaczeniem stosowania na: podłoże stalowe z istniejącą powłoką ochronną cynkową, podłoże stalowe niezabezpieczone powłoką ochronną cynkową (powłoki malarskie, pełne skorodowanie powłoki cynkowej). 4.2.4. Kategorie agresywności korozyjnej atmosfery Mechanizm korozji metali zależy od zespolonego działania naturalnych czynników klimatycznych, zanieczyszczeń atmosfery, rodzaju metalu i konstrukcji urządzenia. Do dwóch głównych naturalnych czynników klimatycznych należą tlen i woda (w postaci pary wodnej). Zawartość pary wodnej w powietrzu zmienia się w bardzo szerokich granicach na różnych obszarach i w różnych okresach czasu. Powoduje to dużą w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 6 z 19
zmienność agresywności korozyjnej atmosfery w zależności od warunków klimatycznych, które panują na danym obszarze. Do podstawowych zanieczyszczeń atmosfery należą dwutlenek siarki i tlenki azotu występujące w znacznych stężeniach w środowiskach miejskich i przemysłowych. Wywierają one zasadniczy wpływ na intensyfikację korozji atmosferycznej metali poprzez uczestnictwo w procesach elektrochemicznych. Uwzględniając, oprócz standardowych czynników narażeń korozyjnych podanych powyżej dodatkowe, takie jak: erozję, podwyższony czas zwilżania, promieniowanie UV, działanie ozonu, agresywność korozyjnej atmosfery z określeniem dla poszczególnych kategorii obszarów występowania klasyfikuje się jak w Tabeli nr 1. Tabela nr 1. Tablica klasyfikacji korozji atmosferycznej i przykłady środowisk jej występowania Klasyfikacja korozji atmosferycznej Agresywność korozyjna Obszary występowania w klimacie umiarkowanym C 1 bardzo słaba - C 2 słaba atmosfera z niską zawartością zanieczyszczeń i suchym klimatem, głównie obszary wiejskie C 3 średnia miejska i przemysłowa atmosfera średnio zanieczyszczona SO 2, atmosfera o małym zasoleniu C 4 silna rejony przemysłowe, atmosfera średnio zasolona C 5-I C 5-M bardzo silna (atmosfera przemysłowa) bardzo silna (atmosfera morska) rejony przemysłowe o wysokiej wilgotności powietrza z zanieczyszczeniami o dużej agresywności rejony nadmorskie, atmosfera o dużym zasoleniu 4.2.5. Przygotowanie dokumentacji do wyboru wykonawcy oraz wymagania stawiane wykonawcy Prawidłowy wybór wykonawcy oraz technologii wykonania zabezpieczenia antykorozyjnego malarskiego w znacznym stopniu zależy od szczegółowego opisania przez zamawiającego konstrukcji podlegających zabezpieczeniom antykorozyjnym, preferowanych technologii oraz stawianych wymagań. Warunki Zamówienia, opracowane przez zamawiającego w ramach postępowania o udzielenie zamówienia, powinny zawierać: a) Podstawowe dane dotyczące opisu konstrukcji: rok budowy, daty poprzednich prac konserwacyjno-malarskich, rodzaj poprzednio użytych farb, rodzaj konstrukcji i urządzeń do zabezpieczenia antykorozyjnego, wielkość w metrach kwadratowych powierzchni do zabezpieczenia antykorozyjnego, w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 7 z 19
materiał konstrukcyjny do zabezpieczenia (stal węglowa, corten, stal ocynkowana), stan konstrukcji (uszkodzenia korozyjne, sposób naprawy), stan istniejących powłok malarskich (stopień uszkodzenia, rodzaj uszkodzeń), zagrożenie korozyjne. b) Podstawowe dane dotyczące preferowanej technologii: stopień przygotowania podłoża, typ farb, preferowany system malarski, sposób nakładania farb, ilość warstw farb, grubość powłok. Dane dotyczące preferowanej technologii można pozostawić oferentowi. W takim przypadku konieczne jest żądanie przedłożenia przez oferenta przeprowadzonych badań oferowanego zestawu malarskiego w zakresie właściwości fizykomechanicznych i odporności korozyjnej. Badania te muszą potwierdzać efektywną ochronę antykorozyjną oferowanego zestawu dla zabezpieczanych konstrukcji w wymaganym przez zamawiającego okresie, w warunkach określonego przez zamawiającego zagrożenia korozyjnego. c) Podstawowe dane dotyczące wymagań zamawiającego: termin rozpoczęcia prac, termin zakończenia prac, wymagany efektywny okres trwałości zabezpieczenia antykorozyjnego, wymagany okres gwarancji, preferowany rodzaj farb (ewentualnie), preferowany rodzaj technologii przygotowania podłoża i nakładania farb, wymagane zabezpieczenie innych urządzeń i środowiska (osłony, ograniczenie pylenia, itp.), warunki nadzoru prac. Prace antykorozyjne wymagają szczególnej staranności i powinny być wykonywane przez firmy i personel posiadający odpowiednie kwalifikacje. Wykonawca powinien posiadać wyposażenie technologiczne do prowadzenia prac antykorozyjnych odpowiednie do przyjętej technologii przygotowania podłoża i wykonania zabezpieczenia malarskiego. Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia prac zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Realizacja prac powinna podlegać kontroli wewnątrzzakładowej sprawowanej przez wykwalifikowany personel wykonawcy. W związku z prowadzeniem kontroli wewnątrzzakładowej wykonawca powinien posiadać co najmniej niżej wymieniony sprzęt: w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 8 z 19
miernik do pomiaru grubości powłok (metodą nieniszczącą) wraz z wzorcami grubości, do pomiaru na podłożach magnetycznych (stalowych) i niemagnetycznych (ocynkowanych), przyrząd do badania przyczepności powłok metodą siatki nacięć i odrywową wraz z taśmą samoprzylepną, wzorzec do oceny stopnia przygotowania podłoża (normy) według norm PN-EN ISO 8501-1 i PN-ISO 8501-2, przyrząd do badania temperatury punktu rosy, temperatury powietrza i malowanego podłoża, wilgotnościomierz do oceny wilgotności względnej powietrza. Obowiązkiem wykonawcy jest prowadzenie na bieżąco dokumentacji prac antykorozyjnych, w których należy odnotowywać stosowne zapisy kontroli wewnątrzzakładowej dotyczące: stanu powierzchni konstrukcji przed pracami antykorozyjnymi, rodzaju obróbki przygotowawczej, stopnia przygotowania podłoża pod powłoki malarskie, rodzaju stosowanych wyrobów malarskich, właściwości w stanie dostawy i do stosowania, danych technicznych nakładania (grubość na mokro, czas schnięcia do nakładania następnej warstwy, czas życia mieszaniny w przypadku wyrobów dwuskładnikowych), kontroli jakości powłok malarskich w tym: wyglądu, grubości nakładanych warstw oraz przyczepności międzywarstwowej i do podłoża, warunków atmosferycznych w jakich prowadzi się prace malarskie - temperatura i wilgotność względna powietrza, prędkość wiatru oraz temperatura powierzchni konstrukcji i punktu rosy. Konsekwencje wyboru złej technologii są bardzo poważne, chociaż zwykle ujawniają się dopiero po 5-8 latach i są trudne do wykrycia w okresie gwarancji. Najczęściej skutkiem błędów w doborze technologii (nieodpowiedni dobór farb, błędne przygotowanie podłoża) jest obniżenie przyczepności powłok, pęcherzenie, łuszczenie, kredowanie i pękanie powłok, korozja lokalna i podpowłokowa oraz nasilona korozja połączeń. Błędy te są trudne do naprawy, w istotny sposób wpływają na skuteczność i koszt wykonania kolejnych prac konserwacyjnych oraz mają znaczny wpływ na trwałość konstrukcji. 4.2.6. Powierzchnie referencyjne Powierzchnie referencyjne są to powierzchnie na konstrukcjach służące do: ustalenia minimalnego, możliwego do przyjęcia poziomu prac, sprawdzenia, czy podane przez producenta lub wykonawcę dane są prawidłowe, umożliwienia oceny właściwości powłoki malarskiej w dowolnym czasie po zakończeniu prac. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 9 z 19
Powierzchnie referencyjne stanowią wzorzec na podstawie którego ocenia się przygotowanie podłoża i prace malarskie. Służą one jednocześnie do celów gwarancyjnych. Wszystkie prace na powierzchniach referencyjnych związane z przygotowaniem powierzchni i nakładaniem powłok powinny być wykonywane w obecności przedstawicieli wszystkich zainteresowanych stron, tj. zamawiającego, wykonawcy, producenta lub autoryzowanego dostawcy farb. 4.2.7. Wybór miejsc powierzchni referencyjnych Konstrukcje wsporcze mające stanowić powierzchnie referencyjne wybiera TAURON Dystrybucja S.A.. W przypadku gdy przebieg linii obejmuje obszar o różnych narażeniach korozyjnych, do celów referencyjnych należy wybrać słupy posadowione zarówno w środowisku najbardziej agresywnym jak i najłagodniejszym. Stanowiska słupów, na których zostaną wykonane wymalowania referencyjne, należy określić najpóźniej w protokole przekazania placu budowy. 4.2.8. Wielkość oraz liczba powierzchni referencyjnych Dla celów referencyjnych zaleca się wyznaczenie nie mniej niż 5% stanowisk konstrukcji wsporczych linii. Zaleca się aby wymalowania referencyjne obejmowały wszystkie płaszczyzny konstrukcji wytypowanych słupów do wysokości ok. 3m. Powierzchnie referencyjne powinny być szczegółowo oznaczone i opisane w protokole wykonania wymalowań referencyjnych podpisanym przez przedstawicieli: zamawiającego, wykonawcy oraz producenta lub autoryzowanego dostawcy farb. 4.2.9. Kontrola prac zabezpieczenia antykorozyjnego powłokami malarskimi wraz z wymaganiami Kontrola wykonania prac powinna być realizowana przez: wykonawcę brygadzista lub kierownik robót, zamawiającego inspektor nadzoru, służby eksploatacyjne, producenta farb lub autoryzowanego dostawcę powierzchnie referencyjne, doradztwo techniczne. Główny ciężar kontroli powinien spoczywać na wykonawcy prac, którego przedstawiciel powinien kontrolować całokształt prac, zarówno co do jakości ich realizacji przez poszczególnych pracowników jak i występujących uwarunkowań otoczenia (warunków atmosferycznych, zagrożeń środowiska, stanu bhp, itp.). Inspektor nadzoru TAURON Dystrybucja S.A. powinien mieć ciągły kontakt z przedstawicielem wykonawcy oraz odbierać poszczególne operacje na możliwie wielu stanowiskach. Przedstawiciel producenta farb powinien nadzorować prace wykonywane na powierzchniach referencyjnych, które stanowić mogą podstawę do ewentualnych roszczeń gwarancyjnych. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 10 z 19
Kontrola i nadzór nad pracami malarskimi oraz wymagania powinny obejmować następujące elementy: właściwości wyrobów malarskich, warunki i parametry nakładania oraz właściwości i wygląd pokrycia malarskiego. 4.2.10. Właściwości wyrobów malarskich Do malarskiego zabezpieczenia antykorozyjnego powinny być użyte zestawy malarskie określone w wymaganiach ofertowych (lub przedstawione w ofercie przez wykonawcę i zaakceptowane przez TAURON Dystrybucja S.A.) posiadające świadectwo jakości producenta i karty techniczne wyrobu, które powinny zostać dołączone do dokumentacji powykonawczej. Przed aplikacją, po otwarciu opakowania z farbą należy sprawdzić organoleptycznie jej stan, tzn.: stan napełnienia pojemnika, obecność kożucha niedopuszczalne, konsystencję w przypadku wyrobów tiksotropowych ich wymieszanie powoduje obniżenie konsystencji, co świadczy o dobrej jakości. Jeśli wyrób jest zżelowany i po wymieszaniu nie zmienia konsystencji, wtedy należy go uznać za nieodpowiedni do użycia, obecność osadu i możliwość jego zdyspergowania w wyniku wymieszania farbę z osadem nie dającym się wymieszać należy zdyskwalifikować, rozwarstwienie składników jeżeli wymieszanie nie spowoduje ujednorodnienia wyrobu, należy go uznać za nieodpowiedni do stosowania. 4.2.11. Warunki wykonywania prac malarskich Prace malarskie należy wykonywać w niżej wyszczególnionych warunkach atmosferycznych: wilgotność względna powietrza nie może przekraczać 85%, jeżeli nie określono innej wartości w wymaganiach technicznych stosowanych farb, temperatura powietrza od 5 o C do 35 o C, jeżeli nie określają innej temperatury wymagania techniczne stosowanych farb, temperatura malowanej konstrukcji od 5 o C do 35 o C, jeżeli nie określają innej temperatury wymagania techniczne stosowanych farb, nie powinno się prowadzić prac malarskich na konstrukcjach w temperaturach niższych niż 3 C powyżej punktu rosy otoczenia (z warunkami takimi można się spotkać we wczesnych godzinach rannych i późnych popołudniowych oraz przy każdym nagłym obniżeniu temperatury lub jeżeli jest ono spodziewane w ciągu najbliższych 4 godzin), prędkość wiatru poniżej 25km/h, niedopuszczalne jest prowadzenie prac malarskich w czasie opadów atmosferycznych oraz na wilgotnych i zanieczyszczonych podłożach. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 11 z 19
4.2.12. Odbiór prac Odbiór prac powinien być dokonywany po każdej wykonanej operacji technologicznej. Wyniki odbioru powinny być opisane w dokumentacji wykonawczej prowadzonej przez kierownika robót wykonawcy. Odbiór końcowy powinien być dokonany po zakończeniu wszystkich prac i wykonaniu ewentualnych poprawek oraz wysezonowaniu systemu malarskiego. Okres sezonowania określony jest przez producenta farb w kartach technicznych wyrobu. W ramach odbioru poszczególnych operacji technologicznych ocenia się: Przy odbiorze podłoża: stopień przygotowania podłoża, zatłuszczenie podłoża. Stopień przygotowania podłoża należy ocenić w stosunku do wymagań postawionych przez TAURON Dystrybucja S.A. Zatłuszczenie podłoża można ocenić orientacyjnie metodą ciągłości filmu wodnego, przez polanie powierzchni wodą i obserwację jej rozpływu niedopuszczalne jest spływanie cienkimi strumyczkami, spływająca woda powinna tworzyć ciągłą warstwę. Przy odbiorze powłok: grubość powłok, wygląd i wady powłok (niedomalowania, liczne wtrącenia ciał obcych, zacieki, zmarszczenia, przecienienia i zgrubienia). Przy odbiorze końcowym: grubość powłok, przyczepność powłok, wygląd powłok. Grubość wymalowań, międzywarstwową powłok oraz końcową, należy oceniać metodą nieniszczącą. Zaleca się aby grubość powłoki całego zestawu była nie mniejsza niż grubość nominalna podana dla danego zestawu. Można dopuścić miejscowe obniżenie grubości poszczególnych powłok do 80% nominalnej grubości na łącznej powierzchni do 20% powierzchni wymalowań. Zaleca się aby miejscowe maksymalne grubości powłok oraz całego zestawu nie były większe niż 3-krotna wartość grubości nominalnej. Przyczepność powłok do podłoża i międzywarstwową ocenia się metodą siatki nacięć. Wygląd powłok oceny wyglądu dokonuje się okiem nieuzbrojonym przy świetle dziennym z odległości 0,5 m do 1 m. Nie dopuszcza się: wystąpienia pęcherzy, niewystarczającego wysuszenia powłoki wykazującej przylep, miejsc niepokrytych, cofania się powłoki, powstawania ospowatości (kraterów) sięgających podłoża, podnoszenia się powłoki, zanieczyszczeń powłoki powyżej 4 zanieczyszczeń na 1 dm 2. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 12 z 19
Dopuszcza się: drobne zacieki, drobne zmarszczenia i pofałdowania, sznary ślady przejścia pędzla na wyschniętej powłoce, rysy i nierówności odwzorowujące nierówności podłoża, drobną dziurkowatość o charakterze ukłuć szpilki nie sięgającą podłoża. 5. Dokumenty związane 1. dr inż. Jacek Bordziłowski: Zabezpieczenia antykorozyjne konstrukcji stalowych ze starą powłoką i nie malowanych, Politechnika Gdańska, Wydział Chemiczny, Katedra Technologii Zabezpieczeń Przeciwkorozyjnych, 2. dr inż. Marian Głuszko: Zabezpieczenia antykorozyjne konstrukcji ocynkowanych starych i nowych malowanych i bez powłoki. Przygotowanie powierzchni, aplikacja, odbiory, dobór technologii. Pracownia Badań Korozyjnych, Instytut Elektrotechniki o/wrocław, 3. PN-EN ISO 8501-1:2008 Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów -- Wzrokowa ocena czystości powierzchni -- Część 1: Stopnie skorodowania i stopnie przygotowania niepokrytych podłoży stalowych oraz podłoży stalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałożonych powłok, 4. PN-ISO 8501-2:1998 Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów -- Wzrokowa ocena czystości powierzchni -- Stopnie przygotowania wcześniej pokrytych powłokami podłoży stalowych po miejscowym usunięciu tych powłok. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 13 z 19
Karta robót antykorozyjnych przeciwkorozyjnych Zadanie Zabezpieczenie antykorozyjne Załącznik nr 1 Obiekt Stanowisko Nr stanowiska Typ konstrukcji Powierzchnia w m 2 Uwagi Konstrukcja Wykonawca robót zgłoszenie wykonania zakresu Warunki wykonania technologia robót Czyszczenie górnych części Termin, data Temperatura Wilgotność Punkt rosy Malowanie farbą podkł. górnych części (z wyłączeniem napięcia) Malowanie farbą nawierzchniową górnych części (z wyłączeniem napięcia) Czyszczenie dolnych części (bez wyłączenia napięcia) Malowanie farbą podkładową dolnych części (bez wyłączenia napięcia) Malowanie farbą nawierzchniową dolnych części (bez wyłączenia napięcia) Opinia kontrolera jakości (z ewentualną dokumentacją fotograficzną) w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 14 z 19
Załącznik nr 2 Wymagania szczegółowe dotyczące malarskich zabezpieczeń antykorozyjnych i zestawów malarskich zabezpieczeń antykorozyjnych Malarskie zabezpieczenia antykorozyjne Malarskie zabezpieczenia antykorozyjne powinny spełniać następujące wymagania: 1) zabezpieczenie antykorozyjne powinno posiadać pozytywną opinię laboratorium badawczego, które uzyskało Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego, wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji w zakresie zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowych, lub inną instytucję posiadającą taki certyfikat, 2) poszczególne wyroby wchodzące w skład zestawu zabezpieczenia antykorozyjnego powinny posiadać atest PZH, 3) zabezpieczenie antykorozyjne powinno być wykonane z zastosowaniem farb jednoskładnikowych, dopuszcza się stosowanie farb dwuskładnikowych jedynie dla warstwy gruntującej (zestawy epoksydowo poliuretanowe), 4) przygotowanie podłoża do malowania powinno zapewniać ręczne czyszczenie konstrukcji stalowych poprzez zlikwidowanie luźnych produktów korozji do poziomu St 2, (Pst2) wg normy PN ISO 8501-1, (-2), 5) zabezpieczenie antykorozyjne może składać się najwyżej z 3 warstw zróżnicowanych kolorystycznie przy czym kolor warstwy zewnętrznej określany będzie indywidualnie przez TAURON Dystrybucja S.A. - preferowanym kolorem w TAURON Dystrybucja S.A. są kolory w odcieniach zielonych lub popielatych, 6) dla konstrukcji stalowych ze stali kortenowskiej dopuszcza się stosowanie zestawów złożonych z 4 warstw, 7) zabezpieczenie antykorozyjne powinno zapewniać skuteczną ochronę dla określonej kategorii korozyjności atmosfery, korozyjność (C2,C3,C4,(C5i)) na danym terenie określa TAURON Dystrybucja S.A., 8) grubość poszczególnych warstw po wyschnięciu powinna być nie mniejsza od określonej przez producenta dla przyjętego zestawu, 9) zastosowany zestaw antykorozyjny powinien zapewniać efektywną ochronę antykorozyjną konstrukcji stalowych przez okres co najmniej 12-15 lat potwierdzoną przeprowadzonymi badaniami właściwości fizyko-mechanicznymi i odporności korozyjnej przez laboratorium jak w punkcie 1, 10) dla danego zestawu antykorozyjnego powinna być opracowana i udostępniona TAURON Dystrybucja S.A. szczegółowa instrukcja technologiczna zawierająca między innymi: opis właściwości fizyko-chemicznych materiałów, ich wydajności, sposobu przygotowania powierzchni, warunków nakładania (temperatura, wilgotności), czasu schnięcia, sposobu przechowywania, 11) wykonawca udzielić winien nie mniej niż 8 letniej gwarancji na wykonane zabezpieczenie antykorozyjne. Bieg gwarancji rozpoczyna się od daty końcowego w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 15 z 19
odbioru robót. Gwarancja udzielana jest w odniesieniu do każdej pojedynczej konstrukcji wsporczej z osobna. Wykonawca gwarantuje, że przed upływem okresu gwarancji, zabezpieczona antykorozyjnie powierzchnia nie będzie: skredowana, spękana, złuszczona oraz spęcherzona w sposób widoczny gołym okiem i będzie miała stopień skorodowania co najwyżej Ri2 (0,5 % zardzewienia) wg normy PN-ISO 4628-3:1999. Zestawy malarskie zabezpieczeń antykorozyjnych Wykonawca winien korzystać z zestawów zabezpieczeń antykorozyjnych, które zostały ujęte w Tabeli nr 1 w niniejszym Załączniku. Dopuszcza się możliwość zastosowania zestawu malarskiego nie ujętego w poniższej Tabeli nr 1, pod warunkiem, że zastosowany zestaw malarski będzie zawierał sprawozdanie z przeprowadzonych badań proponowanego zestawu malarskiego w zakresie następujących testów właściwości: a) testów antykorozyjnych zestawu, tj.: odporność na obojętną mgłę solną, odporność na UV z kondensacją pary wodnej, odporność na zmienne temperatury, odporność na atmosferę SO2, b) testów mechanicznych zestawu, tj.: przyczepności, tłoczności, udarności, potwierdzające efektywną ochronę antykorozyjną na okres nie mniejszy niż 12-15 lat dla określonego zagrożenia korozyjnego. Zestaw zabezpieczeń antykorozyjnych musi składać się ze zróżnicowanych pod względem właściwości fizyko-chemicznych warstw: silnie penetrującej zapewniającą doskonałą przyczepność warstwy gruntującej, podkładowej, oraz elastycznych warstw zewnętrznych odpornych na warunki środowiska. Zestaw zabezpieczeń antykorozyjnych dla konstrukcji czarnych i kortenowskich musi być zestawem grubopowłokowym o grubości powłoki suchej 200 [µm]. Zestaw zabezpieczeń antykorozyjnych musi składać się: dla konstrukcji ocynkowanych z maksymalnie dwóch warstw, dla konstrukcji czarnych i silnie skorodowanych ocynkowanych z maksymalnie 3 warstw, dla konstrukcji ze stali kortenowskiej z maksymalnie 4 warstw. Stan konstrukcji określa zamawiający. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 16 z 19
Tabela nr 1 Zestawy zabezpieczeń antykorozyjnych dla konstrukcji stalowych L.p. Producent/ Dystrybutor 1. NOVATIC 2. NOVAT1C 3. NOVATIC 4. NOVATIC 5. NOVATIC 6. NOVATIC 7. CHING 8. CHING 9. SIKA Kontakt do producenta/dystrybutora Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com Dresdner Lackfabrik novatic GmbH & Co. KG Oddział w Polsce: Niederlassung Gdańsk, ul. Spichrzowa 22/1, 80-750 Gdańsk, Tel. +48 58 320 82 83, Fax: +48 58 301 11 12, http://www.novatic.com CHING- POLMONT sp z o.o. Świętochłowice ul. Sądowa 7 tel. (032) 771-04-55 fax (032) 771-04-56 http://www.polmont.slask.pl/ CHING- POLMONT sp z o.o. Świętochłowice ul. Sądowa 7 tel. (032) 771-04-55 fax (032) 771-04-56 http://www.polmont.slask.pl SIKA POLAND Sp. z o.o. www.sika.com.pl Nazwa wyrobu x ilość warstw Penetrujący modyfikowany solvatic EPE Penetriergrund x3 soh/atfc AK-AY Decklack x1 Impregnownie połączeń śrubowych inhibitorem IKOROL Penetrujący modyfikowany solvalic EPE Penetriergrund x2 sol valic AK-AY Decklack xl Poliwinylowy modyfikowany solvatic AK-AY Grundierung EG xl so!vatic AK-AY Decklack x1 Akryl modyfikowany solvalic PVC-AY Grundierung EG x1 solvatic PVC-AY Decklack EG x1 Akryl modyfikowany so!vatic PVC-AY Grundierunn EGx1 salvatic PVC-AY Decklack EG (21)x1 solvalic PVC-AY Decklack EG x1 Penetrujący modyfikowany solvatic EPE Penelriergrunl x 1 solvatic AK-AY Decklack x 1 TEX-S TSD 186CA x1 SUPRALVITE SAD-00HSx1 SUPRALVITE SAD-1821x SUPRALVITE SAD-00HS 801x Icosit 6630 M lub Icosit 6630 M Primer x1 Icosit 6630 M Grubość powłoki suchej [µm]/ilość warstw Kat. korozyjności Rodzaje stali 260/4 C4/(C5i) körten 160-220/3 C4/(C5i) 80-120-160/2 C3/C4/{C5i) 80-160/2 C3/C4/(C5i) ocynk., czarna ocynk., czarna ocynk., czarna 140-180/3 C4/(C5i) ocynk. 140/2 C3/C4 ocynk., czarna 200/2 C4/(C5i) czarna 180/2 C4/(C5i) ocynk. 200/2 C4/(C5i) ocynk., czarna w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 17 z 19
L.p. 10. SIKA 11. SIKA Producent/ Dystrybutor Kontakt do producenta/dystrybutora SIKA POLAND Sp. z o.o. www.sika.com.pl Nazwa wyrobu x ilość warstw Icosit 6630 M lub Icosit 6630 M Primer x1 Icosit 6630 M x2 Grubość powłoki suchej [µm]/ilość warstw Kat. korozyjności 200-240/3 C4/(C5i) Rodzaje stali ocynk., czarna SIKA POLAND Sp. z o.o. www.sika.com.pl Icosit 6630 HS x2 180/2 C4/(C5i) ocynk. 12. OLlVA OLIVA Spółka z o.o. ul. Chwaszczyńska 129-149, 81-571 Gdynia tel.: +48 58 6299162 fax.: +48 58 6296730 email: oliva@oliva.com.pl Winyprom Tix x2 Oliakrylx1 200/3 C3/C4 czarna w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 18 z 19
Wymagania szczegółowe dotyczące wymagań stawianych wykonawcom Załącznik nr 3 Wykonawcom zabezpieczeń antykorozyjnych stawia się następujące wymagania: 1) wykonawca musi zapewnić pracowników posiadających: aktualne uprawnienia budowlane w zakresie kierowania robotami budowlanymi a także świadectwa kwalifikacyjne uprawniające do prowadzenia eksploatacji w zakresie urządzeń instalacji i sieci na odpowiednim poziomie napięcia; ilość pracowników posiadających wymagane kwalifikacje powinna być wystarczająca dla sprawnej realizacji pełnego zakresu prac, 2) wykonawca musi wykazać, potwierdzając to stosowną dokumentacją, że w okresie ostatnich 3 lat wykonał zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowych, pod urządzeniami elektroenergetycznymi o łącznej powierzchni co najmniej 30 000 m 2, 3) wykonawca musi wykazać, potwierdzając kopiami wpłat do Urzędu Marszałkowskiego, że nie zalega z opłatami za gospodarcze korzystanie ze środowiska (emisja niezorganizowana) na Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska z tytułu emisji substancji szkodliwych, zawartych w farbach antykorozyjnych, 4) wykonawca musi zobowiązać się do wykonania dokumentacji powykonawczej na podstawie Karty robót antykorozyjnych-przeciwkorozyjnych wg wzoru, podanego w Załączniku nr 1 do niniejszych Wytycznych; karty robót powinny zawierać udokumentowanie poszczególnych etapów prac, informacje producenta, dystrybutora farb lub laboratorium badawczego na temat wymogów określonych dla technologii robót, dopuszcza się aby dokumentację dotyczącą wykonawstwa prac pełnił dziennik budowy, 5) wykonawca musi wykonać referencyjne zabezpieczenie antykorozyjne na około 5-10% stanowisk pod bezpośrednim nadzorem przedstawiciela producenta farb i inspektora nadzoru zamawiającego potwierdzone protokołem wykonania i odbioru powierzchni referencyjnych podpisanym przez trzy strony; protokół ten powinien być jednym z dokumentów warunkujących odbiór wykonanych prac, 6) przy przekazaniu placu budowy lub na etapie rozpoczęcia postępowania przetargowego określić należy stanowiska (przy uwzględnieniu różnych warunkach terenowych i oddziaływań środowiska - las, teren podmokły, bliskość zakładów produkcyjnych, itp.), na których wyznaczona będzie powierzchnia referencyjna; wyznaczenie powierzchni referencyjnych umożliwi w przyszłości ustalenie odpowiedzialności producenta farb lub wykonawcy robót za niewłaściwy stan powłoki antykorozyjnej. w Bielsku-Białej, Będzinie, Częstochowie, Krakowie, Tarnowie Strona 19 z 19